Το να δίνει ένας κορυφαίος Kινέζος αξιωματούχος συνέντευξη σε αμερικανική εφημερίδα δεν είναι συχνό φαινόμενο, και ακόμη λιγότερο συχνό είναι να μιλά για κίνδυνο «αναζωπύρωσης της πυρηνικής κούρσας». Το γεγονός λοιπόν ότι ο Σα Ζουκάνγκ, ο κορυφαίος διαπραγματευτής της Κίνας σε ό,τι αφορά τον έλεγχο των όπλων, μίλησε ακριβώς γι' αυτό στην «Washington Post», πριν από λίγο καιρό, χρειάζεται μάλλον ιδιαίτερης προσοχής.

Ο Σα, διευθυντής του τμήματος ελέγχου εξοπλισμών του υπουργείου Εξωτερικών της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, προειδοποίησε ότι η κίνηση των ΗΠΑ να δημιουργήσουν ένα «προστατευτικό τείχος», όσον αφορά τους βαλλιστικούς πυρηνικούς πυραύλους και να μην κυρώσουν στη Γερουσία τη συνθήκη για την απαγόρευση των πυρηνικών δοκιμών (CTBT) ενδέχεται να προκαλέσει σοβαρές παρενέργειες. Επαπειλείται, είπε, μια «νέα κούρσα εξοπλισμών», και μια «επικίνδυνη αλλαγή της στρατηγικής ισορροπίας στην Ασία και τον υπόλοιπο κόσμο». Η κίνηση της Γερουσίας κάνει χώρες όπως η Κίνα -πολύ δε περισσότερο, το Πακιστάν ή η Ινδία- «διστακτικές» να συμφωνήσουν σε από κοινού έλεγχο των εξοπλισμών με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

«Επειδή είμαι διαπραγματευτής ο ίδιος, ρωτάω τον εαυτό μου, "τι θα έπρεπε να κάνω"», είπε ο Σα. «Πρέπει να ακολουθήσουμε την ίδια πρακτική; Ξέρουμε ότι οι ΗΠΑ είναι μια υπερδύναμη, αλλά αυτό δεν τους δίνει και υπερδικαιώματα», πρόσθεσε.

Οι δηλώσεις του Σα απηχούν ένα γενικότερο κλίμα στο Πεκίνο (και όχι μόνο, αφού και οι Ρώσοι μοιάζουν «παγωμένοι»). Αρκετοί αξιωματούχοι αισθάνονται «άβολα», σημειώνεται στο άρθρο της «Washington Post», με την παρούσα αμερικανική στρατηγική σκέψη, ειδικά με την πίεση που ασκείται για να απεμποληθεί η Συνθήκη για τους Αντι-Βαλλιστικούς Πυραύλους (ABM) του 1972. Η κυβέρνηση Κλίντον επαναφέρει «τμηματικά» και χωρίς να το προσέχει πολύ ο διεθνής Τύπος, το σχέδιο «Πόλεμος των Αστρων» στο προσκήνιο. Οι ΗΠΑ, λέει ο Σα, και την άποψή του συμμερίζονται μερικοί Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, επωφελούνται του γεγονότος ότι είναι η ισχυρότερη πυρηνική δύναμη σήμερα, για να μένουν ατιμώρητες για τις «παρασπονδίες» ή τις παρατυπίες ή τις παρανομίες ή την ανακολουθία λόγων και πράξεων της πολιτικής τους ηγεσίας.

Το σχέδιο των Αμερικανών για τη δημιουργία «αντιπυραυλικής ασπίδας» ανησυχεί ειδικά τους Κινέζους, αφού σημαίνει ταχύτατη απαξίωση της δικής τους στρατηγικής σκέψης. Σε συμβατικό επίπεδο ο κινεζικός στρατός υπολείπεται σημαντικά του αμερικανικού, σύμφωνα με στρατιωτικούς αναλυτές. Πάντως γεγονός παραμένει ότι σε πυρηνικό επίπεδο οι δυνατότητές τους είναι από τις κορυφαίες στον κόσμο και μπορούν να συμβάλλουν στην ανάδειξη της χώρας σε παγκόσμια υπερδύναμη, αν αυτό επιδιωχτεί, όπως λέει ένας Δυτικός ειδικός.

