Στις 9 του περασμένου Οκτώβρη ο επιχειρηματικός κολοσσός «FIAT» ανακοίνωσε σχέδιο αναδιάρθρωσης και «εξυγίανσης» του χρεωμένου αυτοκινητο-κατασκευαστικού βραχίονα του «FIAT SpA». Το σχέδιο αυτό πρότεινε την εξής λύση για τα προβλήματα της εταιρίας: Την «προσωρινή απόλυση» 5.600 εργαζομένων μέχρι το τέλος του 2002, την επίσης «προσωρινή απόλυση» 2.000 εργαζομένων τον Ιούλη του 2003 και την παράλληλη «πρόωρη συνταξιοδότηση» 500 ανθρώπων (δηλαδή τη μόνιμη απόλυσή τους). Σύμφωνα με διεθνείς αναλυτές οι ζημιές της «FIAT SpA» για το 2002 θα φτάσουν τα 2 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ οι απολύσεις θα εξοικονομήσουν περίπου 250 εκατομμύρια ευρώ.

Την ανακοίνωση αυτή ακολούθησαν δύο μήνες σκληρής αντιπαράθεσης μεταξύ των εργαζομένων και της διοίκησης της FIAT, συμπεριλαμβανομένης και μιας γενικής απεργίας στις 18 του Οκτώβρη που παρέλυσε τη χώρα. Από το Μιλάνο και το Τορίνο, μέχρι τη Ρώμη και το Παλέρμο οι εργάτες της FIAT, με τη συμπαράσταση και των υπόλοιπων εργατών της Ιταλίας, ξεκίνησαν έναν ατελείωτο αγώνα που σκοπό έχει να εξασφαλίσει τη δυνατότητά τους να ζήσουν με αξιοπρέπεια.

Κατά τη διάρκεια αυτών των γεγονότων η συντηρητική κυβέρνηση του πρωθυπουργού Σίλβιο Μπερλουσκόνι κλήθηκε να παίξει έναν πολύ σημαντικό ρόλο αφού οι ιδιαιτερότητες της ιταλικής νομοθεσίας δεν της επέτρεψαν να έχει την πολυτέλεια να παρακολουθήσει την κρίση από μακριά, εκφράζοντας απλά τη «συμπόνια» της για τους εργαζόμενους (κερδίζοντας με αυτό τον τρόπο ψήφους).

Σύμφωνα λοιπόν, με την ιταλική εργατική νομοθεσία οι μαζικές απολύσεις εργαζομένων επιτρέπονται μόνο στην περίπτωση που το ιταλικό κράτος κρίνει (μετά από αίτηση της εταιρίας) ότι η εταιρία βρίσκεται σε «κατάσταση κρίσης». Ο χαρακτηρισμός αυτός επιτρέπει αφ' ενός στην εταιρία να προχωρήσει στις απολύσεις παραβλέποντας την αυστηρή εργατική νομοθεσία και αφ' ετέρου προβλέπει τη χρηματοδότηση των απολύσεων (δηλαδή την παροχή των επιδομάτων ανεργίας) από ειδικό ταμείο του κράτους στο οποίο συνεισφέρουν και οι ιδιώτες.

Είναι σαφές ότι ο ρόλος της κυβέρνησης ήταν εξ ορισμού σημαντικός, αφού αυτή ήταν που στην ουσία θα αποφάσιζε για την τύχη των εργαζομένων.

Στις 5 Δεκέμβρη, ημέρα των τελικών συνομιλιών μεταξύ των τριών εμπλεκόμενων πλευρών (συνδικάτων, κυβέρνησης και FIAT), η κυβέρνηση κατέθεσε «διαμεσολαβητικό σχέδιο» που πρόβλεπε τη μόνιμη απόλυση 2.400 εργαζομένων με αντάλλαγμα την προσπάθεια από πλευράς FIAT διασφάλισης της λειτουργίας του εργοστασίου της στη Σικελία, «Τέρμινι Ιμερέζε» (στο οποίο θα απολυθεί όλο το προσωπικό, 1.800 άνθρωποι), και την υπόσχεση επαναπρόσληψης των περισσότερων από τους απολυθέντες μετά από ένα χρόνο. Το σχέδιο αυτό απορρίφθηκε ομόφωνα και από τα τρία μεγάλα εργατικά συνδικάτα της χώρας Cgil, Uil και Cisl ως απαράδεκτο.

