Με εργαλείο τον κρατικό προϋπολογισμό αλλά και το πλέγμα των αναδιαρθρώσεων στον τομέα της Υγείας (ΠΦΥ, δευτεροβάθμια περίθαλψη, ΕΟΠΥΥ κ.λπ.) ενισχύεται η ταξικότητα στην ιατροφαρμακευτική λαϊκή περίθαλψη, όπου το κύριο χαρακτηριστικό της θα είναι η ενίσχυση της «ατομικής ευθύνης», δηλαδή της επιπλέον πληρωμής για ένα μεγαλύτερο από πριν μέρος των αναγκών πρόληψης, θεραπείας και αποκατάστασης. Ταυτόχρονα, οι ίδιες οι δημόσιες μονάδες Υγείας ενισχύουν τα επιχειρηματικά τους χαρακτηριστικά προκειμένου να γίνουν «βιώσιμες», στηρίζοντας τα έσοδά τους κυρίως από τα υποχρηματοδοτούμενα από το κράτος ασφαλιστικά ταμεία, αλλά και από τις άμεσες πληρωμές των ασθενών. Αυτή η πολιτική μείωσης της κρατικής χρηματοδότησης στις δημόσιες μονάδες Υγείας αποτέλεσε και αποτελεί σταθερό και κοινό στοιχείο όλων των αστικών κομμάτων που εναλλάχθηκαν ως κυβερνήσεις ή ως «αντιπολίτευση». Διότι αυτό υπηρετεί τον σταθερό και κοινό τους στόχο να περισσέψει χρήμα για την παντός είδους στήριξη των επιχειρηματικών ομίλων.

Ορισμένα στοιχεία του τρέχοντος κρατικού προϋπολογισμού, αλλά και των προηγούμενων ετών, αποδεικνύουν τον κοινό στρατηγικό στόχο των αστικών κομμάτων, ανεξάρτητα από τις επιμέρους διαφοροποιήσεις τους, οι οποίες στην εξέλιξη των πραγμάτων είναι όλο και πιο πολύ δυσδιάκριτες. Π.χ. είναι γνωστή η κριτική του ΣΥΡΙΖΑ ότι είναι απαράδεκτο οι ασθενείς να πληρώνουν «την ώρα της ανάγκης». Την ίδια ώρα, όμως, για τον ΣΥΡΙΖΑ, είναι τελείως παραδεκτό να έχουν ήδη πληρώσει οι εργαζόμενοι - μέσω της φορολογίας και των εισφορών στα ασφαλιστικά ταμεία - για «την ώρα της ανάγκης». Η διαφορά του δεν είναι αν θα πληρώνουν οι ασθενείς, αλλά σε ποιο ταμείο θα καταβάλλουν τον οβολό τους, αρκεί από αυτήν τη διαδικασία να μην επιβαρύνεται ο κρατικός προϋπολογισμός.

Το διάστημα 2016 - 2020 που υπάρχουν τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία για τις συνολικές δαπάνες Υγείας, η κρατική δαπάνη μειώθηκε κατά 2,5%, η ιδιωτική δαπάνη αυξήθηκε κατά 5,5% και η δαπάνη των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης (ΟΚΑ) αυξήθηκε κατά 16,8%. Αυτά σημαίνουν ότι η συνολική αύξηση των δαπανών Υγείας κατά 977 εκατ. ευρώ έγινε αποκλειστικά από τις ιδιωτικές δαπάνες (+309,2 εκατ. ευρώ) και τις δαπάνες των ΟΚΑ (+760,5 εκατ. ευρώ) καλύπτοντας και τη μείωση της κρατικής χρηματοδότησης (-90,7 εκατ. ευρώ).

Από τα παραπάνω φαίνεται η υλοποίηση της πολιτικής μείωσης των κρατικών δαπανών για τη λαϊκή Υγεία και της μετατόπισής της στις άμεσες και έμμεσες πληρωμές (μέσω των ασφαλιστικών ταμείων) στον λαό απ' όλες τις κυβερνήσεις.

1. Συγκεντρωτικά, τα έσοδα των νοσοκομείων και της ΠΦΥ το 2023 προβλέπεται να είναι 3,658 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 185 εκατ. ευρώ (+5,3%) σε σχέση με το 2022 (3,473 δισ. ευρώ).

Η ποσοστιαία αύξηση των εσόδων των νοσοκομείων και της ΠΦΥ κατά 5,3% γίνεται σε συνθήκες όπου το ΑΕΠ προβλέπεται να αυξηθεί το 2023 κατά 6,64%. Αυτό σημαίνει ότι τα έσοδα των δημόσιων μονάδων Υγείας θα είναι σχετικά λιγότερα από την προβλεπόμενη αύξηση της «πίτας».

Από την αύξηση αυτή, τα 174 εκατ. ευρώ - δηλαδή σχεδόν όλη η αύξηση - αφορούν όχι την ενίσχυση σε υποδομές, τεχνολογία, προσωπικό κ.λπ., αλλά την κάλυψη των αυξημένων τιμών σε προϊόντα και υπηρεσίες που χρησιμοποιούν οι μονάδες αυτές λόγω της ενεργειακής κρίσης.

