Στον «Ριζοσπάστη» του Σαββατοκύριακου 30/4/2016-1/5/2016 γράψαμε ένα σύντομο ιστορικό των γεγονότων του ηρωικού Μάη του 1936 στη Θεσσαλονίκη, αφιερωμένο στα 80 χρόνια απ' αυτή τη μεγάλη ταξική μάχη. Σήμερα, δίνουμε συνέχεια με τα ρεπορτάζ του «Ριζοσπάστη» στις 10 Μάη του 1936, της έκτακτης έκδοσης της εφημερίδας την ίδια μέρα και ρεπορτάζ από το φύλλο στις 11 Μάη. Στις 10 Μάη, ο «Ριζοσπάστης» από την πρώτη του σελίδα κάνει πολιτική παρέμβαση (δίνουμε αποσπάσματα), καλώντας ταυτόχρονα σε πανελλαδικό παλλαϊκό αγώνα. Στα άλλα ρεπορτάζ καταγράφεται η προσπάθεια των ταξικών συνδικάτων (Ενωτική ΓΣΕΕ, Εργατικά Κέντρα, σωματεία) να εκφραστεί έμπρακτη πανεργατική, παλλαϊκή αλληλεγγύη με απεργία, όπως και έγινε, αλλά και η πραγματικότητα που διαμορφώθηκε με την κυριαρχία της εργατικής τάξης στη Θεσσαλονίκη, την αδυναμία της κρατικής εξουσίας να επιβληθεί. Ας τα δούμε.

Στη Θεσσαλονίκη δολοφονήθηκαν δεκάδες απεργοί και σ' όλα τα καπνεργατικά κέντρα, όπου άναψε η δίκαιη και ηρωική απεργία, χύνεται αίμα, ξεφαντώνει η τρομοκρατία. Για μια ακόμα φορά, η εργατιά, πολλές δεκάδες χιλιάδες απόκληροι, μονάχα στη δύναμή τους και στους σκληρούς αγώνες βλέπουν την τελευταία ελπίδα τους. Και, για μια ακόμα φορά, το πλουτοκρατικό κράτος αμολά το καφτό μολύβι στα στήθια των απεργών.

Οι πιο αιμοβόρες ύαινες της ελληνικής κεφαλαιοκρατίας, οι καπνέμποροι, άρπαξαν και έκλεψαν τα τελευταία χρόνια εκατοσταριές πολλές από εκατομμύρια, δισεκατομμύρια! Το κράτος τους με την απέραντη λοβιτούρα του Ελληνογερμανικού κλήριγκ τούς άφησε λέφτερους να θησαυρίζουν στην πλάτη του λαού, πρώτα απ' όλα ρουφώντας το αίμα των καπνεργατών και καπνοπαραγωγών.

Και όταν οι καπνεργάτες, άνεργοι τους έξι και περισσότερους μήνες το χρόνο, νηστικοί, με επιδόματα πείνας, σακατεμένοι απ' το χτικιό ζητάν ένα μέρος απ' τον κόπο τους, απ' το δίκιο τους, δέχονται σφαίρες, κυλιόνται στο αίμα, δολοφονιένται. Για να «σωθούν» οι καπνέμποροι!...

Οταν το πλουτοκρατικό τέρας βλέπει ότι οι εργάτες και οι άλλοι εργαζόμενοι ζητάν ψωμί, ζητάν ένα μικρό κομμάτι απ' το δίκιο τους, απ' τη ζωή που αυτοί δημιουργούν, και υπάρχει πιθανότητα να λιγοστέψει το χρυσάφι του της κλεψιάς, ξαπολά ενάντια στους άοπλους απεργούς τον εμφύλιο πόλεμο: Στρατιωτικό νόμο, επιστράτευση, επελάσεις, ομαδικές δολοφονίες, συλλήψεις, φυλακή, εξόντωση με όλα τα μέσα της βίας και της τρομοκρατίας!

Αυτό είναι το σημερινό μοναρχοπλουτοκρατικό κράτος. Αυτή η κυβέρνηση των εκμεταλλευτών του Λαού... Γι' αυτήν τίποτε άλλο δεν υπάρχει παρά το χρήμα, το κέρδος, το ξέγδαρμα του Λαού...

Τις μέρες αυτές όλος ο εργαζόμενος Λαός παίρνει στο πρόσωπο των καπνεργατών και των άλλων απεργών σκληρά μα διδαχτικά μαθήματα.

