Οι ΗΠΑ αποφάσισαν να αποχωρήσουν από τη Διεθνή Συμφωνία με την επωνυμία «Ανοιχτοί Ουρανοί», όπως έκαναν γνωστό, και σχεδόν ταυτόχρονα να τερματίσουν τη σχέση τους και με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Η εξέλιξη αποτέλεσε μία ακόμα καμπή στις δύσκολες σχέσεις που διαμορφώνει τα τελευταία χρόνια η ισχυρότερη καπιταλιστική χώρα στον κόσμο με τους διεθνείς οργανισμούς και συμφωνίες. Οργανισμούς και συμφωνίες που συγκροτήθηκαν ή υπογράφηκαν και με δική τους πρωτοβουλία ή συμμετοχή, μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ετσι, οι ΗΠΑ ήδη έχουν αποχωρήσει:

• Αρχικά, το 2002, επί Τζορτζ Μπους, από τη Συμφωνία ελέγχου των αντιβαλλιστικών συστημάτων (ABM), που είχε υπογραφεί με την ΕΣΣΔ το 1972.
• Το 2017 από την UNESCO.
• Το 2018 από τη Συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, που είχε υπογραφεί το 2015.
• Το 2019 από τη Συμφωνία για τον έλεγχο των πυρηνικών όπλων μεσαίου βεληνεκούς (INF), που είχε υπογραφεί το 1987.
• Το 2019 από τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα.

Ολα τα μέχρι στιγμής δεδομένα δείχνουν πως ακόμα και η Συμφωνία ελέγχου των στρατηγικών πυρηνικών όπλων (START 3), που είχε υπογραφεί το 2010 ως συνέχεια προηγούμενων Συμφωνιών (1972, 1979, 1993 κ.ο.κ.) και λήγει το Φλεβάρη του 2021, δεν θα ανανεωθεί, με ευθύνη των ΗΠΑ. Επιπλέον, ανακοίνωσαν ότι σκέφτονται να προχωρήσουν και σε νέες πυρηνικές δοκιμές, καταπατώντας τη σχετική Διεθνή Συμφωνία του 1963.

Μάλιστα, μπορεί κανείς να παρατηρήσει ότι οι ΗΠΑ συνηθίζουν όχι μόνο να αποχωρούν, αλλά και να «βροντούν την πόρτα» φεύγοντας από τις διάφορες Συμφωνίες. Κάποιες φορές τούς «φταίει» η Ρωσία, που σύμφωνα με τις αμερικανικές εκτιμήσεις δεν τηρεί τα συμφωνηθέντα, π.χ. με την πρόσφατη αποχώρηση από τη Συμφωνία των «Ανοιχτών Ουρανών» ή εκείνη για τον έλεγχο των πυρηνικών όπλων μεσαίου βεληνεκούς. Κάποιες άλλες δε, όπως για την αποχώρηση από τον ΠΟΥ ή σε σχέση με τη Συμφωνία για τα στρατηγικά όπλα, η Κίνα.

Μια τέτοια συμπεριφορά της ισχυρότερης υπερδύναμης καταρρίπτει από τη μία τις αυταπάτες που έτρεφαν και καλλιεργούσαν διάφορες αστικές και οπορτουνιστικές δυνάμεις, ότι η «παγκοσμιοποίηση των οικονομιών» οδηγεί σε ένα παγκόσμιο σύστημα όπου όλα τα προβλήματα θα επιλύονται «ειρηνικά» από το Διεθνές Δίκαιο και τους διεθνείς οργανισμούς. Από την άλλη, δείχνει πως η θρυλική «αρχιτεκτονική» του «εκδημοκρατισμού» των διεθνών οργανισμών και συμφωνιών, που διαφημιζόταν από διάφορες αστικές πολιτικές δυνάμεις, μοιάζει όλο και περισσότερο να δίνει τη θέση της στην εποχή των μονομερών αποφάσεων.

Η γενικότερη κατάσταση που σχετίζεται με τα προβλήματα εφαρμογής του Διεθνούς Δικαίου επιβεβαιώνει τη θέση πως το Διεθνές Δίκαιο, όπως το γνωρίζαμε όταν υπήρχαν η ΕΣΣΔ και άλλες σοσιαλιστικές χώρες και ήταν αποτέλεσμα του παγκόσμιου συσχετισμού δυνάμεων με τις καπιταλιστικές χώρες, δεν υπάρχει πλέον.

Το Διεθνές Δίκαιο ήταν και εξακολουθεί να είναι αποτέλεσμα του διεθνούς και περιφερειακού συσχετισμού δυνάμεων, ο οποίος πλέον καθορίζεται από τις ενδοϊμπεριαλιστικές ισορροπίες, τους ανταγωνισμούς και συμβιβασμούς.

