ΓΕΝΕΥΗ. -

Χάος. Αυτή η λέξη είναι αρκετή, για να περιγραφεί το κλίμα που επικράτησε και χτες στα παγκόσμια χρηματιστήρια, κυρίως στα ευρωπαϊκά, αλλά και στις Τράπεζες. Δεν είναι λίγοι αυτοί που κάνουν τις ανάλογες συγκρίσεις με το μεγάλο κραχ του '29, αφού κυριαρχεί αβεβαιότητα για τις μελλοντικές επιπτώσεις.

Χαρακτηριστικό της κατάστασης που επικρατεί είναι η υποβολή παραίτησης του προέδρου της ελβετικής τράπεζας UBS, Ματίς Σαμπιαλαβέτα,εξαιτίας των απωλειών ύψους 950 εκατομμυρίων ελβετικών φράγκων σε LTCM - Μακροπρόθεσμη Διαχείριση Πιστώσεων - όπως ανακοίνωσε χτες η τράπεζα. "Ο Ματίς Σαμπιαλαβέτα, πρόεδρος της UBS, παραιτήθηκε ως πρώτο βήμα για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην τράπεζα", αναφέρεται στην επίσημη ανακοίνωση, ενώ ήδη αντικαταστάθηκε προσωρινά από τον αντιπρόεδρο της τράπεζας, Αλεξ Κράουερ.

Στον τομέα των χρηματιστηρίων νέα πτώση παρουσίασαν και χτες τα δυτικά και ευρωπαϊκά χρηματιστήρια μετά τη γενικευμένη κάμψη των δύο τελευταίων ημερών, βυθίζοντας τους γενικούς δείκτες σε επίπεδα χαμηλότερα από εκείνα που είχαν διαμορφωθεί στην αρχή του χρόνου. Ενώ η ημέρα άνοιξε για τα περισσότερα με ενδείξεις ανόδου, η κατάσταση επιδεινώθηκε ραγδαία, εξαιτίας της νευρικότητας που επικράτησε για την καθοδική πορεία του τραπεζικού τομέα μετά και την αναγγελία της παραίτησης του προέδρου της ελβετικής τράπεζας UBS, λόγω των τεράστιων απωλειών του ελβετικού κολοσσού, αλλά και της χτεσινοβραδινής προσωρινής απόλυσης 1.200 υπαλλήλων της ολλανδικής επενδυτικής τράπεζας ΙΝG Barings.

Το Χρημαστήριο του Τόκιο κατάφερε να κλείσει τελικά με άνοδο και να μην πέσει κάτω από το ψυχολογικό όριο των 13.000 μονάδων, παρά την αρχική πτωτική του τάση, εξαιτίας της πτώσης της Γουόλ Στριτ. Ο δείκτης Nikkei έκλεισε στις 13.223,69 από τις 13.197, άνοδος δηλαδή 25.57 μονάδες. Με πτώση ξεκίνησε και τη συνεδρίασή της η Γουόλ Στριτ, συνεχίζοντας την ξέφρενη καθοδική πορεία του για τρίτη μέρα. Τις πρώτες ώρες της συνεδρίασης ο Dow Jones είχε μείωση ακόμα 100 μονάδων μετά τη νέα προχτεσινή πτώση.

Οσο για τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια ακολούθησαν και αυτά τη συνεχόμενη "φρενήρη καθοδική πορεία", ενώ η τελική διαμόρφωση των δεικτών ήταν με απώλειες για όλα έστω και πολύ μικρές. Στο Παρίσι ο δείκτης CAC-40 έκλεισε στις 3.037,51 από 3.038,01 δηλαδή με μείωση - 0,50 μονάδων. Στο Λονδίνο, ο σταθερός και δυνατός μέχρι πριν τρεις μέρες FTSE100 έκλεισε στις 4.744,70 από 4.908,20 παρουσιάζοντας νέα μείωση της τάξης περίπου του 4%. Στη Ζυρίχη ο SWISINDEX 3.387,36 από 3.524,88 (- 137,52) ενώ στη Φρανκφούρτη ο DAX - Index έκλεισε στις 3.962,50 από 4.226,49 (-263,99). Στην πλευρά του Ειρηνικού, πτώση 36 μονάδων παρουσίασε το χρηματιστήριο του Σίδνεϊ στην Αυστραλία κλείνοντας στις 2.532 μονάδες και το χρηματιστήριο της Νέας Ζηλανδίας που έκλεισε επίσης με πτώση 26 μονάδων στις 1.668 μονάδες.

