Ηταν μια πρωτοβουλία ενταγμένη στον πλούσιο προγραμματισμό εκδηλώσεων και άλλων παρεμβάσεων του Κόμματος για τα 75 χρόνια από την Απελευθέρωση της Αθήνας και κατά τη διάρκειά της λειτούργησε βιβλιοπωλείο της «Σύγχρονης Εποχής», όπου διακινούνταν οι τέσσερις τόμοι του Δοκιμίου Ιστορίας του Κόμματος για την περίοδο από την ίδρυσή του έως και το 1949.

Οπως σημείωσε η Ελ. Μπέλλου, αναφερόμενη στη μελέτη του Δοκιμίου, αυτό αποτελεί «μια πρώτη, γενική αντίληψη της Ιστορίας του Κόμματος, της ταξικής πάλης, Ιστορία που διαμορφώνεται στο έδαφος της γενικότερης εξέλιξης της ελληνικής καπιταλιστικής κοινωνίας και όχι μόνο.

Γιατί το Κόμμα περιμένει πολλά από εσάς και σ' αυτόν τον τομέα, γιατί πάντα το Κόμμα είχε μια δυνατή, δημιουργική αμφίδρομη σχέση με λογοτέχνες, καλλιτέχνες, επιστήμονες, όλους αυτούς που σε σημαντικές περιόδους της ύπαρξης του Κόμματος, στον α' ή β' βαθμό, εμπνεύστηκαν, συσπειρώθηκαν ή και εντάχθηκαν στο Κόμμα».

Στην ομιλία της στάθηκε και στο κύριο ζήτημα στο οποίο πρέπει να αναμετρηθούν οι καλλιτέχνες, αλλά και το Κόμμα: «Είναι η ανάγκη να βαθύνετε στις εκτιμήσεις και τα συμπεράσματα του Κόμματος σε τέτοιο βαθμό, ώστε ν' αποκρούσετε, μέσα από το έργο σας, μέσα από τη δράση σας, όλη τη σύγχρονη αστική και οπορτουνιστική επίθεση που μεθοδεύεται ενάντια στο Κόμμα μας και με αφορμή την Ιστορία του, και ιδιαίτερα την περίοδο του ΔΣΕ». Οι σημερινές συνθήκες, όπως είπε, απαιτούν ακόμα πιο βαθιά να αναπαραχθεί σε δημιουργικό, καλλιτεχνικό έργο η Ιστορία του Κόμματος, καθώς και τα σύγχρονα συμπεράσματα που αναδεικνύει.

Οπως ανέδειξε μέσα από την ομιλία της και μέσα από παραδείγματα από τις διάφορες ιστορικές περιόδους στις οποίες αναφέρεται το Δοκίμιο: «Η προβολή αυτών των ταξικών αληθειών μέσω της Τέχνης δεν θα είναι μόνο μια προσφορά για την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας, αλλά θα είναι προσφορά για την ιδεολογική - πολιτική αφύπνιση στις σημερινές συνθήκες, για τη διαμόρφωση μαχητικής στάσης ζωής, με ιδανικά που πατάνε γερά στην επίγνωση της δυνατότητας.

Καλείστε, η λογοτεχνία, το θέατρο, ο κινηματογράφος να δώσουν μέσα από το μύθο, τα πρόσωπα, τους διαλόγους, ότι τον Οκτώβρη 1944, ο κλονισμός της αστικής εξουσίας σε όλους τους μηχανισμούς της - οικονομικό, πολιτικό, νομικό, κατασταλτικό - ήταν στο ανώτατο σημείο του, ότι αντίθετα ο λαός ήταν με το ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, αναγνώριζε ως καθοδηγητή του το ΚΚΕ, να αποκαλύψετε πως ό,τι υπήρχε σε οικονομική - διοικητική - εκπαιδευτική λειτουργία ήταν ό,τι είχαν δημιουργήσει αυτές οι δυνάμεις στις απελευθερωμένες περιοχές της Ελλάδας και ότι όλο αυτό συνιστούσε επαναστατική κατάσταση. Ταυτόχρονα η Τέχνη να δώσει και το δίδαγμα από το στρατηγικό λάθος του ΚΚΕ και του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος, δηλαδή να διοχετεύσει ότι κανένα τμήμα της αστικής τάξης, εγχώριο ή ξένο, δεν μπορεί να είναι πολιτικός σύμμαχος της εργατικής τάξης, ούτε με "αντιφασιστικό" ούτε με "φιλειρηνικό" μανδύα, ακόμα και όταν κάποια στιγμή βρεθούν σε παράλληλο δρόμο».