Οι διεθνείς διακρατικοί οργανισμοί έχουν μετατραπεί από τη μία σε «φύλλο συκής» για την προώθηση των συμφερόντων των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και άλλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, και από την άλλη σε πεδίο αντιπαραθέσεων και προσωρινών συμβιβασμών ανάμεσα στις μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Και όταν αυτοί οι συμβιβασμοί δεν μπορούν να επιτευχθούν, τότε έχουμε σκληρά παζάρια, απειλές, ακόμα και την αποχώρηση από τις διάφορες Συμφωνίες, όπως μας δείχνουν η στάση των ΗΠΑ και άλλα παραδείγματα. Ετσι, π.χ. την 1η Ιούλη θα διεξαχθεί δημοψήφισμα στη Ρωσία για το νέο Σύνταγμά της, όπου μία από τις βασικές αλλαγές προβλέπει την υπεροχή της εθνικής νομοθεσίας έναντι των διεθνών νόμων και κανονισμών, αντιγράφοντας την ανάλογη θέση των ΗΠΑ απέναντι στο Διεθνές Δίκαιο.

Η Συμφωνία «Ανοιχτοί Ουρανοί», από την οποία τελευταία αποχώρησαν οι ΗΠΑ, έδινε τη δυνατότητα αεροπορικής επιτήρησης και καταγραφής των επίγειων εγκαταστάσεων και στρατιωτικών δυνάμεων του «αντιπάλου». Την «κυοφορούσαν» για χρόνια οι ΗΠΑ, που από τη δεκαετία του '50 καλούσαν την ΕΣΣΔ να αποδεχτεί μια ανάλογη Συμφωνία. Από τη μεριά της η ΕΣΣΔ χαρακτήριζε την πρόταση «νόμιμη κατασκοπεία» και αρνιόταν να συναινέσει. Οχι τυχαία, η Συμφωνία αυτή υπεγράφη μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού, το 1992, ενώ έκανε 9 χρόνια να επικυρωθεί από το ρωσικό Κοινοβούλιο. Την ώρα βέβαια που οι υπόλοιπες χώρες του ΝΑΤΟ θα συνεχίσουν να τηρούν τη Συμφωνία, δηλαδή να πετούν πάνω από τα ρωσικά εδάφη, και στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ να μοιράζονται τις πληροφορίες τους με τις ΗΠΑ, γίνεται φανερό πως επί της ουσίας αυτή η αποχώρηση είναι «εκ του ασφαλούς» και το μόνο που κάνει είναι να στερεί από τη Ρωσία το δικαίωμα να επιτηρεί τα αμερικανικά εδάφη.

Ενδιαφέρον έχουν και οι εξελίξεις γύρω από τις Συμφωνίες ελέγχου των πυρηνικών όπλων. Βεβαίως, στην εποχή μας εμφανίζονται και νέα όπλα, π.χ. τα λέιζερ, την ίδια ώρα όμως η παραγωγή και κατοχή πυρηνικών όπλων εξακολουθεί να αποτελεί ισχυρή ένδειξη στρατιωτικής ισχύος. Οι ΗΠΑ πιέζουν να ενταχθεί στη Συμφωνία ελέγχου των στρατηγικών πυρηνικών όπλων και η Κίνα, και επί της ουσίας καλούν τη Ρωσία να πιέσει σε μια τέτοια κατεύθυνση, εάν επιθυμεί τη διατήρηση της Συμφωνίας. Από τη μεριά της η Κίνα αρνείται μια τέτοια εξέλιξη, σημειώνοντας το μικρό πυρηνικό δυναμικό που έχει και το οποίο υπολείπεται από τις δύο βασικές πυρηνικές υπερδυνάμεις. Η δε Ρωσία σημειώνει πως εκτός της Κίνας υπάρχουν κι άλλες πυρηνικές δυνάμεις, χώρες - μέλη του ΝΑΤΟ, όπως η Βρετανία και η Γαλλία.

Επιπλέον, για πρώτη φορά στα χρονικά η Ρωσία έδωσε στη δημοσιότητα το πυρηνικό της «δόγμα». Στο νέο πλαίσιο για τις περιπτώσεις αξιοποίησης των ρωσικών πυρηνικών όπλων δεν περιλαμβάνεται μόνο η απάντηση σε περίπτωση που η Ρωσία δεχτεί πυρηνική επίθεση, αλλά και ο εντοπισμός προετοιμασιών για την εκτόξευση βαλλιστικών πυραύλων εναντίον της Ρωσίας ή συμμάχων της, καθώς και η αποφυγή συμβατικών επιθέσεων οι οποίες θα μπορούσαν να μειώσουν τη ρωσική ικανότητα στρατηγικής αποτροπής. Πρόκειται για προειδοποίηση τόσο προς τις ΗΠΑ, που αναπτύσσουν μια νέα γενιά συμβατικών όπλων, όσο και προς τις άλλες χώρες του ΝΑΤΟ, που φέρονται έτοιμες να εγκαταστήσουν αμερικανικά πυρηνικά όπλα ή ήδη «φιλοξενούν» τέτοια.

