Γρηγοριάδης Κώστας

Εγινε, λοιπόν, πολλή συζήτηση. Ορισμένα έντυπα, μάλιστα, με περισσή θρασύτητα έσπευσαν να στηλιτεύσουν το απαράδεκτο γεγονός, αν και οι ιδιοκτήτες τους είναι και ιδιοκτήτες καναλιών! Πολλή συζήτηση, που το περιεχόμενό της κάλυπτε όλες τις πλευρές: Την ελευθεροτυπία, τα ανθρώπινα λάθη (μοιραία), την επιδίωξη αυξημένης τηλεθέασης, στο βωμό της οποίας θυσιάζονται τα πάντα, όλες. Ολες οι πλευρές, πλην μιας, που αποτελεί την ταμπακέρα του ζητήματος: Του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των τηλεοπτικών ΜΜΕ! Οτι, δηλαδή, αυτά βρίσκονται στα χέρια διακεκριμένων (και μη) παραγόντων της πλουτοκρατίας, που τους έχουν παραχωρηθεί από τις κυβερνήσεις δημόσιες συχνότητες, και που χρησιμοποιούν τα κανάλια υπέρ των επιδιώξεων του κεφαλαίου, άρα υπέρ της αντιλαϊκής πολιτικής, και, στα πλαίσια των παραπάνω, υπέρ και των ατομικών επιδιώξεων των ιδιοκτητών τους στο γενικότερο ενδοπλουτοκρατικό ανταγωνισμό.

Και είναι χαρακτηριστικό το αδιέξοδο, ακόμη και καλοπροαίρετων συζητητών, που με ειλικρίνεια εκδηλώνουν την αγανάκτησή τους για την κατάσταση στα τηλεοπτικά ΜΜΕ. Ορισμένα σημεία του αδιεξόδου: Γίνεται να παρθούν μέτρα προληπτικά, δίχως να οδηγηθούμε σε λογοκρισία; Οχι. Πρέπει να εφαρμοστεί κώδικας δεοντολογίας, που όμως δεν εφαρμόζεται! Πρέπει να εκκαθαριστεί το τηλεοπτικό τοπίο, που όμως δεν εκκαθαρίζεται! Να αναλάβει τις ευθύνες του το Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο, το οποίο, ωστόσο (αν και όταν θέλει) δεν έχει αποφασιστικές αρμοδιότητες! Να αυξηθεί η ευθύνη των δημοσιογράφων που ασελγούν, η οποία όμως δεν αυξάνεται! Και λοιπά... Το αποτέλεσμα; Ενας φαύλος κύκλος, που θα κλείσει μόλις ξεχαστεί το θέμα της πρόκλησης του Σαββατοκύριακου. Για να επανέλθει, ενδεχομένως, σε κάποια στιγμή, οπότε θα ειπωθούν τα ίδια, και σε συνέχεια θα κλείσει με τον ίδιο τρόπο ο γνωστός πια φαύλος κύκλος, εν μέσω μιας αφόρητης υποκρισίας μεγαλοδημοσιογράφων, που και στην προκειμένη περίπτωση (των συζητήσεων) επέμεναν ότι συμφωνούν, πως ο τέως είναι ένας απλός πολίτης! Λες και ο κάθε απλός πολίτης προβάλλεται από τα κανάλια, όταν κάνει το μνημόσυνο των γονιών του...

Πολλοί, οι όσοι αντέδρασαν (και καλώς) για το συγκεκριμένο αίσχος στο οποίο διέκριναν πολιτική επιλογή και μεθόδευση, τόσο από τον τέως, όσο και από μεγαλοκαναλάρχες. Αν και οι ίδιοι οι αντιδρώντες δε θεώρησαν καθήκον τους να διαμαρτυρηθούν και για την ΕΡΤ, που «έθαψε» τη μεγαλειώδη αντιιμπεριαλιστική συγκέντρωση στα Προπύλαια! Που «δεν είδε» εκεί τους πρυτάνεις και τους άλλους ομιλητές! Ούτε τις δηλώσεις αρχηγών κομμάτων (ΚΚΕ, ΔΗΚΚΙ) που πήραν μέρος στη συγκεκριμένη συγκέντρωση και στην πορεία που ακολούθησε...

Το τηλεοπτικό τοπίο παρουσιάζει τέτοια πολυπλοκότητα, ώστε εύκολα μπορούν οι ανυποψίαστοι, εκείνοι που δεν έχουν αποκτήσει ακόμα κριτήριο ταξικό, να μπερδεύονται σε μια κατ' επίφαση πολυφωνία και σε μια συγκαλυμμένη ψευτοαντικειμενικότητα των καναλιών. Υπάρχουν, όμως, ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά τους που ξεδιαλύνουν τα πράγματα στο κύριο μέρος τους.

