Η πολιτική ηγεσία των ΗΠΑ κατέστη "ένοχη" μιας - ακόμη - υπερβολής στα μέσα της περασμένης βδομάδας, όταν κατέταξε την Κίνα πρώτη στη λίστα των χωρών που απέτυχαν ή απέφυγαν να προστατεύσουν τη διεθνή νομοθεσία για την πνευματική ιδιοκτησία και την απείλησε με εμπορικές κυρώσεις, ύψους 2 δισ. δολαρίων, "οι οποίες μπορεί να επιβληθούν οποιαδήποτε στιγμή".

Φαίνεται, σύμφωνα με ανταπόκριση της βρετανικής εφημερίδας "Financial Times" από την αμερικανική πρωτεύουσα, ότι δημιουργείται στις ΗΠΑ πολιτική πίεση, από σημαντικό μέρος του επιχειρηματικού κόσμου, προς την αμερικανική πολιτική ηγεσία, "να αναληφθεί δράση" εναντίον της Κίνας, αφού η πειρατεία προϊόντων από την παρα-βιομηχανία της θεωρείται ότι "κοστίζει δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια στις αμερικανικές επιχειρήσεις".

Η κυβέρνηση Κλίντον, σχολιάζει από την πλευρά της η αμερικανική "Wall Street Journal", επιχειρεί να στείλει δύο μηνύματα με αυτή της την απόφαση. Το ένα, προς την κινεζική κυβέρνηση, είναι η υπογράμμιση του ότι οι ΗΠΑ δε θα διστάσουν να αποφασίσουν την επιβολή κυρώσεων. Το δεύτερο, προς το εσωτερικό, και πιο συγκεκριμένα προς το αμερικανικό Κογκρέσο - η πλειοψηφία του οποίου ασκεί έντονη κριτική στο Πεκίνο, για σχεδόν κάθε πολιτική του επιλογή - είναι ότι θα τηρήσει "αποφασιστική" στάση όσον αφορά την αντιμετώπιση της Κίνας.

Η απόφαση της αμερικανικής κυβέρνησης, η οποία ήρθε μόλις δύο βδομάδες μετά τη συνάντηση στη Χάγη των υπουργών Εξωτερικών των δύο χωρών, Ουόρεν Κρίστοφερ και Κιαν Κιτσέν, σηματοδοτεί κι ένα λιγότερο προφανές μήνυμα: τη σκλήρυνση της στάσης των ΗΠΑ έναντι της Κίνας. Μπροστά στην ανάγκη παρουσίασης ενός δυναμικού "προφίλ" - σε προεκλογική περίοδο βρίσκονται οι ΗΠΑ, άλλωστε... - η αμερικανική κυβέρνηση φαίνεται ότι βρίσκει την Κίνα αρκετά βολικό αντίπαλο, πιο βολικό από την κρίση στην εγχώρια οικονομία, για παράδειγμα. Πάντως, είναι σαφές ότι η επιθετική ρητορική της Ουάσιγκτον δεν μπορεί να αποδοθεί μόνο στην αμερικανική προεκλογική περίοδο. Και είναι επίσης σαφές ότι η πίεση της Ουάσιγκτον προς το Πεκίνο δεν πρόκειται να σταματήσει εδώ.

Οι υποστηρικτές της επιθετικής, προς την Κίνα, πολιτικής στην Ουάσιγκτον δείχνουν να προετοιμάζουν μια σειρά κινήσεων στη σκακιέρα των διμερών σχέσεων με την Κίνα, οι οποίες θα δυσκολέψουν αρκετά τη ζωή του Προέδρου της, Ζιανγκ Ζεμίν, και των συν αυτώ. Ποιες κινήσεις; Για παράδειγμα, την επιβολή πρόσθετων φορολογικών ρυθμίσεων για κινεζικά προϊόντα. Τη με κάθε τρόπο καθυστέρηση, από το Κογκρέσο, της εισόδου της Κίνας στον Οργανισμό Διεθνούς Εμπορίου (World Trade Organization, WTO). Την επιτάχυνση της εισόδου της Ταϊβάν στον Οργανισμό. Και την πίεση, επίσης από το αμερικανικό Κογκρέσο, για "πάγωμα" του δανεισμού στην Κίνα από την Παγκόσμια Τράπεζα, την αμερικανική Τράπεζα Εισαγωγών - Εξαγωγών κ.ά. Και ακόμη, την αναίρεση του καθεστώτος "ευνοούμενου κράτους" (Most Favoured Nation, MFN), το οποίο επιτρέπει στην Κίνα να πραγματοποιεί αθρόες εξαγωγές προϊόντων της στις ΗΠΑ.