Στην πραγματικότητα, αν - όπως πρέπει - συγκρίνουμε με τις αυξημένες ανάγκες των δημόσιων μονάδων Υγείας και το γεγονός ότι και τα προηγούμενα έσοδα δεν ανταποκρίνονταν στις ανάγκες τους, στην πράξη ισοδυναμεί με μείωση.

2. Εχει σημασία πώς κατανέμονται τα έσοδα κατά είδος προέλευσης.

Το 2022 τα «ίδια έσοδα» των μονάδων Υγείας, δηλαδή από την άμεση πώληση των εργασιών τους και τα έσοδα από τους φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης (ΟΚΑ) αποτελούσαν το 32,88% των συνολικών εσόδων τους, ενώ η χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό αποτελούσε το 51,85% των εσόδων τους.

Το 2023 τα έσοδα αποτελούν 31,3% ( «ίδια έσοδα» και ΟΚΑ) και 53,9% (κρατικός προϋπολογισμός).

Από τα παραπάνω στοιχεία επιβεβαιώνεται ότι η λειτουργία των δημόσιων νοσοκομείων και των μονάδων ΠΦΥ εξαρτάται κατά μεγάλο μέρος από την αυτοχρηματοδότησή τους πουλώντας τις εργασίες τους είτε απευθείας στους ασθενείς (243 εκατ. ευρώ) είτε στα ασφαλιστικά ταμεία (902 εκατ. ευρώ), όπως προβλέπει ο κρατικός προϋπολογισμός.

Το βέβαιο είναι ότι, με βάση τις προβλέψεις του νόμου για τη δευτεροβάθμια περίθαλψη, το μέρος των ιδιωτικών δαπανών θα εκτοξευθεί, αφού η κατάσταση των δημόσιων νοσοκομείων όσον αφορά τις υποδομές και κυρίως το προσωπικό θα επιδεινωθεί και θα εξαναγκάζει ακόμα περισσότερους ασθενείς να καταφεύγουν στον ιδιωτικό τομέα και στις επί πληρωμή εργασίες του δημόσιου τομέα, όπως π.χ. τα ιδιωτικά απογευματινά χειρουργεία. Αυτό το στοιχείο θα καταγραφεί σε επόμενες «στατιστικές».

3. Στο ζήτημα της στελέχωσης των δημόσιων μονάδων Υγείας τα πράγματα θα γίνουν ακόμα χειρότερα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του προϋπολογισμού την περίοδο 2021 - 2022 - 2023 (πρόβλεψη), οι προσλήψεις μόνιμου προσωπικού στο υπουργείο Υγείας, που το μεγαλύτερο μέρος αφορά υγειονομικό προσωπικό, είναι αντίστοιχα 2.707 - 1.305 - 1.600. Σύνολο 5.612.

Την αντίστοιχη χρονική περίοδο οι αποχωρήσεις (συνταξιοδοτήσεις κ.λπ.) μόνιμου προσωπικού είναι 4.257 - 3.876 - 3.738. Συνολικά 11.871.

Δηλαδή, σε συνθήκες που το μόνιμο προσωπικό, όπως και συνολικά το προσωπικό, ήταν ήδη ανεπαρκέστατο, σε αυτό το τρίχρονο προβλέπεται να αναπληρωθεί μόνο το 47,2% του προσωπικού που θα αποχωρήσει.

Για δε το επικουρικό προσωπικό το 2022 ήταν -10% σε σχέση με το 2020, και το 2023 προβλέπεται ακόμα λιγότερο κατά 12% σε σχέση με το 2022.

Η γενική εικόνα αυτών των στοιχείων αποτυπώνει τη συστηματική αποψίλωση των δημόσιων μονάδων Υγείας σε προσωπικό όλων των κλάδων και ειδικοτήτων, η οποία αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα που εξωθεί τους ασθενείς να απευθύνονται στον ιδιωτικό επιχειρηματικό τομέα, αλλά και στο «ιδιωτικό έργο» των νοσοκομείων, όπως στα απογευματινά ιατρεία και εντός ολίγου και στα επί πληρωμή απογευματινά χειρουργεία.

Αυτή η κατάσταση της δραματικής υποστελέχωσης των δημόσιων μονάδων Υγείας συσσωρεύεται χρόνια τώρα με την ιδιαίτερη συμβολή όλων των κυβερνήσεων. Το γεγονός των μεγάλων ελλείψεων σε προσωπικό την περίοδο της πανδημίας καλλιεργήθηκε όλα τα προηγούμενα χρόνια και «έσκασε» τη συγκεκριμένη περίοδο.

4. Ο κρατικός προϋπολογισμός προβλέπει μείωση της χρηματοδότησης του ΕΟΠΥΥ για παροχές Υγείας κατά 36% σε σχέση με το 2022. Πρακτικά ισχύει ότι στον ΕΟΠΥΥ έχουν απομείνει από την κρατική χρηματοδότηση 100 εκατ. ευρώ για την «κάλυψη» των ανασφάλιστων και ορισμένα επιπλέον ποσά αποτελούν προσωρινή χρηματοδότηση λόγω πανδημίας.

