Στην καρδιά του Κίσαβου, με θέα τις πλαγιές και τις συννεφιασμένες κορυφές του αγέρωχου Ολύμπου, κάτω από έναν ουρανό που όσο περνούσε η ώρα μαύριζε όλο και περισσότερο, αντάμωσαν το απόγευμα του περασμένου Σαββάτου όσοι συμμετείχαν στην εκδήλωση που διοργάνωσε η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ, εγκαινιάζοντας το Μουσείο Αμπελακίων περιόδου 1940-1949, στα Αμπελάκια της Λάρισας (αναλυτικό ρεπορτάζ για το Μουσείο και την ιστορία του φιλοξένησε ο «Ρ» στις 21/9/2008).

Μέσα κι έξω απ' το σπίτι, που το 1941 αγωνιστές, αντιλαμβανόμενοι το καθήκον που είχαν ως μέλη του ΚΚΕ, μετέτρεψαν σε τυπογραφείο, το οποίο κάτω από τη μύτη του κατακτητή συνέβαλε καθοριστικά στην οργάνωση της αντίστασης του θεσσαλικού λαού, ασπρομάλληδες μαχητές του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (ΕΛΑΣ) αλλά και της συνέχειάς του, του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ), που ίσως και να αντάμωναν για πρώτη φορά μετά από τότε που δίπλα δίπλα πολεμούσαν στα ίδια χαρακώματα, μαζί με τη γενιά που πήρε, αλλά και αυτή που σύντομα θα κληθεί να παραλάβει τη σκυτάλη της πάλης, έδωσαν υπόσχεση ότι ο αγώνας που ξεκίνησε πριν χρόνια, όχι μόνο θα συνεχιστεί, αλλά και θα δυναμώσει. Μέχρι να τελεσφορήσει. Μέχρι, δηλαδή, ο εργαζόμενος λαός να διαφεντέψει τον τόπο του.

Μ' αυτή την εκδήλωση το ΚΚΕ δεν τίμησε μόνο την ιστορία του ΕΑΜικού κινήματος. Με σεμνότητα και ευθύνη, το ΚΚΕ τίμησε την ίδια την ιστορία και τον πρωταγωνιστικό, αναντικατάστατο ρόλο που το ίδιο διαδραμάτισε στην οργάνωση και τη διεξαγωγή των ηρωικών αγώνων του λαού μας. Φωτίζοντας, έτσι, το μονόδρομο και το μέλλον που σήμερα ανοίγεται μπροστά στην εργατική τάξη και τα υπόλοιπα λαϊκά στρώματα ως απάντηση στα προβλήματα και στις ανάγκες τους: Τη σύγκρουση και την ανατροπή του κεφαλαίου, την οικοδόμηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας.

Το ίδρυμα εγκαινίασε η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Αλέκα Παπαρήγα, η οποία χαιρέτισε και την εκδήλωση, ενώ για το μουσείο μίλησε η φιλόλογος και ιστορικός της τέχνης Αννα Σπανοπούλου - Κωσταρίγκα, πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του μουσείου. Την εκδήλωση πλαισίωσε ακόμα το αφιέρωμα που παρουσίασαν οι ηθοποιοί του Θεσσαλικού Θεάτρου Πόπη Πελτικοπούλου και Γιάννης Τότσικας, μαζί με το συνθέτη και πιανίστα Δημήτρη Φωτιάδη.

Από την εκδήλωση στα Αμπελάκια

«Το καλύτερο προσκύνημα που μπορούμε να κάνουμε σήμερα, είναι να υποσχεθούμε, όχι φωναχτά - βέβαια, εγώ αναγκαστικά αφού μιλάω το λέω φωναχτά - αλλά όλοι μαζί σα συλλογικότητα κι ο καθένας μέσα μας, να υποσχεθούμε ένα πράγμα: ότι δεν έχουμε κανένα δικαίωμα, αντίθετα έχουμε υποχρέωση, όχι μόνο να μην υστερήσουμε, αλλά να αποδειχθούμε ακόμα περισσότερο ήρωες, ακόμα περισσότερο ικανοί από αυτή τη γενιά που πέρασε, που δε ζει τώρα και τη συναντάμε στη μνήμη, στα βιβλία, στα μουσεία. Αυτό πρέπει να είναι το δικό μας προσκύνημα σήμερα», συνέχισε η Αλ. Παπαρήγα.

