Χρειαζόταν, άραγε, η επέμβαση της Δικαιοσύνης για να γίνει τόση πολλή συζήτηση για την AGB; Η αμφισβήτηση των τηλεμετρήσεων της AGB δεν είναι ένα "φαινόμενο" που ανακαλύφθηκε ξαφνικά πριν λίγες μέρες, όταν θίχτηκε κάποιος ιδιοκτήτης ενός τηλεοπτικού σταθμού. Τα "μηχανάκια" και τα "νούμερα" της AGB, εδώ και αρκετά χρόνια, έχουν γίνει μέρος της ζωής, όχι μόνο των ιδιοκτητών των καναλιών, των διαφημιστών και των διαφημιζομένων, αλλά και των τηλεθεατών. Αλλωστε, με αυτά τα "μηχανάκια" πριμοδοτήθηκε και πριμοδοτείται η κάθε "Λάμψη" και η κάθε σαπουνόπερα, ο κάθε Μικρούτσικος και η κάθε "Αληθινή ιστορία". Την ανάγκη για αξιόπιστες και αντικειμενικές μετρήσεις έχει κατ' επανάληψη θέσει το ΚΚΕ, ενώ οι τηλεμετρήσεις της AGB έχουν αμφισβητηθεί και από τον πρόεδρο της ΕΡΤ και από την ΠΟΣΠΕΡΤ. Η ουσία των μετρήσεων δε βρίσκεται απλά και μόνο στο μεγάλο θέμα της κατανομής των δισεκατομμυρίων, που διατίθενται για τη διαφήμιση, αλλά κυρίως στο ότι μία μεγάλη ιδιωτική εταιρία, που ανήκει στην AGB Ιταλίας και στη "Δέλτα Πληροφορική" (δηλαδή στον κ. Κωστόπουλο της Τράπεζας Πίστεως), διαμορφώνει τα προγράμματα της ιδιωτικής τηλεόρασης, διαγράφοντας μέσα από το ύψος της τηλεθέασης πρότυπα και αισθητική. Τα μηχανάκια των νοικοκυριών "ρυθμίζονται" στο ευτελές προσφερόμενο θέαμα, με αποτέλεσμα την παραποίηση της πραγματικότητας, την καταρράκωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Η "επιτυχία", για παράδειγμα, του κάθε Μικρούτσικου και των λεγόμενων ριάλιτι σόου, προκαλεί τη γέννηση νέων παρόμοιων "επιτυχιών", που ρυπαίνουν όλο και περισσότερο το τηλεοπτικό περιβάλλον. Απαθής σε όλη αυτή τη νοσηρή και απαράδεκτη κατάσταση παραμένει η κυβέρνηση, η οποία αρνείται ν' αλλάξει το στάτους κβο, προκειμένου να εξασφαλιστούν αντικειμενικές τηλεμετρήσεις. Αρνείται το δημόσιο έλεγχο των τηλεμετρήσεων και αφήνει στα χαρτιά ακόμη και νόμους που η ίδια έχει συντάξει. Ενδεικτικό επίσης της ανυπαρξίας κρατικού ελέγχου και συμμετοχής, είναι ότι ακόμη και η ΕΡΤ, ενώ πληρώνει συνδρομή στην AGB, παραμένει μακριά από τις "επιτροπές ελέγχου" και τις διαδικασίες της τηλεμέτρησης. Το ΚΚΕ, με επερωτήσεις στη Βουλή από το 1994, θέτει το ζήτημα των τηλεμετρήσεων, προτείνοντας τη δημιουργία δημόσιου φορέα μέτρησης τηλεθέασης, υπό την εποπτεία διακομματικής επιτροπής ή του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης.

Για όλα αυτά τα θέματα είχαμε μια εφ' όλης της ύλης συζήτηση με τον Μάκη Κοψίδη,μέλος της ΚΕ, υπεύθυνο του Γραφείου Τύπου του ΚΚΕ και μέλος του ΕΣΡ.

