"Εξτρατζήδες" που "αναμένουν στο τηλέφωνο να τους ειδοποιήσει το αφεντικό για ένα μεροκάματο". Σπαστά ωράρια, δηλαδή δυο ώρες δουλιά το πρωί, δυο ώρες το βράδυ, αλλά και ατέλειωτα 12ωρα και προπαντός τρομοκρατία,συνθέτουν τη σκληρή πραγματικότητα που βιώνουν καθημερινά χιλιάδες εργαζόμενοι στον επισιτισμό - τουρισμό, ως αποτέλεσμα του καίριου χτυπήματος που έχει δεχτεί στον πολυπληθή και αναπτυσσόμενο αυτόν κλάδο το 8ωρο και η πλήρης απασχόληση.

Τα μεγάλα ξενοδοχεία των πολυεθνικών κατέχουν την "πρωτοπορία" στο ξεχαρβάλωμα των εργασιακών σχέσεων, δημιουργώντας μια κυριολεκτικά ανεξέλεγκτη κατάσταση.

"Δούλεψα 29 μέρες το Μάρτη", θα μας πει καμαριέρα που προσλήφθηκε σαν "εξτρά" στα τέλη Φλεβάρη σε μεγάλη ξενοδοχειακή μονάδα. "Δεν ξέρω - συμπληρώνει - αν θα δουλέψω την επόμενη μέρα και πόσο. Με ειδοποιούν με το τηλέφωνο.Ετσι τον Μάρτη έκανα και κάποιες υπερωρίες. Τον Απρίλη όμως μέχρι στιγμής έκανα μόλις 17 μεροκάματα". Εργαζόμενη χωρίς δικαιώματα, "αφού δε δικαιούμαι ούτε να αρρωστήσω, δεν έχω δώρα, άδειες, επιδόματα. Δε γνωρίζω καν πόσο μεροκάματο παίρνω.Με πλήρωσαν τέλος του μήνα, είχα και υπερωρίες και ο υπολογισμός είναι αδύνατος". Η ανασφάλεια και η αβεβαιότητα συνοδεύεται από παραινέσεις "αν είσαι "καλή", μου λένε, τότε θα σου κάνουμε σύμβαση"!

Το φαινόμενο των "εξτρατζήδων", των εργαζομένων δηλαδή με σύμβαση μιας μέρας ή μερικών ωρών, ξεκίνησε από τους σερβιτόρους με το πρόσχημα της κάλυψης έκτακτων αναγκών (δεξιώσεις, συνεστιάσεις κλπ.) και εξαπλώθηκε πολύ γρήγορα.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα το ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετάνια (ανήκει στην πολυεθνική SHERATON), όπου οι "εξτρατζήδες" και οι εργαζόμενοι με συμβάσεις ορισμένου χρόνου υπερσκελίζουν το μόνιμο προσωπικό. Ετσι υπάρχουν μόλις 15 καμαριέρες με συμβάσεις αορίστου χρόνου, αλλά 17 "εξτρά" και 15 καμαριέρες με συμβάσεις ορισμένου χρόνου και ανάλογα στις υπόλοιπες ειδικότητες.Και όλα αυτά σε ένα κλίμα τρομοκρατίας του στιλ, όπως είπε μια εργαζόμενη: "Μιλάς, φεύγεις"!Απαραίτητο συμπλήρωμα η απειλή του κλεισίματος του ξενοδοχείου τέλος του χρόνου ή αρχές του '97 για λόγους ανακαίνισης που αποδίδεται ως εξής στα λόγια εργαζόμενου: "Φοβόμαστε για τη δουλιά μας. Θα ξανανοίξει, θα μας ξαναπάρει; Υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα και ανασφάλεια".

Το πενθήμερο - 40ωρο είναι δικαίωμα, υποτίθεται, κατοχυρωμένο. Ομως, οι εργοδότες αξιοποιούν διάφορους τρόπους για να το καταργούν στην πράξη. Τα κυλιόμενα ρεπό αξιοποιούνται προς αυτή την κατεύθυνση στο ξενοδοχείο Κάραβελ,στο οποίο ιδιοκτήτης είναι ο Α. Διβάνης,πρόεδρος, ταυτόχρονα, του Ξενοδοχειακού Επιμελητήριου. Οπως θα μας πει εργαζόμενος, "δουλεύουμε έξι συνεχόμενες μέρες και καθόμαστε την 7η και την 8η μέρα και ξανά πάλι έξι συνεχόμενες μέρες κλπ. Είχα μπερδευτεί, όμως κάθισα και υπολόγισα τις μέρες και τις ώρες. Ανακάλυψα ότι με τον τρόπο αυτό δουλεύουμε τη βδομάδα 48 ώρες! Πληρωνόμαστε όμως με βάση το 40ωρο".

"Θέλουν να έχουμε μισή ζωή, μισή δουλιά", επισημαίνει η Ν. Χρηστίδου,μέλος της διοίκησης της Ομοσπονδίας Επισιτισμού - Τουρισμού, με την οποία συζητήσαμε για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος. Οπως θα πει, "η κατάσταση είναι τόσο ρευστή πια, που δεν μπορείς να ελέγξεις τίποτα. Υπάρχουν χιλιάδες εργαζόμενοι "εξτρατζήδες" που δεν ξέρουν αν και πόσες ώρες θα δουλέψουν την επόμενη μέρα. Υπάρχουν εργαζόμενοι που μπορεί να δουλέψουν 12 ώρες, αλλά και αυτοί που θα δουλέψουν 4 ώρες.Το χτύπημα του 8ωρου εμφανίζεται με διαφορετικές μορφές στα μεγάλα και διαφορετικές στα μικρά ξενοδοχεία. Στα τελευταία έχουμε φαινόμενα με ένα ιδιόμορφο σπαστό ωράριο, όπως δυο ώρες το πρωί και δυο ώρες το βράδυ,στην προετοιμασία για παράδειγμα των διάφορων πρόχειρων φαγητών που σερβίρονται. Η δυο ώρες το πρωί και τέσσερις το μεσημέρι. Επίσης, μπορεί να δουλέψουν δυο ώρες στο σερβίρισμα, τις επόμενες δυο ώρες στο καθάρισμα των κοινόχρηστων χώρων και άλλες δυο ώρες στο καθάρισμα των δωματίων. Εδώ έχουμε και χτύπημα της ειδικότητας".