Τελικά το κράτος μετά το πέρας των συνομιλιών ανέλαβε να χρηματοδοτήσει τις απολύσεις, αφού έκρινε ότι η εταιρία βρισκόταν σε «κατάσταση κρίσης».

Στις 9 Δεκέμβρη, οι 5.600 εργαζόμενοι έλαβαν τις σχετικές επιστολές «προσωρινής απόλυσής» τους. Την επομένη ο ίδιος ο Μπερλουσκόνι πρότεινε στους απολυθέντες να βρουν εργασία στη «μαύρη αγορά», δηλαδή στην περίπτωση της Σικελίας στα χέρια της Μαφίας!

Η σύμπλευση αυτή του ετερόκλητου κυβερνητικού συνασπισμού υπερ-συντηρητικών κομμάτων (η νεο-φασιστική «Εθνική Συμμαχία» του Τζιανφράνκο Φίνι, η αποσχιστική «Λέγκα του Βορρά» του Ουμπέρτο Μπόσι και η διαπλεκόμενη «Φόρτσα Ιτάλια» του Μπερλουσκόνι) με το σχέδιο της FIAT, βέβαια, δεν αποτελεί έκπληξη, ωστόσο αν τη συναρτήσει κανείς με την ευρύτερη διαμάχη που έχει ξεσπάσει στην Ιταλία για τον εργασιακό νόμο, τότε προσφέρεται για την εξαγωγή κάποιων χρήσιμων συμπερασμάτων.

Αναλυτικά, αποτελεί εδώ και μήνες, δεδομένη επιθυμία της κυβέρνησης να καταργηθεί το άρθρο 18 του εργατικού νόμου.

Σύμφωνα με το εν λόγω άρθρο, οι εργαζόμενοι στις επιχειρήσεις με προσωπικό 15 ατόμων και πάνω, έχουν το δικαίωμα να εφεσιβάλλουν απόφαση απόλυσής τους σε ανεξάρτητη επιτροπή που θα κρίνει αν υπήρξε «σοβαρός λόγος» για τις απολύσεις. Στην περίπτωση που η επιτροπή τελικά κρίνει ότι δεν υπήρχε «σοβαρός λόγος» απόλυσης, ο εργοδότης υποχρεούται να επαναπροσλάβει τους εργαζόμενους.

Ο Μπερλουσκόνι υποστηρίζει ότι η άρση του άρθρου 18 θα συμβάλλει στην καταπολέμηση της ανεργίας (που ξεπερνάει το 9%) αφού οι μικρές εταιρίες της χώρας (με λιγότερους από 15 υπαλλήλους) θα προχωρήσουν στην πρόσληψη περισσότερων εργαζομένων...

Η πρόθεση αυτή της κυβέρνησης είχε βέβαια συναντήσει τη σφοδρή αντίδραση των εργαζομένων, όπως καταδεικνύει και η τεράστια γενική απεργία του περασμένου Απρίλη (16/04) κατά την οποία 13 εκατομμύρια Ιταλοί βγήκαν στο δρόμο για να διαδηλώσουν ενάντια στην κατάργηση του άρθρου 18. Ωστόσο αργότερα τα συνδικάτα Uil και Cisl υπέγραψαν συμφωνία με την κυβέρνηση που προβλέπει την ελαστικοποίηση της αγοράς εργασίας με αντάλλαγμα τη σύσταση ειδικού ταμείου επιδότησης των απολυμένων από τις μικρές εταιρίες (ανάλογου με αυτού για τις μεγάλες εταιρίες που θα κάνει χρήση η FIAT).

