Την πρώτη μέρα, στο χώρο του Μουσείου, στις 8 μ.μ., θα γίνει πολιτική εκδήλωση με θέμα «Η διάσωση των παιδιών από τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας και η συμβολή των σοσιαλιστικών χωρών», με ομιλήτρια την Κατερίνα Μιχαλιού, μέλος του Γραφείου Περιοχής Ηπείρου - Κέρκυρας - Λευκάδας του ΚΚΕ.
Με το ίδιο θέμα, στον προαύλιο χώρο του Μουσείου θα παρουσιαστούν δύο σημαντικές εκθέσεις τεκμηρίων. Στην πρώτη παρουσιάζεται για πρώτη φορά σπάνιο αρχειακό υλικό από το προσωπικό αρχείο κατοίκων των Μαστοροχωρίων και από το Αρχείο του ΚΚΕ, που αφορούν ιδιόχειρες επιστολές κατοίκων των χωριών του Γράμμου προς την Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση (ΠΔΚ), τις Επιτροπές Λαϊκής Πολιτοφυλακής, αλλά και απαντητικές επιστολές της Επιτροπής Βοήθειας για το Παιδί, που ενημερώνει τους γονείς για τη ζωή των παιδιών τους στις σοσιαλιστικές χώρες.
Ιδιαίτερη συγκίνηση προκαλούν τα ιδιόχειρα γράμματα παιδιών που φιλοξενήθηκαν στις σοσιαλιστικές χώρες και ζητούν από την ΠΔΚ να καταταγούν στον ΔΣΕ. Σε ένα από αυτά διαβάζουμε: «Εγώ, Αντρέας Αμανατίδης του Ανέστη, χρονόν 16 από το χωριό Μάνθια. Θέλο να καταταχτό στο ΔΣΕ. Παρακαλό την ΠΔΚΕ να με πάρη στο πλευρό της να αγωνιστό με το όπλο στο χέρη με τα άλλα αδέρφια μου για να ελευθερώσουμε την Πατρίδα μας, για να ζήσουμε χαρούμενα κι ευτιχησμένα. Φτάνη που ξεκουράστηκα».
Η έκθεση συμπληρώνεται από πλούσιο φωτογραφικό υλικό από τη ζωή των παιδιών στα σοσιαλιστικά κράτη της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης, που πρόσφεραν απλόχερα τη φιλοξενία και τη διεθνιστική τους αλληλεγγύη για να σώσουν τα παιδιά από την πείνα, τους βομβαρδισμούς, από τις βόμβες ναπάλμ του Τρούμαν και τα «αναμορφωτήρια» της βασίλισσας Φρειδερίκης. Τα τεκμήρια που παρουσιάζονται κουρελιάζουν την αστική προπαγάνδα πως η σωτηρία τους ήταν τάχα «παιδομάζωμα».
Το συγκλονιστικό γράμμα του 16χρονου Αντρέα Αμανατίδη |
Μέσα από αυτήν τη φωτογραφική έκθεση παρακολουθούμε όλη την πορεία της ζωής των πολιτικών προσφύγων: Αρχικά τους μαχητές και τις μαχήτριες του ΔΣΕ, το πέρασμα των παιδιών στις Λαϊκές Δημοκρατίες, την υποδοχή, περίθαλψη και εκπαίδευσή τους. Στη συνέχεια, την προσφορά των Ελλήνων πολιτικών προσφύγων στη σοσιαλιστική οικοδόμηση, τη ζωή τους μέσα από τις οργανωμένες ελληνικές λέσχες, τα ελληνικά σχολεία, τους δασκάλους, τα βιβλία, την εκπολιτιστική διαπαιδαγώγηση και, τέλος, τον πολυπόθητο επαναπατρισμό.
Και οι δύο εκθέσεις αναδεικνύουν ένα ειδικό και ταυτόχρονα μεγαλειώδες κομμάτι της Ιστορίας του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος, που γενικά δεν είναι γνωστό, ιδιαίτερα στη νέα γενιά. Το «παιδοσώσιμο» και η πολιτική προσφυγιά ήταν αναγκαστικές επιλογές για τους χιλιάδες μαχητές και μαχήτριες του ΔΣΕ, για τους κατοίκους ολόκληρων χωριών της περιοχής του Γράμμου που ήρθαν αντιμέτωποι με την κτηνώδη κρατική καταστολή.
Από τις προετοιμασίες για την εκδήλωση, στο χώρο του Μουσείου |
Οι χιλιάδες πολιτικοί πρόσφυγες αποτέλεσαν και αποτελούν αδιάψευστους μάρτυρες της ανωτερότητας του σοσιαλιστικού συστήματος. Οι εκθέσεις, ανάμεσα στα άλλα, αναδεικνύουν τη ζωή τους στις σοσιαλιστικές χώρες, τη συμβολή τους στην οικοδόμηση της νέας κοινωνίας και, μέσα από αυτήν, τα επιτεύγματα του σοσιαλισμού.
Ταυτόχρονα προβάλλουν ένα λαμπρό παράδειγμα διεθνιστικής αλληλεγγύης των σοσιαλιστικών κρατών, φωτεινό φάρο σε μια εποχή που γινόμαστε μάρτυρες εκατόμβης νεκρών προσφύγων, θύματα του ιμπεριαλισμού στα νερά της Μεσογείου και των σύγχρονων γκέτο τύπου Μόριας.