Στιγμιότυπο από την τελευταία συνάντηση Πούτιν - Ντόντικ

Εκτός από τους ηγέτες της Σερβίας, Αλεξάνταρ Βούτσιτς, και της «Σερβικής Δημοκρατίας» (οντότητας της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης με σερβική πλειοψηφία), Μίλοραντ Ντόντικ, στη συνάντηση αναμενόταν να συμμετάσχουν μια σειρά πολιτικοί των δύο πλευρών και να υπογραφούν διάφορες συμφωνίες συνεργασίας, σε ένα γεγονός που «θα αποδείκνυε την ενότητα του σερβικού λαού και στις δύο πλευρές του ποταμού Δρίνα» (χωρίζει Σερβία και Βοσνία - Ερζεγοβίνη), όπως δήλωναν στελέχη της κυβέρνησης Βούτσιτς.

Ανάμεσα σε άλλα αναμένονταν τελικές υπογραφές για την κατασκευή δρόμου μεταξύ της πόλης Μπιέλινα της «Σερβικής Δημοκρατίας» και της συνοριακής διέλευσης Σρέμσκα Ράτσα (μεταξύ Βοσνίας - Ερζεγοβίνης και Σερβίας), αλλά και «κέντρων μνήμης» σε Βελιγράδι και Ντόνια Γκράντινα (στη «Σερβική Δημοκρατία»).

Περιγράφοντας τους βασικούς στόχους της συνάντησης ο Αλεξάνταρ Βουλίν, επικεφαλής του κόμματος «Κίνημα Σοσιαλιστών» και θιασώτης μιας στενής συνεργασίας Βελιγραδίου - Μόσχας, μίλησε για «εθνικό σερβικό ζήτημα» στα Βαλκάνια που μπορεί να λυθεί μόνο με την αντιμετώπιση των Σέρβων ως «ενός ενιαίου λαού», για να προσθέσει ότι στη συνάντηση θα ληφθούν «ουσιαστικές αποφάσεις για την επιβίωση» των Σέρβων, «ανεξαρτήτως του τόπου όπου ζουν».

Από τη δική του μεριά ο Βούτσιτς, σχολιάζοντας το πλαίσιο μέσα στο οποίο συγκαλείται η Διάσκεψη, παρατήρησε: «Οι Αλβανοί στη Βόρεια Μακεδονία πέτυχαν ως συλλογική πολιτική υποκειμενικότητα σημαντικά αποτελέσματα; Πέτυχαν. Εμείς οι Σέρβοι πετύχαμε κάποιο αποτέλεσμα ως πολιτική υποκειμενικότητα στο Μαυροβούνιο; Δεν πετύχαμε». Σύμφωνα δε με σερβικά ΜΜΕ, πρόσθεσε ότι «δεν θεωρεί απαραίτητο το Βελιγράδι να αναμειγνύεται στις εσωτερικές υποθέσεις άλλων χωρών, αλλά οι Σέρβοι πρέπει να τονίσουν ότι δεν ντρέπονται για την καταγωγή τους και ότι είναι περήφανοι για τη φυλή τους».

Στην ίδια εκδήλωση (για τα εγκαίνια 5 τρένων ταχείας διέλευσης κινεζικής κατασκευής, ενός ακόμα συμβόλου της ενίσχυσης της συνεργασίας Βελιγραδίου - Πεκίνου), ο Βούτσιτς έκρινε σκόπιμο να δηλώσει πως «εμείς θα κάνουμε ό,τι μπορούμε προκειμένου η Σερβία να αποφύγει οποιαδήποτε σύγκρουση, οποιονδήποτε πόλεμο στον 21ο αιώνα».

Σημειωτέον, πριν φτάσει στο Βελιγράδι για να συναντήσει τον Βούτσιτς, ο Ντόντικ είχε επίσημες επαφές με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν (στο περιθώριο του Οικονομικού Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης), με τον οποίο συζήτησε και τη συνεργασία της «Σερβικής Δημοκρατίας» με τη διακρατική ένωση των BRICS.

Σύμφωνα με το βοσνιακό «N1», ο Ντόντικ επέμεινε ότι «υπάρχει απόφαση για απόσχιση» της «Σερβικής Δημοκρατίας» από τη Βοσνία - Ερζεγοβίνη (όπως είχε ανακοινώσει μετά την έγκριση του ψηφίσματος για τη Σρεμπρένιτσα από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ), «αλλά δεν έχει οριστεί ακόμα συγκεκριμένη ημερομηνία». Πρόσθεσε ότι διαδικαστικά πρέπει να γίνουν διάφορα «και φυσικά αυτό απαιτεί χρόνο», αλλά και ότι «είμαστε πεπεισμένοι πως υπάρχει ήδη αρκετή ιστορική και πολιτισμική ωριμότητα που το κάνει απαραίτητο και θα συμβεί». Υποστήριξε δε ότι θα ήταν χάσιμο χρόνου και σπατάλη πόρων η «Σερβική Δημοκρατία» να παραμείνει μέρος της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης: «Δεν θέλουμε να δημιουργήσουμε αστάθεια στο έδαφος της χώρας μας, γι' αυτό πρώτα απ' όλα προτείναμε στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη να διαιρεθεί και να κινηθεί προς αυτήν την κατεύθυνση (...) Θα ήταν φυσικό, απολύτως ιστορικά δικαιολογημένο, οι χώρες όπου η πλειοψηφία του πληθυσμού είναι Σέρβοι να ενωθούν σε μία ενιαία δομή και κοινότητα».