Καινούργια στρώματα εργαζομένων μαθαίνουν τι είναι το μοναρχοπλουτοκρατικό κράτος και πως πρέπει να λογαριάζονται μαζί του. Οι σημερινές απεργίες, ο ηρωικός αγώνας των καπνεργατών, τα αγροτικά ξεσηκώματα, οι παλλαϊκές απεργίες αλληλεγγύης, όλο αυτό το λαϊκό φούντωμα δεν αποτελεί παρά έναν κρίκο στην αλυσίδα των απελευθερωτικών αγώνων του εργαζόμενου Λαού.

Ησυχία και τάξη η Ελλάδα δεν μπορεί να γνωρίσει όσο για έμβλημα θα 'χει: Πάνω απ' όλα το πλουτοκρατικό κέρδος. «Εθνικό προϊόν» είναι το χρήμα των εκμεταλλευτών!

Ο αγώνας των καπνεργατών είναι παλλαϊκός και άγιος γιατί περικλείει και βροντοφωνά τούτο το βαθύ και αληθινό σύνθημα:

Πρωταρχικό, ανώτατο, μοναδικό εθνικό προϊόν και κεφάλαιο, είναι ο εργαζόμενος Λαός που παράγει και δημιουργεί το παν!

Μόνο κάτω απ' αυτή τη σημαία η Ελλάδα μπορεί να ευημερήσει, να προοδεύσει, να ευτυχήσει!

Αυτό το σύνθημα φέρουν όλοι οι λαϊκοί αγώνες: το σύνθημα της παλλαϊκής νεοελληνικής αναδημιουργίας!

Πρωτοπόροι στον αγώνα αυτόν στέκονται σήμερα οι καπνεργάτες. Γι' αυτό και η απεργία τους είναι υπόθεση όλου του Λαού, γι' αυτό συγκινεί και κινητοποιεί σε ένα πλατύ κύμα αλληλεγγύης μεγάλα λαϊκά στρώματα.

Γι' αυτό το λόγο, επειδή εκφράζει τον παλλαϊκό πόθο και συμφέρο, η απεργία πρέπει να νικήσει. Και θα νικήσει ενάντια σε κάθε βία, φασιστική τρομοκρατία, δολοφονία!

Ολόκληρη η εργατιά και όλος ο εργαζόμενος Λαός πρέπει να σηκωθούν στο πόδι...

-- Ζήτω η απεργία των καπνεργατών!

-- Ζήτω η παλλαϊκή αλληλεγγύη!

-- ΖΗΤΩ Η ΓΕΝΙΚΗ ΑΠΕΡΓΙΑ!

Αυτή η κραυγή σήμερα κυριαρχεί σ' όλη τη χώρα.

Υστερα απ' τη Δράμα, Ξάνθη, Σέρρες, Καβάλα και η Θεσσαλονίκη της δουλειάς και του πόνου σαν ένας άνθρωπος κατέβηκε σε γενική απεργία, ξεχύθηκε στους δρόμους, στο πλευρό των καπνεργατών, υφαντουργών και των άλλων απεργών. Το τίμιο εργατικό αίμα ξανάβαψε τα πεζοδρόμιά της.

Ολη η εργαζόμενη Ελλάδα, η Αθήνα και ο Πειραιάς πρέπει να την ακολουθήσουν!...

«Χθες, στη Θεσσαλονίκη έγινε ένα μακελειό χωρίς προηγούμενο στην ιστορία του εργατικού κινήματος. Δεκάδες εργάτες και εργάτριες δολοφονήθηκαν και εκατοντάδες τραυματίσθηκαν από τα όργανα της κυβέρνησης Μεταξά, κι εκατοντάδες τραυματίσθηκαν βαριά. Τα μπουντρούμια γεμίσανε από τους συλληφθέντες. Στην πρωτεύουσα της Μακεδονίας κηρύχθηκε ουσιαστικά ο στρατιωτικός νόμος και κυριαρχεί το κράτος του τρόμου και του αίματος.

Η μοναρχική κυβέρνηση του στρατοκράτη δήμιου Μεταξά αντί να λύσει τα δίκαια και ζωτικότατα καπνεργατικά αιτήματα, όπως ζητούσε, εκτός των καπνεργατών, και ολόκληρος ο Μακεδονικός και Θρακικός λαός, που κατέβηκε σε παλλαϊκές απεργίες αλληλεγγύης μ' αυτούς, αντί να ικανοποιήσει χωρίς χρονοτριβή τις αξιώσεις των απεργών υφαντουργών κι όλων των αγωνιζομένων εργατών, ΔΙΕΤΑΞΕ ΠΥΡΑ ΟΜΑΔΟΝ, ΕΠΙΣΤΡΑΤΕΥΣΕ ΤΟΥΣ ΤΡΟΧΙΟΔΡΟΜΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΞΑΠΟΛΥΣΕ ΜΙΑ ΠΡΩΤΟΦΑΝΗ ΜΕΧΡΙ ΕΞΟΝΤΩΣΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ Σ' ΟΛΑ ΤΑ ΚΑΠΝΕΡΓΑΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ...