Η δημιουργία μιας «αντιπυραυλικής ασπίδας», όμως, δίνει στις ΗΠΑ ένα «ανυπέρβλητο» - με δεδομένη τη σημερινή στρατιωτική τεχνολογία, πλεονέκτημα. Αφαιρεί από τον οποιοδήποτε τη δυνατότητα να «εξισορροπήσει» την αμερικανική απειλή, απαντώντας με δική του πυρηνική απειλή. Η σημερινή ισορροπία δυνάμεων στην Ασία και τον κόσμο θα «πάει περίπατο», οι άλλες χώρες -της Κίνας περιλαμβανομένης- θα νιώσουν παγιδευμένες και ανίσχυρες να αντιταχθούν σε οποιαδήποτε επιδίωξη τούς υπαγορεύουν οι Αμερικανοί, λένε (μη Αμερικανοί) Δυτικοί διπλωμάτες.

«Κάθε τροποποίηση ή η απεμπόληση της συνθήκης (σσ ΑΒΜ) θα οδηγήσει σε καταστρεπτικές συνέπειες», προειδοποιεί χωρίς να μασάει τα λόγια του ο Σα. «Θα σταματήσει τον πυρηνικό αφοπλισμό που προωθείται σήμερα μεταξύ Ρώσων και Αμερικανών, και κάθε μελλοντική ανάλογη πολυμερή προσπάθεια».

Η Ρωσία έχει ήδη προβεί σε έντονα διαβήματα για την προσπάθεια των Αμερικανών να τροποποιήσουν τη συνθήκη ΑΒΜ. Την 3η Νοέμβρη, οι ένοπλες δυνάμεις της Ρωσίας ανακοίνωσαν την επιτυχή δοκιμή ενός πυραύλου εδάφους - αέρος ο οποίος μπορεί να αποτελέσει τη δική της απάντηση στην αντιπυραυλική άμυνα και σε κάθε περίπτωση συνιστά «έμμεση προειδοποίηση» προς την Ουάσιγκτον ότι θα αναπτυχθεί κάτι ανάλογο. Δυτικοί διπλωμάτες προβλέπουν ότι ενδέχεται, αν πράγματι αναπτυχθεί μια νέα αμερικανική αντιπυραυλική αμυντική «ασπίδα», αυτή να οδηγήσει σε ένα σινορωσικό αμυντικό συνασπισμό. Η Ρωσία πουλά ήδη εξοπλισμό και τεχνολογία στην Κίνα, που τιμάται πάνω από 1 δισ. δολάρια ετησίως.

Επίσης, οι ίδιες πηγές εκτιμούν πως μια «σκληρή γραμμή» από την Ουάσιγκτον στην πυραυλική άμυνα μπορεί να εξωθήσει την Κίνα να χαλαρώσει τους ελέγχους της στην πώληση πυραυλικής τεχνολογίας στο εξωτερικό. Πράγμα που σημαίνει ότι το Πακιστάν θα μπορούσε να προωθήσει το δικό του πυρηνικό πρόγραμμα.

Το ζήτημα προσθέτει περισσότερη ένταση στις κινεζικές ανησυχίες. Ουδείς στο Πεκίνο έχει «ξεχάσει» το γεγονός ότι το ΝΑΤΟ βομβάρδισε την 7η Μάη την πρεσβεία της ΛΔ της Κίνας στο Βελιγράδι (εκ προθέσεως, όπως έγινε εσχάτως «γνωστό ανεπισήμως») από τη μια και οι κατηγορίες περί πυρηνικής κατασκοπίας από την Κίνα εις βάρος των ΗΠΑ, από την άλλη, έχουν επιδεινώσει σοβαρά το κλίμα στις σινοαμερικανικές σχέσεις. Το ΚΚ Κίνας συζήτησε το καλοκαίρι, σύμφωνα με πληροφορίες, το ενδεχόμενο να αυξήσει τις δαπάνες για την άμυνα. Ο πρόεδρος Ζιανγκ Ζεμίν συναντήθηκε αυτή τη βδομάδα με στελέχη του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού της Κίνας και τους υποσχέθηκε περισσότερους πόρους. Η τακτική των ΗΠΑ να πωλούν στρατιωτική τεχνολογία στην Ταϊβάν, τη στιγμή που φραστικά διατείνονται ότι διατηρούν την πολιτική της «μιας Κίνας» (Κίσιγκερ / Νίξον) είναι ένα ακόμη «αγκάθι».

Αλλά ο Σα ξεκαθαρίζει ότι το «σημαντικότερο» ζήτημα για τους Κινέζους σήμερα είναι «αυτό της εθνικής άμυνας». Οπως υποστηρίζει, «δεν απορρίπτουμε εντελώς το δόγμα της πυραυλικής άμυνας, όπως σε περιπτώσεις προστασίας των στρατευμάτων. Ομως σε προηγμένα συστήματα, στο διάστημα και αλλού, αυτό είναι το πρόβλημα. Υπάρχει παραβίαση της συνθήκης ΑΒΜ σ' αυτά. Αυτό μπορεί να αναταράξει ή και να καταστρέψει τη στρατηγική ισορροπία».

