Παπαγεωργίου Βασίλης

«Οι Ευρωπαίοι ζουν περισσότερο, τεκνοποιούν σπανιότερα και δουλεύουν λιγότερο (...) Τα κράτη - μέλη έχουν την ευθύνη επεξεργασίας και εφαρμογής του εκσυγχρονισμού του κράτους - πρόνοιας και των συνταξιοδοτικών συστημάτων, ώστε να καταστούν βιώσιμα (...) Η Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) και, ιδιαίτερα η Κομισιόν, έχουν ευθύνη όσον αφορά το γενικό πλαίσιο υλοποίησης (...) Δεν υφίσταται, ούτε πρόκειται να υπάρξει ένα ενιαίο μοντέλο κοινωνικής ένταξης σ' ολόκληρη τη διευρυμένη Ευρώπη». Τα ανωτέρω δήλωσε ο πρόεδρος της Κομισιόν Ρομάνο Πρόντι, στη χτεσινή συνεδρίαση της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ) στο Στρασβούργο, που συζήτησε εν όψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Στοκχόλμης (23/24 Μάρτη). Από την πλευρά της η προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ, με δηλώσεις της υπουργού Εξωτερικών της Σουηδίας Αννας Λιντ, κατέστησε σαφές ότι στη Στοκχόλμη, οι 15 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ δεν πρόκειται να συζητήσουν για τη μείωση της ανεργίας αλλά για την «επιτάχυνση της απελευθέρωσης» στο σύνολο του δημόσιου τομέα (ΔΕΚΟ), τη ριζική ανατροπή του ασφαλιστικού και των συντάξεων, την επέκταση της «ευελιξίας» στην αγορά εργασίας. Αυτή θα 'ναι και η (...) συμβολή του πάλαι ποτέ «σουηδικού μοντέλου» στην «ολοκλήρωση» της ΟΝΕ του Μάαστριχτ.

Οσον αφορά την πλειοψηφία του ΕΚ, όλοι πλην της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, αυτή υπερέβη εαυτόν σε προπαγανδιστική υστερία κατά των Ευρωπαίων εργαζομένων, και διακήρυξε με στόμφο ότι «το επιχειρηματικό πνεύμα πρέπει να ενθαρρύνεται και όχι να αποθαρρύνεται από την υπερβολική ρύθμιση, την υπερβολική φορολόγηση και την υπερβολική νομοθέτηση. Η ενιαία αγορά πρέπει να ολοκληρωθεί». Ψυχραιμία, οι ευρωβουλευτές οφείλουν να υπηρετούν το κεφάλαιο, όπως και το σύνολο της πολιτικής γραφειοκρατίας, αλλά, τουλάχιστον προς το παρόν, εκλέγονται από «ψηφοφόρους» που, συμπτωματικά, επιβιώνουν ως (...) εργαζόμενοι.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Στοκχόλμης συνέρχεται στο όνομα της «απασχόλησης» των εργαζομένων, αλλά, για άλλη μια φορά θα αποφασίσει για την «ανταγωνιστικότητα» του κεφαλαίου. Οπως κατέστησαν σαφές Κομισιόν, Συμβούλιο και πλειοψηφία του ΕΚ «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο οφείλει να δώσει αμέσως οδηγίες στο Συμβούλιο Υπουργών, προκειμένου να καταλήξει σε κοινή θέση επί προθεσμιών για την ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς στους τομείς της ηλεκτρικής ενέργειας, του φυσικού αερίου και των ταχυδρομείων», δηλαδή για την «ολοκλήρωση» των ιδιωτικοποιήσεων του εναπομείναντος δημοσίου τομέα στο σύνολο της ΕΕ.

Από την πλευρά του ο πρόεδρος της Κομισιόν Ρ. Πρόντι επέδειξε ιδιαίτερη (...) ευαισθησία τόσο για την υλοποίηση του «ευρωπαϊκού διπλώματος ευρεσιτεχνίας» που «θα συμβάλλει σημαντικά ιδιαίτερα στην ανταγωνιστικότητα των βιομηχανιών υψηλής τεχνολογίας και βιοτεχνολογίας», όσο και για το «πρόγραμμα Γαλιλαίος». Τι είναι τούτο;

Σύμφωνα με τον Ρ. Πρόντι «ο πόλεμος στο Κόσσοβο απέδειξε την πλήρη εξάρτηση της Ευρώπης από το αμερικανικό σύστημα δορυφορικής πλοήγησης (GPS). Εάν για στρατιωτικούς λόγους το σύστημα αυτό αποσυνδεθεί, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις υποχρεώνονται να αναστείλουν πολλές από τις δραστηριότητές τους». Η ΕΕ, σύμφωνα με τον Ρ. Πρόντι, πρέπει να αποφασίσει στη Στοκχόλμη την ενεργοποίηση, ως το 2008, του δικού της δορυφορικού συστήματος, με συγχρηματοδότηση δημόσιων και ιδιωτικών κονδυλίων.

