Ο ηρωικός ξεσηκωμός του Πολυτεχνείου, τα σύγχρονα συμπεράσματα, η σημασία του να μάθουν ιδιαίτερα οι νεότερες γενιές ό,τι τους κρύβεται επιμελημένα και σκόπιμα, τα διδάγματα που αντλούν το ΚΚΕ και η ΚΝΕ, αναδείχθηκαν στην εκδήλωση που διοργάνωσε το Σάββατο 11 Νοέμβρη η Τομεακή Οργάνωση Εκπαιδευτικών της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ, με κεντρική ομιλήτρια την Αλέκα Παπαρήγα, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ.

«Ο αγώνας του Πολυτεχνείου ανέβασε σε πρωτόγνωρο ύψος τον πήχη των λαϊκών κινητοποιήσεων σε σύγκριση με εργατικούς και αγροτικούς αγώνες που είχαν προηγηθεί», σημείωσε η Αλ. Παπαρήγα, που στην ομιλία της ανέπτυξε το ιστορικό - πολιτικό πλαίσιο στο οποίο έλαβε χώρα η κορυφαία εκδήλωση του φοιτητικού και αντιδικτατορικού κινήματος, ανέδειξε τον νεανικό ηρωισμό που δεν υποχώρησε όταν το τανκ έριχνε την κεντρική πόρτα στην Πατησίων και σκόρπαγε τον θάνατο. Αναφέρθηκε στη δράση και συμβολή του Κόμματος και της Νεολαίας του σε σκληρές συνθήκες παρανομίας, σημειώνοντας πως παρά τις αδυναμίες και δυσκολίες το ΚΚΕ στήριξε με όλες τις δυνάμεις του τον ξεσηκωμό, βρέθηκε μαζί με την ΚΝΕ στο κέντρο των εξελίξεων και έπαιξαν βασικό ρόλο, πολλές φορές καθοριστικό, καθοδηγητικό.

Ακολουθούν αποσπάσματα από την ομιλία:

(...) Οι νεότερες γενιές που δεν έζησαν τις μέρες του Πολυτεχνείου είναι λογικό να ενδιαφέρονται να μάθουν γιατί στην Ελλάδα έγινε το στρατιωτικό πραξικόπημα σε μια περίοδο που για την ευρωπαϊκή ήπειρο οι δύο προπολεμικές δικτατορίες που είχαν επιβιώσει στην Ισπανία και στην Πορτογαλία ήδη βρίσκονταν στις παραμονές της φθοράς τους. Το Κόμμα μας έχει ουσιαστικές διαφωνίες με όλα τα άλλα κόμματα, με ρεφορμιστικές, οπορτουνιστικές απόψεις για τους παράγοντες, τις αιτίες που φθάσαμε στην 21η Απριλίου 1967. Για το αν η δικτατορία ήταν προϊόν κυρίως εξωτερικής παρέμβασης, ή και πρώτα απ' όλα εσωτερικής φύσης. Είναι προκλητικές οι θέσεις της ΝΔ ότι τάχα ήταν έργο κάποιων «αφρόνων» αξιωματικών. Συνοπτικά η δική μας θέση είναι η παρακάτω:

Το αιματηρό τρομοκρατικό αντικομμουνιστικό καθεστώς που είχε επιβληθεί από το 1944 έως και τη λήξη του τρίχρονου εμφύλιου ταξικού πολέμου το 1949, διατηρήθηκε σε όλη τη δεκαετία του ΄50 και του ΄60. Δύο θεμελιακά στοιχεία του το είχαν μετατρέψει σε παρωχημένο πολιτικό σύστημα, σε σχέση με τις ανάγκες της μεταπολεμικής καπιταλιστικής ανάπτυξης, και μάλιστα την πορεία ένταξης στην ΕΟΚ που αυτοπροβαλλόταν ως το υπόδειγμα της αστικής δημοκρατίας. Ενα στοιχείο ήταν το άγριο, αιματηρό μετεμφυλιακό καθεστώς και το άλλο ήταν ο ρόλος του θρόνου ως κέντρου εξουσίας δίπλα και πάνω από την αστική εκτελεστική εξουσία.