Η Ουάσιγκτον δικαιολογεί το «συμφέρον» της σε ένα αντιπυραυλικό σύστημα με το επιχείρημα ότι δεν αποσκοπεί σε κάποια από τις παραδοσιακές δυνάμεις, αλλά σε «διεφθαρμένα κράτη» όπως «η Βόρεια Κορέα και το Ιράκ», γράφει η «Post». Ο Σα απαντά ότι κάτι τέτοιο είναι δύσκολο να το αποδεχτεί ο οποιοσδήποτε. Οι ΗΠΑ, θα πει, έχουν πείσει με την πολιτική τους τους πάντες ότι η συνθήκη ΑΒΜ, αν και διμερής, ήταν προϋπόθεση για τον πυρηνικό αφοπλισμό. Τώρα ξαφνικά προσπαθούν να την τροποποιήσουν ή να την αναιρέσουν.

«Θα έπρεπε να συμπεράνουμε ότι οι ΗΠΑ κατέχουν τη μοναδική αλήθεια στον κόσμο;», διερωτάται ο Σα. «Δεν μπορούμε να πιστέψουμε κάτι τέτοιο. Αντίθετα, αυτό μειώνει την αξιοπιστία της Αμερικής».

«Σημαίνει αυτό - συνεχίζει ο Κινέζος αξιωματούχος - ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα διαπραγματεύονται συνθήκες για άλλους, που θα αναμένουν οι άλλοι να τηρούν και να τιμούν, ενώ οι ίδιες θα μπορούν να πράττουν ό,τι θέλουν; Από ψυχολογικής πλευράς, τούτο είναι πολύ άσχημο για οποιαδήποτε διαπραγμάτευση».

Ο Σα είπε ακόμη ότι η κινεζική ηγεσία ανησυχεί ειδικά για τις προθέσεις Αμερικανών ερευνητών που συνεργάζονται με την Ιαπωνία για να αναπτύξουν ένα πυραυλικό σύστημα για την Ιαπωνία και τους συμμάχους των ΗΠΑ στην Ασία. Το πλέγμα των στενών σχέσεων που αναπτύσσουν οι Αμερικανοί με το Τόκιο, αλλά και τη Νότια Κορέα, τις Φιλιππίνες, τη Σιγκαπούρη, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, και πλέον με το Καζαχστάν και ακόμη τη Μογγολία, προκαλεί σε Κινέζους στρατιωτικούς και πολιτικούς την αίσθηση ότι έχουν σχεδιαστεί για να κυκλώσουν την Κίνα.

Ο ίδιος καταδίκασε την απόφαση της Γερουσίας να μην κυρώσει την CTBT, θεωρώντας και τα δύο προβληθέντα επιχειρήματα «διόλου πειστικά». Τα δύο επιχειρήματα αυτά είναι πρώτον, ότι τα μέτρα πιστοποίησης είναι «αδύναμα» και ότι οι ΗΠΑ χρειάζεται να «δοκιμάσουν περαιτέρω» τις πυρηνικές κεφαλές τους. «Οι ΗΠΑ», σημειώνει ο Σα, «έχουν κάνει πάνω από 1.000 δοκιμές, αριθμός που υπερβαίνει κατά πολύ αυτές κάθε άλλης». (Η Κίνα, π.χ., έχει κάνει λιγότερες από 50). «Αν οι Αμερικανοί χρειάζονται κι άλλες δοκιμές, οι άλλες πυρηνικές χώρες θα πρέπει να έχουν πολύ περισσότερους λόγους να κάνουν δοκιμές». Σε ό,τι δε αφορά το επιχείρημα περί «πιστοποίησης», ο Σα άφησε κατά μέρος τη διπλωματική γλώσσα που χρησιμοποίησε σε όλη τη διάρκεια της συνέντευξης. «Ως επικεφαλής της διαπραγμάτευσης (σσ για την CTBT) για την Κίνα, θα έλεγα πως πρόκειται για προσβολή εις βάρος της ευφυΐας και των δυνατοτήτων όλων των διαπραγματευτών που δούλεψαν τόσο αποφασιστικά, μέρα τη μέρα, για τόσο καιρό, για να καταλήξουμε στη συνθήκη. Θα συνιστούσα στους τύπους αυτούς να τη διαβάσουν, ειδικά το κομμάτι για την πιστοποίηση, πριν βγάλουν τα συμπεράσματά τους».

Η Κίνα πάντως, κατέληξε ο Σα, θα τιμήσει τους όρους της συνθήκης. Ηδη προγραμματίζεται η αποστολή της για κύρωση από το Εθνικό Λαϊκό Κογκρέσο...