Με αλλεπάλληλες κινήσεις και παρεμβάσεις, ΗΠΑ και Κίνα επιχειρούν να ενισχύσουν τη θέση τους και τις συμμαχίες τους σε Ασία και Ινδο-Ειρηνικό, ρίχνοντας έτσι κι άλλο «λάδι στη φωτιά» του μεταξύ τους εντεινόμενου ιμπεριαλιστικού ανταγωνισμού.

Σε αυτό το πλαίσιο, ιδιαίτερα πυκνές και χαρακτηριστικές ήταν οι εξελίξεις της περασμένης βδομάδας: Με την περιοδεία Μπάιντεν στην περιοχή και τη συμμετοχή στη Σύνοδο Κορυφής της Quad, με τις «προειδοποιήσεις» στρατιωτικής εμπλοκής των ΗΠΑ σε ενδεχόμενη επέμβαση της Κίνας στην Ταϊβάν, με τις κοινές ασκήσεις κινεζικών και ρωσικών βομβαρδιστικών, με τη μεγάλη περιοδεία του Κινέζου ΥΠΕΞ σε νησιωτικά κράτη του Ειρηνικού, αλλά και την παράλληλη παρουσίαση από τη μια του «Οικονομικού Πλαισίου για τον Ινδο-Ειρηνικό» από τις ΗΠΑ και συμμάχους τους και από την άλλη του κινεζικού «Αναπτυξιακού Οράματος» στον Ειρηνικό...

Η επίσκεψη του Αμερικανού Προέδρου, Τζο Μπάιντεν, σε Ιαπωνία και Νότια Κορέα και η συμμετοχή του στη νέα Σύνοδο Κορυφής του σχήματος Quad (Quadrilateral Security Dialogue - Τετραμερής Διάλογος για την Ασφάλεια), όπου συμμετέχουν ΗΠΑ, Αυστραλία, Ιαπωνία, Ινδία, έθεσε επί τάπητος επενδυτικούς και στρατιωτικούς σχεδιασμούς του αμερικανικού κεφαλαίου στην κρίσιμη περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού, με τους οποίους επιδιώκει να αναβαθμίσει τη θέση στον ανταγωνισμό με την Κίνα.

Ετσι, ανακοινώθηκαν:

-- Η δημιουργία του «Οικονομικού Πλαισίου για τον Ινδο-Ειρηνικό» (IPEF), ένα νέο σχήμα οικονομικής συνεργασίας στην περιφέρεια. Ο Μπάιντεν το περιέγραψε ως «μια δέσμευση για να εργαστούμε με τους στενούς μας φίλους και εταίρους στην περιοχή πάνω σε προκλήσεις που έχουν τη μέγιστη σημασία για να διασφαλιστεί η οικονομική ανταγωνιστικότητα τον 21ο αιώνα», για «μια περιοχή Ινδο-Ειρηνικού ελεύθερη, ανοιχτή, ισότιμη, περιεκτική, διασυνδεδεμένη, ανθεκτική, ασφαλή και ευημερούσα». Στην IPEF συμμετέχουν οι «4» του Quad (ΗΠΑ, Ιαπωνία, Αυστραλία, Ινδία), άλλες μεγάλες δυνάμεις της περιοχής, όπως η Νότια Κορέα και η Νέα Ζηλανδία, αλλά και χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας (π.χ. Ινδονησία, Βιετνάμ, Φιλιππίνες). Προφανής στόχος για τις ΗΠΑ είναι η δημιουργία ευνοϊκότερου εδάφους για τα μονοπώλιά τους και η αποτροπή αντίστοιχων προσπαθειών της Κίνας, η οποία αντέδρασε άμεσα στις ανακοινώσεις, μιλώντας για προσπάθεια της Ουάσιγκτον «να σχηματίσει μικρές κλίκες στο όνομα της ελευθερίας και του ανοίγματος», για «να περιορίσει την Κίνα».