Η Κομισιόν και το Συμβούλιο, επιμένουν, ιδιαίτερα στη Στοκχόλμη, να δοθεί «εντολή» για την «ενίσχυση των νέων τεχνολογιών», και η Κομισιόν έχει ήδη προτείνει τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής εργατικής αριστοκρατίας που θα κινείται «ευέλικτα» στην ΕΕ, με ειδικά προνόμια «ιδιωτικής» ασφάλισης και «κινητής» συνταξιοδότησης.

Οσον αφορά τα υπόλοιπα 160 εκ. εργαζομένων της ΕΕ, ο πρόεδρος της Κομισιόν ήταν σαφής: «Εξαιτίας του δημογραφικού και της γήρανσης, αν δεν υπάρξει εκσυγχρονισμός, ένα μέρος της υπάρχουσας ενήλικης γενιάς θα περιπέσει στη φτώχεια (...) Σήμερα στην ΕΕ για κάθε άτομο άνω των 65 ετών αντιστοιχούν τέσσερις εργαζόμενοι. Σε μια εικοσαετία θα αντιστοιχούν τρεις και σε σαράντα χρόνια μόνο δύο». Υπάρχει «έλλειψη» εργατικού δυναμικού. «Στο μέλλον όλες οι γενιές θα πρέπει να δουλεύουν περισσότερο».

Η Κομισιόν «διαμαρτύρεται» γιατί δεν έχει περισσότερες αρμοδιότητες στην επιβολή δεσμευτικών νόμων για την ανατροπή της «κοινωνικής προστασίας». Η Κομισιόν δε διαθέτει «νομικό πλαίσιο» παρέμβασης για τα συνταξιοδοτικά που ανήκουν στις «εθνικές αρμοδιότητες». Στη Λισαβόνα, όμως, πέρσι, αποφασίστηκε «συντονισμένη» δράση «μέχρι το 2010» για τη ριζική «μεταρρύθμιση» ασφαλιστικού και συντάξεων. Εχει όμως τη δυνατότητα έμμεσης επέμβασης, διαμέσου των δημοσίων δαπανών. Ο Ρ. Πρόντι επανέλαβε ότι «ορισμένα κράτη - μέλη έχουν πενιχρά αποτελέσματα στις διαρθρωτικές αλλαγές είτε γιατί δεν αντιλαμβάνονται την επιτακτική αναγκαιότητα είτε από έλλειψη πολιτικής βούλησης». Παρ' όλα αυτά «η ΕΕ θα θέσει το γενικό πλαίσιο» και, παρ' όλο που «δε θα υπάρξει ενιαίο μοντέλο», η μεταρρύθμιση θα ολοκληρωθεί και «κάθε κράτος - μέλος θα κάνει την επιλογή του».

Το δήθεν υψηλό κόστος εργασίας έγινε η σημαία για την αντεργατική επίθεση του μεγάλου κεφαλαίου και της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε όλη την προηγούμενη δεκαετία. Σ' αυτό τον παράγοντα στηρίχτηκαν όλα τα μέτρα για τον περιορισμό των εισοδημάτων («μισθολογικό κόστος»), αλλά και τις καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις στην αγορά εργασίας και την Κοινωνική Ασφάλιση («μη μισθολογικό κόστος»). Οι ιθύνοντες της Ευρωπαϊκής Ενωσης διακήρυσσαν με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ ότι η χαμηλή ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας, έναντι των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας, οφείλεται στο υψηλό κόστος εργασίας. Με τα ίδια επιχειρήματα οι κυβερνήσεις της Νέας Δημοκρατίας και του ΠΑΣΟΚ, από το 1991 μέχρι σήμερα, επέβαλλαν στους Ελληνες εργαζόμενους τα πολυετή προγράμματα λιτότητας και επέφεραν σοβαρά πλήγματα στα εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματά τους. Ακόμα και τώρα, η κυβέρνηση επικαλείται τη χαμηλή «ανταγωνιστικότητα» της ελληνικής οικονομίας, την αποδίδει στο κόστος εργασίας και προωθεί τις αντεργατικές ρυθμίσεις με το νομοσχέδιο για τις εργασιακές σχέσεις και τις «επί θύραις» αλλαγές στο σύστημα της Κοινωνικής Ασφάλισης.

