Λίγες μόνο ώρες χρειάστηκε ο Αμερικανός υφυπουργός Εξωτερικών, Ρ. Χόλμπρουκ, για να ανασύρει την ελληνική κυβέρνηση από το λαβύρινθο της έντασης στα Ιμια και να την οδηγήσει στο στενό διάδρομο, που έχει μια και μόνη κατάληξη: Το τραπέζι των διαπραγματεύσεων, όπου θα συζητηθεί το νέο καθεστώς του Αιγαίου.

Η αμερικανική παρέμβαση, που εκδηλώθηκε με τηλεφωνικές επικοινωνίες του προέδρου Μπ. Κλίντον προς τους πρωθυπουργούς της Ελλάδας Κ. Σημίτη και της Τουρκίας Τ. Τσιλέρ, είχε δύο στόχους. Πρώτος και ορατός να πετύχει την αποφόρτιση της έντασης με τη συμφωνία απομάκρυνσης των στρατιωτικών δυνάμεων των δύο χωρών, υπογραμμίζοντας, ταυτόχρονα, την απόλυτη κυριαρχία της στην περιοχή και τον αδιαμφισβήτητο πρωταγωνιστικό της ρόλο. Δεύτερος, όμως και ασφαλώς σπουδαιότερος, στόχος της αμερικανικής παρέμβασης, είναι η καθοδήγηση των βημάτων της ελληνικής κυβέρνησης για "διέξοδο" από το πλέγμα των ελληνοτουρκικών προβλημάτων. Πώς; Με Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης μεταξύ Αθήνας και Αγκυρας, τα οποία θα βοηθήσουν στη δημιουργία του κλίματος που απαιτείται για να καταλήξουν οι δύο χώρες στο τραπέζι μιας εφ' όλης της ύλης συζήτησης.

Οι επιδιώξεις της Ουάσιγκτον διατυπώθηκαν εμμέσως πλην σαφώς με δηλώσεις κυβερνητικών της παραγόντων και κατά τη διάρκεια της κρίσης στο Αιγαίο. Ο Ρ. Χόλμπρουκ μια μέρα μετά την επιτυχία του να απομακρύνει τους στόλους Ελλάδας και Τουρκίας από τα Ιμια, σε συνέντευξή του προς μεγάλα ειδησεογραφικά πρακτορεία υπογράμμισε ότι, εξαιτίας της ελληνοτουρκικής κρίσης, θα ηγηθεί αποστολής στην περιοχή τον επόμενο μήνα για την αποκλιμάκωση της έντασης στο Αιγαίο. Σύμφωνα με όσα υποστήριξε ο Ρ. Χόλμπρουκ "η Τουρκία είναι το νέο κράτος πρώτης γραμμής του ΝΑΤΟ και δεν μπορούμε να έχουμε τη νότια πτέρυγα του ΝΑΤΟ σε μόνιμες εντάσεις".

Η ελληνική κυβέρνηση μετά την "εκτόνωση" της έντασης κατανόησε πλήρως ότι οι αμερικανικές απόψεις δεν αμφισβητούνται από κανένα. Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ υποστήριξε πως η διαφορά που προέκυψε μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας"δεν είναι της αρμοδιότητας του ΝΑΤΟ". Παρόμοια στάση αντιμετώπισε η ελληνική κυβέρνηση και από την ΕΕ, η οποία σιώπησε, ενώ την ίδια στιγμή ισχυρές χώρες - μέλη της κατά τη διάρκεια της έντασης στα Ιμια συμβούλευαν την ελληνική κυβέρνηση να προσέλθει σε διάλογο με την Τουρκία.

Ολα αυτά δημιουργούν την εκτίμηση στην πλειοψηφία των υπηρεσιακών παραγόντων του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών πως δρομολογήθηκαν ήδη οι διαδικασίες που στόχο έχουν τη διευθέτηση των προβλημάτων της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ μέσα από μια ελληνοτουρκική συζήτηση, επί των κυριαρχικών, όπως υπογραμμίζουν, δικαιωμάτων της Ελλάδας. Οπως παρατηρούν διπλωματικοί κύκλοι, ήδη έχει ξεκινήσει προβολή νομικών επιχειρημάτων από τις δύο χώρες, με στόχο να υποστηρίξουν τις θέσεις τους σχετικά με το καθεστώς των βραχονησίδων.