Απέναντι σε αυτές τις εξελίξεις, γίνεται ακόμα πιο επίκαιρη η πάλη του ΚΚΕ και του αντιπολεμικού - αντιιμπεριαλιστικού κινήματος της χώρας μας ενάντια στην εγκατάσταση αμερικανικών πυρηνικών όπλων στην Ελλάδα, για την αποδέσμευση της χώρας μας από τους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς και οργανισμούς.

Την ώρα που οι ΗΠΑ «κλείνουν την πόρτα» μιας σειράς διεθνών οργανισμών και συμφωνιών, αλλού επιδιώκουν πολιτική «ανοιχτών θυρών». Ετσι, ο Αμερικανός Πρόεδρος εκτίμησε πως το παρόν σχήμα της Συνόδου των 7 ισχυρότερων καπιταλιστικών χωρών (ΗΠΑ, Ιαπωνία, Καναδάς, Γαλλία, Βρετανία, Ιταλία, Γερμανία) είναι «ξεπερασμένο» και υποστήριξε την πρόσκληση σε αυτό το σχήμα κι άλλων χωρών και συγκεκριμένα της Αυστραλίας, της Νότιας Κορέας, της Ινδίας και της Ρωσίας. Οχι όμως και της Κίνας, μιας και όλα δείχνουν πως η Σύνοδος που ετοιμάζει η αμερικανική προεδρία του σχήματος, το Σεπτέμβρη, θα έχει έντονο αντικινεζικό χαρακτήρα.

Καναδάς και ΕΕ τάχθηκαν ενάντια στην πρόσκληση της Ρωσίας, προτάσσοντας το ζήτημα της ενσωμάτωσης της Κριμαίας στη σύνθεση της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Από τη μεριά του το ρωσικό ΥΠΕΞ συμφώνησε με τη θέση του Τραμπ για τον «ξεπερασμένο» ρόλο του G7, αλλά φρόντισε να προσθέσει ότι στην επίλυση των παγκόσμιων ζητημάτων πρέπει να λάβει μέρος και η Κίνα.

Τα παραπάνω δείχνουν πως οι αντιθέσεις στους κόλπους του ιμπεριαλιστικού συστήματος δυναμώνουν και η ισχυρότερη καπιταλιστική δύναμη, υπό την ηγεσία του Τραμπ, επιδιώκει να αναμορφώσει τις «συμμαχίες» της και να δημιουργήσει ρήγματα στις «συμμαχίες» των αντιπάλων της, και μεθοδικά πιέζει σε ανάλογη κατεύθυνση τους παραδοσιακούς «συμμάχους» της.

Εμφανίζεται ένας εκκολαπτόμενος νέος διπολισμός ανάμεσα σε ΗΠΑ και Κίνα, που μπορεί να βάλει σε διαδικασία αναδιάρθρωσης διεθνείς οργανισμούς και συμφωνίες που ρυθμίζουν τις σχέσεις των καπιταλιστικών χωρών. Μια τέτοια εξέλιξη μπορεί να θέσει ενδεχομένως και υπαρξιακά ζητήματα σε κάποιους διεθνείς οργανισμούς, όπως οι BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική), ή να οδηγήσει άλλους σε παράλυση.

Η εικόνα των διεθνών οργανισμών και συμφωνιών, που αντανακλά την πολυδαίδαλη ανισότιμη αλληλεξάρτηση των καπιταλιστικών οικονομιών, «τσαλακώνεται». Κι αυτό συμβαίνει, χωρίς άλλο, εξαιτίας της αλλαγής του συσχετισμού δυνάμεων στην κορυφή της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας, όπου δυναμώνει η πάλη για την πρωτοκαθεδρία ανάμεσα στον αμερικανικό «αετό» και τον κινεζικό «δράκο». Σ' αυτήν την αντιπαράθεση οι ΗΠΑ δεν θέλουν να χάσουν κι άλλο έδαφος, οπότε επιδιώκουν να «ξηλώσουν» και να «ράψουν» στα δικά τους μέτρα και το πλέγμα των διεθνών οργανισμών και συμφωνιών που διέπουν αυτήν την ανισότιμη αλληλεξάρτηση των καπιταλιστικών κρατών. Με άλλα λόγια: Ηταν στραβό το κλήμα, το τρώει και ο Τραμπ...