Κακό προηγούμενο για τις διεθνείς εξελίξεις και την παγκόσμια σταθερότητα αποτελεί η πρόσφατη ανεξαρτητοποίηση του Κοσσυφοπεδίου, καθώς αναμένεται να προκαλέσει αλλαγές τύπου ντόμινο πρώτα στο δυτικό τμήμα της ΠΓΔΜ και έπειτα και σε άλλες περιοχές των Βαλκανίων. Αυτά τόνισε, μεταξύ άλλων, στον «Ρ» η πρέσβειρα της Σερβίας στην Ελλάδα, Λιλιάνα Μπάσεβιτς. Η Σέρβα διπλωμάτης αναφέρθηκε και στη στάση του ΚΚΕ, που πρώτο πραγματοποίησε την πρόσφατη πορεία διαμαρτυρίας στην Αθήνα ενάντια στην απόσχιση του Κοσσυφοπεδίου και στην αλλαγή συνόρων που επιβάλλουν οι ιμπεριαλιστές, την οποία μάλιστα έτυχε να παρακολουθήσει από κοντά και να απαθανατίσει στιγμιότυπά της με το κινητό της τηλέφωνο...

-- Μετά τη μονομερή αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου οι καθημερινές διαδηλώσεις των Σέρβων είναι το κυριότερο όπλο στα χέρια του Βελιγραδίου;

-- Οι διαδηλώσεις και οι κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας δεν είναι το κύριο αλλά ένα απ' τα βασικά μέσα αντίδρασης της Σερβίας. Πέρα, λοιπόν, απ' τις πορείες διαμαρτυρίας έχουμε λάβει και διπλωματικά μέτρα, όπως η ανάκληση των πρεσβευτών από τις χώρες που έχουν αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου. Βεβαίως, συνεχίζουμε τον αγώνα μας για το Κοσσυφοπέδιο προσπαθώντας να πείσουμε τους εταίρους μας σε πολλές χώρες να καθυστερήσουν ή ακόμη και να μην αναγνωρίσουν την ανεξαρτησία της επαρχίας παρουσιάζοντας τα επιχειρήματά μας που είναι λίγο - πολύ γνωστά. Οπως ότι η ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου έγινε χωρίς συμφωνία της Σερβίας και τη σύμφωνη απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Γι' αυτό και θεωρούμε ότι θα αποτελέσει προηγούμενο που θα προκαλέσει την ενθάρρυνση παρόμοιων αυτονομιστικών κινημάτων και ανάλογες εξελίξεις σε τουλάχιστον εκατό γνωστές περιοχές στον πλανήτη. Γι' αυτό και θεωρούμε πως είναι πολύ επικίνδυνος παράγοντας αποσταθεροποίησης πρώτα απ' όλα στα Βαλκάνια αλλά και σε άλλες περιοχές του κόσμου.

-- Επομένως, θεωρείτε ότι το Κοσσυφοπέδιο θα αποτελέσει κακό προηγούμενο και για τη σερβική κοιλάδα του Πρέσεβο και την ΠΓΔΜ ή άλλες περιοχές των Βαλκανίων;

-- Δε θα ήθελα να μαντέψω εξελίξεις. Ομως, δε θα έβλεπα τέτοιες εξελίξεις πρωτίστως στο Πρέσεβο, τη νότια Σερβία όπως λέμε εμείς, αλλά στο δυτικό τμήμα της FYROM... Δε θα αγνοούσα βεβαίως τη Σερβοβοσνιακή Δημοκρατία στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Εντούτοις, υπάρχουν και πολλά άλλα εδάφη που θα μπορούσαν να ακολουθήσουν τέτοια πορεία...

-- Δεν εννοείτε τη Σκοτία ή τους Βάσκους στην Ισπανία;

-- Οχι δεν εννοώ αυτές τις περιοχές, τουλάχιστον όχι για το κοντινό μέλλον εάν μπορεί κανείς να μιλήσει για κάτι τέτοιο. Αναφέρομαι στη Νότια Οσετία και στην Αμπχαζία, στην Υπερδνειστερία... Σε περιοχές δηλαδή που τέτοιες εξελίξεις έχουν ήδη σηματοδοτηθεί ή που έχουν εκφραστεί τέτοιες επιθυμίες για ανεξαρτησία. Θα έλεγα όμως ότι αυτοί οι κίνδυνοι αποσταθεροποίησης αφορούν και σε πολλές άλλες χώρες...