Ενα στοιχείο που αποτυπώνει την εφαρμοζόμενη πολιτική αποτελεί το συνολικό «είδος προέλευσης» των εσόδων του ΕΟΠΥΥ.

Τα συνολικά έσοδα του ΕΟΠΥΥ παραμένουν περίπου σταθερά (-0,01%), όμως αυτό επιτυγχάνεται με τη μείωση των εσόδων από τον κρατικό προϋπολογισμό και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων κατά 21,7% και με την αύξηση των εσόδων από τις ασφαλιστικές εισφορές κατά 3,33%.

Στον κρατικό προϋπολογισμό αναφέρεται ότι ο ΕΟΠΥΥ θα έχει μειωμένη κρατική χρηματοδότηση κατά 149 εκατ. ευρώ, μια μείωση που περιλαμβάνει και όσα αφαιρούνται από τις υποχρεώσεις των φαρμακοβιομηχάνων (clawback) προς τον ΕΟΠΥΥ, δηλαδή τα «δωράκια» που τους δίνει η κυβέρνηση με πρόσχημα την «έρευνα και ανάπτυξη». Αυτή η χασούρα του ΕΟΠΥΥ θα αντισταθμιστεί από τα αυξημένα έσοδα που προβλέπονται μέσω των ασφαλιστικών εισφορών, δηλαδή από τους εργαζόμενους, κάτι που πρακτικά σημαίνει ότι οι εργαζόμενοι χρηματοδοτούν και τις δαπάνες Υγείας και τα κίνητρα προς τους φαρμακοβιομήχανους.

Γενικότερα ο κρατικός προϋπολογισμός όσον αφορά τις παροχές Υγείας αποτυπώνει τη διαχρονική και εξολοκλήρου μετατόπιση των αναγκών Υγείας του λαού με τις πληρωμές των ασφαλιστικών εισφορών και στο όριο που αυτές επιτρέπουν. Γι' αυτό υπάρχουν περικοπές στον κανονισμό παροχών του ΕΟΠΥΥ (π.χ. φυσικοθεραπείες, υγειονομικό υλικό, αναλώσιμα), επιβολή ποσοστού συμμετοχής (π.χ. 10% στις φυσικοθεραπείες), μετατροπή στην πράξη της συμμετοχής στη φαρμακευτική δαπάνη από το 25% έως και στο 80% με τα γνωστά κόλπα του διαχωρισμού της ασφαλιστικής τιμής από τη λιανική τιμή, το 1 ευρώ ανά συνταγή, τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα κ.λπ. Πρόσφατο παράδειγμα είναι η έγκριση της συνταγογράφησης της εξέτασης για τον γενετικά κληρονομούμενο γυναικείο καρκίνο στον ιδιωτικό τομέα. Αντί το κράτος να χρηματοδοτήσει αυτήν τη σημαντική προληπτική εξέταση τη φόρτωσε στον ΕΟΠΥΥ, δηλαδή στους εργαζόμενους, και μάλιστα με συμμετοχή κατά 10,25% (συνολικό κόστος 700 ευρώ).

Ο κρατικός προϋπολογισμός του 2023 - όπως και όλοι οι προηγούμενοι - δεν είναι απλά αναντίστοιχος με τις λαϊκές ανάγκες στην Υγεία. Αποτελεί εργαλείο και έκφραση της αντιλαϊκής πολιτικής υπέρ του κεφαλαίου και γι' αυτό εχθρική προς τον λαό και τις ανάγκες του.

Αποδεικνύει ότι η Υγεία δεν αποτελεί «εθνικό» ζήτημα αλλά ένα ταξικό ζήτημα που σχετίζεται με τους όρους ζωής του λαού, με την ανάγκη οι σύγχρονες δυνατότητες της επιστήμης, της τεχνολογίας και του επιστημονικού δυναμικού να αξιοποιούνται καθολικά και δωρεάν προς όφελός του, χωρίς καμία εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα και άσκηση «ιδιωτικού έργου» στον τομέα αυτόν. Σε ένα τέτοιο σύστημα Υγείας, αποκλειστικά κρατικό, πρέπει να κατατείνει η οργανωμένη δράση των λαϊκών δυνάμεων για την απόσπαση των όποιων λύσεων είναι δυνατό σήμερα.

Η περιπλάνηση στην εναλλαγή των επίδοξων «σωτήρων» το μόνο που εγγυάται είναι αν θα χάσει ο λαός ή θα κερδίσουν οι εκμεταλλευτές του.

Την ανάπτυξη της λαϊκής πάλης και τη δημιουργία των προϋποθέσεων για να ανοίξει ο λαϊκός δρόμος ανάπτυξης εγγυάται το ΚΚΕ και γι' αυτό αποτελεί τη ρεαλιστική επιλογή στήριξής του από τις λαϊκές δυνάμεις παντού, στις εκλογές για τη Βουλή, στους δήμους και τις Περιφέρειες.