Ο ελληνικός λαός ξέρει και βλέπει ότι η κυβέρνηση αυτή τάχθηκε στο πλευρό και στην υπηρεσία των καπνεμπόρων και δεν ενδιαφέρεται παρά για την προστασία των εκατομμυρίων τους...

Εργάτες, εργάτριες, ελληνικέ λαέ. Στην πρόκληση των δολοφόνων μια απάντηση πρέπει να δοθεί: Η ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΝΕΡΓΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΛΛΑΪΚΗ ΑΠΕΡΓΙΑ.

Η άμεση και μαχητική εκδήλωση της θέλησής σας να προστατέψετε τη ζωή σας, τις ελευθερίες σας, το ψωμί σας και η απαλλαγή της Ελλάδας από τους δημίους του λαού της...

Διαφυλάξετε το ενιαίο μέτωπο από κάθε εχθρική επίθεση και βαδίστε με σιδερένιες τις γραμμές σας στη γενική απεργία.

-- Για την άμεση παραίτηση της κυβέρνησης Μεταξά.

-- Για την αντικατάσταση του Γενικού διοικητή Μακεδονίας και του αστυνομικού διευθυντή Θεσσαλονίκης.

-- Για την αυστηρά τιμωρία των δολοφόνων.

-- Για την άμεσο απελευθέρωση όλων των συλληφθέντων εργατών. Για την ικανοποίηση των αιτημάτων των καπνεργατών κι όλων των απεργών εργατών και επαγγελματιών.

-- Για την αύξηση των μεροκάματων.

-- Για την εφαρμογή των Κοινωνικών Ασφαλίσεων και την προστασία των ανέργων.

-- Για την επίλυση των ζητημάτων των αγροτών και όλων των εργαζομένων.

-- Για τις συνδικαλιστικές και πολιτικές ελευθερίες.

ΕΜΠΡΟΣ, ΣΑΝ ΕΝΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΣΤΗ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΝΕΡΓΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΛΛΑΪΚΗ ΑΠΕΡΓΙΑ.

Η Εκτελεστική Επιτροπή της Ενωτικής Γεν. Συνομοσπονδίας».

«...Οι προλετάριοι της Αθήνας κινητοποιούν τας φάλαγγάς τους για να δώσουνε ένα συντριπτικότερο μάθημα στους στρατοκράτες, τους μεγαλοκαρχαρίες και την εγκληματική τους Κυβέρνηση.

Το Ενωτικό Εργατικό Κέντρο καλεί όλες τις εργατικές οργανώσεις σε συναγερμό για τη γενική απεργία.

Καλεί τις διοικήσεις των δυο ρεφορμιστικών κέντρων στην αδερφική κοινή προετοιμασία των ενιαίων εργατικών δυνάμεων.

Δεν υπάρχει καιρός για συζητήσεις. Το αίμα των αδερφών μας έβαψε και εξακολουθεί να βάφει τα λιθόστρωτα της Μακεδονικής πρωτεύουσας...

Αυτός που θα μείνει ασυγκίνητος στο ταξικό προσκλητήριο, θα πέσει στην αιώνια περιφρόνηση των εργαζομένων.

Οι διοικήσεις των σωματείων πρέπει άμεσα να προετοιμαστούν για να κατορθωθεί η πλατύτερη συμμετοχή των εργαζομένων της Αθήνας στην απεργία.

Με τηλεγράφημα και διαμαρτυρίες ας στιγματίσουν την Κυβέρνηση που ματοκύλισε τους τίμιους απεργούς της Θεσσαλονίκης, απαιτώντας την αποδοχή των αιτημάτων τους.

Η Εκτελεστική του Ενωτικού Εργατικού Κέντρου της Αθήνας».

«Το Πανεργατικό Κέντρο Πειραιά διαμαρτύρεται για τις δολοφονίες των αδερφών μας εργατών Θεσσαλονίκης και τις δηλώσεις του Μεταξά (...) Νομίζουμε ότι δεν μας περιμένουν οι ώρες. Το αίμα των αδερφών μας μας καλεί. Καλούμε όλα τα ανεξάρτητα σωματεία καθώς κι όλους τους εργάτες να είναι σε επιφυλακή για την κάθοδο σε πανεργατική απεργία... Να λυθούν τα αιτήματα των εργατών, να αποζημιωθούν τα θύματα και να αποκατασταθούν οι ελευθερίες του λαού.

