Στο φόντο της όλο και πιο επικίνδυνης αντιπαράθεσης ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ και Ρωσίας, γύρω από την Ουκρανία, τη Μαύρη Θάλασσα και την Ανατολική Ευρώπη, με τις ΝΑΤΟικές δυνάμεις να προχωρούν σχεδιασμένα σε κινήσεις περικύκλωσης της Ρωσίας και με όλες τις πλευρές να βρίσκονται «με το δάκτυλο στη σκανδάλη», εντείνεται και το σκληρό παζάρι μεταξύ των ανταγωνιζόμενων ιμπεριαλιστικών κέντρων.

Καθώς βέβαια οι εξελίξεις «σφραγίζονται» από τις συνολικές ανακατατάξεις στο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα, τη ραγδαία άνοδο της Κίνας, τη μετακίνηση του κέντρου βάρους του παγκόσμιου ανταγωνισμού στην περιοχή Ασίας - Ειρηνικού, την ολοένα μεγαλύτερη προσέγγιση Ρωσίας και Κίνας απέναντι στον ευρωατλαντικό άξονα, οι όποιοι συμβιβασμοί είναι ακόμα πιο αβέβαιοι και προσωρινοί, ενώ πολλαπλασιάζονται οι παράγοντες «ανάφλεξης»...

Την περασμένη βδομάδα, η Ρωσία παρέδωσε στις ΗΠΑ τις προτάσεις της για «εγγυήσεις ασφαλείας» για την Ανατολική Ευρώπη, οι οποίες θα πρέπει να έχουν τη μορφή σύμβασης.

Μεταξύ άλλων, η Ρωσία ζητά να μην ενταχθούν στο ΝΑΤΟ η Ουκρανία και η Γεωργία, να μην αναπτύσσονται οπλικά συστήματα που απειλούν τη Ρωσία από τις ΗΠΑ και άλλα μέλη του ΝΑΤΟ σε γειτονικές χώρες, να μην αναπτυχθούν πύραυλοι μικρού και μεσαίου βεληνεκούς από τις ΗΠΑ στην Ευρώπη και άλλα στρατιωτικά μέτρα σε Βαλτική και Μαύρη Θάλασσα.

Αυτό ήταν και το βασικό θέμα συζήτησης στην πρόσφατη τηλεδιάσκεψη του Αμερικανού Προέδρου, Τζο Μπάιντεν, με τον Ρώσο ομόλογό του, Βλ. Πούτιν. Στο ενδεχόμενο μιας «πιθανής συνομιλίας» μεταξύ των δυο Προέδρων «πριν από το τέλος του έτους» αναφέρθηκε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμ. Πεσκόφ, «αν και δεν υπάρχουν ακόμη συγκεκριμένες συμφωνίες».

Οι προτάσεις παραδόθηκαν στην Αμερικανίδα βοηθό υπουργό Εξωτερικών για Ευρωπαϊκές και Ευρασιατικές Υποθέσεις, Κάρεν Ντόνφριντ, κατά την επίσκεψή της στη Μόσχα. Επίσης συζητήθηκε η αμερικανική «συμβολή» στην εφαρμογή των συμφωνιών του Μινσκ για τη «διευθέτηση» της σύγκρουσης στην Ανατολική Ουκρανία (Ντονμπάς) με απόδοση «ειδικού καθεστώτος» στο Ντονμπάς. Είχαν προηγηθεί διαβουλεύσεις της Ντόνφριντ στο Κίεβο, ενώ στη συνέχεια η Αμερικανίδα αξιωματούχος μετέβη στις Βρυξέλλες για να ενημερώσει τους συμμάχους των ΗΠΑ σε ΝΑΤΟ και ΕΕ.

«Τώρα, περιμένουμε απόκριση σχετικά με τις προτάσεις», δήλωσε η εκπρόσωπος του ρωσικού ΥΠΕΞ, ενώ ο βοηθός του Ρώσου Προέδρου, Γ. Ουσάκοφ, είπε στον σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, Τζέικ Σάλιβαν, ότι η Μόσχα είναι έτοιμη να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις για τις προτάσεις το συντομότερο δυνατό. Ουσακόφ και Σάλιβαν είχαν τηλεφωνική συνομιλία για την επανάληψη της βιντεοδιάσκεψης μεταξύ Πούτιν και Μπάιντεν, ανακοίνωσε και η αμερικανική πλευρά.