Τα προβλήματα δε σταματούν εδώ, αλλά "τα μεροκάματα ιδιαίτερα στους "εξτρατζήδες" και συμβασιούχους ορισμένου χρόνου είναι πολύ χαμηλά και δε φτάνουν ούτε στο 1/25 του βασικού μισθού.Ακούς για 3.000 δρχ. μεροκάματο για παράδειγμα! Εκτός αυτού υπάρχει και η λεγόμενη λίστα,που κυκλοφορεί στα μεγάλα ξενοδοχεία. Αναφέρουν, λοιπόν, ότι οι τάδε και οι τάδε εργαζόμενοι διεκδίκησαν κάποιο δικαίωμα όπως της άδειας ή μεγαλύτερο μεροκάματο κ.ά. για να μην προσλάβουν αλλού. Εχουμε το παράδειγμα του Α. Διβάνη, όπου μια εξτρά καμαριέρα μετά από 11 μήνες εργασία, διεκδίκησε την άδεια και το επίδομα αδείας. Με την παρέμβαση τη δική μας τα πήρε, αλλά δεν την ξαναπήρε στη δουλιά".

Για τη συνδικαλίστρια, "η κατάσταση αυτή δημιουργεί πρόβλημα, έχει συνέπειες και στη δράση των συνδικάτων. Οι εργαζόμενοι με συμβάσεις μιας μέρας ή λίγων μηνών, με τη μεγάλη τρομοκράτηση που τους έχει επιβληθεί, αξιοποιούνται από τους εργοδότες και σαν απεργοσπαστικός μηχανισμός, για να σπάσουν κατακτημένα δικαιώματα, αλλά και για να διαλύσουν κάθε μορφής αντίσταση". Σοβαρές ευθύνες, όμως, έχουν και τα συνδικάτα θα επισημάνει, "αφού υπάρχουν αρκετά επιχειρησιακά σωματεία που αρνούνται να γράψουν αυτούς τους εργαζόμενους σαν μέλη τους. Αντιμετωπίζεται από κάποιους συνδικαλιστές της ΠΑΣΚΕ και της ΔΑΚΕ σαν ένα πρόβλημα ξεκομμένο από τον κλάδο".

Ωστόσο, θα υπογραμμίσει, "επειδή ακριβώς το πρόβλημα έχει αποκτήσει τεράστιες διαστάσεις, έχει ξεκινήσει μια προσπάθεια να συσπειρωθούν οι εργαζόμενοι στα σωματεία.Το ελπιδοφόρο είναι ότι υπάρχει ανταπόκριση, ότι αρχίζει να σπάει το κλίμα απομόνωσης και όλο και περισσότεροι σιγά σιγά βασανιστικά συμμετέχουν ενδιαφέρονται για τις δραστηριότητες του σωματείου για τους τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων του κλάδου. Το βάρος πέφτει στους ώμους των συνδικαλιστών, να αγκαλιάσουν τους εργαζόμενους, να τους δραστηριοποιήσουν, ώστε από κοινού να παλέψουμε για τα προβλήματά μας ".

Ντίνα ΝΤΑΒΟΥ

"Ο Αϊρα Στιούαρντ, ο μεσήλικας μηχανουργός από τη Μασαχουσέτη, του οποίου η προσωπική μονομανία για λιγότερες ώρες δουλιάς είχε πάρει τη μορφή εθνικής σταυροφορίας, έπιανε τους συντρόφους του από το πέτο και τους μιλούσε αδιάκοπα για να τους πείσει ότι πρέπει να ψηφιστεί η απόφαση για το οχτάωρο. "Είτε δουλεύεις με το κομμάτι, είτε όλο το πρωινό, η μείωση των ωρών αυξάνει το μισθό", τραγουδούσαν αναψοκοκκινισμένοι και ιδρωμένοι από τη ζέστη της Βαλτιμόρης αντιπρόσωποι. Το τραγουδάκι το είχε γράψει η γυναίκα του Στιούαρντ, Μαίρη. Ο Στιούαρντ έλεγε και εκατομμύρια συμφωνούσαν, ότι ημείωση του ωραρίου με τον ίδιο μισθό συνεπάγεται αύξηση των θέσεων εργασίας και μείωση της ανεργίας, με αποτέλεσμα την αύξηση της αγοραστικής δύναμης... Με φωνές και πανηγυρισμούς ψηφίστηκε από τους αντιπροσώπους η απόφαση για το οχτάωρο, η οποία δήλωνε: "Η πρώτη και κυριότερη ανάγκη για να αποδεσμευτεί η εργατική τάξη της χώρας από την καπιταλιστική σκλαβιά, είναι η ψήφιση του νόμου, με τον οποίο οι οχτώ ώρες θα είναι το κανονικό ωράριο εργασίας σε όλες τις πολιτείες της Αμερικάνικης Ενωσης"".

(Απόσπασμα από το βιβλίο "Η άγνωστη ιστορία του εργατικού κινήματος των ΗΠΑ", όπου περιγράφεται το Συνέδριο της Βαλτιμόρης, τον Αύγουστο του 1866, για τη σύσταση εθνικής εργατικής οργάνωσης).