-- Αρκετοί άνθρωποι στην Ελλάδα ή και στα Βαλκάνια αναρωτιούνται εάν θα δούμε στη γειτονιά μας μία ακόμη σύγκρουση, ή ακόμη και πόλεμο. Τι πιστεύετε;

-- Τι σημαίνει σύγκρουση; Νομίζω πως ήδη έχουμε σύγκρουση στην περιοχή που δεν αφορά μόνο στην περίπτωση της Σερβίας και το Κοσσυφοπέδιο. Εχουμε σύγκρουση στην περιοχή και μεταξύ της FYROM και της Ελλάδας για το όνομα των Σκοπίων. Αλλά εάν αναφέρεστε σε ένοπλη σύρραξη δε νομίζω ότι θα συμβεί κάτι τέτοιο. Δυστυχώς, δεν μπορούμε να απορρίψουμε το ενδεχόμενο βίας στο Κοσσυφοπέδιο ή στη δυτική Μακεδονία στο κοντινό μέλλον.

-- Εχοντας στο μυαλό όλους αυτούς τους κινδύνους, τι θα μπορούσε να κάνει η Σερβία;

-- Θα κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε για να διατηρηθεί η ειρήνη. Αυτή είναι η πρώτη προτεραιότητά μας. Δε θέλουμε κανενός είδους βία... Αυτό που κάνουμε τώρα και στο μέλλον είναι να χρησιμοποιήσουμε κάθε ειρηνικό και διπλωματικό μέσο για να πετύχουμε το στόχο μας, που είναι να ακυρωθεί η διαδικασία αναγνώρισης του Κοσσυφοπεδίου από όσο το δυνατόν περισσότερες χώρες...

-- Πώς θα αντιδράσει η Σερβία εάν η ΝΑΤΟική δύναμη, KFOR, κλείσει τα διοικητικά όρια του Κοσσυφοπεδίου με την υπόλοιπη Σερβία; Υπάρχουν ήδη σχετικά επεισόδια...

-- Εμείς νομίζουμε ότι η KFOR είναι υπεύθυνη για την προστασία των Σέρβων και άλλων μη αλβανικών πληθυσμών στο Κοσσυφοπέδιο. Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που βρίσκεται εκεί. Θα μπορούσα να κατανοήσω κάποιο προσωρινό κλείσιμο των διοικητικών ορίων στην περιοχή, εξαιτίας κάποιων εντάσεων ή επεισοδίων, αλλά κατά τη γνώμη μου αυτά τα διοικητικά όρια - που δεν είναι βεβαίως σύνορα - θα πρέπει να παραμείνουν και διοικητικά όρια και ανοιχτά... Θα αντιδράσουμε έντονα σε μία τέτοια περίπτωση εάν συμβεί στο μέλλον γιατί τα διοικητικά όρια Σερβίας-Κοσσυφοπεδίου βασίζονται στην απόφαση 1244 του ΟΗΕ. Και είναι απόφαση που δεν έχει ακυρωθεί από άλλη νεότερη απόφαση των Ηνωμένων Εθνών και επομένως όλοι θα πρέπει να την εφαρμόσουν...

-- Συνεπώς, και σ' αυτή την περίπτωση η Σερβία θα χρησιμοποιήσει διπλωματικά μέσα. Ομως, σε τελική ανάλυση, είναι σ' αυτές τις περιπτώσεις αρκετό να έχεις το διεθνές δίκαιο με το μέρος σου;

-- Το ζήτημα είναι πολύ σύνθετο και πολύ δύσκολο. Θα έλεγα όμως ότι πρόκειται για σύγκρουση ανάμεσα στη δικαιοσύνη και την εξουσία, την ισχύ. Επομένως, ελπίζω και θεωρώ ότι στο τέλος, κάποια στιγμή στο μέλλον, η δικαιοσύνη θα είναι πιο ισχυρή απ' την εξουσία, τη δύναμη...