«Προφανώς θα υπάρξει ξεχωριστή συνομιλία με τους Αμερικανούς και μια άλλη εντός του ΝΑΤΟ. Θα είναι πολύ δύσκολη εντός του ΝΑΤΟ. Τα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης θα ματαιώσουν αυτήν τη συνομιλία με τη Ρωσία, με το επιχείρημα ότι αυτή είναι η πολιτική του ΝΑΤΟ και κανείς δεν μπορεί να την αλλάξει», εκτίμησε ο Ρώσος πρέσβης στο Λονδίνο, προσθέτοντας ότι η Βρετανία θα είναι από τα κράτη με «σκληρή» στάση.

Στο μεταξύ, χαρακτηριστικό είναι το προχτεσινό δημοσίευμα των «New York Times», που επαναφέρει τις πάγιες ανησυχίες της Δύσης για την προσέγγιση της Ρωσίας με την Κίνα, αλλά και την Ινδία.

Η Ρωσία και η Κίνα ενεργούν όλο και περισσότερο σαν «ένα μπλοκ», σχολιάζει το δημοσίευμα για την τηλεδιάσκεψη που πραγματοποίησαν την Τετάρτη ο Βλ. Πούτιν με τον Κινέζο ομόλογό του, Σι Τζιπίνγκ.

«Η Κίνα και η Ρωσία», αναφέρει, «έχουν σχηματίσει μια ολοένα πιο στενή οικονομική, στρατιωτική και γεωπολιτική εταιρική σχέση (...) που μοιάζει όλο και περισσότερο με ένα μπλοκ ενάντια στην αμερικανική επιρροή, καθώς οι αντιπαραθέσεις και των δύο χωρών με τις ΗΠΑ βαθαίνουν».

Η εφημερίδα επισημαίνει το γεγονός ότι η συνάντηση Ρώσων και Κινέζων ηγετών έγινε «σε μια στιγμή υψηλού διακυβεύματος», κατά την επίσκεψη της Ντόνφριντ στη Μόσχα.

«Και καθώς οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους απειλούν με συντριπτικές οικονομικές κυρώσεις τη Ρωσία εάν επιτεθεί στην Ουκρανία, η Μόσχα σηματοδοτεί ότι έχει πολλούς άλλους φίλους στον κόσμο», γράφει.

Σύμφωνα δε με το δημοσίευμα, η συνάντηση του Πούτιν με τον Ινδό πρωθυπουργό, Ν. Μόντι, την προηγούμενη βδομάδα στο Νέο Δελχί, έστειλε παρόμοιο μήνυμα. Ενα «μήνυμα» που σίγουρα «παρακολουθεί» στενά η Ουάσιγκτον, καθώς οι ΗΠΑ επιχειρούν να ενισχύσουν τις σχέσεις τους με την Ινδία, ως κρίσιμο κομμάτι των συμμαχιών που επιδιώκουν να συγκροτήσουν πρωτίστως απέναντι στην Κίνα.

Το θέμα της Ανατολικής Ουκρανίας και της συγκέντρωσης ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων κοντά στα σύνορα ήταν ένα από τα βασικά θέματα της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ την Πέμπτη.

Στο ίδιο μοτίβο με τα όσα είπε ο Πρόεδρος των ΗΠΑ στην τηλεδιάσκεψη με τον Βλ. Πούτιν, οι 27 ηγέτες της ΕΕ προειδοποιούν τη Ρωσία με «τεράστιες συνέπειες» εάν εισβάλει στην Ουκρανία.

Ο επικεφαλής Εξωτερικής Πολιτικής της ΕΕ, Ζ. Μπορέλ, κάλεσε τη Ρωσία «να αποκλιμακώσει τις εντάσεις και να αποφύγει τυχόν επιθετικές ενέργειες», προειδοποιώντας πως «οποιαδήποτε επιθετική ενέργεια θα έχει υψηλότερο πολιτικό και οικονομικό κόστος». Ο Μπορέλ υπογράμμισε ότι ετοιμάζεται «πλήρης δέσμη κυρώσεων» προς τη Ρωσία.