Το Πανεργατικό Κέντρο Πειραιά».

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 10.5.1936.--

Στις 10 η ώρα, ενώ χτυπάν οι καμπάνες πένθιμα απ' τις συνοικίες και τους συνοικισμούς κατεβαίνουν συνεχώς χιλιάδες κόσμου. Ολος ο κόσμος, νέοι, γέροι, παιδιά και γυναίκες κρατούν στεφάνια, ανθοδέσμες ή μαύρες σημαίες. Σ' όλους τους κεντρικούς δρόμους, όπου υπάρχουν τεράστιες μάζες λαού μιλάν διάφοροι ομιλητές. Την ίδια σχεδόν ώρα ξεκινάει απ' τα γραφεία του Ενωτικού Εργατικού Κέντρου μεγάλη διαδήλωση με πάνω από 20 χιλιάδες λαό και με επικεφαλής μαύρες σημαίες, στέφανα και πλακάτ που γράφουν: «Τιμή στα ηρωικά θύματα του τίμιου αγώνα μας», «Να παραιτηθή η Κυβέρνηση», «Αμεση σύλληψη των δολοφόνων», «πέθανε για το ψωμί του», «γενική αμνηστεία», «ισόβια σύνταξη στις οικογένειες των θυμάτων», «εκδικηθήτε το αίμα των αδερφών μας»...

Η διαδήλωση προχωρεί προς την οδό Εγνατίας, όπου συναντιέται με πολλάς άλλας χιλιάδας λαού, που έρχονται από κάθε γωνιά. Στη γωνία των οδών Εγνατίας και Αριστοτέλους, όπου το Γ' Αστυνομικόν Τμήμα, υπάρχει φρουρά από στρατιώτες που προσπαθεί να εμποδίσει τη διαδήλωση. Οι διαδηλωτές αγκαλιάζουν τους φαντάρους και προχωρούν ζητωκραυγάζοντες: «Ζήτω ο στρατός», «ζήτω τ' αδέρφια μας». Οι φαντάροι είναι κατασυγκινημένοι και απαντούν στις ζητωκραυγές του λαού με συναδέλφωση. Την ίδια στιγμή ο επικεφαλής της φρουράς ταγματάρχης αγκαλιάζεται απ' το πλήθος με ζητωκραυγές για το στρατό. Τον σηκώνουν στα χέρια και του δίνουν μια ανθοδέσμη. Ο ταγματάρχης με καταφανή συγκίνηση και κάτω απ' τις αδιάκοπες φωνές του λαού «είστε παιδιά μας κι αδέρφια μας», «ζήτω ο στρατός», λέει τα εξής χαρακτηριστικά:

«Ο στρατός είναι ένα κομμάτι από σας, από το λαό (...) Νοιώθουμε κι εμείς όλο το μέγεθος του πόνου σας, πονάμε κι εμείς όπως εσείς». Η συγκίνηση του πλήθους και οι εκδηλώσεις δεν περιγράφονται. Οι διαδηλωτές, 50 χιλιάδες αυτή τη στιγμή, προχωρούν επί αρκετό διάστημα κρατώντας στα χέρια τον ταγματάρχη, ενώ συγχρόνως αποδοκιμάζουν τους δολοφόνους.

Κατόπιν σηκώνουν στα χέρια τον βουλευτή του Παλλαϊκού Μετώπου σ. Σινάκο και προχωρούν. Η διαδήλωση διαρκώς και μεγαλώνει... Επικεφαλής της διαδήλωσης υπάρχουν τα στεφάνια των σωματείων και του «Ριζοσπάστη» και χιλιάδες μαύρες σημαίες. Οταν η κεφαλή έφτασε στο νεκροταφείο, όλη η οδός της Εθνικής Αμύνης ήταν κατάγιομη πλήθους. Κατά τους μετριότερους υπολογισμούς το πλήθος υπερβαίνει τις 150 χιλιάδες. Ανδρες, γυναίκες, γριές, παιδιά, ανάπηροι, όλοι φωνάζουν αγαναχτισμένοι: ΕΚΔΙΚΗΣΗ, ΕΚΔΙΚΗΣΗ...

Ο «Ριζοσπάστης», 12 Μάη 1936, έγραψε στην πρώτη σελίδα: «ΝΙΚΗ ΤΗΣ ΑΠΕΡΓΙΑΣ ΤΩΝ ΚΑΠΝΕΡΓΑΤΩΝ».