Τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες και μέχρι το 1974 μιλούσαν ανοιχτά για την απόκρουση του «κομμουνιστικού κινδύνου» και οι εξοπλισμοί έρχονταν να εξυπηρετήσουν αυτό το στόχο, στα πλαίσια ευρύτερων ΝΑΤΟικών σχεδιασμών. Στη συνέχεια μιλούσαν για απόκρουση της τουρκικής απειλής, καθώς η τουρκική επιθετικότητα στην Κύπρο και το Αιγαίο έδιναν τα προσχήματα, την ίδια ώρα που Ελλάδα και Τουρκία είναι ΝΑΤΟικοί εταίροι! Ομως, και την περίοδο αυτή τα βασικά οπλικά συστήματα που προμηθεύονταν οι ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις είχαν τα χαρακτηριστικά ενός νομίσματος με δύο όψεις.

Από τη μια, η όψη που προβαλόταν στο εσωτερικό της χώρας, τα περί απόκρουσης της τουρκικής απειλής, επιδίωκε να εξασφαλίζεται η κοινωνική αποδοχή των δυσβάστακτων εξοπλιστικών δαπανών. Και από την άλλη, στο ΝΑΤΟ και τους Αμερικανούς προβαλόταν η όψη η οποία έλεγε ότι οι εξοπλισμοί αυτοί προορίζονται και εντάσσονται στους ΝΑΤΟικούς σχεδιασμούς. Η όψη αυτή ήταν και η καθοριστική, καθώς, πέρα από τις όποιες προθέσεις των ελληνικών επιτελείων, το ΝΑΤΟ ήταν αυτό που καθόριζε το είδος των εξοπλισμών, για την ακρίβεια τους υπαγόρευε.

Εξάλλου οι εξοπλισμοί, είτε ως αποτρεπτικά μέσα είτε ως κατασταλτικά, αντλούν την ισχύ τους από την πολιτική βούληση που βρίσκεται πίσω από αυτούς. Και η πολιτική βούληση των κυβερνήσεων στην Ελλάδα ήταν αμερικανοΝΑΤΟπνευστη. Αυτό φάνηκε και στις διάφορες ελληνοτουρκικές κρίσεις, από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974 μέχρι την κρίση των Ιμίων το 1996.

Περάσαμε στη συνέχεια στην εποχή της νέας τάξης πραγμάτων, όπου οι εξοπλισμοί των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων μπήκαν πιο ξεκάθαρα και άμεσα στην υπηρεσία των ιμπεριαλιστικών σχεδίων. Με την εξαγγελία, στις αρχές της δεκαετίας του '90, του νέου δόγματος του ΝΑΤΟ και τη λειτουργία της νέας δομής του, από το 1999, οι ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις μπήκαν σε μια διαδικασία προσαρμογής στα νέα δεδομένα.

Τώρα πλέον μιλάνε για «διεθνή ασφάλεια» και «σταθερότητα» όπου η Ελλάδα - η κυβέρνηση και όσοι βρίσκονται πίσω από αυτήν - διεκδικεί να παίξει ρόλο, να συμμετέχει ενεργά στα ιμπεριαλιστικά σχέδια προσδοκώντας οφέλη στα πλαίσια βέβαια της λογικής της νέας τάξης της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης.

Οι εξοπλισμοί που υπαγορεύει το ΝΑΤΟ καλούνται να υπηρετήσουν ένα βασικό σκοπό που εμπεριέχεται στην αποστολή αυτής της λυκοσυμμαχίας. Σύμφωνα με αυτόν, οι λαοί θα είναι ο κύριος αντίπαλος του ΝΑΤΟ. Αποκαλυπτικά είναι τα συμπεράσματα του 3ου Διεθνούς Συνεδρίου περί δόγματος των χερσαίων δυνάμεων, που έγινε στη Λισαβόνα το Μάη του 1997. Το αντικείμενο της συνάντησης ήταν η αναθεώρηση του δόγματος επιχειρήσεων του Στρατού Ξηράς στις χώρες του ΝΑΤΟ «με βάση τις παγκόσμια δημιουργηθείσες συνθήκες και ισορροπίες δυνάμεων, το μελλοντικό επιχειρησιακό περιβάλλον».