-- Η νέα ενίσχυση της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στην Κορεατική Χερσόνησο. Οπως δήλωσε ο Πρόεδρος της Νότιας Κορέας, Γιουν Σουκ Γέολ, θα αναπτυχθούν αμερικανικά «στρατηγικά μέσα» στη χώρα του, με στόχο να αντικρουστεί «μια πυρηνική επίθεση», αναφέροντας μάλιστα ότι τα μέσα αυτά θα περιλαμβάνουν «μαχητικά αεροσκάφη και πυραύλους, αντίθετα με το παρελθόν, όταν σκεφτόμασταν μόνο μια πυρηνική ομπρέλα για την αποτροπή».

-- Δεσμεύσεις για αμερικανική στήριξη της Ταϊβάν ακόμα και στρατιωτικά, σε περίπτωση στρατιωτικής επέμβασης της Κίνας. Σηματοδοτείται έτσι η περαιτέρω παρέμβαση της Ουάσιγκτον σε ένα θέμα - «κόκκινο πανί» για το Πεκίνο, το οποίο θεωρεί την Ταϊβάν κινεζική επαρχία. Απαντώντας σε ερώτημα αν η Ουάσιγκτον θα επέμβει στρατιωτικά εναντίον μιας κινεζικής στρατιωτικής επιχείρησης στην Ταϊβάν, ο Μπάιντεν είπε ότι «αυτή είναι η δέσμευση που έχουμε αναλάβει», προσθέτοντας ότι «συμφωνήσαμε στην πολιτική της "μίας Κίνας", το υπογράψαμε (...) αλλά η ιδέα ότι η Ταϊβάν θα μπορούσε να καταληφθεί διά της βίας απλώς δεν είναι αρμόζουσα (...) δεν σημαίνει ότι η Κίνα έχει τη δικαιοδοσία να χρησιμοποιήσει βία για να πάρει την Ταϊβάν. Κάτι τέτοιο θα είναι άλλη μία ενέργεια παρόμοια με αυτό που συνέβη στην Ουκρανία».

-- Διεύρυνση των δράσεων του σχήματος Quad, που συν τοις άλλοις αναδεικνύει την προτεραιότητα που δίνει η Ουάσιγκτον στον κοινό βηματισμό με την Ινδία, παρά την επιλογή της να μη συστρατεύεται με τις δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Στο Κοινό Ανακοινωθέν της Συνόδου γίνεται λόγος για «εποχή βαθιών παγκόσμιων προκλήσεων», ενώ η Quad χαρακτηρίζεται «δύναμη για το καλό, δεσμευμένη να φέρει ορατά οφέλη για την περιοχή». Χωρίς να υπάρχουν ονομαστικές αναφορές σε Ρωσία και Κίνα, οι «4» καταδικάζουν κάθε «προσφυγή στην απειλή ή χρήση βίας, μονομερή προσπάθεια για αλλαγή του "στάτους κβο"», αναγγέλλοντας ότι «θα συνεχίσουμε να δρούμε μαζί αποφασιστικά (...) για τη διατήρηση της διεθνούς έννομης τάξης, όπου οι χώρες είναι ελεύθερες από όλες τις μορφές στρατιωτικού, οικονομικού και πολιτικού εξαναγκασμού». Χαράσσονται άξονες για κοινές μπίζνες των «4», με προτεραιότητα σε τομείς όπως οι υποδομές, που θεωρούνται «κρίσιμες για την καθοδήγηση της παραγωγικότητας και της ευημερίας στον Ινδο-Ειρηνικό», ενώ η Quad δεσμεύεται πως «θα επιδιώξει να διαθέσει πάνω από 50 δισ. δολάρια» μες στην επόμενη 5ετία για επενδύσεις σε υποδομές της περιοχής.

Την ίδια ώρα, το Πεκίνο επέδειξε και την περασμένη βδομάδα την αποφασιστικότητά του να υπερασπιστεί τους δικούς του στόχους και σχεδιασμούς για παραπέρα ισχυροποίησή του στον εντεινόμενο ανταγωνισμό.