Η εικόνα, όπως παρουσιάζεται, είναι όπως τόνισε προφητικά τρεις μέρες πριν και ο Πρόεδρος του ΔΝΤ Μισέλ Καμντεσί "ένα βήμα πριν από την παγκόσμια ύφεση", ενώ οι χειρότερες μέρες μάλλον έρχονται, αφού οι χρηματιστές δήλωναν με αγωνία και χθες ότι κρατούν την ανάσα τους και απεύχονται μια "διεθνή ύφεση".

Παρ' όλα αυτά κάποιοι αναλυτές έσπασαν τη μονοτονία του "πανικού" που επικρατούσε χτες, αφού εμφανίστηκαν αισιόδοξοι ότι θα σημειωθεί μια μέτρια ανάκαμψη στις αγορές, με την ελπίδα ότι θα υπάρξουν θετικές εξελίξεις το Σαββατοκύριακο, κατά τη συνάντηση των επτά πλουσιότερων χωρών της Δύσης στην Ουάσιγκτον. "Ηδη ακούμε σχόλια ότι οι βιομηχανικές χώρες θα μειώσουν τα επιτόκια και τους φόρους, για να αποτρέψουν μια παγκόσμια ύφεση. Σ αυτό υπολογίζει και ελπίζει η αγορά", δήλωσε αναλυτής στο Παρίσι. Οι περισσότεροι όμως εξακολουθούν να αμφιβάλλουν, ωστόσο, αν οι κυβερνητικές παρεμβάσεις θα ανακόψουν την πορεία ισοπέδωσης των περισσότερων χρηματιστηρίων στην Ασία, την Ευρώπη και την Αμερική. Ο Ιάπωνας χρηματιστής Μασαγιούκι Νισίνα σε ένα μονόλογο απαισιόδοξο δήλωνε ότι "Η Ιαπωνία και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ήδη μειώσει τα επιτόκια", για να συμπληρώσει "Τι μπορούν να κάνουν;", αφήνοντας πολλά ερωτηματικά να αιωρούνται.

ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ.-

Οι εποχές των παχιών αγελάδων πέρασαν πλέον για τους "ευημερούντες" Αμερικανούς πολίτες, όπως τουλάχιστον προσπαθούσε να μας πείσει ο Πρόεδρος Μπιλ Κλίντον;

Καταφατική και σίγουρη απάντηση δεν μπορεί να υπάρξει, όμως η φθίνουσα πορεία των Χρηματιστηρίων και οι από καιρό προειδοποιήσεις των οικονομικών αναλυτών, που προέβλεπαν ότι η ανοδική πορεία της αμερικανικής οικονομίας δεν μπορεί να συνεχιστεί και θα υπάρξουν στο άμεσο μέλλον σοβαρά προβλήματα, οδηγούν σ' αυτήν την κατεύθυνση.

Ιδιαίτερα, αν προσμετρήσει κανείς και τα πρώτα σημάδια, για την ανεργία και τις θέσεις εργασίας, που καταφθάνουν με την ένδειξη "επείγον". Σύμφωνα λοιπόν με το υπουργείο Εργασίας των ΗΠΑ, που έδωσε χτες στη δημοσιότητα τα στοιχεία για το μήνα Σεπτέμβρη, η ανεργία παρουσίασε για πρώτη φορά αύξηση, φθάνοντας το 4,6% από το 4,5% που ήταν για το μήνα Αύγουστο, αλλά την ίδια στιγμή οι θέσεις εργασίας και η απασχόληση βρίσκονταν στο πιο χαμηλό επίπεδο την τελευταία τριετία.