Κατά τη δεκαετία του '60 η ανάγκη των αστικών εκσυγχρονισμών ωρίμαζε και στην ΕΡΕ και στην ΕΚ, αντιδρούσε σθεναρά όμως το Παλάτι. Αντιπαραθέσεις εκδηλώνονταν και στο εσωτερικό των αστικών κομμάτων, ανάμεσα σε τμήματά τους που διέβλεπαν την ανάγκη αστικών εκσυγχρονισμών και σε εκείνα που εκδήλωναν αμυντικά αντανακλαστικά, φοβούμενα την αλλοίωση του χαρακτήρα των κομμάτων τους ή από άγνοια των σύγχρονων αναγκών της αστικής διαχείρισης. Αυτή η μορφή του πολιτικού συστήματος δυσκόλευε, επίσης, την ενσωμάτωση του εργατικού - λαϊκού παράγοντα στους στόχους της καπιταλιστικής κερδοφορίας. Είχαν αντανάκλαση και οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις ανάμεσα στην ΕΟΚ και τις ΗΠΑ, όπως και το ζήτημα του Κυπριακού που ήταν αναπόφευκτα δεμένο με την ελληνική εξωτερική πολιτική, ιδιαίτερα όταν η ελληνοκυπριακή αστική τάξη επέλεξε τη λύση τού ανεξάρτητου κράτους και όχι την ένωση με την Ελλάδα.

Ολες αυτές οι αντιθέσεις διαπερνούσαν και τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων, άλλωστε και αυτά συνδέονταν και στοιχίζονταν με τα κόμματα και τις μερίδες στελεχών τους, δέχονταν τις επιδράσεις των αντιπαρατιθέμενων πολιτικών σχεδιασμών. Αποτέλεσμα της πολιτικής κρίσης ήταν η επιβολή του στρατιωτικού πραξικοπήματος των συνταγματαρχών για 7 χρόνια (1967-1974).

Το ΚΚΕ ήταν το μοναδικό κόμμα που έλεγε καθαρά και απερίφραστα ότι η χούντα πρέπει να πέσει ως αποτέλεσμα όλων των μορφών της λαϊκής πάλης, ώστε με την ανατροπή της να δημιουργηθούν καλύτερες προϋποθέσεις εξέλιξης του αγώνα και του συσχετισμού δυνάμεων, στη συνέχεια.

Τα άλλα κόμματα, που συμμετείχαν στην προδικτατορική Βουλή, έβλεπαν την ανατροπή της χούντας ως μια διαδικασία εναλλαγής από τα πάνω με τη βοήθεια του ξένου παράγοντα. Ετρεμαν τον οργανωμένο λαϊκό παράγοντα ότι θα επέβαλλε να προχωρήσουν τα πράγματα - μετά τη θητεία της χούντας - πιο πέρα, πιο ριζοσπαστικά από ό,τι ανεχόταν η αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία, τα συμφέροντα των καπιταλιστών, των ΗΠΑ και NATO.

(...) Το Πολυτεχνείο ήταν φοιτητικός, εργατικός - λαϊκός ξεσηκωμός, δεν συνιστούσε, όμως, μια προγραμματισμένη με επεξεργασμένο πολιτικό πλαίσιο εξέγερση, καθώς δεν πρόκυψε από κάποιον συγκεκριμένο σχεδιασμό προετοιμασίας από μια πολιτική ή αντιστασιακή οργάνωση είτε από περισσότερες, άρα η κατάληψη ξεκίνησε με κυρίαρχο στοιχείο το αυθόρμητο. Βεβαίως, όπως θα δείτε παρακάτω, το αυθόρμητο συνιστά το ανεπαρκές συνειδητό.

Αυτό δεν σημαίνει ότι ήταν ένα τυχαίο γεγονός, που ξεπήδησε από το πουθενά, από το κενό.

Είχαν προηγηθεί αγωνιστικά επεισόδια, όπως ήταν η κατάληψη της Νομικής τον Φλεβάρη του '73 αλλά και άλλες εκδηλώσεις μέσα και στο ίδιο το Πολυτεχνείο. Η διάχυτη φοιτητική αγανάκτηση πατούσε στο γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος του λαού ήταν αντίθετο με τη στρατιωτική χούντα, έπαιξε επίσης έναν ορισμένο ρόλο και το γεγονός ότι και τα άλλα αστικά κόμματα τάχθηκαν εναντίον της με τις δικές τους αιτιάσεις.