Η σχετική ανακοίνωση που είχε εκδώσει τότε το ελληνικό ΓΕΣ είναι αποκαλυπτική. «Στις μελλοντικές επιχειρήσεις, αναφέρεται, δε θα υπάρχουν σταθερά μέτωπα, οι αντίπαλοι δε θα είναι κράτη, στις περισσότερες των περιπτώσεων οι αντίπαλοι θα είναι ομάδες ανθρώπων, με κοινά χαρακτηριστικά και επιδιώξεις, ενώ θα υπάρξουν περιπτώσεις εμπλοκής του στρατού». Στα πλαίσια αυτά, όπως αναφέρεται, «βασικό ρόλο θα παίξουν τα νέα οπλικά συστήματα υψηλής τεχνολογίας και μεγάλης αποτελεσματικότητας (άρματα, πολλαπλοί εκτοξευτές, επιθετικά ελικόπτερα κλπ.)».

Σε εφαρμογή αυτών των κατευθύνσεων έρχεται η επιτελική μελέτη του ΓΕΣ με τον τίτλο «Ο Στρατός Ξηράς το 2010» που δόθηκε στη δημοσιότητα το 2000. Πρόκειται για τα μέτρα προσαρμογής του Ελληνικού Στρατού στις νέες απαιτήσεις του ΝΑΤΟ, για τη δημιουργία από τις χώρες - μέλη στρατών ευέλικτων, ταχυκίνητων, επαγγελματικών που θα φέρνουν σε πέρας αποστολές επιβολής της νέας τάξης. Αποστολές που απαιτούν και ανάλογους εξοπλισμούς.

Επισημαίνεται σ' αυτήν ανοιχτά ότι η βάση πάνω στην οποία οικοδομείται ο Στρατός του 2010 είναι το «διαμορφούμενο Ευρωπαϊκό Περιβάλλον», δηλαδή το πλαίσιο της νέας τάξης και η αναζήτηση ρόλου στα πλαίσια αυτά από την Ελλάδα: «Διαφαίνεται η δυνατότητα ενεργού ρόλου του Στρατού Ξηράς στην προώθηση και εξασφάλιση της ειρήνης και της σταθερότητας και προβολής της Ελλάδας ως χώρας "επίκεντρο" της νέας αρχιτεκτονικής ασφάλειας των Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου».

Αυτές τις λογικές έρχονται να υπηρετήσουν οι χιονοστιβάδες των πενταετών εξοπλιστικών προγραμμάτων. Το πρώτο της περιόδου 1996-2000 και το επόμενο της πενταετίας 2001-2005. Μόνο για αυτά τα εξοπλιστικά προγράμματα, το χρέος μαζί με τους τόκους θα ξεπεράσει κατά πολύ τα 10 τρισ. δραχμές, ποσόν που θα πρέπει να εξοφληθεί μέσα στη δεκαετία.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι στα 10 εκατομμύρια των Ελλήνων πολιτών, θα πρέπει ο καθένας ξεχωριστά μέχρι το 2010 να έχει πληρώσει για εξοπλισμούς από 1 εκατομμύριο δραχμές! Πάνω σε αυτά τα ποσά συσσωρεύονται και τα χρέη για παλαιότερα εξοπλιστικά προγράμματα (μόνο προς τους Αμερικανούς το χρέος από τη λεγόμενη «βοήθεια» πλησιάζει τα 2 τρισ. δραχμές).

Ολες αυτές οι δαπάνες για οπλικά συστήματα υπαγορεύονται από τις ανάγκες του νέου επιθετικού δόγματος του ΝΑΤΟ και αποσυνδέονται όλο και περισσότερο, από την κάλυψη των εθνικών αμυντικών αναγκών. Η μεγάλη πλειοψηφία των οπλικών συστημάτων, που ήδη έχουν επιλεγεί και για τους τρεις κλάδους των Ενόπλων Δυνάμεων και μάλιστα τα πιο ακριβοπληρωμένα, αποτελούν τμήμα προγραμμάτων του ΝΑΤΟ που κατανέμονται στις χώρες - μέλη, ώστε αυτές να μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του «νέου επιχειρησιακού περιβάλλοντος».

Η ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ώρα για τα 58χρονα της ΕΠΟΝ, μας φέρνει επίσης σε δύο μεγάλα γεγονότα, που αντάμωναν την ίδια σχεδόν στιγμή. Μιλάμε για το θάνατο του εθνικού ποιητή Κωστή Παλαμά και τη μεγάλη εκείνη διαδήλωση, τον παλλαϊκό εκείνο ξεσηκωμό, που, τελικά, ματαίωνε την πολιτική επιστράτευση που είχαν σχεδιάσει και αποφασίσει οι χιτλερικοί κατακτητές και οι συνεργάτες τους.