Σε αυτό το πλαίσιο:

-- Πραγματοποιήθηκαν νέες στρατιωτικές ασκήσεις στον εναέριο χώρο και τη θάλασσα γύρω από την Ταϊβάν, τις οποίες μάλιστα η Κίνα περιέγραψε ως «σοβαρή προειδοποίηση εναντίον της πρόσφατης συμπαιγνίας ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ταϊβάν». Νωρίτερα, αντιδρώντας στις προαναφερθείσες δηλώσεις Μπάιντεν για στρατιωτική στήριξη της Ταϊβάν, το κινεζικό ΥΠΕΞ τόνισε πως «κανείς δεν πρέπει να υποτιμά τη σθεναρή αποφασιστικότητα, την έντονη θέληση και την ισχυρή ικανότητα του κινεζικού λαού να υπερασπιστεί την εθνική του κυριαρχία και την εδαφική του ακεραιότητα».

-- Ακόμα πιο χαρακτηριστικές ήταν οι κοινές περιπολίες κινεζικών και ρωσικών βομβαρδιστικών αεροπλάνων, την Τρίτη 25/5, πάνω από τη Θάλασσα της Ιαπωνίας και την Ανατολική Κινεζική Θάλασσα, ανήμερα της Συνόδου της Quad στο Τόκιο. Μάλιστα, η κοινή άσκηση χαρακτηρίστηκε «στρατηγική» και διευκρινίστηκε ότι έγινε «σύμφωνα με το ετήσιο σχέδιο στρατιωτικής συνεργασίας» Κίνας - Ρωσίας.

-- Περαιτέρω ενίσχυση της συνεργασίας Κίνας - Ρωσίας ανήγγειλε και η Μόσχα, με τον Ρώσο ΥΠΕΞ, Σ. Λαβρόφ, να δηλώνει πως «τώρα που η Δύση έλαβε "θέση δικτάτορα", οι οικονομικοί δεσμοί μας με την Κίνα θα αναπτυχθούν ακόμα ταχύτερα». Νωρίτερα είχε διαμηνύσει στη Δύση ότι «αν θέλει να προσφέρει κάτι αναφορικά με την αποκατάσταση των σχέσεών μας, τότε θα εξετάσουμε σοβαρά αν το χρειαζόμαστε ή όχι». Στα τέλη της βδομάδας ο Λαβρόφ έσπευσε να σχολιάσει μάλιστα ότι «τελευταία, ο γγ του ΝΑΤΟ και πολεμικοί πολιτικοί, όπως η υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου, δήλωσαν δημόσια ότι η Συμμαχία πρέπει να έχει παγκόσμια ευθύνη, ότι το ΝΑΤΟ πρέπει να είναι υπεύθυνο για την ασφάλεια στην περιοχή του Ειρηνικού», εκτιμώντας πως αυτό «σημαίνει ότι την επόμενη φορά, η "γραμμή άμυνας" του ΝΑΤΟ θα μεταφερθεί στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας». Ο Λαβρόφ αναφέρθηκε και στις «ευθύνες ασφάλειας» που «επιδιώκει να αναλάβει στην περιοχή» η ΕΕ, αλλά - συμπλήρωσε - «δεν θα της επιτραπεί να δημιουργήσει τον δικό της στρατό (...) όσο υπάρχει το ΝΑΤΟ».