Παρ' όλα αυτά οι θέσεις της πολιτικής ηγεσίας του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, όπως αυτές διατυπώθηκαν στη χτεσινή συζήτηση στη Βουλή από τον Θ. Πάγκαλο θέλουν να αγνοούν τα δεδομένα που έχουν δημιουργηθεί μετά την κρίση.

Ο υπουργός Εξωτερικών υποστήριξε πως κατά τη διάρκεια των συζητήσεών του με τον Ρ. Χόλμπρουκ κατά τη διαδικασία της αμερικανικής διαμεσολάβησης, δεν ανέλαβε καμία δέσμευση για συζήτηση με την Τουρκία για το καθεστώς στο Αιγαίο. Ο Θ. Πάγκαλος, υποστήριξε ότι η ελληνική πλευρά ερμηνεύει πως επιστροφή στην προτέρα κατάσταση στα Ιμια σημαίνει αναγνώριση της ελληνικής κυριαρχίας και ανέπτυξε το επιχείρημα, σύμφωνα με το οποίο αν ακολουθούνταν η οδός της σύγκρουσης η κατάληξη θα ήταν το τραπέζι τον διαπραγματεύσεων με την Τουρκία, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα της σύγκρουσης.

Ο υπουργός Εξωτερικών θέλησε να ξεχάσει τι σημαίνει "επιστροφή στην προτέρα κατάσταση". Το θύμισε με δήλωσή του ο Ρ. Χόλμπρουκ καθώς ανακοίνωνε πως "υπήρξε αμοιβαία αποδεκτή συμφωνία που προέβλεπε την άμεση απόσυρση των πλοίων, του προσωπικού και των σημαιών και των δύο πλευρών από την περιοχή". Δήλωση, η οποία έφτασε στην Αθήνα λίγο μετά τις διαβεβαιώσεις του Ελληνα υπουργού Εξωτερικών πως κατά τις συζητήσεις του με τον Ρ. Χόλμπρουκ δε μίλησαν καν για το θέμα της σημαίας.

Καθεστώς... διεθνών υδάτων, με περιορισμένη εθνική κυριαρχία, επέβαλαν οι Αμερικανοί από χτες στις ελληνικές βραχονησίδες Ιμια ανοιχτά της Καλύμνου και στην ευρύτερη περιοχή. Ο απολογισμός είναι τρεις ανθρώπινες ζωές, που αποτελούσαν το πλήρωμα του ελληνικού ελικοπτέρου, που κατέπεσε χτες τα ξημερώματα στη θαλάσσια περιοχή, ενώ είναι βαρύ το κλίμα που επικρατεί στο υπουργείο Αμυνας.

Ο υπουργός Αμυνας Γερ. Αρσένης,σε συνέντευξη Τύπου που έδωσε χτες το βράδυ, δήλωσε: "Ηταν πολιτική απόφαση της κυβέρνησης στα πλαίσια του ΚΥΣΕΑ ν' αντιμετωπιστεί το θέμα αυτό όχι με τα όπλα, δηλαδή με σύρραξη ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία, αλλά με αποκλιμάκωση και απεμπλοκή των πολεμικών δυνάμεων από την περιοχή. Η απόφαση αυτή ήταν ορθή και ενδεδειγμένη, διότι χωρίς το ανθρώπινο κόστος κάλυψε τα περισσότερα ζητήματα που έπρεπε να καλυφθούν χωρίς ανθρώπινες θυσίες".

Το χρονικό των τελευταίων ωρών της κρίσης είναι ενδεικτικό της τροπής που πήραν τα πράγματα.