Η κινητοποίηση της Νομικής τον Φλεβάρη του ΄73 με τη μορφή της κατάληψης είχε αποφασιστεί και προετοιμαστεί από την αντι-ΕΦΕΕ που ιδρύθηκε με πρωτοβουλία της ΚΝΕ, ώστε να αντιμετωπιστεί η χουντική ψευτο-ΕΦΕΕ. Η κατάληψη της Νομικής έληξε καθώς αποφασίστηκε ο απεγκλωβισμός και η μετατροπή της σε συλλαλητήριο στο κέντρο της Αθήνας, που συνοδεύτηκε από πολλές συλλήψεις, ανάμεσά τους και μελών, στελεχών της ΚΝΕ.

(...) Η αντι-ΕΦΕΕ συσπείρωσε σε μια πορεία έναν σημαντικό αριθμό φοιτητών. Το σπουδαίο ήταν ότι δημιούργησε Επιτροπές Αγώνα κατά σχολή, εξέδιδε την εφημερίδα «ΠΑΝΣΠΟΥΔΑΣΤΙΚΗ» ως όργανο της αντι-ΕΦΕΕ με αφετηρία κυκλοφορίας τον Σεπτέμβρη του 1972.

Την ίδια χρονιά ιδρύθηκε και η ΜΟΔΝΕ, δηλαδή η μαθητική οργάνωση της Δημοκρατικής Νεολαίας με παραρτήματα σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Λάρισα, Γιάννενα, Ηράκλειο, Πάτρα, Καλαμάτα, Χανιά, Λαμία.

Από το 1971 - 1972 κυρίαρχο φοιτητικό αίτημα ήταν η κατάργηση των διορισμένων διοικήσεων από τη στρατιωτική χούντα και οι ελεύθερες εκλογές στους συλλόγους των φοιτητών, γεγονός που ανάγκασε τη δικτατορία να χρησιμοποιήσει το κόλπο του ελιγμού, οργανώνοντας συγκεντρώσεις για τα προγράμματα σπουδών, που όμως μετατράπηκαν σε φοιτητικές συνελεύσεις αντίθεσης με την πολιτική της χούντας. Ακολούθησαν δεκάδες συγκεντρώσεις σε πανεπιστημιακές σχολές, όπου η χούντα κατέφυγε στη βία και τον αυταρχισμό, αλλά και στο κόλπο της διοργάνωσης ενός συνεδρίου - παρωδία της ΕΦΕΕ. Ταυτόχρονα, προχώρησε σε δεκάδες συλλήψεις, αποβολές, έγιναν βασανιστήρια. Σ' αυτές τις συνθήκες δημιουργήθηκαν Επιτροπές Αγώνα ως όργανα πάλης των φοιτητών, άλλοτε νόμιμες, μισονόμιμες ή και παράνομες, σε αντίθεση με τα διορισμένα Διοικητικά Συμβούλια. Στην πορεία, έγιναν και οι πρώτες διασχολικές επιτροπές, δηλαδή μορφές οργάνωσης που στη συνέχεια εμφανίστηκαν και στο Πολυτεχνείο. Αξιοποιήθηκε και το γεγονός ότι η χούντα επέτρεψε την ίδρυση εθνοτοπικών φοιτητικών συλλόγων με βάση τον τόπο καταγωγής, π.χ. Σύλλογοι Κρητικών, Στερεοελλαδιτών, Ηλείων, Πατρινών φοιτητών και φοιτητριών κ.λπ.

Μέσα στο 1973 συγκροτήθηκαν στην ΚΝΕ μικρές ΟΒ. Το σημαντικό ήταν ότι η Οργάνωση της ΚΝΕ είχε ήδη πείρα για την εναλλαγή των μορφών πάλης, της σύνδεσης του φοιτητικού με το εργατικό και γενικότερο λαϊκό κίνημα.