Η ανεργία έχει συνεχώς αυξητική τάση, ενώ είναι στο υψηλότερο ποσοστό για το τελευταίο εξάμηνο, αφού βρισκόταν στο 4,3% μόλις τον περασμένο Ιούνη. Είναι όμως σημαντικό να διευκρινιστεί ότι η ανεργία στις ΗΠΑ δεν υπολογίζεται με βάση τους πλήρους απασχολούμενους, αρκεί και η μερική απασχόληση ορισμένων ωρών το μήνα για να θεωρείται κάποιος ότι δεν είναι άνεργος. Σε μία τέτοια περίπτωση το ποσοστό θα ήταν πολύ υψηλότερο.

Το μεγάλο όμως πρόβλημα που εγκυμονεί κινδύνους στην παρούσα κατάσταση δεν είναι μόνο η υπάρχουσα ανεργία, αλλά το συνεχώς συρρικνούμενο ποσοστό θέσεων εργασίας. Για το μήνα Σεπτέμβρη, δημιουργήθηκαν μόνο 69.000 νέες θέσεις εργασίας, ενώ οι προβλέψεις μίλαγαν για 187.000. Ενώ οι ανησυχίες του αρχιτραπεζίτη των ΗΠΑ Αλεν Γκρίνσπαν και της υπουργού Εργασίας Αλέξις Χέρμαν είναι πολλές, αφού βλέπουν ότι ο βιομηχανικός τομέας παρουσιάζει σαφέστατες "αδυναμίες" ανάπτυξης. Από το μήνα Μάρτη, έχουν χαθεί περισσότερες από 152.000 θέσεις εργασίας. Το ίδιο παρατηρείται και στον τομέα παροχής υπηρεσιών - που είναι ο μεγαλύτερος εργασιακός τομές στις ΗΠΑ, αφού απασχολεί περίπου το 80% του παραγωγικού δυναμικού - σχολιάζει ο Ρόμπερτ Μπρούσκα, οικονομολόγος των ασφαλειών "Nikko" στο CNN, καθώς θεωρεί ότι η αδυναμία που παρουσιάζεται στο βιομηχανικό τομέα μάλλον έχει επεκταθεί", κάτι που επιβεβαιώνεται και από τις δηλώσεις της Κατερίν Αμπραχαμ, διευθύντριας του Γραφείου Στατιστικών Μελετών του υπουργείου Εργασίας, που δήλωσε χτες ότι "η σχετική μείωση των νέων θέσεων εργασίας αντανακλά την ασυνήθιστα μικρή αύξηση στον τομέα παροχής υπηρεσιών και τις περικοπές στο βιομηχανικό και κατασκευαστικό τομέα".

Αιτία, για την Αμπραχαμ, είναι ότι η ύφεση των οικονομιών της Ασίας έχει "πληγώσει" την αμερικανική βιομηχανία σε δύο μέτωπα: Εχει μειώσει δραστικά τις εξαγωγές σε χώρες, που για πολλά χρόνια είχαν τη μερίδα του λέοντος, όπως και ταυτόχρονα οι υποτιμήσεις των νομισμάτων τους οδήγησαν σε μία ανταγωνιστική διάθεση προς την εισαγωγή πολλών φθηνών προϊόντων που κατέκλυσαν τις ΗΠΑ. Οι μεγαλύτερες απώλειες παρουσιάστηκαν στους τομείς των ηλεκτρονικών και των βιομηχανικών μηχανημάτων.

ΙΕΡΟΥΣΑΛΗΜ.-

Ιδιαίτερα τεταμένα παραμένουν τα πνεύματα ανάμεσα σε Ισραηλινούς και Παλαιστίνιους, παρά τις επίσημες διαβεβαιώσεις περί επίτευξης προόδου κατά τη συνάντηση του Γιάσερ Αραφάτ και του Μπέντζαμιν Νετανιάχου, στις αρχές της εβδομάδας, στην Ουάσινγκτον.

