Οπως ομολογούν και τα στελέχη των εταιρειών, ο λόγος που έρχονται στη Θεσσαλονίκη είναι γιατί αποτελεί πύλη για τη μεγάλη αγορά των Βαλκανίων και γιατί εδώ βρίσκουν ένα «οικοσύστημα καινοτομίας», δηλαδή το σύνολο των κοινωνικών δυνατοτήτων που επιτρέπουν στη συνδυασμένη κοινωνική δραστηριότητα να παράγει καινοτομία, με κύριο στοιχείο τους πολλούς, καλά εξειδικευμένους και «φτηνούς» εργαζόμενους, από τη δουλειά των οποίων παράγονται η καινοτομία και τα καπιταλιστικά κέρδη.

Χαρακτηριστικές για αυτό είναι οι δηλώσεις της «Pfizer»: «Το πρώτο πράγμα που ενδιαφέρει μια εταιρεία είναι το ανθρώπινο δυναμικό αν υπάρχει»¹. «Η Ελλάδα παρέχει πολύ αξιόλογα ταλέντα σε πολύ ανταγωνιστικό κόστος»².

Για να δούμε λοιπόν καλύτερα τι συμβαίνει και με τις περιβόητες επενδύσεις από τις ΗΠΑ, ο «Ριζοσπάστης» δίνει τον λόγο σε εργαζόμενους των εταιρειών αυτών που περιγράφουν γλαφυρά από τι υλικά είναι φτιαγμένη η περιβόητη «Θεσσαλονίκη - κέντρο καινοτομίας».

-- Η «Deloitte» ήταν η πρώτη αμερικανική επένδυση αυτού του είδους στη Θεσσαλονίκη, που αξιοποιήθηκε εκτενώς από την κυβέρνηση για να διαφημίσει «καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας». Είναι πράγματι έτσι;

Δ. Κ.: Η εταιρεία ξεκίνησε να προσλαμβάνει τα «ταλέντα», όπως λέει, με 550 ευρώ και μόνο έπειτα από χρόνια και ένα κύμα διαμαρτυριών και παραιτήσεων ο μισθός αυξήθηκε στα 720 ευρώ, που και πάλι με την κατάσταση που επικρατεί, φτάνουν δεν φτάνουν για να πληρώσει κανείς τα έξοδα του σπιτιού του.

Αλλά και για αυτόν τον μισθό ο εργαζόμενος αναγκάζεται πολλές φορές να δουλέψει απλήρωτες υπερωρίες ή και Σαββατοκύριακα για να προλάβει τις διορίες. Σε ένα τμήμα για παράδειγμα, που μας λέγανε ότι είχε αύξηση του τζίρου κατά 40%, οι συνάδελφοι πιέζονταν να δουλέψουν μέχρι τις 9 μ.μ. και Σαββατοκύριακα.

Και επειδή πολλά λέει η «Deloitte» περί προσέλκυσης Ελλήνων επιστημόνων από το εξωτερικό, διάβασα ότι σχεδιάζουν να επιδοτεί το κράτος τη διαφορά του μισθού άνω των 1.000 ευρώ για αυτούς τους εργαζόμενους. Αρα τι καλοπληρωμένες θέσεις λένε, αφού και αυτά θα τα πληρώσουμε εμείς μέσα από τους φόρους μας, ενώ ταυτόχρονα αυτό είναι μέτρο για να συγκρατηθεί ο μέσος μισθός στον κλάδο στα 1.000 ευρώ.

Γενικά εμένα δεν μου φαίνεται ότι οι όμιλοι αυτοί έρχονται εδώ για να δώσουν μισθούς, αλλά μάλλον για να μη δώσουν.

-- Πέρυσι ακούσαμε τον Αδ. Γεωργιάδη να λέει «φτάσαμε πολύ γρήγορα και με δική μας κινητροδότηση από το υπουργείο Ανάπτυξης στο ψηφιακό κέντρο της "Pfizer"». Τι κίνητρα είναι αυτά, γνωρίζουμε;

Σ. Θ.: Από την αρχή της επένδυσης της «Pfizer» κυκλοφορούσαν φήμες ότι κομμάτι της συμφωνίας ήταν και να απαλλαχθεί η αμερικανική πολυεθνική από τις ασφαλιστικές εισφορές των εργαζομένων, που θα τις κάλυπτε το κράτος. Η επένδυση της «Pfizer» «συνέπεσε» επίσης με την απόφαση του υπουργείου Υγείας για μείωση των αναγκαστικών επιστροφών σε όσες φαρμακευτικές εταιρείες πραγματοποιούν επενδύσεις στον τομέα του R&D, ενώ και επόμενο νομοσχέδιο του υπουργείου Ανάπτυξης προέβλεπε επιπλέον φοροαπαλλαγές για τα τμήματα R&D των εταιρειών και μια σειρά επιδοτήσεις για τις «στρατηγικές επενδύσεις»...