(...) Στο πλαίσιο της απατηλής «φιλελευθεροποίησης» που προωθούσε η στρατιωτική δικτατορία, αποφάσισε διεξαγωγή των φοιτητικών εκλογών αλλά μετά τις βουλευτικές εκλογές και ενώ δεν είχε προσδιορίσει πότε θα γίνουν.

Η αντι-ΕΦΕΕ πρότεινε την ντε φάκτο πραγματοποίηση των φοιτητικών εκλογών στις αρχές Δεκέμβρη 1973 κόντρα στη χουντική απαγόρευση. Οι εκπρόσωποι του «Ρήγα Φεραίου» καλούσαν σε αναμονή, ώστε πρώτα να εκδοθεί η απόφαση της χούντας για τις εθνικές εκλογές και μετά να συζητηθεί η αντιμετώπισή τους. Μαρτυρούσε τη θέση του «ΚΚΕ Εσωτερικού» να μη δημιουργηθούν εντάσεις που θα προκαλούσαν ανασχέσεις ως προς την πορεία της λεγόμενης «φιλελευθεροποίησης». Οι δυνάμεις των αριστεριστών έριχναν γενικόλογα συνθήματα, κατάγγελλαν τον ρεφορμισμό. Τελικά, μέσα από γενικές συνελεύσεις που πραγματοποιήθηκαν αποφασίστηκε η μετατροπή της συγκέντρωσης μέσα στο Πολυτεχνείο σε κατάληψη.

Το αυθόρμητο λειτούργησε στον τρόπο που προέκυψε η κατάληψη χωρίς να υπάρχει επεξεργασία πολιτικού πλαισίου, σχεδιασμού, συντονισμού, χωρίς συμφωνία για τους όρους λειτουργίας του κέντρου οργάνωσης και καθοδήγησης του αγώνα. Γι' αυτό με το ξεκίνημα της κατάληψης ανάμεσα στις διαφορετικές φοιτητικές παρατάξεις εκφράστηκαν ταλαντεύσεις και διαφωνίες για το ποιο έπρεπε να είναι το πλαίσιο των αιτημάτων, αν το κύριο θα ήταν τα φοιτητικά αιτήματα ή θα έπρεπε να προστεθούν και γενικότερα πολιτικά. Εδώ ξεχώρισε και η συμβολή του ΚΚΕ και της ΚΝΕ, όταν στοιχείο κλιμάκωσης του αγώνα έγινε η προσπάθειά τους ανάμεσα στα αντιδικτατορικά αιτήματα να προωθηθούν και αντιιμπεριαλιστικά, σχετικά με το NATO και τις ΗΠΑ.(...)

(...) Η 15η Νοέμβρη ξεχώρισε, καθώς εκφράστηκε η μαζική λαϊκή συμπαράσταση, το μεσημέρι. Στην κινητοποίηση των εργαζομένων συνέβαλαν αποφασιστικά η ΚΟ Αθήνας και η Οργάνωση της ΚΝΕ, με την αξιοποίηση των εκπομπών του σταθμού του Πολυτεχνείου και του ραδιοφωνικού σταθμού του ΚΚΕ «Φωνή της Αλήθειας».