- Γιατί ξαφνικά ο Γ. Κουρής ανακίνησε ένα τέτοιο θέμα;

- Είναι γεγονός ότι πολλές από τις μετρήσεις τηλεθέασης είναι μετρήσεις "μαϊμούδες". Αυτό το έχουμε καταγγείλει εδώ και πολύ καιρό ως ΚΚΕ. Ο Γ. Κουρής, βέβαια, το θυμήθηκε τώρα γιατί κοιτάει τα συμφέροντά του, βλέπει δηλαδή ότι "ρίχνεται" από την AGB και θέλει ν' αντιστρέψει αυτή την κατάσταση προς όφελος του συγκροτήματός του. Ανεξάρτητα όμως από τις προθέσεις του Γ. Κουρή, εδώ έχουμε να κάνουμε με μια άλλη μορφή χειραγώγησης. Διότι βεβαίως οι επιπτώσεις της δράσης αυτής της μονοπωλιακής επιχείρησης δεν αφορούν μόνο το καναλιζάρισμα των δισεκατομμυρίων των διαφημίσεων, αλλά πρώτα και κύρια αφορούν στην προσπάθεια που γίνεται, μέσα από την "πριμοδότηση" ορισμένων εκπομπών στις τηλεμετρήσεις να διαμορφωθούν πρότυπα. Τα πρότυπα αυτά καθορίζουν σε σημαντικό βαθμό το περιεχόμενο των δελτίων ειδήσεων, των ενημερωτικών και ψυχαγωγικών εκπομπών. Το μόνο που προωθείται είναι η αποβλάκωση και η καταρράκωση βασικών και θεμελιακών ανθρώπινων αξιών.

Αυτό είναι το σοβαρότερο ζήτημα για τις μετρήσεις, οι οποίες γίνονται μονοπωλιακά από την AGB. Η όλη υπόθεση, βεβαίως, δεν αφορά απλά και μόνο τους επιχειρηματίες που εμπλέκονται, δηλαδή τους διαφημιστές, τους καναλάρχες, τους διαφημιζόμενους, αλλά αφορά ολόκληρη την κοινωνία, στην οποία επιχειρείται να επιβληθούν παρόμοια πρότυπα. Και με αυτή την έννοια αυτές οι μετρήσεις είναι επικίνδυνες γιατί επιδρούν στο κοινωνικό σύνολο. Η κυβέρνηση φέρνει την ευθύνη, διότι προσπαθεί, όπως φαίνεται και με τις λύσεις που δίνει, να περιορίσει την όλη υπόθεση στους εμπλεκόμενους επιχειρηματίες, αφήνοντας συνειδητά εκτός πεδίου τις επιδράσεις στο κοινωνικό σύνολο. Μέσα, λοιπόν, από την προώθηση ενός ευτελούς και φτηνού θεάματος, περνάει άλλη μία μορφή χειραγώγησης και επηρεασμού των συνειδήσεων, που βεβαίως αποσκοπεί στον ευνουχισμό της κοινωνικής δράσης, του προβληματισμού, της δραστηριοποίησης, επιδιώκοντας να μετατρέψει τοντηλεθεατή σ' έναν άβουλο δέκτη.

- Οι μετρήσεις παίζουν καθοριστικό ρόλο και στην κατανομή της διαφημιστικής πίτας. Ουσιαστικά είναι αυτές που κατευθύνουν την "πορεία" των δισεκατομμυρίων...

- Πράγματι, μέσα από αυτές τις μετρήσεις γίνεται το μοίρασμα της διαφημιστικής πίτας. Το μοίρασμα αυτό αφορά, επίσης, τους ιδιοκτήτες των μεγάλων τηλεοπτικών σταθμών, τις διαφημιστικές εταιρίες και τους διαφημιζόμενους, που βεβαίως είναι μεγάλες πολυεθνικές εταιρίες ή θυγατρικές τους στην Ελλάδα.Και όχι βεβαίως κάποια μικρή ή μεσαία επιχείρηση, από τη στιγμή που όλοι γνωρίζουμε ότι η διαφήμιση στα μεγάλα κανάλια είναι πανάκριβη.

- Είναι "απάτη" οι μετρήσεις της AGB ή αποτέλεσμα των κανόνων που διέπουν την οικονομία της αγοράς; Είναι ενδεικτικό ότι σχεδόν η ίδια κατάσταση, με ορισμένες ίσως παραλλαγές, ισχύει και για όλες σχεδόν τις χώρες της Ευρώπης, αλλά και στην Αμερική...

- Αυτή η κατάσταση δεν είναι "προνόμιο" ελληνικό, αλλά και όλης σχεδόν της Ευρώπης και φυσικά της Αμερικής. Εκεί δηλαδή που κυριαρχεί η οικονομία της αγοράς. Μονοπωλούν τις μετρήσεις τηλεθέασης στην Ευρώπη η ιταλική AGB και μία ή δύο ακόμη εταιρίες, ενώ στις ΗΠΑ κυριαρχεί η "Nilsen". Σήμερα η AGB Ελλάδας κατά το 50% ελέγχεται από την AGB Ιταλίας και κατά 50% από τον όμιλο Κωστόπουλου της Τράπεζας Πίστεως μέσω της "ΔΕΛΤΑ Πληροφορικής", που είναι θυγατρική της Τράπεζας Πίστεως.