«Το Κόμμα είχε δεχτεί ένα φοβερό χτύπημα από τη βασιλομεταξική δικτατορία, στελέχη έμπειρα βρίσκονται στις φυλακές και τις εξορίες, ζητούσαν να πάρουν μέρος στον αγώνα και όχι μόνο δεν τους ελευθέρωσαν για να πάρουν μέρος αλλά, ένα μεγάλο μέρος, τους παρέδωσαν στους Γερμανούς. Αυτή ήταν η ταξική στάση του αντίπαλου. Ενα κόμμα, αν θέλετε, που ο Μανιαδάκης είχε καταφέρει να βλάψει τότε, βεβαίως δεν το διέλυσε, αλλά κατάφερε να σπείρει συγχύσεις, από τη στιγμή που υπήρχαν και τα "βλαστάρια" που έβγαλε ο Μανιαδάκης, μια πλαστή Κεντρική Επιτροπή. Μπέρδεμα, σύγχυση, σε συνθήκες Κατοχής. Για σκεφτείτε το... Σε συνθήκες Κατοχής! Αλλη δυνατότητα επικοινωνίας. Εντελώς διαφορετικά τα πράγματα από σήμερα.

Και τι ακούμε εδώ; Οτι ο Ζιαβλάκης, ο Χαλκιάς, μαζεύονται λέει εδώ να δουν τι θα κάνουν. Επαφή με το Κόμμα δεν έχουν. Βεβαίως έχουν την κομμουνιστική διαπαιδαγώγηση. Αλλά εν πάση περιπτώσει, νέοι ήταν τότε, έτσι δεν είναι; Είχαν δεχτεί βέβαια αυτό το "μικρόβιο", το ωραίο μικρόβιο, το κομμουνιστικό. Και λένε κάτι πρέπει να κάνουμε. Ηρθαν εδώ, για να σκεφτούν τι θα κάνουν απέναντι στη γερμανική κατοχή. Οχι τι θα κάνουν για να πουλήσουν τα κάστανα - δεν υποτιμώ τα κάστανα καθόλου - αλλά, όχι απλώς για να λύσουν τρέχοντα ζητήματα, αλλά λένε κάτι πρέπει να κάνουμε, να αντισταθούμε. Οι άνθρωποι αυτοί τι σκέφτονται; Να ενημερώσουν, να συνδράμουν τον κόσμο να μην πεινάσει, γιατί; Για να αντισταθεί. Χωρίς να έχουν καμία γραμμή. Καμία καθοδήγηση. Και χωρίς απ' όσο καταλαβαίνω να ήταν ας πούμε μέλη της Κεντρικής Επιτροπής - αυτό που λέμε η κεντρική καθοδήγηση. Και βρίσκουν και τον Χαμαϊδή. Τον οποίο μάλιστα σκέφτονται να τον βάλουν να βοηθήσει, αλλά και ταυτόχρονα να τον "προβοκάρουν", να τον εμφανίσουν σαν αντίπαλο.

Οι άνθρωποι αυτοί οργανώνονται. Μετά βεβαίως τους βρίσκει το Κόμμα, γιατί φυσικά ένας αγώνας μόνος του δεν μπορεί να βγει τοπικά, εντάσσονται όμως μέσα στον οργανωμένο αγώνα.

Τι θέλω να αναδείξω σ' αυτό. Δε θα 'λεγα μόνο το αγωνιστικό φρόνημα, γιατί αυτό μπορεί να υπάρχει σε κάθε κομμουνιστή. Τη συναίσθηση ευθύνης και το πνεύμα πρωτοβουλίας. Οι άνθρωποι αυτοί αισθάνονται αρχηγοί. Χωρίς παράσημα και χωρίς τίτλους. Αυτό το παράδειγμα δεν μπορεί να χαθεί. Γιατί, να σας το πω καθαρά: αυτό το πνεύμα της αίσθησης ευθύνης απέναντι στους ανθρώπους που είναι δίπλα σου γιατί είσαι κομμουνιστής και σε συνθήκες Κατοχής, και όχι απλώς συνηθισμένες συνθήκες, και το πνεύμα πρωτοβουλίας, είναι κάτι που δεν πρέπει να χαθεί ποτέ από τους κομμουνιστές, σήμερα, αύριο, μεθαύριο, ούτε στην περίοδο του σοσιαλισμού και της σοσιαλιστικής οικοδόμησης.

Κάτι τέτοιο έγινε σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, δεν έγινε μόνο στα Αμπελάκια, αλλά αυτό είναι κάτι που πρέπει να μας συγκινήσει πάρα πολύ. Γιατί δε φτάνει μόνο, χρειάζεται, ο ηρωισμός, το πνεύμα αυτοθυσίας και ταυτόχρονα το πνεύμα πρωτοβουλίας. Ευθύνης.