Η κρίση στη FIAT λοιπόν, ήταν μια ευκαιρία πρώτης τάξεως για την κυβέρνηση να δημιουργήσει προηγούμενο μαζικών απολύσεων. Οταν ο μεγαλύτερος ιδιωτικός εργοδότης της χώρας και σύμβολο της ιταλικής βιομηχανίας για δεκαετίες, απολύει το μισό του εργατικό δυναμικό σε μια χώρα που θεωρείται από τους ευαγγελιστές του νεο-φιλελευθερισμού, «παράδεισος» των εργατικών κατακτήσεων και δικαιωμάτων, τότε γιατί να μην προχωρήσουν σε ανάλογες κινήσεις και άλλες εταιρίες; Πολύ περισσότερο γιατί να μην επαναληφθεί αυτό και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες; (βλέπε ανάλογες μεταρρυθμίσεις στην εργατική νομοθεσία της Πορτογαλίας).

Γίνεται λοιπόν φανερό ότι πίσω από την απόλυση των εργαζομένων της FIAT κρύβεται σε πρώτο στάδιο η επιθυμία του Μπερλουσκόνι και των συμμάχων του να «ξηλώσουν» την υπάρχουσα εργατική νομοθεσία, προϊόν του μαζικού εργατικού κινήματος της δεκαετίας του '70. Παράλληλα, σε δεύτερο και γενικότερο πλάνο οι απολύσεις έχουν να κάνουν με την πρόθεση της κυβέρνησης να καταπατήσει όλα τα κατοχυρωμένα δικαιώματα των Ιταλών εργαζομένων και να ποινικοποιήσει κάθε μορφή ουσιαστικής αντίδρασης εναντίον των πολιτικών της (όπως καταδεικνύει και η πρόσφατη σύλληψη 23 ανθρώπων που συμμετείχαν στα γεγονότα της Γένοβας το 2001 κατά τη διάρκεια της Συνδιάσκεψης του G-8). Τελικά, οι απολύσεις στη FIAT έχουν να κάνουν με το γενικότερο κλίμα ταξικού πολέμου που έχει κηρύξει η υπερ-συντηρητική κυβέρνηση εναντίον του ιταλικού εργατικού κινήματος.

Σημείωση: Πρόσφατα αντικαταστάθηκε ο διευθύνων σύμβουλος της FIAT Γκαμπριέλε Γκαλατέρι. Ο άνθρωπος αυτός ήταν από τους υπεύθυνους για την επέκταση των δραστηριοτήτων του ομίλου FIAT στους τομείς της ενέργειας και των ασφαλειών, δραστηριότητες που σήμαναν την αποδυνάμωση της στρατηγικής σημασίας της FIAT SpA και που προκάλεσαν τα τεράστια χρέη του ομίλου, που τώρα η διοίκηση επικαλείται για να απολύσει τους εργαζόμενους...

Η εξέλιξη αυτή δε σημαίνει και την αλλαγή των αποφάσεων της FIAT. Αυτό που σηματοδοτεί είναι την έναρξη ενός σκληρού αγώνα μεταξύ αυτών που θέλουν να πουλήσουν την εταιρία στη General Motors και αυτών που θέλουν να τη διασπάσουν και να την κρατήσουν ιταλική.

Ωστόσο όλοι αυτοί ξεχνούν μια σημαντική παράμετρο. Ο αγώνας των εργαζομένων της FIAT συνεχίζεται! Οι κινητοποιήσεις θα συνεχιστούν έως ότου οι εργαζόμενοι δικαιωθούν. Το κεφάλαιο FIAT δε θα κλείσει τόσο εύκολα κυρίως γιατί έχει πλέον αποκτήσει και συμβολική σημασία για όλους τους εργαζόμενους. Ο χειμώνας θα είναι μακρύς για όλους.