Πέραν της πίεσης σε οικονομικό επίπεδο, η αμερικανική διπλωματία δεν αποκλείεται, στην περίπτωση που τελικά επικρατήσουν οι υποστηρικτές της σκληρής γραμμής, να πιέσει ακόμη περισσότερο την Κίνα και στο επίπεδο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της επανένωσής της με το Χονγκ Κονγκ (αν και αυτή η υπόθεση θεωρείται "τελειωμένη") και την Ταϊβάν, όσον αφορά την πώληση πυρηνικής τεχνολογίας στο Πακιστάν κ.ο.κ.

Πολλά "αν". Το κυριότερο: θα εισακουστούν εκείνοι ("παιδιά του ψυχρού πολέμου" τούς αποκαλεί το αμερικανικό περιοδικό "Business Week") που θεωρούν την Κίνα την επόμενη "απειλή", αμέσως μετά την πτώση της Σοβιετικής Ενωσης, για τις ΗΠΑ και την κυριαρχία τους - στον Ειρηνικό, εν προκειμένω;

Περί της προεκλογικής περιόδου στις ΗΠΑ ο λόγος: Οι συμβουλάτορες του Μπιλ Κλίντον, απερχόμενου Προέδρου και υποψήφιου των Δημοκρατικών, κατά πληροφορίες, τον πιέζουν να αλλάξει την "παθητική" πολιτική του έναντι του Πεκίνου. Κι ένα από τα πιο "καυτά" ερωτηματικά είναι ποια θέση θα υιοθετήσει ο κυριότερος αντίπαλός του, ο ρεπουμπλικανός υποψήφιος Μπομπ Ντόουλ.

Ακόμη, πάντως, και στο ακραίο σενάριο, κατά το οποίο η Ουάσιγκτον θα αυξήσει τα μέγιστα την πίεση προς την Κίνα, το Πεκίνο δε δείχνει διατεθειμένο να... "συμμορφωθεί". Για την ακρίβεια, η περιρρέουσα ατμόσφαιρα στην κινεζική πρωτεύουσα θυμίζει καζάνι που βράζει. Μόνο που η κινεζική ηγεσία δε δείχνει να παρασύρεται από συναισθηματισμούς. Αντίθετα, οι τελευταίες κινήσεις της αφήνουν να εννοηθεί ότι είναι βέβαιη πως μπορεί να αντεπεξέλθει σε οποιαδήποτε έξωθεν πίεση. Πολύ περισσότερο, να αντιδράσει, και μάλιστα αποτελεσματικά.

Τα "διαπιστευτήρια" της κινεζικής ικανότητας, όσον αφορά τους οικονομικοπολιτικούς ελιγμούς σε διεθνές επίπεδο, παρέδωσε ο πρωθυπουργός της Κίνας, Λι Πενγκ, κατά την επίσκεψή του στο Παρίσι. Η κολοσσιαία συμφωνία την οποία συνήψε εκεί με τη γαλλική βιομηχανία "Airbus" έκανε πολλούς να ιδρώσουν - τους ιθύνοντες της αμερικανικής "Boeing" περισσότερο από όλους...

Πέραν του ότι η κινεζική ηγεσία κινείται με βάση το ρητό για τις... πορτοκαλιές, δείχνει ταυτόχρονα να συνειδητοποιεί την οικονομική της ισχύ - ισχύ που φυσικά είναι μετατρέψιμη σε πολιτική. "Αργά ή γρήγορα, παρατηρεί ένας Κινέζος οικονομολόγος, η Κίνα θα είναι οικονομικά και πολιτικά παντοδύναμη". Από κει και πέρα, οι διμερείς της σχέσεις με τις ΗΠΑ είναι θέμα αμοιβαίας επιλογής...