ΤΙΣ μνήμες για το θάνατο του Παλαμά και τη συγκλονιστική κηδεία, ζωντανές, ολοζώντανες, όπως τις έζησαν, τις ξετύλιξαν σε κοφτές, λιτές αναφορές, που έδωσαν την περασμένη εβδομάδα οι συναγωνιστές που βρέθηκαν στο σπιτάκι της Πλακεντίας, στο σπίτι του αξέχαστου δασκάλου Παναγή Δημητράτου, εκεί που έγινε η παράνομη σύναξη των οργανώσεων για την ίδρυση της ΕΠΟΝ.

ΗΤΑΝ μία κρύα μέρα του Φλεβάρη. Τρεις μέρες ύστερα από την ίδρυση της ΕΠΟΝ. Ψιλόβρεχε. Ετσι προσδιόρισε χρονικά μία παλιά ΕΠΟΝίτισσα (η Σάσα Τσακίρη, φοιτήτρια τότε της Φιλοσοφικής), την ώρα που εμείς στο Πανεπιστήμιο μαθαίνουμε την είδηση για το θάνατο του Κωστή Παλαμά.

ΘΥΜΑΜΑΙ πως το ίδιο εκείνο απόγευμα μάθαινα από «πρώτο χέρι» όλο το σχετικό ρεπορτάζ, καθώς τυχαία συναπαντιόμασταν με το νεαρό συνάδελφο και συναγωνιστή Νίκο Γιανναρά, που ήταν μέλος της Συντακτικής Επιτροπής της παράνομης «Νέας Γενιάς». Ολες οι λεπτομέρειες, καθώς και όλα τα σχετικά με την κηδεία, που θα γινόταν την άλλη μέρα, δημοσιεύονταν, μαζί με πολλά βιογραφικά και άλλα υλικά, στην εφημερίδα «Αθηναϊκά Νέα».

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ του Παλαμά, το εθνικό εκείνο ξόδι, πρόσφερε την ευκαιρία να παρουσιαστούν στις εφημερίδες πολλά άρθρα φιλολογικά για το παλαμικό έργο. Ιδιαίτερα στην «Πρωία» δημοσιεύτηκαν μία σειρά επιφυλλίδες και χρονογραφήματα του Κώστα Βάρναλη. Θα ξεχωρίζαμε ακόμη τη λεπτομερή και πλούσια τεκμηριωμένη αναφορά, που έχει δώσει στις επιφυλλίδες του για τον εθνικό ποιητή ο καθηγητής Νίκος Βέης.

ΕΙΝΑΙ βασικά μία αναφορά του Ν. Βέη στον εορτασμό της πεντηκονταετηρίδος του Κωστή Παλαμά, που η Θεσσαλονίκη πήρε πρώτη την πρωτοβουλία να οργανώσει. Γράφει ο Νίκος Βέης: «...Η δευτέρα πρωτεύουσα του κράτους προς τιμήν του εθνικού ποιητή διοργάνωσε μεγαλοπρεπείς εορτάς, αι οποίαι διήρκεσαν τρεις ημέρας... Αλησμόνητος δε, θα παραμείνει εις τα φιλολογικά χρονικά η δεξίωσις του "τραγουδιστή των ελληνικών νιάτων" εκ μέρους του εκπαιδευτικού κόσμου και η σχετική ομιλία του Μίλτου Κουντουρά...».

ΔΕΚΕΜΒΡΗΣ του 1927, οι γιορτές στη Θεσσαλονίκη για τα 50 χρόνια του ποιητή. Συνταξιδιώτης του ποιητή, που εξακολουθεί ακόμα να είναι γενικός γραμματέας του Πανεπιστημίου, ο Ν. Βέης, ως εκπρόσωπος του Πανεπιστημίου της Αθήνας. Στην ομάδα και τα δύο παιδιά του ποιητή: Ο Λέανδρος και η Ναυσικά.

ΤΟ ΡΕΠΟΡΤΑΖ της διαδρομής από την Αθήνα στη συμπρωτεύουσα, δοσμένο με τη γραφίδα του Νίκου Βέη, που, όσες φορές είναι αναγκασμένος να κάνει αναφορά στον εαυτό του, χρησιμοποιούσε πάντα την πασίγνωστη φράση «η ταπεινότης μου», είτε βρισκόταν πάνω στην έδρα είτε έγραφε κείμενα.