Η ΕΕ «είναι έτοιμη να απαντήσει στις επιθετικές ενέργειες της Ρωσίας, αν και ελπίζει ότι αυτό δεν θα συμβεί», επισήμανε η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Πιο σκληρή στάση απέναντι στη Ρωσία ζήτησαν, όπως αναμενόταν, οι ηγέτες των χωρών της Βαλτικής. «Πραγματικά αντιμετωπίζουμε μια σειρά από επιθέσεις, οι οποίες όλες συνδέονται», δήλωσε ο πρωθυπουργός της Λετονίας, Κρ. Κάρινς, αναφέροντας την ένταση στα σύνορα Λευκορωσίας - Πολωνίας, την αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου, την «παραπληροφόρηση».

Αντίστοιχα, δυσαρέσκεια εξέφρασε ο Ουκρανός Πρόεδρος, Β. Ζελένσκι, απαιτώντας «προληπτική» κλιμάκωση των κυρώσεων από την ΕΕ: «Ορισμένοι ηγέτες προτείνουν μια μορφή απάντησης (...) μετά από μια πιθανή κλιμάκωση από την πλευρά της Ρωσίας για την εισαγωγή μιας ισχυρής πολιτικής κυρώσεων», είπε, προσθέτοντας πως οι κυρώσεις «πρέπει να προηγούνται», δήθεν για να αποτραπεί η κλιμάκωση.

Το Κίεβο έχει ανακηρύξει την ένταξη σε ΕΕ και ΝΑΤΟ ως βασικό πυλώνα της εξωτερικής του πολιτικής, την ώρα που η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ έχει αναδειχθεί επίσημα ως «κόκκινη γραμμή» για τη Ρωσία.

Στη Σύνοδο Κορυφής της «Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης» της ΕΕ την Τετάρτη στις Βρυξέλλες, η ΕΕ απέφυγε στην κοινή δήλωση κάθε συγκεκριμένη αναφορά στις προοπτικές ένταξης των πέντε χωρών (Ουκρανία, Γεωργία, Μολδαβία, Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν) και περιορίζεται να αναγνωρίσει «τις ευρωπαϊκές φιλοδοξίες και την ευρωπαϊκή επιλογή των ενδιαφερόμενων εταίρων, όπως αναφέρεται στις Συμφωνίες Σύνδεσης», κυρίως της Ουκρανίας, της Γεωργίας και της Μολδαβίας.

Η ΕΕ επιδιώκει να εμβαθύνει πολύμορφα τη «συνεργασία» και τα «πατήματά» της στις χώρες της «ανατολικής γειτονίας», προς όφελος των μονοπωλίων της, χωρίς σε αυτήν τη φάση να προτάσσει το θέμα της ενταξιακής πορείας, το οποίο «σκαλώνει» σε αντιθέσεις και εντός της ΕΕ και εντός του ευρωατλαντικού μπλοκ συνολικότερα.

Μία μέρα μετά από τη Σύνοδο με την ΕΕ, ο Ουκρανός Πρόεδρος είχε συνομιλίες και με τον γγ του ΝΑΤΟ, Γ. Στόλτενμπεργκ.

Ο Ζελένσκι ανέφερε πως «η ευρωατλαντική πορεία της Ουκρανίας παραμένει αμετάβλητη» και ισχυρίστηκε ότι υπάρχει «ένα παράθυρο ευκαιρίας στην επόμενη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη». Ανέφερε δε πως η υποστήριξη της ουκρανικής κοινής γνώμης για ένταξη στο ΝΑΤΟ μεγαλώνει και πως «από το 2014, όταν ξεκίνησε ο πόλεμος (στην Ανατολική Ουκρανία) η Ρωσία έσπρωξε την Ουκρανία στο ΝΑΤΟ».