-- Το Πεκίνο εντείνει προσπάθειες να ενισχύσει δικές του συμμαχίες στην περιοχή, έναντι των ΗΠΑ, όπως επιβεβαιώνει η πολυήμερη περιοδεία του ΥΠΕΞ (μέχρι 4 Ιούνη) σε νησιωτικές χώρες του Νότιου Ειρηνικού (Νήσοι Σολομώντα, Κιριμπάτι, Σαμόα, Φίτζι, Τόγκα, Βανουάτου, Παπούα Νέα Γουινέα, Ανατολικό Τιμόρ κ.λπ.). Στα Φίτζι ο Γουάνγκ Γι επρόκειτο να προεδρεύσει στη 2η συνάντηση των ΥΠΕΞ Κίνας - Νήσων Ειρηνικού, παρουσιάζοντας μεταξύ άλλων το λεγόμενο «Κοινό Αναπτυξιακό Οραμα», μια συμφωνία συνεργασίας καταρχάς στους τομείς του εμπορίου αλλά και ασφάλειας. Σύμφωνα με πληροφορίες δυτικών ΜΜΕ, το «Οραμα» θα περιλαμβάνει την προοπτική συμφωνίας «ελεύθερου» εμπορίου, αλλά και τη «συμβολή» της Κίνας στην εκπαίδευση δυνάμεων ασφαλείας αυτών των χωρών, στην οργάνωση της κυβερνοασφάλειας, στη θαλάσσια χαρτογράφηση.

--- Η Κίνα εντείνει και αυτή σχέδια αναβάθμισης των στρατιωτικών της συνεργασιών, όπως έδειξε και το σύμφωνο συνεργασίας που υπέγραψε με τις Νήσους Σολομώντα, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις από ΗΠΑ, Αυστραλία κ.λπ. Αν και ο Γι επανέλαβε ότι η Κίνα δεν έχει «απολύτως καμία πρόθεση» να κατασκευάσει στρατιωτική βάση στα Νησιά, ξεκαθάρισε την ετοιμότητα της κυβέρνησής του να «προωθήσει τη συνεργασία στην ασφάλεια» με τις Νήσους, υπογραμμίζοντας ότι «η Κίνα στηρίζει τις νησιωτικές χώρες του Ειρηνικού στην ενίσχυση της συνεργασίας στην ασφάλεια και στην αντιμετώπιση προκλήσεων για την περιφερειακή ασφάλεια».

Ολα τα παραπάνω «τρέχουν» ενώ και οι δύο πλευρές διαμηνύουν χωρίς καμιά περιστροφή την ετοιμότητά τους για κλιμάκωση της αναμέτρησης.

Παρουσιάζοντας την πολιτική της κυβέρνησης Μπάιντεν για την αντιμετώπιση της Κίνας, ο Αμερικανός ΥΠΕΞ, Αντ. Μπλίνκεν, είπε ότι ενώ η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία συνεχίζεται, η Κίνα είναι αυτή που αποτελεί «τη σοβαρότερη μακροπρόθεσμη πρόκληση για την διεθνή τάξη», γιατί «είναι η μόνη χώρα που έχει και την πρόθεση να αναμορφώσει τη διεθνή τάξη αλλά και, αυξανόμενα, την οικονομική, διπλωματική, στρατιωτική και τεχνολογική δύναμη να το πράξει».

Πρόσθεσε ότι «το Πεκίνο υπερασπίζεται τον πόλεμο του Προέδρου Πούτιν για να εξαφανίσει την κυριαρχία της Ουκρανίας και να διασφαλίσει σφαίρα επιρροής στην Ευρώπη» και αυτό «πρέπει να σημάνει συναγερμό» ειδικά «για όλους εμάς που αποκαλούμε "σπίτι μας" την περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού». Κατέληξε δε ότι «δεν μπορούμε να περιμένουμε ότι το Πεκίνο θα αλλάξει την τροχιά του», γι' αυτό και «εμείς θα διαμορφώσουμε το στρατηγικό περιβάλλον γύρω από το Πεκίνο για να αναπτύξουμε το δικό μας όραμα για ένα ανοιχτό και χωρίς αποκλεισμούς διεθνές σύστημα...».

Από την πλευρά της η Κίνα αντέδρασε άμεσα, με τον εκπρόσωπο του υπουργείου Εξωτερικών, Γ. Γουενμπίν, να υπογραμμίζει την «ισχυρή δυσαρέσκεια» του Πεκίνου, καταγγέλλοντας ότι στόχος της ομιλίας Μπλίνκεν και των ΗΠΑ είναι «να περιστείλουν και να εμποδίσουν την ανάπτυξη της Κίνας και να διατηρήσουν την αμερικανική ηγεμονία και ισχύ».