Βεβαίως, υπάρχουν αρκετές, πολλές μετρήσεις, που είναι "μαϊμούδες, όπως άλλωστε έχουμε καταγγείλει. Το κύριο ζήτημα είναι ότι η απαράδεκτη κατάσταση είναι αποτέλεσμα της οικονομίας της αγοράς. Πρέπει να συνειδητοποιηθεί ότι τα χαρτιά είναι μοιρασμένα και σημαδεμένα από πριν μεταξύ των προαναφερομένων συντελεστών, που αποτελούν και σημαντικό τμήμα του μεγάλου κεφαλαίου. Παρόμοια κατάσταση υπάρχει και στα ραδιόφωνα με τις εταιρίες "Alco" και "Focus".

- Με ποιο τρόπο νομίζετε ότι μπορούν να εξασφαλιστούν αξιόπιστες μετρήσεις, εάν θεωρήσουμε ότι είναι αναγκαίες;

- Θα πρέπει να πούμε ότι οι απολογητές αυτού του συστήματος μετρήσεων αρνούνται τη δημιουργία δημόσιου φορέα και υποστηρίζουν, όπως και το συγκρότημα Κουρή, ότι πρέπει να φύγει η AGB και τη θέση της να την πάρει κάποια άλλη εταιρία. Η συγχρόνως με την AGB να λειτουργεί και δεύτερη εταιρία. Η κατάσταση καθόλου δε θ' αλλάξει. Ανεξάρτητα από την ύπαρξη ιδιωτικών εταιριών τηλεθέασης, το ζήτημα είναι να βρεθεί ένα σύστημα το οποίο θα υπόκειται σε κοινωνικό έλεγχο. Και αυτό μπορεί να το εξασφαλίσει μόνο ένας δημόσιος φορέας μέτρησης τηλεθέασης, υπό την εποπτεία Διακομματικής Επιτροπής ή του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης.

Μιλάμε για ένα δημόσιο φορέα που σε τακτά χρονικά διαστήματα και σ' όλη την Ελλάδα, θα προχωράει σε μετρήσεις, ανεξάρτητα από συμφωνίες μεταξύ των εμπλεκομένων.Πολλοί υποστηρίζουν ότι, αν γίνει ένας τέτοιος φορέας, οι μετρήσεις θα είναι υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης. Αυτό δεν ευσταθεί γιατί κάλλιστα με τον έλεγχο που θα γίνεται από τη Διακομματική μπορούν να εξασφαλιστούν αξιόπιστες μετρήσεις. Και σε κάθε περίπτωση, ο κοινωνικός έλεγχος σ' ένα δημόσιο φορέα μπορεί ν' ασκηθεί πολύ πιο εύκολα, απ' ό,τι σ' ένα μονοπώλιο. Αλλωστε, η δημιουργία ενός δημόσιου φορέα ούτε κανένα επαναστατικό μέτρο είναι, ούτε σοσιαλιστικό, αφού και σε καπιταλιστικές χώρες, όπως, για παράδειγμα, στη Γαλλία, υπάρχει εταιρία μέτρησης τηλεθέασης που εποπτεύεται από το δημόσιο.

- Από πού νομίζετε ότι απορρέει η αμφισβήτηση της αξιοπιστίας των τηλεμετρήσεων;

- Κάτω από τους νόμους της οικονομίας της αγοράς και συγκεκριμένα μεταξύ των καναλιών, των διαφημιζομένων και των διαφημιστικών εταιριών γίνεται ένα οικονομικό πάρε - δώσε, με βάση την επίτευξη υπερκερδών. Πολλές φορές το ύψος της τηλεθέασης, τα ποσοστά που τους δίνουν στα κανάλια έναντι των ανταγωνιστών τους, εξαρτώνται από αυτό ακριβώς το πάρε - δώσε, από το ύψος της "συνδρομής" που δίνει το κάθε κανάλι στην εταιρία μέτρησης.