Οπως έγινε γνωστό εκ των υστέρων, στις 2 μετά τα μεσάνυχτα περίπου δέκα Τούρκοι κομάντος επιβιβάστηκαν στη μια από τις δύο βραχονησίδες Ιμια.Το γεγονός αυτό τα ελληνικά επιτελεία το πληροφορήθηκαν από... τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης στις 3.30 περίπου το πρωί. Πέρασαν δύο ώρες, όταν στις 5.30 π.μ. ελληνικό ελικόπτερο, που σηκώθηκε από τη φρεγάτα "Ναβαρίνο",προσέγγισε τη βραχονησίδα και εντόπισε τους Τούρκους κομάντος. Είναι το μοιραίο ελικόπτερο που, μετά την ολοκλήρωση της αποστολής του και κατά την επιστροφή του στην ελληνική φρεγάτα, κατέπεσε και συνετρίβη στη θάλασσα 2 ν. μίλια βόρεια των Ιμια.

Ο υπουργός Αμυνας Γερ. Αρσένης, κατά τη συνέντευξη Τύπου, υποστήριξε ότι αυτό συντελέστηκε παρόλο τον ασφυκτικό κλοιό γύρω από τις βραχονησίδες, μάλιστα μετέθεσε τις ευθύνες στα Γενικά Επιτελεία - παρ' όλη την κάλυψη που τους πρόσφερε - τα οποία, όπως είπε, διαβεβαίωναν ότι ο σχεδιασμός "απέκλειε τη διείσδυση δυνάμεων στη βραχονησίδα".Για να προσθέσει ότι "τίποτα δεν είναι σίγουρο σε ένα σχεδιασμό", ενώ αναφέρθηκε και στον καιρό, λέγοντας ότι επικρατούσε νύχτα με κύματα και βροχή!

Δε λείπουν πάντως, στις συζητήσεις που γίνονται στους διαδρόμους του υπουργείου Αμυνας, και άλλες εκτιμήσεις, όπως ότι συνειδητά δεν υπήρχε ελληνική φρουρά στη βραχονησίδα αυτή, η οποία, να σημειωθεί, βρίσκεται από την πλευρά της Καλύμνου. Επίσης έγινε γνωστό ότι ελληνική φρουρά είχε εγκατασταθεί και στο νησάκι Καλόλημνος. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ ναύαρχος Χρ. Λυμπέρης πρότεινε την επανακατάληψη της βραχονησίδας, πράγμα που δεν έγινε αποδεκτό από το ΚΥΣΕΑ, αφού κάτι τέτοιο σύμφωνα με τον υπουργό Αμυνας θα σήμαινε σύγκρουση, τη στιγμή που είχε επιλεγεί η αποκλιμάκωση μετά την αμερικανική παρέμβαση.

Στα Επιτελεία πάντως φαίνεται πως εξ αρχής υπήρχαν διιστάμενες απόψεις. Ο αρχηγός ΓΕΣ Κ. Βούλγαρης φέρεται να είχε προτείνει την αποστολή στις βραχονησίδες πεζοναυτών, πρόταση που δεν έγινε αποδεκτή.

Εντονες φήμες κυκλοφορούσαν χτες στο υπουργείο Αμυνας περί παραίτησης των αρχηγών των Γενικών Επιτελείων ως δείγμα είτε ευθιξίας και ανάληψης ευθυνών εκ μέρους τους, είτε διαφωνίας για τους χειρισμούς που τελικά επικράτησαν. Ωστόσο, δε φάνηκε κάτι τέτοιο, όταν οι αρχηγοί ΓΕΕΘΑ, ΓΕΣ, ΓΕΝ, ΓΕΑ πήραν τον λόγο μετά τον Γερ. Αρσένη. Πάντως ο υπουργός Αμυνας έσπευσε να τους καλύψει, παρέχοντας συνολική κάλυψη στις Ενοπλες Δυνάμεις και μεταθέτοντας τις ευθύνες στο ΚΥΣΕΑ, ενώ σε πολλά σημεία διαχώρισε τις ευθύνες του υπουργείου Αμυνας, όσον αφορά τους χειρισμούς στις διαπραγματεύσεις, όπως το ζήτημα της σημαίας, από το υπουργείο Εξωτερικών.