-- Μετά τις πρόσφατες δηλώσεις του Ρώσου αντιπροσώπου στο ΝΑΤΟ, Ντμίτρι Ρογκοζίν, θεωρείτε πως η Ρωσία στο μέλλον θα υλοποιήσει τις απειλές ασκώντας κάποιας μορφής βία για το Κοσσυφοπέδιο;

-- Δεν το νομίζω. Διότι αυτές οι δηλώσεις του Ρώσου αξιωματούχου είναι, κατά τη γνώμη μου, προειδοποιητικής φύσης ώστε άλλες ευρωπαϊκές και μη χώρες να έχουν υπόψη τους αυτή την πιθανότητα. Ωστόσο, δε νομίζω ότι η Ρωσία θα πάρει τέτοια μέτρα, διότι, όπως ίσως θυμάστε, σε παρελθούσες εποχές, επί ψυχρού πολέμου, διατυπώνονταν τέτοιες προειδοποιήσεις που δεν υλοποιούνταν. Πάντα υπήρχαν άλλα μέσα που μπορούσαν να εφαρμοστούν...

-- Τι συμβαίνει με τις σχέσεις Σερβίας - Ελλάδας απ' τη στιγμή που έως τώρα τουλάχιστον η Αθήνα δεν έχει αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου;

-- Η Ελλάδα δεν αναγνώρισε την ανεξαρτησία και είμαστε πολύ ικανοποιημένοι γι' αυτό. Αναμέναμε κάτι τέτοιο απ' την Ελλάδα, που είναι πολύ φιλική χώρα. Μας συνδέουν δεσμοί άνω των 200 χρόνων. Οι λαοί μας έχουν πολλά κοινά. Η μόνη διαφορά που βλέπω εγώ είναι η γλώσσα γιατί σ' όλα τα άλλα οι δύο λαοί είναι πάρα πολύ κοντά. Περιμέναμε λοιπόν απ' την Ελλάδα υποστήριξη και σ' αυτή την περίπτωση όχι μόνο γιατί είναι φίλη χώρα αλλά και επειδή θεωρούμε ότι το συμφέρον Ελλάδας-Σερβίας είναι πολύ κοντά σ' αυτή τη συγκυρία. Η ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου είναι ενάντια και στα συμφέροντα της Ελλάδας... Είμαστε βεβαίως πολύ ευγνώμονες στην Ελλάδα όχι μόνο τώρα αλλά και για την υποστήριξη που μας παρέχει στην ένταξή μας στο ΝΑΤΟικό πρόγραμμα Συνεταιρισμός για την Ειρήνη, στην ΕΕ.

-- Πώς βλέπετε τη στάση του ΚΚΕ κατά της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου ή την πορεία που πραγματοποίησε στην Αθήνα;

-- Την είδα τη διαδήλωση... Ηταν, θα έλεγα, η πρώτη οργανωμένη αντίδραση του ελληνικού λαού. Διοργανώθηκε βεβαίως από ένα και μόνο κόμμα αλλά δείχνει τη στάση του ελληνικού λαού, των απλών ανθρώπων, για τις εξελίξεις στην περιοχή μας. Θα ήθελα να ελπίζω ότι αυτή η διαδήλωση είναι η απαρχή και άλλων εκδηλώσεων υποστήριξης στο λαό της χώρας μας.

-- Αναφερθήκατε προ ολίγου στο ΝΑΤΟικό πρόγραμμα Συνεταιρισμός για την Ειρήνη. Θα μπορούσατε να μας εξηγήσετε πώς λίγα χρόνια μετά τους ΝΑΤΟικούς βομβαρδισμούς του '99, η Σερβία όχι μόνο εντάχθηκε στο ΝΑΤΟικό πρόγραμμα Συνεταιρισμός για την Ειρήνη αλλά και υπέγραψε συμφωνία διμερούς στρατιωτικής συνεργασίας με τις ΗΠΑ;

-- Τα πράγματα είναι απλά. Αυτές οι εξελίξεις αφορούν κάτι που για τη Σερβία αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα: Την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Οπως ίσως ξέρετε, δε γίνονται εξαιρέσεις στον κανόνα που φέρει τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, τις πρώην σοσιαλιστικές χώρες, προτού μπουν στην ΕΕ να μπαίνουν πρώτα στο ΝΑΤΟ. Σ' αυτό τον κανόνα δεν υπάρχουν εξαιρέσεις. Προς το παρόν, η ενταξιακή διαδικασία σε ΕΕ έχει σταματήσει. Θα δούμε τι θα γίνει στο μέλλον.

-- Κατά πόσο, όμως, θα βοηθούσε τη Σερβία να ενταχθεί στην ΕΕ δεδομένου ότι οι πρώτες χώρες που αναγνώρισαν την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου ήταν οι ισχυρές της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όπως η Βρετανία, η Γερμανία, η Γαλλία;

-- Αυτές οι χώρες θεωρούμε πως έκαναν λάθος αναγνωρίζοντας το Κοσσυφοπέδιο. Ελπίζουμε πως στο μέλλον θα συνειδητοποιήσουν ότι η απόφασή τους ήταν εσφαλμένη. Θα θέλαμε να δούμε το μέλλον μας ως μιας ευρωπαϊκής χώρας...