Το ξημέρωμα της Παρασκευής 16 Νοεμβρίου πραγματοποιήθηκε συνάντηση στελεχών της αντι-ΕΦΕΕ, του «Ρήγα Φεραίου» και του ΠΑΚ, επίσης αριστεριστών με το φυσιολογικό ερώτημα πώς θα εξελιχθεί η κατάληψη. Τέθηκε η ιδέα να γίνει, όπως είχε γίνει τον Φλεβάρη της ίδιας χρονιάς με την κατάληψη της Νομικής, δηλαδή να απαγκιστρωθεί η κατάληψη και να επιχειρηθεί η έξοδος και η μετατροπή της σε μαχητικές διαδηλώσεις στους δρόμους της Αθήνας, καθώς υπήρχαν ήδη χιλιάδες εργαζόμενοι συγκεντρωμένοι έξω από το Πολυτεχνείο, δηλαδή μια σημαντική δύναμη, για να εξαπλωθούν οι διαδηλώσεις στην πρωτεύουσα. Την Παρασκευή, μάλιστα, το πρωί επρόκειτο να συγκεντρωθούν έξω από το Πολυτεχνείο μαθητές από σχολεία, ήδη μέσα στο Πολυτεχνείο είχε πραγματοποιηθεί μαθητική συνέλευση. Ενώ κατέφθαναν έξω από το Πολυτεχνείο αγρότες από τα Μέγαρα και εργάτες από τα ναυπηγεία του Σκαραμαγκά. Από την πλευρά των αριστεριστών τέθηκε θέμα ότι αν αποφασιζόταν έξοδος από το Πολυτεχνείο θα προχωρούσαν σε ανοικτή πολιτική καταγγελία. Ετσι η Συντονιστική αποφάσισε να εκδώσει μια Διακήρυξη, προκειμένου να δημοσιοποιήσει στον λαό το περιεχόμενο της κατάληψης. Στη Διακήρυξη εκφραζόταν το τότε επίπεδο της ωριμότητας του φοιτητικού κινήματος αλλά, και σε ό,τι μας αφορά, και οι αδυναμίες της στρατηγικής του Κόμματος με την έννοια ότι έμπαινε ως στόχος της κατάληψης η πτώση της χούντας και η αποκατάσταση της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας με θολά συνθήματα περί λαϊκής κυριαρχίας και εθνικής ανεξαρτησίας. Αυτό το αίτημα αποτελούσε συμφωνία όλων, παρ΄ όλα αυτά συνεχίστηκε η διαπάλη για τον βαθμό πολιτικοποίησης του αγώνα. Η ΚΝΕ και η αντι-ΕΦΕΕ υποστήριζαν το σύνθημα «έξω η Ελλάδα από το NATO», το οποίο, σημειώνουμε, είχε γίνει αποδεκτό από τους χιλιάδες συγκεντρωμένους.

Η Συντονιστική Επιτροπή ενημερωνόταν ακόμα και από τη Σύγκλητο, αλλά και από τον πομπό της αστυνομίας ότι η κρατική δύναμη θα χτυπούσε. Η καθοδήγηση της ΚΝΕ έθεσε τότε το ζήτημα της απαγκίστρωσης από τη μορφή πάλης, εκτιμώντας ότι με βάση τον συσχετισμό δυνάμεων και την ετοιμότητα της χούντας να χρησιμοποιήσει και τα όπλα, μπορούσε να μετατρέψει το Πολυτεχνείο από κέντρο του αντιδικτατορικού αγώνα σε παγίδα μαζικών συλλήψεων πρωτοπόρων αγωνιστών και ίσως και σε εκατόμβη νεκρών. Το σχέδιο της απαγκίστρωσης περιλάμβανε τη μετατροπή της κατάληψης σε μαζικές διαδηλώσεις στους δρόμους της Αθήνας και παραπέρα με νέα κλιμάκωση του αντιδικτατορικού αγώνα.

Υπήρχαν προσδοκίες ότι αν η κατάληψη συνεχιζόταν θα έμπαιναν στον αγώνα ακόμα περισσότερες λαϊκές δυνάμεις, ενώ στάση φρούδων ελπίδων καλλιεργούσε και η Σύγκλητος του Πολυτεχνείου, που πίστευε ότι ο πρωθυπουργός της χούντας Σπ. Μαρκεζίνης, ως πολιτικός θα αναγκαζόταν το Σάββατο που είχε ορίσει ως μέρα συνέντευξης να κάνει υποχωρήσεις. Υπήρξε, επίσης, σε περιορισμένο βαθμό και μια άποψη ότι μπορούσε η κατάληψη να δημιουργήσει επαναστατική κατάσταση. Το θέμα της απαγκίστρωσης και μετεξέλιξης δεν περνούσε ούτε ως προβληματισμός ανάμεσα σε χιλιάδες νέους και άλλους συγκεντρωμένους, που δεν είχαν πείρα του οργανωμένου αγώνα. Επαιξε οπωσδήποτε ρόλο ότι δεν υπήρχαν σύνδεσμοι ενημέρωσης, ώστε η απαγκίστρωση να γίνει συντεταγμένα και με τρόπο που θα βοηθούσε να χαλαρώσει ο αστυνομικός κλοιός και να κλιμακωθεί παραπέρα ο αγώνας.