α) Οι ιδιώτες επιχειρηματίες δεν εκμεταλλεύονται τις δημόσιες συχνότητες, για να εξασφαλιστεί η αντικειμενική ενημέρωση. Αν δεχόταν κανείς ότι τις εκμεταλλεύονται για να ενημερώνονται οι εργαζόμενοι, θα ήταν σα να δεχόταν, ότι ο κάθε επιχειρηματίας κεφαλαιοκράτης προσπαθεί να αναπτύξει την επιχείρηση, όχι για να κερδίσει περισσότερα, αλλά για να βοηθήσει το χειμαζόμενο κοινωνικό σύνολο!!...

Η διαφορά εδώ είναι ότι ο ιδιώτης ιδιοκτήτης καναλιού αποκτά τη δυνατότητα να ασκεί πιο ισχυρή γενικότερη ιδεολογικοπολιτική παρέμβαση, πίεση, να έχει ανάμειξη σε διάφορα «παιχνίδια». Χρησιμοποιεί, δηλαδή, το Μέσον, όχι κυρίως για να κερδίζει από αυτό άμεσα (συνήθως «μπαίνουν μέσα»), αλλά για να κερδίζει πολλαπλά μέσω του Μέσου που εκμεταλλεύεται.

Και ηχεί αστείος ο ισχυρισμός δημοσιογράφων, ότι εκείνοι δε δέχονται γραμμή! Δε δοκιμάζουν να εφαρμόσουν μια άλλη γραμμή από την όποια εφαρμόζουν, να δούμε τι θα γίνει; Για παράδειγμα, να μιλήσουν κατά της ΟΝΕ και όχι υπέρ, όπως κάνουν...

Το ίδιο ισχύει και για την κρατική τηλεόραση. Η γραμμή της είναι κυβερνητική (ανάλογα με το ποιο κόμμα βρίσκεται στην κυβέρνηση), όμως πάνω από όλα είναι ταξική! Αυτός ο χαρακτήρας δεν αλλάζει στο ελάχιστο, επειδή στην κρατική τηλεόραση το ΚΚΕ (για παράδειγμα) έχει ποσοστό προβολής 10%, ενώ στα ιδιωτικά 3%, ή 7%, ή 9%, ανάλογα με τους καιρούς... Δεν αλλάζει ο ταξικός χαρακτήρας της κρατικής ΕΡΤ, επειδή αποφεύγει (και καλώς κάνει) τη χυδαιότητα του ΑΛΤΕΡ ή άλλων. Η βασική κατεύθυνση έχει σημασία. Και αυτή την κατεύθυνση δεν μπορεί να την αλλάξει κανένας δημοσιογράφος, όσο προοδευτικός και αν είναι, όση καλή πρόθεση και αν έχει. Αν έκαναν την επιλογή να μιλήσουν δημοσίως μια σειρά δημοσιογράφοι, και έλεγαν στον κόσμο εκείνα που λένε μεταξύ τους ή που σκέφτονται, θα έμπαιναν στη μαύρη λίστα...

β) Στα κανάλια τον πρώτο ιδεολογικό ρόλο παίζουν οι ακριβοπληρωμένοι των διευθυντικών και άλλων νευραλγικών θέσεων, που δεν είναι κατ' ανάγκη οι πιο γνωστοί στους τηλεθεατές. Παίζουν, επίσης, το δικό τους ρόλο δημοσιογράφοι που τα έσοδά τους προκύπτουν από διάφορες πηγές, άγνωστες και στον πλησίον τους... Χαϊδεμένα παιδιά κομμάτων, επιχειρηματιών, κυβερνήσεων, πρεσβειών. Αυτοί όλοι, δεν έχουν πια καμιά ταξική σχέση με τις χιλιάδες της πλέμπας που αγωνιά για ένα μεροκάματο (δημοσιογράφοι και τεχνικοί). Αυτοί όλοι έχουν ενταχθεί στην αστική τάξη, έχοντας γύρω τους έναν άλλο «δακτύλιο» δημοσιογράφων... αξιοπρεπώς αμειβομένων, που έχουν προσκολληθεί, άλλοι από πεποίθηση, άλλοι από ...ανάγκη, άλλοι και για τα δύο.