-- Μα είστε ευρωπαϊκή χώρα. Δε χρειάζεται να ενταχθείτε στην ΕΕ για να γίνετε ευρωπαϊκή χώρα... Και στην Ελλάδα, ξέρετε, ορισμένοι λένε το ίδιο πράγμα... Οτι δηλαδή γίναμε Ευρώπη όταν μπήκαμε στην ΕΕ...

-- Ναι, βεβαίως και είμαστε ευρωπαϊκή χώρα με τη γεωγραφική έννοια του όρου. Αυτό όμως που ήθελα να πω είναι ότι δε θέλουμε να είμαστε ευρωπαϊκή χώρα μόνο με τη γεωγραφική έννοια του όρου αλλά και με την έννοια της οικονομίας, του εμπορίου, όπου εκεί η ΕΕ είναι πολύ ισχυρή... Είμαστε αλληλοεξαρτώμενοι. Δεν μπορούμε να οπισθοδρομήσουμε... Ακόμη και πολιτιστικά ανήκουμε στην Ευρώπη.

-- Απ' την άλλη βλέπουμε τη Σερβία να υπογράφει συμφωνίες με τη Ρωσία για το δίκτυο αγωγών South Stream και να της πουλά τη σερβική πετρελαϊκή εταιρεία, NIS. Υπάρχει κάποια αντίφαση;

-- Οχι! Δεν υπάρχει καμία αντίφαση με την έννοια ότι χώρες της ΕΕ χρειάζονται την ενέργεια, που προέρχεται απ' τον Καύκασο, απ' τη Ρωσία...

-- Υπάρχουν ωστόσο μεγαλύτεροι παίχτες στο παιχνίδι που θέλουν να ελέγξουν τις ενεργειακές οδούς και πηγές...

-- Ναι, βεβαίως. Ομως, βλέπουμε και χώρες της ΕΕ, όπως η Βουλγαρία, που επίσης υπογράφουν ενεργειακές συμφωνίες με τη Ρωσία. Δε θα έπρεπε να είναι αυτό πρόβλημα για τις άλλες χώρες της ΕΕ... Απ' την άλλη, βέβαια, υπάρχουν χώρες που θέλουν να ελέγχουν ή ελέγχουν τις ενεργειακές πηγές, χώρες που χρειάζονται ενέργεια, ή χώρες που είναι και παραγωγοί και χρήστες ενέργειας ή χώρες που βρίσκονται ανάμεσα σ' όλους αυτούς. Οι χώρες πρώτα απ' όλα σκέφτονται το δικό τους συμφέρον και την εξασφάλιση της ενέργειας με ευνοϊκούς όρους. Επομένως, θεωρώ πως είναι λογικό να βλέπουμε τέτοιες κινήσεις στον ενεργειακό τομέα. Θα έλεγα ότι όλες οι χώρες διαπλέκονται ενεργειακά και ότι αυτή η εμπλοκή όλων των παραγόντων εξασφαλίζει κατά κάποιον τρόπο σταθερότητα. Ας πούμε, για παράδειγμα, ότι χώρες της ΕΕ αρνούνταν ενέργεια απ' τη Ρωσία. Τι θα έκανε τότε η Ρωσία; Θέλω να πω μ' αυτόν τον τρόπο ότι η ενεργειακή αλληλεξάρτηση συνεισφέρει σε ένα είδος σταθερότητας...

-- Επομένως, πίσω απ' την τωρινή κρίση στο Κοσσυφοπέδιο κρύβεται το ενεργειακό ζήτημα;

-- Βεβαίως, όμως αυτό είναι μόνο μία απ' τις πλευρές και τα αίτια του ζητήματος. Θα έλεγα ωστόσο ότι το πρόβλημα είναι πολύ πιο σύνθετο, πιο βαθύ, όχι τόσο εύκολο να ερμηνευτεί από μία ή δύο παραμέτρους. Το πιο ορατό στην επιφάνεια πολλών άλλων παραγόντων είναι η ενέργεια, η οικονομία αλλά δεν είναι αυτοί οι αποκλειστικοί παράγοντες που επηρεάζουν την κατάσταση...