Το όνομά τους συνδέθηκε με την πρώτη προσπάθεια της ελληνικής ροκ ν' ανοίξει τα φτερά της. Το «πέταγμά» τους στους μουσικούς «ουρανούς» - και εκτός των ελληνικών συνόρων - διέγραψε μιαν ελπιδοφόρα δημιουργική τροχιά, προσφέροντας δυνατές συγκινήσεις. Οι «Socrates», το συγκρότημα που ξεκίνησε να γράφει την ιστορία του πριν από 35 χρόνια και στη δεκαετία του '70 ηλέκτριζε με τα τραγούδια του όσους συνέρρεαν στο «Κύτταρο», είναι και πάλι εδώ... Μάλλον, ποτέ δεν έλειψαν, παρά την πολύχρονη παύση της δραστηριότητάς τους ως συγκρότημα από τη μουσική μας ζωή. Αυτό έδειξαν οι πρώτες κιόλας συναυλιακές επανεμφανίσεις του σχήματος, από το 1999. Αυτό μαρτυρούν και οι ηλεκτρισμένες μουσικές παραστάσεις τους, από τα τέλη Μαρτίου, στο «Συρμό», που ολοκληρώνονται το Σάββατο. Οι ιδρυτές του συγκροτήματος, Γιάννης Σπάθας (κιθάρες) και Αντώνης Τουρκογιώργης (τραγούδι, μπάσο), μαζί με τους νεότερους Μάκη Γιούλη (τύμπανα), Αστέρη Παπασταματάκη (κίμπορντς), Μαρκέλλα Παναγιώτου (τραγούδι) και Τάσο Σκούρα (κιθάρες), παρουσιάζουν κάθε Παρασκευή και Σάββατο μια επιλογή τραγουδιών από τους επτά δίσκους τους, μικρό αφιέρωμα στον Τζίμι Χέντριξ και σε κάποιες ακόμη μορφές, όπως οι Φρανκ Ζάππα, Μάντυ Γουότερς κ.ά.

Με αφορμή αυτές τις εμφανίσεις έγινε και η συζήτησή μας με τον Γιάννη Σπάθα, ο οποίος αναφερόμενος στο «Συρμό» τονίζει πως «είναι πολύ ωραία σκηνή, προσφέρει την αίσθηση της αμεσότητας, νιώθουμε μια ανάσα από τον κόσμο και αυτό είναι υπέροχο».

«Το '80 κάναμε στο Λονδίνο τον τελευταίο δίσκο μας», λέει ο Γ. Σπάθας, σημειώνοντας ότι ένα χρόνο μετά «σταματήσαμε σαν συγκρότημα, ο καθένας ήθελε να κάνει κάτι ξεχωριστό. Συνεχίσαμε πλέον να παίζουμε σαν μουσικοί με διάφορους δημιουργούς, όπως ο Χατζιδάκις και κυρίως ο Θεοδωράκης και με διάφορους τραγουδιστές. Γενικά, όλο αυτό το διάστημα, μέχρι την επανεμφάνισή μας το 1999 ήμασταν ανελλιπώς παρόντες και δραστήριοι. Πάντως, μετά από τόσα χρόνια, η επαφή μας με τον κόσμο συνεχίζει να μας εκπλήσσει. Εξάλλου, δεν παίζουμε στον κόσμο αυτό το είδος κάθε μέρα. Γι' αυτό μας πιάνει μια γλύκα, όταν διαπιστώνουμε ότι τα τραγούδια των "Socrates" δεν τα εισπράττουν σαν κάτι ρετρό, αλλά σαν κάτι που έχει λόγο ύπαρξης. Ισως αυτό να πηγάζει από το ότι προσπαθήσαμε στα τραγούδια μας να υπάρχει και η τεχνική. Πώς παίζανε παλιά οι ρεμπέτες τα ταξίμια; Τώρα, έχεις ακούσει στα τραγούδια να παίζουν ταξίμια; Το θεωρούν χάσιμο χρόνου. Ομως, αυτό είναι αγαλλίαση να το νιώθεις. Οταν παίζεις και αισθάνεσαι ότι ένας εικοσάρης εισπράττει αυτά, που ίσως και πριν τριάντα χρόνια μπορεί να εισέπραττε ο πατέρας του. Ενας πατέρας ήρθε με το γιο του στο μαγαζί και μας είπε "σας ευχαριστώ που με δικαιώσατε στο γιο μου". Είμαστε και σήμερα ένα συγκρότημα που παίζει ροκ. Στη δεκαετία του '70 οι μουσικοί εκφράζονταν τελείως ελεύθερα πάνω στις φόρμες του ροκ. Ηταν χρόνια που μπορούσες να παίξεις και σόλο, το κομμάτι να γίνει και ένα λεπτό, που μπορούσες ν' αλλάξεις τους ρυθμούς ανάμεσα. Αυτά πλέον έχουν κατά κάποιο τρόπο καταργηθεί, καθώς θεωρούν ότι βγάζουν τον ακροατή από την παρακολούθηση του τραγουδιού».