Ολα αυτά όμως είναι χρήματα που ισοδυναμούν με δεκάδες εκατομμύρια ευρώ και που τα στερούμαστε από την Ασφάλισή μας, το σύστημα Υγείας, την πυροπροστασία και πολλά άλλα. Και τα χαρίζουν σε πολυεθνικές σαν τη συγκεκριμένη, που αναμένει έσοδα 33,5 δισ. δολάρια το 2021 μόνο από το εμβόλιο!

Επίσης, τις μέρες που ψηφιζόταν το νομοσχέδιο του Χατζηδάκη, η εταιρεία ζητούσε από την κυβέρνηση τον «εκσυγχρονισμό της εργατικής νομοθεσίας»³. Και πραγματικά αναρωτιέμαι τι είδους «εκσυγχρονισμό» εννοούν, δεδομένου ότι ήδη αρκετοί συνάδελφοι έχουν ξεκινήσει τις υπερωρίες ενώ πολλοί αναγκάζονται να δουλεύουν μέχρι αργά το βράδυ.

-- Η «Accenture» είναι μία ακόμα αμερικανική εταιρεία που αναβαθμίζει την παρουσία της στη Θεσσαλονίκη και προχωράει, όπως λέει, σε 230 προσλήψεις έως την άνοιξη του 2022. Ως νέα εργαζόμενη πώς είναι αυτές οι θέσεις εργασίας;

Ε. Μ.: Στην «Accenture» μας λένε συνεχώς ότι είμαστε τυχεροί που δουλεύουμε σε πολυεθνική και που υπάρχει πολλή δουλειά, πολλά έργα εκατομμυρίων ευρώ. Μου φαίνεται όμως πως αυτό που είναι ευλογία για την εταιρεία γίνεται κατάρα για τους εργαζόμενους. Γιατί ο ανταγωνισμός των εταιρειών Πληροφορικής για το ποια θα πάρει τα έργα και τα εκατομμύρια μεταφέρεται σε μας και πιεζόμαστε ώστε να «βγαίνει» περισσότερη δουλειά με το μικρότερο δυνατό κόστος, για να βγει και το έργο πιο γρήγορα, πιο φτηνά.

Προκειμένου να μην «ξοδεύουν» σε μισθούς, τα τμήματα όλα είναι υποστελεχωμένα, με αποτέλεσμα να γίνονται υπερωρίες σταθερά 1-2 ώρες τη μέρα για να βγει η δουλειά και αυτό να θεωρείται κανονικότητα. Αλλοι συνάδελφοι φτάνουν μέχρι και τις 60 ώρες δουλειά τη βδομάδα! Ετσι θέλουν να γίνεται γιατί και τα meeting τα κανονίζουν εκτός ωραρίου για να μην «τρώνε χρόνο από το 8ωρο»...

Ετσι κάπως η εταιρεία έβγαλε κέρδη 13 δισ. δολάρια το 3ο τρίμηνο του 2021, αυξημένα κατά 21% και εμείς πήραμε σαν ανταμοιβή τον μισθό μιας βδομάδας.

Αποδεικνύεται λοιπόν ότι οι επενδύσεις τεχνολογίας δεν έρχονται να σώσουν τον λαό. Αν ήταν έτσι θα «έσωζαν» πρώτα τον αμερικανικό λαό, που «δεν μπορεί να αναπνεύσει» στην πιο προηγμένη τεχνολογικά χώρα του κόσμου και πατρίδα των τεχνολογικών γιγάντων.

Αντίθετα, οι εργαζόμενοι στην Πληροφορική και τις Τηλεπικοινωνίες, στην καινοτόμα έρευνα, αυτοί είναι το «μετάλλευμα» που έρχονται να εξορύξουν οι επιχειρηματικοί κολοσσοί. Και είναι το καπιταλιστικό σύστημα που ευθύνεται για την αντίφαση, από τη μία οι εργαζόμενοι να έρχονται πρώτοι στις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της κερδοφορίας και, από την άλλη, όλο και περισσότερο να ανοίγει η ψαλίδα ανάμεσα στον πλούτο που παράγουν και στις αμοιβές τους, τις συνθήκες ζωής και εργασίας, τα δικαιώματά τους.