• Εκτενή αποσπάσματα από την ομιλία της Ελ. Μπέλλου θα δημοσιευτούν σε επόμενο φύλλο.

Το Λαζαρέτο, με τον τοίχο των εκτελέσεων διάτρητο από τις σφαίρες των δημίων του αστικού κράτους, με τους τάφους των 118 αγωνιστών, νεολαίων στην πλειοψηφία τους, είναι απόδειξη ακλόνητη για τον ηρωισμό των κομμουνιστών, που παλικαρίσια αντιστάθηκαν στην Κατοχή και στη συνέχεια με αυτοθυσία πολέμησαν σε μεγάλες στιγμές της ταξικής πάλης. Τέτοιοι τόποι μαρτυρίου της σύγχρονης Ιστορίας μας, σχολεία της συλλογικής μνήμης και της ταξικής συνείδησης, υψώνουν ανυπέρβλητα εμπόδια στην προσπάθεια παραχάραξης της Ιστορίας από τα κοράκια της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που με ψηφίσματα επιχειρούν να εξισώσουν τους φασίστες δήμιους με τους κομμουνιστές ήρωες.

Οι νεολαίοι της ΚΝΕ απόθεσαν ευλαβικά ένα κόκκινο γαρίφαλο σε κάθε τάφο, με βαθιά συναίσθηση της ιστορικής συνέχειας και του χρέους της νέας γενιάς στους αγώνες που έρχονται. Γονείς με τα παιδιά τους, παππούδες με τα εγγόνια τους έβαζαν στον τοίχο των εκτελέσεων ένα κόκκινο γαρίφαλο σε κάθε τρύπα από σφαίρα.

Την εκδήλωση άνοιξε με σύντομο χαιρετισμό ο Γραμματέας της ΤΕ Κέρκυρας του ΚΚΕ, Γιάννης Μπορμπότης. Ανακοίνωσε τα δύο σημαντικά ντοκουμέντα που έφτασαν στα χέρια της ΤΕ Κέρκυρας από τον γιο και τον εγγονό του Θόδωρου Παπαγιάννη, που ήρθαν με αφορμή την εκδήλωση από την Ηγουμενίτσα, ευχαριστώντας τους θερμά. Ο Θ. Παπαγιάννης, κομμουνιστής αγωνιστής, πέρασε από το Λαζαρέτο, αλλά κατάφερε να επιζήσει. Κατέγραψε στο τετράδιό του 2 ποιήματα που διάβαζαν οι κρατούμενοι στις φυλακές της Κέρκυρας και το Λαζαρέτο, ένα πριν από τις εκτελέσεις και ένα μετά. Επίσης, διαβάστηκε σύντομος χαιρετισμός του Πολιτιστικού Συλλόγου Λευκιμμιωτών Αττικής.

Ακολούθησε ιστορικό - καλλιτεχνικό αφιέρωμα που προετοιμάστηκε και παρουσιάστηκε από μέλη του ΚΚΕ και της ΚΝΕ. Συμμετείχαν, επίσης, δύο μαθητές από τη Θεατρική Ομάδα των Νυμφών. Ιδιαίτερα συγκίνησαν τα τελευταία γράμματα των μελλοθάνατων που διαβάστηκαν, με μουσική υπόκρουση και χοροδραματική ερμηνεία. Με δέος έγινε το προσκλητήριο νεκρών, ενώ η εκδήλωση έκλεισε με τους ήχους του «Επέσατε θύματα» και τη «Διεθνή» που τραγούδησαν οι παρευρισκόμενοι με υψωμένες γροθιές.

Στεφάνια κατέθεσαν εκ μέρους της ΤΕ Κέρκυρας του ΚΚΕ η Μυρσίνη Χαραλάμπους και εκ μέρους του ΤΣ Κέρκυρας της ΚΝΕ ο Γιάννης Πουλόπουλος.