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, αξιωματούχοι της «Δύσης» εκφράζουν όλο και περισσότερο ανησυχίες για την επίδραση του «σερβικού παράγοντα». Ο επικεφαλής της επιτροπής Εξωτερικής Πολιτικής της γερμανικής Βουλής, Μίκαελ Ροτ, υποστήριξε ότι η κυβέρνηση Βούτσιτς αποδείχθηκε «αναξιόπιστος εταίρος για την ΕΕ και την περιοχή» και συνέδεσε τις συμμαχίες που η σερβική ηγεσία αναπτύσσει με δυνάμεις σε άλλες βαλκανικές χώρες, όπως το Μαυροβούνιο, με κινδύνους για την «υπονόμευση των ευρωπαϊκών οραμάτων», κατηγορώντας ευθέως και τη σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία ως «δίαυλο ρωσικής επιρροής».

Το σκηνικό μέσα στο οποίο αναζωπυρώνονται διεργασίες γύρω από «εθνικά ζητήματα» στα Βαλκάνια συμπληρώνει και η «αστάθεια» στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό, πρώτα απ' όλα στην ίδια τη Σερβία.

Η αντιπολίτευση επιμένει σε κατηγορίες για «ευρεία νοθεία» (διπλούς εκλογικούς καταλόγους, «μεταφορές» ψηφοφόρων κ.λπ.) και στις επαναληπτικές εκλογές που έγιναν στις 2 Ιούνη σε πάνω από 65 δημοτικές περιφέρειες. Την Παρασκευή ξεκίνησαν και παραιτήσεις εκλεγμένων από Δημοτικά Συμβούλια, με τον υποψήφιο δήμαρχο Βελιγραδίου Σάβο Μανοΐλοβιτς να κατηγορεί την κυβερνητική παράταξη για «έναρξη δικτατορίας». Από το βράδυ της ίδιας της μέρας των εκλογών έγιναν νέες αντικυβερνητικές συγκεντρώσεις, ενώ στη Νις, όπου η αντιπολίτευση επιμένει ότι απέκτησε μεγάλο προβάδισμα έναντι του κυβερνητικού δημοτικού συνδυασμού, διαμήνυε ότι θα χρησιμοποιήσει «όλα τα μέσα» για να προστατευτεί η «λαϊκή βούληση», γινόταν δε λόγος για νέο γύρο διαμαρτυριών που θα άρχιζε το Σάββατο για την «πολιτική ανυπακοή».

Επιφυλάξεις για την εκλογική διαδικασία εξέφρασε και ο εκπρόσωπος της Κομισιόν Πίτερ Στάνο, ο οποίος μίλησε για «εκτεταμένη πίεση στους υπαλλήλους του δημόσιου τομέα, κατάχρηση δημοσίων πόρων και προκατάληψη των ΜΜΕ υπέρ του κυβερνώντος συνασπισμού», που «επηρέασαν αρνητικά τη διαδικασία».

Τις διαθέσεις της τουρκικής αστικής τάξης να επεκτείνει το παζάρι της και με ιμπεριαλιστικά κέντρα εκτός ευρωατλαντικού άξονα επιβεβαίωσε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών (ΥΠΕΞ), Χακάν Φιντάν, ο οποίος στο πλαίσιο της επίσημης επίσκεψής του στην Κίνα είπε ότι «διερευνούμε νέες ευκαιρίες συνεργασίας με αρκετούς εταίρους σε διαφορετικές πλατφόρμες, όπως οι BRICS». Μάλιστα, χαρακτήρισε «βαλτωμένη» την ενταξιακή πορεία της χώρας του προς την ΕΕ.