Οι επενδύσεις των επιχειρηματικών ομίλων λοιπόν δεν έρχονται μόνες τους. Πέρα από τα διάφορα «κίνητρα», που φορτώνουν βάρη στην εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα, συνοδεύονται και από την ένταση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων με πολλές μορφές, όπως για παράδειγμα με τον νόμο Χατζηδάκη ή τον πρόσφατο νόμο για το Ασφαλιστικό.

Αυτά δεν είναι αποτέλεσμα της «ιδεοληψίας» μιας κυβέρνησης, ούτε κάποιων «νεοφιλελεύθερων εμμονών» συγκεκριμένων κυβερνητικών στελεχών, δεν αποτελούν την «εξαίρεση» αλλά τον κανόνα. Γι' αυτό και οι εργαζόμενοι διαπιστώνουν ότι η επίθεση στα δικαιώματά τους κλιμακώνεται μέσα από τις κυβερνητικές εναλλαγές, αφού διατηρούνται άθικτες η καπιταλιστική οικονομία και εξουσία.

Η καπιταλιστική ανάπτυξη στην ψηφιακή οικονομία δεν έχει να κάνει μόνο με την ένταση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων στις εταιρείες αυτές. Ο βασικός λόγος που επενδύουν τα καπιταλιστικά κράτη και η ΕΕ στην ψηφιακή οικονομία είναι ακριβώς για να αξιοποιήσουν τα αποτελέσματα της δουλειάς των εργαζομένων, ώστε να αυξήσουν την παραγωγικότητα σε όλους τους άλλους κλάδους για να ενισχύσουν την κερδοφορία των επιχειρηματικών τους ομίλων μέσα στον διεθνή ανταγωνισμό, αυξάνοντας παράλληλα τον βαθμό εκμετάλλευσης. Είναι ο ίδιος εχθρός που ενώνει τους εργαζόμενους στην τεχνολογία με την υπόλοιπη εργατική τάξη.

Μόνο το πέρασμα του συνόλου των μέσων παραγωγής και της τεχνολογίας στην κοινωνική ιδιοκτησία και τον εργατικό έλεγχο και η λειτουργία τους με βάση ένα κεντρικό επιστημονικό σχέδιο θα απελευθερώσει τις δυνατότητες των παραγωγικών δυνάμεων από τον βραχνά του καπιταλιστικού κέρδους για να αξιοποιηθούν για την κάλυψη των αναγκών, όχι μόνο των εργαζομένων σε αυτές τις εταιρείες, αλλά για όλη την κοινωνία.

Να αξιοποιηθούν για παράδειγμα οι νέες τεχνολογίες στην πολιτική προστασία, στην Υγεία, να αξιοποιηθεί η άνοδος της παραγωγικότητας της εργασίας ώστε να μειωθεί ο γενικός εργάσιμος χρόνος με ταυτόχρονη αύξηση του εισοδήματος των εργαζομένων.

Η διέξοδος λοιπόν για τους εργαζόμενους βρίσκεται στη διαμόρφωση ενός μαζικού, ενωτικού κινήματος, που θα βάζει απέναντί του τον πραγματικό αντίπαλο, την καπιταλιστική ιδιοκτησία και την εξουσία της και θα παλεύει για τον δικό του δρόμο ανάπτυξης.

Το σύνθημα «μόνο ο λαός μπορεί να σώσει τον λαό» που πήρε σάρκα και οστά το προηγούμενο διάστημα, βρίσκει έκφραση και στη μαχητική απάντηση στην προσπάθεια κυβέρνησης - αστικών κομμάτων - εργοδοσίας να στοιχίσουν τους εργαζόμενους με τα «θέλω» των επιχειρηματικών ομίλων. Και σε αυτή την κατεύθυνση οι αγωνιστικές πρωτοβουλίες των σωματείων ενόψει του μεγάλου συλλαλητηρίου στη ΔΕΘ βάζουν τη δική τους σφραγίδα για την οργάνωση της αντεπίθεσης, για να μπουν μπροστά οι ανάγκες των εργαζομένων και όχι τα κέρδη των λίγων.

Σημειώσεις:

1. Ζαχαρίας Ραγκούσης, διευθύνων σύμβουλος της «Pfizer» στην 85η ΔΕΘ, «Πώς η Ελλάδα μπορεί να μετατραπεί σε ένα διεθνές κέντρο έρευνας και καινοτομίας».

2. Nico Gariboldi, επικεφαλής του ψηφιακού κέντρου της «Pfizer» στη Θεσσαλονίκη, κατά την εκδήλωση παρουσίασης του κέντρου.

3. Ο επικεφαλής επιχειρησιακής ετοιμότητας του Κέντρου, Αντώνης Χατζημανωλάκης, σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, Ιούνης 2021.