Ολοκληρωτικό, αυστηρό αποκλεισμό επέβαλε ο ισραηλινός στρατός στη Δυτική Οχθη και στη Λωρίδα της Γάζας μετά τις προειδοποιήσεις αξιωματούχων της ισραηλινής ασφάλειας, ότι επίκειται μεγάλη επίθεση της ισλαμιστικής εξτρεμιστικής οργάνωσης "Χαμάς". Ο ολικός αποκλεισμός συνέπεσε με τις συνεχιζόμενες συγκρούσεις ανάμεσα σε Παλαιστινίους διαδηλωτές και Ισραηλινούς στρατιώτες στη Χεβρώνα, όπου η ένταση έχει κορυφωθεί μετά τη βομβιστική επίθεση της Τετάρτης. Ιατρικές πηγές υποστήριζαν ότι, μόνο, χθες, μεταφέρθηκαν τραυματισμένοι στο νοσοκομείο από λαστιχένιες σφαίρες 7 Παλαιστίνιοι, εκ των οποίων ο ένας νοσηλεύεται σε κρίσιμη κατάσταση. Από την Τετάρτη έχει επιβληθεί απαγόρευση της κυκλοφορίας στο κέντρο της πόλης η οποία αναμένεται να λήξει μετά το πέρας της 8ήμερης εβραϊκής γιορτής Σουκότ, που αρχίζει την Κυριακή.

Σχολιάζοντας τον αποκλεισμό ο Παλαιστίνιος διαπραγματευτής Σαέμπ Ερακάτα τόνισε ότι "πρόκειται για συλλογική τιμωρία που περιφρονεί την ειρηνευτική διαδικασία" και υπογράμμισε ότι η ατμόσφαιρα είναι ιδιαίτερα δυσάρεστη λίγες, μόλις, ημέρες πριν την επίσκεψη της Αμερικανίδας υπουργού Εξωτερικών στην περιοχή. Σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες, η Μαντλίν Ολμπράιτ φθάνει στο Ισραήλ την Τρίτη συνοδευόμενη από τον Ντένις Ρος και πρόκειται να έχει συνομιλίες, τόσο με τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου, όσο και με τον Γιάσερ Αραφάτ, με στόχο να προλειάνει το έδαφος για την υπογραφή οριστικής συμφωνίας αποχώρησης των ισραηλινών δυνάμεων από τη Δυτική Οχθη, ανάμεσα στις 15-19 Οκτώβρη στην Ουάσινγκτον.

Δυσάρεστη, όμως, δεν είναι η κατάσταση μόνο στα αυτόνομα παλαιστινιακά εδάφη, αλλά και στο ισραηλινό Κοινοβούλιο. Οι ακροδεξιοί κυβερνητικοί εταίροι του Μπέντζαμιν Νετανιάχου επανέλαβαν, χτες, την προειδοποίησή τους ότι θα ρίξουν την κυβέρνηση σε περίπτωση που ο Ισραηλινός πρωθυπουργός αποδεχτεί την πρόταση για αποχώρηση από το 13% της Δυτικής Οχθης.

ΤΟΚΙΟ. -

Με φανερή ανησυχία παρακολουθούν οι Ιάπωνες την ανοδική τάση της ανεργίας αφού για άλλη μια φορά ένα ακόμα ρεκόρ καταρρίφθηκε. Οπως ανακοίνωσε η Υπηρεσία Διοίκησης και Συντονισμού, το ποσοστό των ανέργων ανδρών ανήλθε στο 4,4%, ενώ τον Μάιο και τον Ιούνιο βρισκόταν στο 4,3% και το ποσοστό των ανέργων γυναικών ανήλθε στο 4,3%. Αυτό αποτελεί και το υψηλότερο επίπεδο μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

"Υπό το φως των πρόσφατων οικονομικών στοιχείων και με δεδομένο το γεγονός ότι το ποσοστό της ανεργίας τείνει να ακολουθεί την κατάσταση της οικονομίας, είναι δύσκολο να αναμένουμε ταχεία βελτίωση στον τομέα της εργασίας", τόνισε αξιωματούχος της υπηρεσίας. Σε μία άλλη έκθεση του ιαπωνικού υπουργείου Εργασίας αναφέρεται ότι το ποσοστό των θέσεων εργασίας που προσφέρονται στους ανέργους παρέμεινε τον Αύγουστο στο 0,50 - δηλαδή όπως και τον Ιούλιο - που είναι το χαμηλότερο μεταπολεμικά. Αυτό σημαίνει ότι για κάθε 100 άτομα που ζητούν δουλιά, προσφέρονται μόλις 50 θέσεις εργασίας.