«Η ΔΙΑΔΡΟΜΗ απ' Αθηνών μέχρι Θεσσαλονίκης», γράφει ο καθηγητής Νίκος Βέης, «ήτο η μακροτέρα την οποία είχε κάνει. Προηγουμένως δεν είχε πατήσει τη βορειοτέραν ελληνική πατρίδα ο ποιητής των "Πατρίδων"». Πραγματικώς, δεν είχε προχωρήσει πέραν της Οθρυος εκείνος, ο οποίος με τα «φτερά της φαντασίας» είχε ταξιδέψει στα «τετραπέρατα του κόσμου».

«ΚΑΤΑ τον όρθρον της 17ης Δεκεμβρίου 1927 - ενθυμούμαι ζωηρώς - ενώ οι περισσότεροι επιβάται του σιδηροδρομικού συρμού ήσαν ακόμη παραδομένοι εις τον ύπνον, ο ποιητής ενεφανίσθη εις τον διάδρομο της κλιναμάξης, μ' εκαλημέρισε κι ήρχισε να βηματίζει και να ψιθυρίζει στροφάς του "Ορφικού Υμνου". "Είναι το μόνο τραγούδι μου - είπε στραφείς και πάλι προς την ταπεινότητά μου - που το ξέρω ολόκληρο απ' έξω. Από τ' άλλα τραγούδια μου μόνο στροφές ή και στίχους δω και κει μπορώ να θυμηθώ... Αλλά πού βρισκόμαστε;".

ΕΙΜΕΘΑ - απάντησα - στη Θεσσαλία, που, καθώς λέγουν, είναι ο τόπος των πατέρων σας, που έπειτα θα κατέβηκαν στο Μεσολόγγι. "Ναι, κι εγώ έχω ακούσει πως οι Παλαμάδες ήρθαν στο Μεσολόγγι από τη Θεσσαλία, μ' αυτό, χωρίς άλλο, δεν είναι αλήθεια", εψιθύρισε ο ποιητής...».

Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ, πολυταξιδεμένος, δείχνει στον ποιητή τον Ολυμπο και προσθέτει «σε λίγο θα περάσουμε και τα χιλιοτραγουδισμένα Τέμπη». Και ο ποιητής σιωπηλός εθαύμαζε πλέον τη χιονοσκεπή Εστία των Ολυμπίων και βραδύτερα το εξογκωμένο ρεύμα του Πηνειού, ενώ ο σιδηροδρομικός συρμός, ασθμαίνων, διέσχιζε το στενό των Τεμπών, ίνα μετ' ολίγον φθάσει εις την θαυμαστή παραλίαν του Θερμαϊκού. Ητένιζε τότε ο ποιητής τα μυστηριώδη βουνά της Χαλκιδικής, ωσάν να παρακολουθεί τα «Μεγάλα Οράματα»...

ΑΛΛΑ να ξαναγυρίσουμε στο σπιτάκι της ΕΠΟΝ, ύστερα από 58 χρόνια. Είναι ο ηθοποιός Γιώργος Χαραλαμπίδης, που απαγγέλλει τον παιάνα που έγραψε και απάγγειλε στο συγκλονιστικό εκείνο ξόδι τις στερνές μέρες του Φλεβάρη 1943 ο ποιητής Αγγελος Σικελιανός

«... Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές

δονήστε σύγκορμη τη χώρα, πέρα ως πέρα...

Βογκήστε τύμπανα πολέμου... Οι φοβερές

σημαίες της Λευτεριάς ξεδιπλωθείτε στον αέρα!»

ΖΟΥΣΑΜΕ μια συγκλονιστική στιγμή, καθώς στο φέρετρο εκείνο ακουμπούσε η Ελλάδα. Και αγωνιστικά, με ελπίδες και πίστη, τα νιάτα, με μπροστάρηδες τους φοιτητές, αψηφώντας τις χιτλεροφασιστικές απαγορεύσεις, τιμούσαν το μεγάλο βάρδο της ρωμιοσύνης, τον ποιητή και το δάσκαλο, που, τον Οκτώβρη του 1940, τους είχε ορμηνέψει: Αυτό το λόγο θα σας πω, δεν έχω άλλον κανένα/ μεθύστε με τ' αθάνατο κρασί του Εικοσιένα.