Από την πλευρά του, ο Στόλτενμπεργκ επισήμανε ότι το ΝΑΤΟ«θα συνεχίσει να σας παρέχει πρακτική υποστήριξη. Οι σύμμαχοι εκπαιδεύουν και συμβουλεύουν τις ουκρανικές Ενοπλες Δυνάμεις, συμμετέχουν σε κοινές ασκήσεις και παρέχουν εξοπλισμό».

Με αιχμές κατά της απαίτησης της Ρωσίας για μη ένταξη, ο Στόλτενμπεργκ ανέφερε πως «η απόφαση για το εάν η Ουκρανία μπορεί να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ θα ληφθεί μόνο από την Ουκρανία και τους 30 Συμμάχους του ΝΑΤΟ».

Το ΝΑΤΟ συνεχίζει την επέκτασή του και έχει ήδη εντάξει το Μαυροβούνιο και τη Βόρεια Μακεδονία, παρά τις διαμαρτυρίες της Ρωσίας, πρόσθεσε ο Στόλτενμπεργκ. Σύμφωνα με τον ίδιο, το ΝΑΤΟ δεν θα συμφωνήσει συμβιβασμό με τη Ρωσία, για αναθεώρηση στις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής του Βουκουρεστίου το 2008 για μελλοντική ένταξη της Ουκρανίας και της Γεωργίας.

Το γεγονός ότι εντός του ΝΑΤΟ υπάρχουν αντιθέσεις γύρω από το θέμα ανέδειξε ο Ουκρανός Πρόεδρος: «Τα 30 μέλη του ΝΑΤΟ δεν έχουν ακόμη κοινή θέση για την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, αλλά τα περισσότερα από αυτά μας υποστηρίζουν. Επιπλέον, δεν έχουν κοινή θέση για τη στρατιωτική βοήθεια... Ωστόσο, αισθάνομαι την πλήρη υποστήριξη του γενικού γραμματέα και βρίσκουμε άλλα βήματα για να λύσουμε αυτά τα ζητήματα».

Την ίδια ώρα, βέβαια, η μη ένταξη στη λυκοσυμμαχία καθόλου δεν εμποδίζει τις ΗΠΑ και κράτη - μέλη του ΝΑΤΟ να εξοπλίζουν την Ουκρανία, στην οποία πρόσφατα παραδόθηκαν μεταξύ άλλων αμερικανικά αντιαρματικά «Javelin», μετασκευασμένα αμερικανικά περιπολικά σκάφη και τουρκικά drones «Bayraktar».

Η Ουκρανία έχει αποκτήσει πρόσβαση στο σύστημα αμυντικών προμηθειών του ΝΑΤΟ, δηλαδή το ουκρανικό υπουργείο Αμυνας μπορεί να αγοράσει όπλα ή στρατιωτικό εξοπλισμό απευθείας από τα κράτη - μέλη. Ωστόσο, το Κίεβο διαμαρτύρεται γιατί η Γερμανία και η Ολλανδία άσκησαν βέτο στην Υπηρεσία Υποστήριξης και Προμηθειών του ΝΑΤΟ σχετικά με την αγορά οπλικών συστημάτων από την Ουκρανία. Η ουκρανική κυβέρνηση ζήτησε την περασμένη βδομάδα από την Γερμανίδα ΥΠΕΞ, Αναλένα Μπέρμποκ, να ξεμπλοκάρει την αγορά ΝΑΤΟικών οπλικών συστημάτων.

Παράλληλα, ΝΑΤΟ και Κίεβο συνεχίζουν μεγάλες στρατιωτικές ασκήσεις - πρόβες πολέμου. Το ουκρανικό Κοινοβούλιο ενέκρινε νομοσχέδιο που επιτρέπει σε ξένα στρατεύματα να πάρουν μέρος σε ασκήσεις στο έδαφος της Ουκρανίας το 2022.

Το Κίεβο σχεδιάζει την πραγματοποίηση 10 μεγάλων στρατιωτικών ασκήσεων σε ξηρά, θάλασσα και αέρα, μέσα στο επόμενο έτος, με τη συμμετοχή 21.000 Ουκρανών στρατιωτών και 11.500 στρατιωτών από ΗΠΑ, Βρετανία, Πολωνία και Ρουμανία.