Απαντώντας σε ερωτήσεις δημοσιογράφων, ο Φιντάν είπε ότι «εμείς έχουμε τελωνειακή ένωση με την ΕΕ» αλλά οι διαπραγματεύσεις για την πλήρη συμμετοχή της χώρας στην Ενωση δεν προχωρούν όπως αναμενόταν και πρόσθεσε ότι «πρέπει να αναζητήσουμε άλλες εναλλακτικές λύσεις (στην ΕΕ). Βλέπουμε δυνατότητες στους BRICS». Ανέφερε δε ότι οι BRICS «έχουν ακόμη πολύ δρόμο μπροστά» αλλά «δεν μπορούμε να αγνοήσουμε το γεγονός ότι οι BRICS, ως σημαντική πλατφόρμα συνεργασίας, προσφέρουν σε ορισμένες άλλες χώρες μια καλή εναλλακτική λύση... Βλέπουμε δυνατότητες στους BRICS», για να καταλήξει ότι «σίγουρα, θα θέλαμε να γίνουμε μέλος των BRICS» και «θα δούμε τι θα γίνει φέτος», υπονοώντας τη συνάντηση των ΥΠΕΞ των BRICS που θα γίνει στη Ρωσία την επόμενη βδομάδα.

Η ένταξη της Τουρκίας στους BRICS είχε τεθεί ξανά πριν 5 - 6 χρόνια αλλά δεν μεσολάβησαν σημαντικές εξελίξεις σχετικά.

Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, δήλωσε προ ημερών: «Ολοι προφανώς χαιρετίζουμε το αυξημένο ενδιαφέρον για τους BRICS από τους γείτονές μας, συμπεριλαμβανομένων τόσο σημαντικών εταίρων όπως η Τουρκία». Ο ίδιος - σύμφωνα με το TASS - ανέφερε πάντως ότι ο Οργανισμός δύσκολα μπορεί να ικανοποιήσει πλήρως το ενδιαφέρον όλων των χωρών που είναι πρόθυμες να ενταχθούν σε αυτόν, «ωστόσο οι BRICS ενδιαφέρονται να διατηρήσουν επαφές με όλα τα ενδιαφερόμενα κράτη, με διάφορες μορφές διατήρησης επαφής που επινοούνται τώρα για να γίνει αυτό. Αυτή είναι μια μακρά διαδικασία. Αλλά χαιρετίζουμε ένα τόσο ζωηρό ενδιαφέρον...».

Στο πλαίσιο της επίσκεψης Φιντάν στην Κίνα, οι δύο κυβερνήσεις υπέγραψαν συμφωνίες ενίσχυσης συνεργασίας σε μια σειρά τομέων, συμπεριλαμβανομένων της Ενέργειας, του Τουρισμού κ.ά.

Ο Κινέζος ΥΠΕΞ, Γουάνγκ Γι, δήλωσε ότι «οι δύο πλευρές συμφώνησαν στην ανάγκη στενής στρατηγικής επικοινωνίας (...) για τη διασφάλιση των κοινών συμφερόντων των αναπτυσσόμενων χωρών» και συμπλήρωσε ότι το Πεκίνο είναι πρόθυμο να επεκτείνει συνεχώς τη συνεργασία με την Αγκυρα σε οικονομία, εμπόριο, Ενέργεια, υποδομές και ειδικά στους τομείς της υψηλής τεχνολογίας και της ψηφιακής τεχνολογίας.

Επισήμανε ότι «η Κίνα είναι πρόθυμη να συνεχίσει να ενισχύει τον συντονισμό και τη συνεργασία με την τουρκική πλευρά στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών και της "Ομάδας των 20", να αντιταχθεί σε κάθε μορφή ηγεμονίας και πολιτικής εξουσίας και να διατηρήσει τη σταθερότητα της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας».

Μεταξύ άλλων ο Κινέζος ΥΠΕΞ τόνισε τη σημασία του «αμοιβαίου σεβασμού για τις ευαισθησίες» καθώς και «την αντίθεση στις παρεμβάσεις ξένων δυνάμεων στις εσωτερικές υποθέσεις των δύο χωρών μας».

Από τη μεριά του, ο Φιντάν εξέφρασε σεβασμό «για την εδαφική ακεραιότητα και την πολιτική κυριαρχία της Κίνας», σε μια αναφορά που ερμηνεύτηκε και ως στήριξη στο σύνθετο ζήτημα της Ταϊβάν.

Να σημειωθεί ότι στο πλαίσιο της επίσκεψής του ο Φιντάν είχε επαφές και στη Σιντζιάγκ (όπου πλειοψηφούν μουσουλμάνοι), μια περιοχή για της οποίας την κατάσταση το Πεκίνο δέχεται κατηγορίες για καταπίεση μειονοτήτων κ.λπ. Σημειωτέον, ο Φιντάν χαρακτήρισε τις πόλεις (της επαρχίας) Ουρούμτσι και Κασγκάρ «τουρκικές μουσουλμανικές πόλεις», που - πρόσθεσε - «χρησιμεύουν ως γέφυρα μεταξύ της Κίνας και του τουρκικού κόσμου, καθώς και μεταξύ της Κίνας και του μουσουλμανικού κόσμου (...) σύμβολα της ιστορικής μας φιλίας και γειτονίας (...) Συμβάλλουν στον πολιτιστικό πλούτο της Κίνας».