Γιατί τα τονίζω αυτά. Γιατί η εποχή που ζούμε είναι λίγο ύπουλη και πονηρή. Υπάρχει η καθημερινότητα που μας παρασύρει όλους. Δεν έχουμε γερμανική κατοχή ή ιταλική, ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας δημιουργεί πάντα ένα κλίμα, ένα πνεύμα υψηλό, αλλά αυτός ο μακροχρόνιος αγώνας, που άλλοτε έχει αποτελέσματα άλλοτε δεν έχει, ιδιαίτερα στην περίοδο που ζούμε, που έχει και πισωγύρισμα, αυτός ο αγώνας πολλές φορές ροκανίζει τον ηρωισμό και του κομμουνιστή και καμιά φορά μπορεί να ροκανίσει και να αδυνατίσει και το αίσθημα υπευθυνότητας.

Γι' αυτό, το προσκύνημα που κάνουμε εδώ, πρέπει να είναι πώς θα αναδειχτούμε καλύτεροι από τους χτεσινούς, και τα σημερινά παιδιά της ΚΝΕ, της νεολαίας, πολύ καλύτεροι από μας. Ανιδιοτελείς, με μια προσφορά χωρίς όρια. Αν αρχίσουμε και λέμε, μέχρι εκεί, χάνεται αυτό που λέμε η διαφορά του κομμουνιστή από κάθε άλλο αγωνιστή.

Γιατί στο κάτω κάτω, δεν έχουμε το μονοπώλιο του αγώνα εμείς οι κομμουνιστές. Ούτε το μονοπώλιο της θυσίας. Πριν από μας υπήρχαν άνθρωποι που έδωσαν τη ζωή τους για το λαό, στις πρώτες συνθήκες, για τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα, κατά των τσιφλικάδων, και πριν από μας υπήρχαν άνθρωποι που θυσιάστηκαν και σήμερα υπάρχουν άνθρωποι που μπορεί να θυσιαστούν τη στιγμή που πρέπει, χωρίς να είναι κομμουνιστές. Ποια είναι η διαφορά όμως του κομμουνιστή; Το αίσθημα ευθύνης, το πνεύμα πρωτοβουλίας, η συνείδηση η βαθύτερη και όχι απλώς το φιλότιμο και ένα τέτοιο συναίσθημα.

Δεν υπάρχει γωνιά και μεριά της Ελλάδας που δεν έχει τη μεγάλη συνεισφορά του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας και γενικότερα του εργατικού κινήματος και ένα μεγάλο μέρος του λαού που βεβαίως έχει μέσα του τις δυνάμεις αλλά πάντα χρειάζεται μία αποφασισμένη πρωτοπορία για να αναδείξει αυτές τις δυνάμεις.

Ομως έχει μεγάλη αξία, όχι μόνο για το χτες. Εχει μεγάλη αξία για το σήμερα. Ζούμε σε μια εποχή δύσκολη, δε θέλω να κάνω σύγκριση, αν ήταν χτες πιο δύσκολα, την περίοδο της γερμανικής κατοχής ή σήμερα. Κάθε εποχή έχει τις δικές της δυσκολίες και τις δικές της απαιτήσεις.

Και αν θέλετε μια ιδιαιτερότητα που έχει σήμερα η περίοδος που ζούμε είναι ότι για πρώτη φορά οι κομμουνιστές, οι κομμουνίστριες παλεύουμε σε συνθήκες όπου υπάρχει μία παγκόσμια υποχώρηση των δυνάμεων του σοσιαλισμού, μία παγκόσμια υποχώρηση του κομμουνιστικού κινήματος, παίρνοντας σαν αρχή τις αρχές της δεκαετίας του 1990, που όλοι ξέρουμε τι συνέβη.

Ολα τα προηγούμενα χρόνια, από το 1918 που ιδρύθηκε το Κόμμα, παρ' όλο που ζήσαμε δύσκολες στιγμές στην Ελλάδα, κι από τις πιο δύσκολες στιγμές στην Ευρώπη και παγκόσμια ενδεχομένως, αλλά οπωσδήποτε στην Ευρώπη, οι Ελληνες κομμουνιστές κι οι Ελληνίδες τα ζούσαμε, δεν έχει σημασία αν δε ζούσαμε εμείς, το Κόμμα τα έζησε, μέσα σε συνθήκες στις οποίες το παγκόσμιο κίνημα της πάλης για το σοσιαλισμό, το παγκόσμιο εργατικό κίνημα ήταν σε άνοδο. Κι αν είχες κάπου μια ήττα κι ένα χτύπημα, είχες αλλού νίκες. Το καινούριο που έχουμε είναι ότι όλα αυτά τα χρόνια παλεύουμε μέσα σε συνθήκες που έχει συμβεί μια παγκόσμια υποχώρηση, Προσωρινή, με κεφαλαία, αλλά ωστόσο, υποχώρηση.

