Ηταν 7 Φλεβάρη του 1992 όταν στην ολλανδική πόλη Μάαστριχτ υπογραφόταν η ομώνυμη Συνθήκη, το αντιδραστικό περιεχόμενο της οποίας δικαίως την κατέστησε έκτοτε σε συνώνυμο της πιο σφοδρής επίθεσης των δυνάμεων του κεφαλαίου εναντίον των δικαιωμάτων και των κατακτήσεων των λαών της Ευρώπης.

Λίγους μήνες μετά τον Ιούλιο του 1992, η τότε κυβέρνηση της ΝΔ με πρωθυπουργό τον Κ. Μητσοτάκη φέρνει εσπευσμένα για κύρωση στην Ελληνική Βουλή τη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Στις 29 Ιούλη με τις ψήφους της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ και του Συνασπισμού η Συνθήκη επικυρώνεται. Και οι τρεις πολιτικές δυνάμεις απορρίπτουν το αίτημα του ΚΚΕ - που υιοθετείται από μαζικούς φορείς, συνδικάτα, προσωπικότητες της κοινωνικοπολιτικής ζωής - για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος προκειμένου ο ελληνικός λαός να ενημερωθεί για τις προβλέψεις της και να αποφανθεί με την ψήφο του. Η άρνηση δημοψηφίσματος δε θα πρέπει να θεωρηθεί άσχετη και με την απόρριψη της Συνθήκης από το λαό της Δανίας σε δημοψήφισμα, εξέλιξη που θορύβησε τους ευρωενωσιακούς κύκλους.

Με τη συνθήκη του Μάαστριχτ η ως τότε ΕΟΚ μετεξελίσσεται σε Ευρωπαϊκή Ενωση και η ευρωπαϊκή καπιταλιστική ενοποίηση περνά σε μια ποιοτικά ανώτερη βαθμίδα, τέτοια που να εξασφαλίζει στο μεγάλο κεφάλαιο των 12 τότε κρατών - μελών ιδανικότερες συνθήκες για την αναπαραγωγή και συσσώρευσή του, με ένταση της εκμετάλλευσης, που θα του επέτρεπαν με καλύτερους όρους να ανταποκριθεί στον ενδοϊμπεριαλιστικό ανταγωνισμό για μοίρασμα αγορών και σφαιρών επιρροής.

Η Συνθήκη του Μάαστριχτ ήταν η θεμέλια λίθος της ΟΝΕ, του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος και της Κεντρικής Ευρωπαϊκής Τράπεζας, ενώ προέβλεπε προοπτικά την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Αμυνα. Για την επίτευξη της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης καταρτίστηκε το περιβόητο «Σύμφωνο Σταθερότητας» και ακολούθησε η συμφωνία της Λισαβόνας. Η Συνθήκη του Μάαστριχτ απαγόρευσε οποιονδήποτε περιορισμό στην κίνηση του κεφαλαίου και υιοθέτησε την αρχή της οικονομίας της ανοιχτής αγοράς με ελεύθερο ανταγωνισμό.

Οι κατευθύνσεις του Μάαστριχτ εξειδικεύονται, συμπληρώνονται και αναπτύσσονται στην πορεία από τις Συνόδους Κορυφής, τα Συμβούλια Υπουργών της Κομισιόν, δηλαδή συνδιαμορφώνονται από τις κυβερνήσεις των κρατών - μελών και εφαρμόζονται στο καθένα από την κυβέρνησή του.

Η Συνθήκη του Μάαστριχτ από το '92 έως τα σήμερα, τροποποιημένη και συμπληρωμένη από ενδιάμεσες συνθήκες, είναι πανταχού παρούσα σε κάθε πτυχή της ζωής του εργαζομένου. Τα αποτελέσματά της, κωδικοποιημένα, ήταν η συσσώρευση πλούτου σε λιγότερα χέρια, η παραπέρα υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων και η εξάπλωση της φτώχειας.

Στο όνομα του να «πιάσουμε τα κριτήρια του Μάαστριχτ», ο ελληνικός λαός καταδικάστηκε ερήμην σε διαρκή λιτότητα και τα λαϊκά εισοδήματα καθηλώθηκαν σε επίπεδα εξευτελιστικά. Από το 0%+0%=14% του Κ. Μητσοτάκη τότε, στα 0,77 ευρώ αύξηση στα μεροκάματα πέρσι.