Το πραγματικό ερώτημα είναι, λοιπόν, αν θα προκύψει ο κυοφορούμενος νέος "ψυχρός πόλεμος" ή αν θα μεταστραφεί το υπάρχον κλίμα της αβεβαιότητας. Πρόκειται για μια διελκυστίνδα και κανείς δε δείχνει διατεθειμένος να υποχωρήσει.

Μπάμπης ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ

Σίγησαν τα όπλα, από τα ξημερώματα του περασμένου Σαββάτου, στο Νότιο Λίβανο. Μετά από δεκαέξι μέρες, τα "σταφύλια της οργής" έλαβαν τέλος, αφήνοντας πίσω τους 167 νεκρούς αθώους και περισσότερους από 375 τραυματίες. Ο λιβανικός λαός προσπαθεί να επουλώσει τις πληγές του, ομαδικοί τάφοι ανοίγονται και οι εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες επιστρέφουν στα συντρίμμια των σπιτιών τους. Την ίδια στιγμή, το Τελ Αβίβ θριαμβολογεί για την επιτυχία των στρατιωτικών του επιχειρήσεων. Η διεθνής κοινότητα έσπευσε να συγχαρεί την επίτευξη εκεχειρίας, εμφανώς ανακουφισμένη για τον τερματισμό του μακελειού, πριν η παγκόσμια ανοχή ξεχειλίσει. Η Ουάσιγκτον οικειοποιήθηκε την επιτυχία αυτή και κατέστησε σαφή την εδραίωση της απόλυτης διπλωματικής, και όχι μόνο, κυριαρχίας της στην περιοχή.

Μία βδομάδα μετά, οι συζητήσεις για το παρασκήνιο, αλλά και το μέλλον αυτής της εκεχειρίας, όπως και ολόκληρης της ειρηνευτικής διαδικασίας στη Μέση Ανατολή, συνεχίζονται με αμείωτο ρυθμό. Πολλοί είναι αυτοί, ανάμεσα στους οποίους και ανώτατοι Ισραηλινοί αξιωματούχοι, που υποστηρίζουν ότι η ηρεμία αυτή στο Νότιο Λίβανο έχει ημερομηνία λήξης και μάλιστα πολύ σύντομα. Βέβαια, τα προγνωστικά αυτά δε συσχετίζονται τόσο με τη φύση της ίδιας της εκεχειρίας όσο με το γεγονός της συνέχισης της ισραηλινής κατοχής του Νοτίου Λιβάνου κατά παραβίαση της απόφασης 425 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Παρ' όλα αυτά από τη διαπραγματευτική φάση που προηγήθηκε της εκεχειρίας μπορεί κανείς να βγάλει κάποια συμπεράσματα, πεπερασμένης αξίας. Καμία έκπληξη δεν προκάλεσε η απαθής στάση των ΗΠΑ μπροστά στις κτηνωδίες των ισραηλινών βομβαρδισμών, ούτε, βέβαια, και η μεσολαβητική πρωτοβουλία του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Ουόρεν Κρίστοφερ, που προσπάθησε με κάθε δυνατό τρόπο (ακόμα και αρνούμενος να συναντήσει τους Ευρωπαίους ομολόγους του) να μην επιτρέψει σε κανέναν να παρεμβληθεί στα αμερικανικά σχέδια για την περιοχή, της οποίας το μέλλον παρουσιάζεται ως αποκλειστικά αμερικανική υπευθυνότητα.