Οι παραπάνω δε χρειάζεται κατά κανόνα «να πάρουν γραμμή» από τους καναλάρχες. Λειτουργούν, γνωρίζοντας τι πρέπει να κάνουν. Παρότι υπάρχουν φορές που παίρνουν και γραμμή. Για παράδειγμα, πώς εξηγείται, κάποιο κανάλι να είναι φιλοκυβερνητικό τη μια περίοδο, να παριστάνει το αντιπολιτευόμενο την άλλη, να είναι και με την κυβέρνηση και με την αξιωματική αντιπολίτευση την επόμενη, και τελικά να... κατασταλάζει με την κυβερνητική πλευρά; Οχι, προφανώς, χάρη στην αυθόρμητη πολιτική αντίδραση των δημοσιογράφων...

γ) Πολλά θέματα των δελτίων ειδήσεων δεν είναι εσωτερικής «παραγωγής», αλλά εισαγόμενα. Με την έννοια ότι τα διεθνή πρακτορεία είναι εκείνα που μεταδίδουν τις ειδήσεις και τις «ειδήσεις» και τα εγχώρια ΜΜΕ τις αναπαράγουν, λέγοντας ότι «αυτά λένε τα διεθνή πρακτορεία». Ομως, τα διεθνή πρακτορεία είναι ελεγχόμενα. Ποιο διεθνές πρακτορείο δεν επικαλείται το CNN, το οποίο καθοδηγείται από το Πεντάγωνο των ΗΠΑ; Ποιο διεθνές πρακτορείο δεν είναι σφηκοφωλιά των ηγετικών δυνάμεων του ιμπεριαλισμού; Κι ας μην επικαλεστούν ορισμένοι, όπως το συνηθίζουν, ότι το ΚΚΕ συνωμοσιολογεί και βλέπει παντού πράκτορες!... Γιατί ο αντικομμουνιστής δημοσιογράφος δε χρειάζεται να είναι και πράκτορας (πολλοί είναι), για να υμνεί την ανατροπή του σοσιαλιστικού συστήματος, την ...κατάργηση (!) της ταξικής πάλης, την ...παγκοσμιοποίηση και άλλα. Αρκεί να είναι οριοθετημένος από την αντιιμπεριαλιστική αντιμονοπωλιακή γραμμή. Και μέσα στα πλαίσια, τα καθορισμένα, να αναπτύσσει τις απόψεις του: Παραδοσιακά συντηρητικές, σοσιαλδημοκρατικές, «νεοκομμουνιστικές» (!), σύγχρονες αριστερές, φεμινιστικές, καθολικισμού ή αντικαθολικισμού, φιλοαμερικανικές ή του γαλλογερμανικού άξονα, όλες. Πλουραλισμός εντός των εσκαμμένων...

Η πάλη για πραγματική ενημέρωση είναι στοιχείο της γενικότερης αντιιμπεριαλιστικής αντιμονοπωλιακής δράσης. Ασφαλώς και πρέπει να υπάρχει ισχυρότατη αντίδραση για τον αποκλεισμό του ΚΚΕ, του ΔΗΚΚΙ, του ταξικού εργατικού και αγροτικού κινήματος από τα τηλεοπτικά ΜΜΕ. Ασφαλώς και πρέπει να δυναμώσει η αντίδραση στη χυδαιότητα, στην προσπάθεια εκπόρνευσης συνειδήσεων, στο τσαλαπάτημα της γυναίκας, στον αποπροσανατολισμό της νεολαίας. Ασφαλώς και πρέπει να αξιοποιηθεί και η ελάχιστη ρωγμή σε επίπεδο θεσμών και η κάθε δυνατότητα. Και, ίσως, όλα αυτά πρέπει να γίνουν ακόμη πιο έντονα. Το κυριότερο, όμως, είναι να διαμορφωθούν κριτήρια, πρώτα απ' όλα στην εργατική τάξη. Η αφίσα του ΠΑΜΕ, «ΑΝΟΙΞΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ, ΚΛΕΙΣΕ ΤΗΝ TV», συμβάλλει.

Ολοκληρωμένη και ουσιαστική τηλεοπτική ενημέρωση δεν μπορεί να υπάρξει, όσο αυτή βρίσκεται στα χέρια της πλουτοκρατίας, όσο ο συσχετισμός των δυνάμεων γέρνει υπέρ της. Η ανάγκη να φύγουν τα κανάλια από τα χέρια των ιδιωτών και να περάσουν στα χέρια μαζικών οργανώσεων, κομμάτων, θα ωριμάζει στις συνειδήσεις, σε συνάρτηση με την πρόοδο της αντιιμπεριαλιστικής αντιμονοπωλιακής συσπείρωσης που θ' αναπτύσσεται με κατάληξή της τη λαϊκή εξουσία.