Το Σύμφωνο Σταθερότητας έδωσε τη δυνατότητα στους εργοδότες και στις κυβερνήσεις των κρατών - μελών να προωθήσουν δέσμη σκληρών αντεργατικών μέτρων για τη μείωση του «κόστους εργασίας» και την επίτευξη «ανταγωνιστικότητας» για την οικονομία της ΕΕ: Η ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων, η διευθέτηση του χρόνου εργασίας, η κατεδάφιση του συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης, που ξεκίνησε με τους αντιασφαλιστικούς νόμους της ΝΔ, τους οποίους όχι μόνο διατήρησε σε ισχύ το ΠΑΣΟΚ, αλλά συνέχισε την αντιασφαλιστική λαίλαπα με σωρεία άλλων νομοθετημάτων. Παράλληλα, η φορολογική αφαίμαξη σε βάρος των εργαζομένων γιγαντώθηκε. Οι κρατικές δαπάνες για τη δημόσια Υγεία και Παιδεία συρρικνώθηκαν σε απαράδεκτα χαμηλά επίπεδα.

Το Μάαστριχτ αποτέλεσε το «ορμητήριο» του συνόλου των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων. Οι ιδιωτικοποιήσεις τομέων στρατηγικής σημασίας, όπως η Ενέργεια και οι Τηλεπικοινωνίες, απορρέουν από τις πρόνοιές της. Αλλά και οι αναδιαρθρώσεις σε κρίσιμους τομείς όπως η Υγεία - Πρόνοια και η Παιδεία. Το χτύπημα που δέχεται και στη χώρα μας ο δημόσιος, δωρεάν χαρακτήρας της Παιδείας, με την προσπάθεια να παραδοθεί έρμαιο στις κερδοσκοπικές ορέξεις του μεγάλου κεφαλαίου και να υποταχθεί στις δικές του ανάγκες, έλκει την καταγωγή του από το Μάαστριχτ.

Και, φυσικά, μια τέτοια βαθιά αντιλαϊκή πολιτική είχε ανάγκη τη διόγκωση των μηχανισμών αυταρχισμού και καταστολής, το μένος των οποίων έχει βιώσει καλά το εργατικό και λαϊκό κίνημα της χώρας μας. Το 1997 στη Συνθήκη του Αμστερνταμ, με την οποία τροποποιήθηκε επί το αντιδραστικότερο αυτή του Μάαστριχτ, ενσωματώθηκε η συμφωνία Σένγκεν, μια συμφωνία ράπισμα σε θεμελιώδη δημοκρατικά δικαιώματα και λαϊκές ελευθερίες.

Σε ομιλία της στη Βουλή με θέμα «Η πορεία της Ελλάδας στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ενωσης», τον Οκτώβρη του 2003, η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Αλέκα Παπαρήγα είχε κάνει ορισμένα καίρια σχόλια:

Για τα περί ενιαίας πολιτικής της ΕΕ, που ήταν διακήρυξη - βάση και του Μάαστριχτ:

«Ενιαία πολιτική στην ΕΕ δεν πρόκειται να υπάρξει, διότι η ΕΕ είναι σύμφυτη με τον ενδοκαπιταλιστικό ανταγωνισμό. Ενιαία ΕΕ θα είναι όσον αφορά στην επίθεση σε βάρος των λαών. Ενιαία μπορεί να γίνει η Ευρώπη - δεν έχει γίνει - όσον αφορά στη συντονισμένη δράση των λαϊκών κινημάτων. Αλλά ενιαία Ευρώπη που συμφέρει όλους και βοηθάει όλους δεν μπορεί να γίνει. Και όταν λέω "Ευρώπη" εννοώ την ΕΕ». «(...) η όποια μετεξέλιξη της Ευρώπης προσθέτει νέες απειλές στην υπόθεση της ειρήνης και στο δικαίωμα του κάθε λαού, ανεξαρτήτως της διεθνοποίησης, να επιλέγει το δικό του δρόμο οικονομικής και κοινωνικής εξέλιξης».

Για το ποιος ωφελήθηκε από την ενσωμάτωση στην ΕΕ:

«Θέσατε το ζήτημα της ενσωμάτωσης όσον αφορά στην Ελλάδα. Κατ' αρχήν η Ελλάδα βρίσκεται σε πορεία ενσωμάτωσης με την ΕΕ προ πολλού. Εμείς δεχόμαστε ότι η Ελλάδα αναπτύχθηκε. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για αυτό. (...). Αναπτύχθηκε η Ελλάδα. Είχε τίμημα αντιλαϊκό αυτή η ανάπτυξη; Είχε! Αν πάρουμε τη μείωση του αγροτικού πληθυσμού - μιλάμε για μείωση με όρους αρνητικούς για την αγροτιά - αυτή άρχισε να συμβαίνει όχι την τελευταία δεκαετία, αλλά πιο πριν. Η δημιουργία "πόλεων τεράτων" δεν είναι άσχετη με την κυρίαρχη πολιτική στην Ελλάδα και τα ταξικά συμφέροντα στην Ελλάδα, αλλά είναι πολύ σχετική με τα κοινά ταξικά συμφέροντα της Ελλάδας και της ΕΕ. Η ανεργία δεν υπήρχε πριν; Τώρα υπάρχει και εμφανίζεται ως διαρθρωτικό πρόβλημα;