Αρα η απαγκίστρωση δεν μπορούσε να προχωρήσει σε συνδυασμό και με την επιλογή της χούντας να δώσει, άμεσα και χωρίς καθυστέρηση, ένα τέλος στη συγκεκριμένη μορφή πάλης. Ετσι όταν η Συντονιστική ανακοίνωσε ότι δεν υπήρχε δυνατότητα εξόδου, όταν κάλεσε να παραμείνει σταθερό και σθεναρό το συγκεντρωμένο πλήθος όλοι παρέμειναν στις θέσεις τους, παρά τον κίνδυνο. Οι έγκλειστοι λειτούργησαν ως ελεύθεροι πολιορκημένοι, τραγουδούσαν, φώναζαν συνθήματα, απευθύνονταν στους φαντάρους, ζητώντας να μη σηκώσουν τα όπλα. Η ανάταση που αναδείχθηκε εξέφραζε την αποφασιστικότητα των λαϊκών δυνάμεων, την εμπιστοσύνη που απέκτησαν στις δυνάμεις τους από τη συμμετοχή σε τέτοια μεγάλα γεγονότα.

(...) Το Πολυτεχνείο με την πανευρωπαϊκή και παγκόσμια απήχησή του, συνέβαλε στην ακόμα ευρύτερη λαϊκή αγανάκτηση, σχεδόν καθολική αντίθεση με τη δικτατορία. Επίσης, συνέβαλε να αποκαλυφθεί η εξαπάτηση του λαού από τη χούντα με την καραμέλα της «φιλελευθεροποίησης» του πολιτικού συστήματος, σύμφωνα με την οποία η στρατιωτική χούντα δήλωσε την κατάργηση της βασιλείας, την πραγματοποίηση σε μια πορεία εθνικών εκλογών, τη μεταφορά αρμοδιοτήτων από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στον πρωθυπουργό, οπότε και προχώρησε στον σχηματισμό μιας δοτής κυβέρνησης με πρωθυπουργό πολιτικό πρόσωπο τον Σπ. Μαρκεζίνη στις 8 Οκτώβρη του ΄73. Ο ξεσηκωμός του Πολυτεχνείου όξυνε τις αντιθέσεις μέσα στη χούντα, έγινε πιο οξεία η κρίση που υπέβοσκε στους κόλπους της, επιτάχυνε την κατάρρευσή της, βέβαια σε συνδυασμό και με το έγκλημα που διαπράχθηκε στην Κύπρο.

Σε καμιά περίπτωση δεν καταγράφεται ιστορικά ως αγώνας που ηττήθηκε, άρα ήταν αχρείαστος ή και επιζήμιος. Αστοί επικριτές του ξεσηκωμού του Πολυτεχνείου, οι συνήθεις πανικόβλητοι μπροστά στο λαϊκό αγωνιστικό ρεύμα, βάζουν και το ερώτημα μήπως τελικά το Πολυτεχνείο οδήγησε στην ανατροπή του Γ. Παπαδόπουλου ιδιαίτερα την περίοδο της λεγόμενης «φιλελευθεροποίησης» από τον Δ. Ιωαννίδη που προσωπικά πήρε την πρωτοβουλία για το πραξικόπημα στην Κύπρο σε βάρος του Προέδρου Μακαρίου. Καταρχάς, το Κυπριακό εξαρχής ήταν ζήτημα που η χούντα των συνταγματαρχών είχε στον προσανατολισμό της. Από την πρώτη στιγμή υπήρχαν ανάμεσά τους διαφωνίες για χειρισμούς. Υπήρξε επίσης από ορισμένους και σχεδιασμός ανατροπής του Παπαδόπουλου.

(...) Το Κόμμα έχει αποδείξει ότι μελετώντας, με την απόσταση του χρόνου, μεγάλα ιστορικά γεγονότα δεν έκρυψε, ποτέ, προβλήματα και αδυναμίες. Λίγο μετά την πτώση της χούντας έγινε συνεδρίαση της ΚΕ με ειδικό θέμα την εκτίμηση για το Πολυτεχνείο (1976). Σήμερα όμως έχουμε πιο ολοκληρωμένη και αντικειμενική εικόνα κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας του Δοκιμίου της περιόδου της δικτατορίας. Τα συμπεράσματα δεν μπορούν να αποστασιοποιηθούν από ένα βασικό ζήτημα, ότι μιλάμε για πάλη σε συνθήκες παρανομίας, όπου η κομματική λειτουργία δεν έχει καμία σχέση με αυτήν που γνωρίζουμε από το 1974 και μετά, το ίδιο δύσκολη ήταν η καθοδήγηση, η άμεση ενημέρωση και επικοινωνία, η εξασφάλιση της μέγιστης δυνατής συλλογικότητας (...).