- Γιατί η κυβέρνηση, όμως, αρνείται το δημόσιο έλεγχο των μετρήσεων τηλεθέασης; Στο νόμο του Βενιζέλου υπάρχουν διατάξεις σχετικές με τις επιχειρήσεις ερευνών, εντούτοις όμως παραμένουν ανενεργείς.

- Αυτό συμβαίνει γιατί η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ κάνει "πλάτες" και στηρίζει τους ιδιοκτήτες μεγάλων καναλιών, τους διαφημιζόμενους και τις διαφημιστικές εταιρίες.Ολοι αυτοί οι παράγοντες θέλουν πλήρη ασυδοσία. Και η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ σε αυτήν την περίπτωση στηρίζει το μεγάλο κεφάλαιο, όπως κάνει γενικότερα με την όλη πολιτική της. Είναι, μάλιστα, τόσο μεγάλη η στήριξη, που δε θέλει να πάρει ούτε μέτρα για μια στοιχειώδη αξιοπιστία των μετρήσεων, όπως για παράδειγμα συμβαίνει στη Γαλλία. Δεν ενεργοποιεί διάταξη του νόμου, ο οποίος, όπως είναι γνωστό, παρέχει τη δυνατότητα μετρήσεων και στο Ινστιτούτο Οπτικοακουστικών Μέσων (ΙΟΜ). Το ότι θα συμμετέχει εκπρόσωπος του ΙΟΜ στην Επιτροπή Ελέγχου Μετρήσεως Τηλεθέασης - όπως ανήγγειλε ο υπουργός Τύπου - δε θίγει στο ελάχιστο την υπάρχουσα απαράδεκτη κατάσταση.

- Τα νούμερα της AGB έχουν γίνει εφιάλτης για παρουσιαστές και εργαζόμενους στα ΜΜΕ και πολλές φορές από αυτά εξαρτάται η θέση τους...

- Οι δημοσιογράφοι και οι άλλοι εργαζόμενοι που δουλεύουν στην τηλεόραση βρίσκονται καθημερινά κάτω από τη δαμόκλειο σπάθη των μετρήσεων της AGB. Οι ιδιοκτήτες, βλέπετε, ενδιαφέρονται για μεγάλα ποσοστά τηλεθέασης που είναι στημένα. Με δεδομένο ότι συνήθως τα υψηλά ποσοστά παίρνουν τα προϊόντα υποκουλτούρας, είναι φανερό ότι οι αντιστάσεις που υπάρχουν στο δημοσιογραφικό χώρο πρέπει να στηριχτούν, να δυναμώσουν. Σ' αυτά τα πλαίσια η ΕΣΗΕΑ οφείλει να στηρίξει αυτές τις αντιστάσεις. Πρέπει να πάρει θέση και στο θέμα της AGB και των εταιριών μέτρησης του ραδιοφώνου. Να τοποθετηθεί εάν πρέπει να υπάρχει δημόσιος φορέας τηλεμετρήσεων. Γιατί στήριξη των δημοσιογράφων γενικά και αόριστα δε νοείται. Πολύ περισσότερο που μέχρι σήμερα η ΕΣΗΕΑ "ποιεί την νήσσαν".

- Νομίζετε ότι η αμφισβήτηση ισχύει μόνο για την AGB ή και για τις εταιρίες ερευνών κοινής γνώμης; Είναι τραγελαφικό, για παράδειγμα, να παρουσιάζεται η έρευνα που δείχνει "υπεροχή" του Κώστα Σημίτη, τη στιγμή που όλη η χώρα και όλες οι κοινωνικές τάξεις έχουν ξεσηκωθεί.

- Ενας άλλος τρόπος χειραγώγησης της συνείδησης, αυτή την περίοδο, είναι ότι προσπαθούν ν' αντιστρέψουν την πραγματικότητα, να στηρίξουν δηλαδή την κυβερνητική πολιτική, παρουσιάζοντας τον πρωθυπουργό ή το ΠΑΣΟΚ να διατηρούν ή ν' αυξάνουν τη δημοτικότητά τους, τη στιγμή που είναιφανερό ότι όλο και περισσότερος κόσμος συνειδητοποιεί πως η κυβερνητική πολιτική είναι αντεργατική και πλήττει τη μεγάλη πλειοψηφία του λαού.

Τόσο αυτού του είδους οι δημοσκοπήσεις, όσο και αυτού του είδους οι μετρήσεις τηλεθέασης δεν είναι τίποτε άλλο παρά τρόποι χειραγώγησης των εργαζομένων. Απλά διαφέρουν οι μορφές.

K. A.