Για να δούμε και τα άλλα τιμήματα που δε φαίνονται. Η ανάπτυξη, για παράδειγμα, των βιομηχανικών κλάδων είναι ισόμετρη στην Ελλάδα, ανάλογα με τις δυνατότητες που έχει η εγχώρια παραγωγική βάση; Εάν υπήρχαν τέτοια προβλήματα παλιότερα, τώρα έχουν οξυνθεί. Πού αναπτύσσεται η Ελλάδα; Μεταφορές, Ενέργεια, Τηλεπικοινωνίες, Δίκτυα.

Δηλαδή, για να δούμε: Εχουμε καταστροφή των παραγωγικών δυνάμεων της Ελλάδας σε περίοδο που το ΑΕΠ έχει μεγάλους ρυθμούς σε σχέση με το μέσο ευρωπαϊκό επίπεδο; Εχουμε. Η ανεργία δε σημαίνει καταστροφή παραγωγικών δυνατοτήτων της Ελλάδας; Δεν είναι καταστροφή παραγωγικής δύναμης; Είναι ανάπτυξη; Η μερική απασχόληση δεν είναι απαξίωση; Η ετεροαπασχόληση και ο ευτελισμός των πτυχίων και της μόρφωσης σε σχέση με αυτό που απασχολείσαι - χωρίς να σημαίνει ότι υπάρχουν δουλιές ντροπής, αλλά μιλώ για την αξιοποίηση των επιστημονικών γνώσεων - δεν είναι πρόβλημα; Η έρευνα πού γίνεται σήμερα στην Ελλάδα; Γίνεται η γενική βασική έρευνα σε τομείς που ωφελούν τον άνθρωπο ή γίνεται σε τομείς που ωφελούν την κερδοφορία;

Επομένως, η ανάπτυξη έχει ταξικό χαρακτήρα και συνεπάγεται κατά τη γνώμη μας - πέρα από τους όποιους εκσυγχρονισμούς που θα μπορούσαμε να τους κάνουμε και χωρίς αυτές τις επιλογές - και καταστροφή παραγωγικών δυνατοτήτων και παραγωγικών δυνάμεων της χώρας».

Για τη μετέπειτα πορεία:

«Η γνώμη μας είναι ότι τα πράγματα για τους λαούς θα χειροτερεύουν. Το θέμα για μας είναι το βιοτικό επίπεδο του λαού, το δικαίωμά του στη δουλιά, σε δωρεάν κοινωνικές υπηρεσίες Υγείας, Παιδείας κλπ., το δικαίωμά του στον ελεύθερο χρόνο, στην ανάπτυξη, σε μια υγιή κοινωνική πολιτική και πολιτιστική ατμόσφαιρα, το δικαίωμά του στη δημοκρατία, το δικαίωμα στην απεργία. Εμείς αυτά μετράμε. Παρακολουθούμε βεβαίως όλη τη λειτουργία του συστήματος και την κατάσταση διότι ξέρουμε ότι όταν το κεφάλαιο στριμώχνεται θα τα φορτώσει στους εργαζόμενους και αυτό μας απασχολεί πολύ.

Η θέση μας παραμένει πάγια. Για μας προοδευτική, ριζοσπαστική, θετική πολιτική είναι αυτή που δίνει ώθηση στην ανάπτυξη της παραγωγικής βάσης της χώρας. Μιας παραγωγικής βάσης που νοείται και θεωρείται λαϊκή περιουσία. Ο λαός παράγει τον πλούτο, στο λαό ανήκει. Κατά τη γνώμη μας, αν δεν έχεις προοπτική, δεν μπορείς να καθορίσεις και την πάλη σήμερα. Επομένως, οι λαοί πρέπει να ορθώσουν μέτωπα πάλης, όχι κατά της διαχείρισης που ασκείται στην ΕΕ, αλλά κατά της στρατηγικής της ΕΕ. Και αυτά τα μέτωπα πάλης πρέπει να έχουν αποτελέσματα σε αλλαγή συσχετισμού σε εθνικό επίπεδο. Διαφορετικά, η ΕΕ καλά θα κρατεί - παρά τις αντιθέσεις της - και ούτε πρέπει να περιμένουμε να πέσει από το εσωτερικό της σάπισμα. Αυτό δε θα γίνει ποτέ αν δεν παρέμβουν οι λαοί».