Ακριβώς λοιπόν η περίοδος που διανύουμε, χρειάζεται έναν άλλον, ένα σύγχρονο ηρωισμό. Διότι, αν κάποτε τρεις, τέσσερις, πέντε κομμουνιστές, εδώ ίσως κάποιον ξέχασα και να με συγχωρείτε, ξεκίνησαν την αντίσταση στα Αμπελάκια και αυτό πήρε φλόγα στη Θεσσαλία και από τα άλλα χωριά, και σήμερα κάπως έτσι πρέπει να δούμε τον εαυτό μας. Και σε επίπεδο ελληνικό και σε παγκόσμιο.

Ξεκινώντας από το εξής: Εχουμε ένα ατού εδώ στην Ελλάδα. Μπορεί να υποχώρησε το κομμουνιστικό κίνημα, αλλά δεν ηττηθήκαμε, δε μας διέλυσαν, δεν πέρασαν τα σχέδιά τους. Αδυνατίσαμε, αλλά μείναμε σταθεροί στα πόδια μας και σήμερα είμαστε σε φάση αντεπίθεσης. Ενα λοιπόν το κρατούμενο. Και το δεύτερο είναι: εμείς, όπως και κομμουνιστές σε άλλες χώρες του κόσμου, αλλά κι άλλοι πρωτοπόροι ριζοσπάστες που είναι δίπλα μας και τους θεωρούμε συμμάχους, μπορούμε να νιώσουμε την περηφάνια και τη χαρά αυτή: ότι από τη δική μας δράση εξαρτάται το σήκωμα του εργατικού, του κομμουνιστικού κινήματος στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και παντού, μιλώντας βέβαια για τους κομμουνιστές όλου του κόσμου, κι όχι μόνο βέβαια για μας τους Ελληνες.

Αν θέλετε αυτό που κάνουμε εμείς σήμερα είναι ένας μεγάλος, θεμέλιος λίθος για το αύριο. Και να 'μαστε βέβαιοι ότι αν εμείς ανταποκριθούμε, με μαχητικότητα και με ικανότητα, με ηρωισμό και με ανιδιοτέλεια, σαν αυτά που έκαναν οι προηγούμενοι, αυτοί για τους οποίους έγινε τόσος λόγος, τότε να είμαστε βέβαιοι ότι, όχι μόνο το κομμουνιστικό κίνημα, η πάλη για το σοσιαλισμό θα επανέλθει και θα έχει μια ηρωική πορεία, αλλά εν πάση περιπτώσει, εμείς, είτε τα παιδιά μας θα νιώθουν την υπερηφάνεια και θα λένε, αυτή η γενιά των κομμουνιστών, της δεκαετίας του '90 ας το πω έτσι, όλων των ηλικιών, είναι αυτή που βοήθησε την παγκόσμια αντεπίθεση και την αντεπίθεση στην Ελλάδα.

Αυτό μην το ξεχνάμε, η ευθύνη μας είναι μεγάλη. Εμείς ακριβώς πρέπει να αναδειχτούμε νικητές και νικήτριες απέναντι στις δυσκολίες που έχουμε ακόμα μπροστά μας και εδώ, στην Ελλάδα, το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας που έχει συνέχεια, μας δίνει - και το παρελθόν του Κόμματος και το προχτές και το χτες - πάρα πολλές εγγυήσεις και αποδείξεις ότι μπορούμε. Αλλά δεν αρκεί να τιμούμε τους ήρωες του χτες. Πρέπει να αποδείξουμε ότι κι εμείς είμαστε σε θέση να ανταποκριθούμε στα καλέσματα του σήμερα, για δυνατό κίνημα στην Ελλάδα, για αντεπίθεση, για αντιμετώπιση των μεγάλων προβλημάτων του λαού, για αναζωογόνηση του σοσιαλισμού και των ιδεών του σοσιαλισμού στην Ελλάδα, για δυνάμωμα του κομμουνιστικού κινήματος και εδώ και στην Ευρώπη και παντού. Αυτή η περίοδος - σκληρή για μας, αλλά πάρα πολύ σημαντική και ενδιαφέρουσα - είναι ένας μεγάλος αγώνας τον οποίο είμαστε βέβαιοι ότι μπορεί να τον βγάλουμε πέρα. Ας πιστέψουμε και στο συλλογικό αγώνα και ο καθένας στον εαυτό του».