Σύμφωνα, όμως, με τα στοιχεία που δίνει κατά καιρούς η Eurostat αποδεικνύεται ότι η Ελλάδα βρίσκεται σταθερά στις τελευταίες θέσεις, μεταξύ των κρατών - μελών της ΕΕ, όσον αφορά στο κόστος εργασίας. Το συμπέρασμα αυτό επιβεβαιώνεται και από τα τελευταία στοιχεία της Eurostat, τα οποία δόθηκαν μόλις προχτές. Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει ότι η Ελλάδα εμφανίζει το χαμηλότερο ωριαίο κόστος εργασίας μεταξύ των 15 χωρών - μελών της ΕΕ, εξαιρουμένης της Πορτογαλίας. Συγκεκριμένα, το ωριαίο κόστος εργασίας στην Ελλάδα είναι 11,8 ευρώ, ενώ ο μέσος όρος στην ΕΕ είναι 21,5 ευρώ. Το «ρεκόρ» έχει βέβαια η Πορτογαλία με 7 ευρώ, ενώ χαμηλό είναι το ωριαίο κόστος εργασίας στην Ισπανία (15,3) και στην Ιταλία (18,8 ευρώ).

Το υψηλότερο κόστος έχει η Αυστρία με 27,2 ευρώ και ακολουθούν η Δανία με 27 ευρώ, η Γερμανία με 26,8 ευρώ και το Βέλγιο με 26,2 ευρώ. Στις ΗΠΑ το ωριαίο κόστος εργασίας ανέρχεται σε 17,8 ευρώ και στην Ιαπωνία σε 21,9 ευρώ.

Βεβαίως, τα ίδια στοιχεία θα μπορούσαν να «διαβαστούν» και υπό ένα διαφορετικό πρίσμα αφού το κόστος εργασίας αντανακλά, εν μέρει, το βαθμό εκμετάλλευσης των εργαζομένων σε κάθε χώρα - μέλος. Από αυτή τη σκοπιά, λοιπόν, μπορούμε να εκτιμήσουμε ότι η Ελλάδα, με την εξαίρεση της Πορτογαλίας, εμφανίζει το μεγαλύτερο βαθμό εκμετάλλευσης σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες- μέλη.

Στην ίδια έκθεση της Eurostat αναφέρονται τα μερίδια του μισθολογικού και του μη μισθολογικού κόστους στο σύνολο του ωριαίου κόστους εργασίας. Για την Ελλάδα και ειδικά για το βιομηχανικό τομέα, στο ωριαίο κόστος εργασίας, το 69,8% αφορά στο μισθολογικό και το 30,2% στο μη μισθολογικό κόστος εργασίας. Δηλαδή, από τα 11,8 ευρώ τα 8,2 αφορούν στο μισθό και τα επιδόματα του εργαζόμενου και τα 3,6 ευρώ αφορούν στις ασφαλιστικές εισφορές που πληρώνει ο εργοδότης και τους φόρους. Οπως προκύπτει από την έκθεση της Eurostat το ποσοστό του μη μισθολογικού κόστους στη «ζώνη ευρώ» είναι 28,7%. Ετσι, οι ντόπιοι θιασώτες της ΟΝΕ, βρήκαν την ευκαιρία να πουν ότι οι Ελληνες εργαζόμενοι είναι μεν «φτηνοί» όσον αφορά τους μισθούς, αλλά «ακριβοί» όσον αφορά την Κοινωνική τους Ασφάλιση. Αρα, συμπεραίνουν, είναι αναγκαία και δυνατή η περικοπή των εργοδοτικών εισφορών για την ασφάλιση των εργαζομένων. Ξεχνούν, βεβαίως, ότι αυτό που ονομάζουν «μη μισθολογικό κόστος εργασίας» είναι απλήρωτη εργασία του μισθωτού. Και επομένως με την περικοπή του, ο εργοδότης δε θα απαλλαγεί από κάποιο βάρος, αλλά θα καρπωθεί ένα ακόμη μεγαλύτερο μερίδιο από αυτά που ανήκουν στον εργαζόμενο.