Ατέλειωτες οι εμπειρίες και οι γνώσεις που μας άφησε κληρονομιά ο Χ. Φλωράκης, ο κομμουνιστής, που η δράση του έχει βάλει τη δική της σφραγίδα στην ηρωική πάλη του ΚΚΕ. Δύσκολο πολύ να ξεχωρίσεις κάποια αποσπάσματα που να αντανακλούν αντιπροσωπευτικά τη σκέψη, τη στάση ζωής, την ιδεολογία. Θα χρειάζονταν πολλοί «Ριζοσπάστες» να καλύψουν 76 ολογέματα χρόνια κομματικής ζωής και δράσης.

Ολόκληρη η ζωή του ταυτίζεται με την πορεία του Κόμματος. Από 15χρονος ΟΚΝίτης μέχρι και Α΄ Γραμματέας και Γενικός Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του. Ταυτίζεται με τις μεγαλύτερες στιγμές του λαϊκού μας κινήματος: Με τον αγώνα του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ, με την ηρωική πάλη του λαού κατά των Εγγλέζων και της ντόπιας αστικής κυβέρνησης του Γεωργίου Παπανδρέου το Δεκέμβρη του 1944, με την ένδοξη δράση του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ) κατά της εγχώριας αστικής τάξης και των Αγγλοαμερικανών συμμάχων της. Ταυτίζεται με την ιστορία των διώξεων, των φυλακίσεων και των εκτελεστικών αποσπασμάτων όπου οδηγήθηκαν χιλιάδες παιδιά του ΚΚΕ, του ΕΑΜ και του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.

Η κομματική - πολιτική δράση του δε γνώρισε διαλείμματα. Τις μεγάλες δυσκολίες τις αντιμετώπισε όλες με παλικαριά και με αισιοδοξία, με την πηγαία θυμοσοφία του και με την αποφασιστικότητα του κομμουνιστή που έχει πλήρη συναίσθηση της αποστολής του και της σκληρότητας που χαρακτηρίζει την ταξική πάλη. Τις αντιμετώπισε δίνοντας όλες τις δυνάμεις του και βγαίνοντας ηθικά νικητής.

Στη διάρκεια της Μεταξικής δικτατορίας και πριν απ' αυτή, στα χρόνια του Βενιζελικού «ιδιώνυμου». Στην Κατοχή και στον ένοπλο λαϊκό αγώνα του 1946-1949, όπου αναδείχτηκαν τόσο οι πολιτικές, όσο και οι στρατιωτικές ικανότητές του.

Ο Χ. Φλωράκης γνώριζε ότι η ζωή ομορφαίνει περισσότερο και ότι η ανθρώπινη υπόσταση καταξιώνεται μόνο στον αγώνα για την αλλαγή της κοινωνίας.

Στη μεγάλη δίκη του 1960 ξαναζωντάνεψαν η ατρόμητη στάση κομμουνιστών - κατηγορουμένων προηγούμενων χρόνων, η σθεναρή υπεράσπιση του ΚΚΕ, της πατριωτικής - διεθνιστικής προσφοράς του και των αρχών του, που μετέτρεπαν τους κατηγορουμένους σε κατηγόρους.

«Πολεμάμε και τραγουδάμε, έλεγε στην Κατοχή η ΕΠΟΝ. Αυτό κάνετε κι εσείς τώρα», είπε σε συγκέντρωση στο Βελιγράδι, στη διάρκεια των βομβαρδισμών από το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, μιλώντας σε συγκέντρωση Γιουγκοσλάβων. Η διεθνιστική δράση του αναγνωρίστηκε και τιμήθηκε από πολλά Κομμουνιστικά Κόμματα.

Από το 1954 μέχρι το 1966 έμεινε στη φυλακή. Η «ελεύθερη» ζωή κράτησε λιγότερο από έναν χρόνο. Στις 21 Απρίλη 1967 ο σ. Χαρίλαος εξορίστηκε στη Γυάρο και στη συνέχεια στη Λέρο για 4 ακόμη χρόνια. Και ακολούθησαν η παράνομη δράση και η παράνομη διαφυγή στο εξωτερικό, μετά από σχετική εντολή του Κόμματος.

Ο Χαρίλαος Φλωράκης απέδειξε ότι «ιστορικό στέλεχος» δεν είναι όποιος αφιέρωσε πολλά χρόνια στην πολιτική δράση. Γίνεται το πρόσωπο εκείνο που, όταν τερματίζεται η ζωή του, έχει παραμείνει «ορθοστατών και ορθοβαδίζων», αλλά και έχοντας δώσει στην επαναστατική συλλογικότητα.

Από τις πιο χαρακτηριστικές περιόδους, που αναδείχνεται η συμβολή του Χαρίλαου Φλωράκη, είναι η νομιμοποίηση του ΚΚΕ το 1974, ύστερα από 27 χρόνια παρανομίας και πολλά χρόνια απουσίας των Κομματικών Οργανώσεων από την Ελλάδα. Τότε ηγήθηκε του ΚΚΕ, του Κόμματος που ήρθε στη νομιμότητα έχοντας στερηθεί τη φυσιολογική διαδοχικότητα δύο γενεών στην ανάπτυξή του.

Σε αυτές τις συνθήκες συνέβαλε στη γρήγορη προσαρμογή του Κόμματος στις νέες συνθήκες και απαιτήσεις, στην ενότητα του παλιού με το καινούριο. Επιβεβαίωσε ότι η συμβολή ενός κορυφαίου στελέχους δεν κρίνεται μόνο από τη δική του προσφορά, αλλά κυρίως κρίνεται από την προσπάθειά του να ανεβαίνει η συλλογικότητα και η διαδοχή των γενεών.

Οταν άρχισε η αντεπανάσταση στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες, στη διάρκειά της και μετά, τότε που ακόμη και επιφανείς ηγέτες πολλών Κομμουνιστικών Κομμάτων υποχώρησαν και αναδιπλώθηκαν, ο Χαρίλαος Φλωράκης έμεινε όρθιος, υπεράσπισε το ΚΚΕ, κόντρα σε εκείνους που μεθόδευαν τη διάλυσή του με τη βοήθεια και την παρασκηνιακή συμμετοχή αστικών δυνάμεων. Ηταν αποφασιστική η συμβολή του στη λεγόμενη Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ, το 1990, καθώς και στο 13ο Συνέδριο του ΚΚΕ (Φλεβάρης 1991), τότε που επιχειρήθηκε η «μεγάλη έφοδος» για τη διάχυση του ΚΚΕ στον τότε Συνασπισμό. Δεν μπορούσε να διανοηθεί ότι ήταν δυνατό να γίνει και το παραμικρό θετικό σε τούτο τον τόπο δίχως την ύπαρξη του ΚΚΕ.

Υπερασπίστηκε την προσφορά του σοσιαλιστικού συστήματος, ιδιαίτερα της Σοβιετικής Ενωσης. Είχε βαθύτατη πεποίθηση ότι ο σοσιαλισμός θα έρθει ό,τι και να γίνει, ότι είναι το μέλλον της ανθρωπότητας.