«Ο στόχος μας δεν είναι η περιγραφή και η απεικόνιση, αλλά η κριτική μελέτη και η άντληση πολύτιμων συμπερασμάτων για την πάλη του λαού σήμερα. Ο πολιτισμός δεν μπορεί παρά να θέτει ερωτήματα βάθους στον άνθρωπο για να δει τα αίτια της σημερινής του κατάστασης και την αναγκαιότητα να την αλλάξει. Αλλιώς δεν είναι πολιτισμός, αλλά επιδερμική διασκέδαση, ένα άλλοθι κουλτούρας».

Τα παραπάνω σημείωσε, μεταξύ άλλων, η Αννα Σπανοπούλου - Κωσταρίγκα, μιλώντας για τις επιδιώξεις με τις οποίες δημιουργήθηκε το μουσείο, του οποίου την «έδρα» αποκάλυψαν το 1985 στην ΚΟ Θεσσαλίας του ΚΚΕ ο Θανάσης Χαϊμαδής (στον οποίο τον Αύγουστο του 1942 η τοπική ΚΟ του ΚΚΕ ανέθεσε το καθήκον να στήσει τυπογραφείο) μαζί με τον Παναγιώτη Ζιαβλάκη (στέλεχος του ΚΚΕ εκείνη την εποχή).

Εξηγώντας ότι το βασικότερο θέμα, στο οποίο επικεντρώνεται η έκθεση του μουσείου, είναι ο Τύπος και ο ρόλος που έπαιξε για να ενημερωθεί, αλλά και να οργανώσει ο λαός την πάλη του, η Αννα Σπανοπούλου - Κωσταρίγκα αναφέρθηκε στο ρόλο του προλεταριακού Τύπου και, μεταξύ άλλων, σημείωσε:

«Πρέπει να τονίσουμε το λόγο που ιδρύθηκε αυτό το Μουσείο. Σύμφωνα με τους μεταμοντέρνους μουσειολόγους, τα μουσεία διηγούνται ιστορίες. Ποιες ιστορίες, όμως, και ποιων; Των βασιλέων, των αρχόντων, των στρατηλατών, μουσεία - απολογητές της εκάστοτε άρχουσας τάξης. Πρόσφατα, ασχολούνται και με τις "μικρές ιστορίες της καθημερινότητας", του απλού ανθρώπου, στο όνομα της "ενότητας" μιας φιλελεύθερης πολυπολιτισμικότητας. Στην πραγματικότητα, αυτή δεν είναι μια ουδέτερη, αλλά μια κατασκευασμένη ιστορία, χωρίς βαθύτερα αίτια και αποτελέσματα, κομμένη και ραμμένη στις σύγχρονες ανάγκες της άρχουσας τάξης.

Αυτή η ιστορία περιγράφεται στο λαό μέσα από τα σχολεία, τα ΜΜΕ και τα μουσεία, ως δική του ιστορία. Δεν είναι, όμως. Με εντολές της ΕΕ και τη συναίνεση των εκάστοτε κυβερνώντων, τα βιβλία, τα προγράμματα και το σχολείο προσαρμόζονται σ' αυτές τις κατευθύνσεις. Στην περίπτωση της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας, στο όνομα της "ευρωπαϊκής ιδέας" και ενότητας, αποσιωπούν, αμβλύνουν ή διαστρεβλώνουν ηθελημένα τον αντιφασιστικό αντιιμπεριαλιστικό ξεσηκωμό του λαού μας: Δεν ξεσηκώθηκαν όλοι για τις ίδιες ιδέες και τους ίδιους σκοπούς. Το ΕΑΜ θέτει ξεκάθαρους στόχους: Εθνική ανεξαρτησία, αλλά και λαϊκή δημοκρατία, κοινωνική δικαιοσύνη. Το μουσείο μας αυτούς τους στόχους θέλει να προβάλει με ειλικρίνεια και σοβαρότητα...

Με "σοβαρό τρόπο" δε σημαίνει δυσνόητα ή απρόσιτα. Με εκλαϊκευμένο, ακόμα και παιγνιώδη τρόπο, το μουσείο μας θα διηγηθεί την Ιστορία, ιδιαίτερα στους νέους που δεν έχουν από πού αλλού να την ακούσουν. Θα καλέσει σχολεία και μαζικούς φορείς, οικογένειες και μεμονωμένους επισκέπτες να το επισκεφτούν και να βγάλουν συμπεράσματα».