(...) Ενα από τα συμπεράσματα και διδάγματα της μάχης του Πολυτεχνείου που αναδεικνύουμε σήμερα είναι η σημασία της ικανότητας του Κόμματος να προβλέπει, να προετοιμάζεται καλύτερα για όλες τις πιθανές εξελίξεις, να δικαιώνει τον χαρακτηρισμό του ως «Κόμματος παντός καιρού». Στη νέα φάση που διένυε το Κόμμα μετά την απόφαση να συγκροτηθούν αυτοτελείς Οργανώσεις του, αν και είχε στον νου του και από τη διεθνή πείρα και την ελληνική ότι δεν αποκλείεται να υπάρξουν στιγμές απότομης ανόδου της ταξικής πάλης, δεν είχε την πρόβλεψη με πρακτικά μέτρα να εκπονήσει ένα καταρχήν σχέδιο χειρισμού τέτοιων ξαφνικών, με μια έννοια, καταστάσεων. Το κυριότερο ήταν ότι κάτω από τις αντικειμενικές δυσκολίες, αντιξοότητες που προκαλούσαν οι συνθήκες παράνομης δουλειάς υπήρξε και η αντίληψη ότι για να προλαμβάνονταν οι κίνδυνοι συλλήψεων οι αγωνιστικές ενέργειες έπρεπε να είναι αποτέλεσμα ολοκληρωμένης προετοιμασίας. Βεβαίως, πάγιο καθήκον ήταν και είναι σε δύσκολες συνθήκες η συστηματική ιδεολογικοπολιτική και οργανωτική προετοιμασία, αλλά αυτή δεν μπορεί να οδηγεί στην υποτίμηση ότι διαμορφώνονται και υπόγεια ρεύματα ή ένα γεγονός μπορεί να γίνει κρίκος και στιγμιαίος καταλύτης.

Δεν πάρθηκε υπόψη το γεγονός ότι ακόμα και σε συνθήκες δικτατορίας στους χώρους των ΑΕΙ υπήρχαν κάποιες δυνατότητες για κινητοποίηση, σε σύγκριση με άλλους χώρους π.χ. εργατικούς όπου λίγο πολύ ήταν γνωστοί στην εργοδοσία και κυρίως στην Αστυνομία οι κομμουνιστές, αριστεροί, αγωνιστές στο συνδικαλιστικό κίνημα, δακτυλοδεικτούμενοι και φακελωμένοι. Στα πανεπιστήμια, άρα και στο όποιο κίνημα αναπτύχθηκε, εντάχθηκαν φοιτητές και φοιτήτριες που δεν ήταν γνωστοί και φακελωμένοι, αυτό διευκολυνόταν καθώς συγκεντρώνονταν χιλιάδες νέοι και νέες σε κάθε κτιριακό ίδρυμα, άρα ήταν αυξημένη η δυνατότητα να διεισδύσει η παράνομη δουλειά ακόμα και η δυνατότητα μεγαλύτερης ελευθερίας κινήσεων (...).

Ανεξάρτητα από τις παραπάνω εκτιμήσεις, το αναμφισβήτητο γεγονός ήταν ότι το ΚΚΕ στήριξε με όλες τις δυνάμεις του τον ξεσηκωμό. Βρέθηκε μαζί με την ΚΝΕ στο κέντρο των εξελίξεων και έπαιξαν βασικό ρόλο, πολλές φορές καθοριστικό, καθοδηγητικό. Θα μπορούσε και σε τέτοιες σκληρές συνθήκες να υπάρχει καλύτερη προετοιμασία από όλες τις πλευρές, ώστε να μην εμφανίζονταν προβλήματα και συνέπειες ενός είδους αιφνιδιασμού.