Γράφαμε την προηγούμενη βδομάδα για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τουρκίας και τους κινδύνους που εγκυμονεί για την Ελλάδα και τις γειτονικές χώρες ένα πυρηνικό ατύχημα ή μια δολιοφθορά που τυχόν γίνει στους υπό ίδρυση σταθμούς. Δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως ένα πραγματικό γεγονός που πρέπει εξίσου, ίσως και περισσότερο, να μας ανησυχεί. Τους τέσσερις αντιδραστήρες στο Κοζλοντούι της Βουλγαρίας. Μια διαρκή ωρολογιακή βόμβα στα βόρεια σύνορα της χώρας.

Η Ελλάδα έχει κάθε λόγο να ανησυχεί σοβαρά με την εξακολούθηση της λειτουργίας των πυρηνικών αντιδραστήρων της Βουλγαρίας που βρίσκονται σε απόσταση μόλις 225 χιλιομέτρων από την επικράτειά μας. Εχει υπολογιστεί ότι ένα μείζον ατύχημα στο Κοζλοντούι θα έχει ως συνέπεια 132.000 θανάτους από καρκίνο (σ.σ. στην Ελλάδα) και τα έκτακτα μέτρα που θα απαιτηθούν (για τα οποία δεν υπάρχει σοβαρός σχεδιασμός αντιμετώπισής τους) θα ξεπεράσουν τα 36 τρισεκατομμύρια δραχμές. Το Ινστιτούτο Πυρηνικής Τεχνολογίας και Ακτινοπροστασίας του «Δημόκριτου» την περίοδο 1994-1997 παρουσίασε τρεις εκτιμήσεις για τις επιπτώσεις που θα είχε για την Ελλάδα ένα ατύχημα μεγάλης έκτασης στις συγκεκριμένες μονάδες. Οι παλιότερες μελέτες έκαναν λόγο για θανατηφόρα κρούσματα από καρκίνο της τάξης των 24.000- 132.000 ατόμων. Οι πιο πρόσφατες μιλούν για 12.000 θανατηφόρα κρούσματα και 23.000 μη θανατηφόρα που θα εκδηλωθούν στις προσεχείς δεκαετίες. Δε γνωρίζουμε τι άλλαξε τις προηγούμενες εκτιμήσεις, αλλά εκείνο που έχει σημασία είναι ότι μιλάμε για χιλιάδες αθώους ανθρώπους και είναι τουλάχιστον περίεργη η στάση της χώρας μας με τη σιωπή της, για να μη χρησιμοποιήσουμε κανένα βαρύτερο χαρακτηρισμό.

Η Βουλγαρία έχει έξι πυρηνικούς αντιδραστήρες στο σταθμό του Κοζλοντούι πρώτης γενιάς που δεν πληρούν στοιχειώδη χαρακτηριστικά ασφαλείας (σ.σ. αυτό με κανέναν τρόπο δε σημαίνει, κι αυτό πρέπει να γίνει απ' όλους κατανοητό, ότι υπάρχουν ασφαλείς αντιδραστήρες). Οι τέσσερις από αυτούς σύμφωνα με διεθνείς εκθέσεις δε διαθέτουν εξωτερικό περίβλημα. Ετσι σε περίπτωση ατυχήματος δε θα υπάρχει φραγμός για τα ραδιενεργά υλικά που θα εκλυθούν στο περιβάλλον. Τα συστήματα ψύξης και ελέγχου των αντιδραστήρων είναι αναξιόπιστα, έτσι ακόμα και μια φωτιά ή ρήξη σε σωλήνα (σ.σ. που συμβαίνουν συχνά και στους συμβατικούς ενεργειακούς σταθμούς) μπορεί να εξελιχτεί σε τεράστια καταστροφή. Το σύστημα έκτακτης ανάγκης δεν μπορεί (σ. σ. σύμφωνα με τους επιστήμονες πάντα) να αντεπεξέλθει ούτε στις περιπτώσεις μικρών διαρροών. Η κακή κατάσταση της δεξαμενής πίεσης σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση, αντί να βοηθήσει, σε περίπτωση ενός ατυχήματος.

Το Κοζλοντούι, σύμφωνα με την «Γκρίνπις», έχει να επιδείξει αρκετά ατυχήματα ή άλλα που σταμάτησαν την τελευταία στιγμή την τελευταία εικοσαετία. Τα πρώτα καταγράφηκαν το 1982 και το 1983 αν και μικρής έκτασης. Το διάστημα 1990-1993 έχουν γίνει επισήμως γνωστά 15 τέτοια «επεισόδια» και σε τρεις τουλάχιστον περιπτώσεις σημειώθηκε διαρροή ραδιενέργειας. Τον Ιούνιο του 1991 μετρήσεις στην περιοχή έδειξαν ότι η ραδιενέργεια ήταν 250 φορές πάνω από τα κανονικά επίπεδα. Μια μελέτη της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας έδειξε ότι ένα βιβλικό ατύχημα έχει πιθανότητα 27% να εκδηλωθεί τα προσεχή πέντε χρόνια από τους συνολικά 11 τέτοιου τύπου αντιδραστήρες που υπάρχουν στην Ανατολική Ευρώπη. Φυσικά τα παραπάνω σενάρια της Επιτροπής δε στοχεύουν στο οριστικό τέρμα των αντιδραστήρων, αλλά στην αντικατάστασή τους με άλλη τεχνολογία. Και τότε όλα θα ξεχαστούν ως διά μαγείας. Οπως λ.χ. η σεισμικότητα της περιοχής. Η ΕΕ έχει συμφωνήσει με τη Βουλγαρία να κλείσουν οι αντιδραστήρες 1 και 2 μέχρι το 2002 και οι 3 και 4 μέχρι το 2006. Πώς θα συμβεί αυτό, με δεδομένο ότι το Κοζλοντούι μόνο παράγει το 47% της ενέργειας της χώρας αυτής. Χρήματα που δόθηκαν για την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών ενέργειας δαπανήθηκαν ή εκταμιεύτηκαν ποικιλοτρόπως, όπως συμβαίνει με τα σημερινά καθεστώτα των πρώην σοσιαλιστικών χωρών που γύρισαν τους πληθυσμούς τους στο Μεσαίωνα. Ετσι θα είμαστε έρμαια των διαθέσεών τους, όσο η εξωτερική μας πολιτική παραμένει σταθερά προσδεμένη στο άρμα των ΗΠΑ, πιστή στο δόγμα του «Γιες μαν». Μια συνήθεια που έχει ρίζες πολύ παλιές στο βάθος της ιστορίας.