Την αμερικανική αυτή προσπάθεια εξοβελισμού των Ευρωπαίων, όμως, φαίνεται να χάλασε, έστω και προς στιγμήν, η Δαμασκός. Δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι οι ισραηλινές επιχειρήσεις στο Νότιο Λίβανο είχαν ως ουσιαστικό τους στόχο, όχι τις βάσεις της "Χεζμπολάχ", αλλά τη συριακή ηγεσία. Η Δαμασκός, έχοντας επανέλθει στο τραπέζι των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων με το Ισραήλ, έχει θέσει συγκεκριμένους όρους (όπως είναι η ολική ισραηλινή αποχώρηση από τα Υψώματα του Γκολάν), που φέρνουν σε δύσκολη θέση τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Σιμόν Πέρες, ιδιαίτερα ενόψει των βουλευτικών εκλογών της 29ης Μάη. Τα "σταφύλια της οργής" φαίνεται ότι σχεδιάστηκαν με διττό σκοπό: Τη λαϊκή κατανάλωση στο εσωτερικό του Ισραήλ και την άσκηση πίεσης στη Δαμασκό (μέσω των χτυπημάτων στο βασικό της προμαχώνα, το Λίβανο), ώστε να διαπραγματευτεί με το κεφάλι κατεβασμένο.

Από αυτή τη διπλωματική αναμέτρηση φαίνεται να βγήκε κερδισμένος, για το βραχυπρόθεσμο μέλλον τουλάχιστον, ο Σύρος Πρόεδρος Χαφέζ αλ Ασαντ. Εκμεταλλευόμενος τη γαλλική φιλόδοξη ανάμειξη, ο Ασαντ παραχώρησε στον Κρίστοφερ τη συγκατάβαση της "Χεζμπολάχ" για εκεχειρία, υποχρεώνοντάς τον να δεχτεί τους όρους του γαλλικού σχεδίου μέσα στο τελικό κείμενο, ενώ ταυτόχρονα φέρεται να του εκμαίευσε τη δέσμευση ότι οι ισραηλινο-συριακές διαπραγματεύσεις θα συνεχιστούν, ακόμα και αν στην κυβερνητική αναμέτρηση στο Ισραήλ επικρατήσει η αντιπολιτευόμενη Λικούντ. Επιπλέον, ο Ασαντ, εκμεταλλευόμενος τη βιασύνη της αμερικανικής διπλωματίας για κλείσιμο του μετώπου, καθώς η διεθνής κοινή γνώμη άρχισε να πιέζει την Ουάσιγκτον να καταδικάσει τη σφαγή των 100 αμάχων στη βάση του ΟΗΕ στο χωριό Κανά, φέρεται να υποχρέωσε τον Κρίστοφερ να διαπραγματευτεί την εκεχειρία, ακόμα και με τον Ιρανό υπουργό Εξωτερικών, Αλί Ακμπάρ Βελαγιατί. Και όλα αυτά ενώ, επισήμως, η Ουάσιγκτον κατηγορεί το Ιράν για τρομοκρατία και για παροχή στήριξης στους φανατικούς ισλαμιστές και αρνείται, επίσημα πάντα, να συνδιαλλαγεί με την Τεχεράνη.

Παρ' όλα αυτά, βέβαια, είναι προφανές ότι η νίκη της Δαμασκού δεν μπορεί παρά να χαρακτηριστεί πύρρειος. Το παιχνίδι της επιβολής μιας συγκεκριμένης (της αμερικανικής) "ειρηνικής" τάξης πραγμάτων στη Μέση Ανατολή έχει αρχίσει και αναμένεται να γίνει θερμότερο. Είναι γνωστό σε όλους ότι η ειρήνη που ευαγγελίζεται η Ουάσιγκτον και προωθεί μέσω της ισραηλινής ηγεσίας, έμμεσα και άμεσα, δεν έχει σαφώς ουδεμία σχέση με την ικανοποίηση των παλαιστινιακών αιτημάτων για ανεξαρτησία, ελευθερία, δικαίωση της Ιντιφάντα και απέχει έτη φωτός από τα δίκαια των γειτόνων αραβικών λαών. Υπό αυτές τις συνθήκες και μέσα στο συγκεκριμένο πλέγμα γεγονότων, αυτό που πέτυχε με τη στάση της η Δαμασκός, τουλάχιστον προσωρινά, είναι να διαπραγματευτεί με το κεφάλι ψηλά. Και αυτό αποτελεί, αναμφιβόλως, πλήγμα στο αμερικανικό διπλωματικό γόητρο και κύρος!

Ελένη ΜΑΥΡΟΥΛΗ