- Οι εταιρίες έχουν βάλει το χέρι τους σε αυτό τον περιορισμό;

«Βέβαια, και έχουν βάλει το χέρι τους και στον καθαρά μουσικό τομέα, μειώνοντας σόλο κ.ά. Ομως, το πρόβλημα κυρίως είναι ότι οι εταιρίες και οι παραγωγοί επέλεξαν άλλους τρόπους στο να πουλήσουν παραπάνω δίσκους. Πάνε από το κακό στο χειρότερο, επιμένουν, χρόνια τώρα, να κάνουν πολυσυμμετοχικούς δίσκους. Βλέπεις δίσκους με δύο τραγούδια του ενός συνθέτη, τρία του άλλου, ένα του άλλου, με διαφορετικούς στιχουργούς.... Γίνεται ένας αχταρμάς. Σε έναν τέτοιο δίσκο τα τραγούδια επιλέγονται με το σκεπτικό του σουξέ. Εχεις επιλέξει δώδεκα υποψήφια σουξέ. Ασχέτως αν όταν βγει ο δίσκος γίνεται ένα σουξέ, που θολώνει τα άλλα έντεκα, τα οποία και αυτά έχουν την τάση του σουξέ. Ενας δίσκος πρέπει να έχει και την μπαλάντα του και τη στιγμή του. Δεν μπορεί όλα να είναι με το σκεπτικό του σουξέ. Το θέμα είναι ότι οι εταιρίες δίσκων έχουν χάσει και τα αυγά και τα πασχάλια, ενώ οι παραγωγοί δεν ξέρουν τι να προτείνουν. Ετσι, στηριζόμαστε σε κάποιους τραγουδιστές. Μόνο ο τραγουδιστής είναι που πουλάει».

- Πολύς λόγος γίνεται για δισκογραφική κρίση...

«Υπάρχει πειρατεία, ίντερνετ και άλλα. Υπάρχει αυτή η κρίση, αλλά υπάρχει και λάθος αντιμετώπιση της παραγωγής των τραγουδιών. Το τι βγαίνει και το πώς βγαίνει. Πάει από το κακό στο χειρότερο. Εχουν κλείσει εταιρίες. Θεωρώ ότι οι εταιρίες και οι παραγωγοί κάνουν το μεγαλύτερο λάθος, όσον αφορά στην κρίση που υπάρχει σήμερα στο ελληνικό τραγούδι».

Οσον αφορά στην επιστροφή των «Socrates», ο Γ. Σπάθας λέει: «Μας αρέσει να παίζουμε τα τραγούδια του συγκροτήματος, κάτι που δεν μπορούμε να το κάνουμε με άλλο σχήμα. Δε φιλοδοξούμε, βέβαια, να κάνουμε τώρα καριέρα σαν "Socrates". Εξάλλου, υπάρχει κόσμος που θέλει να μας ακούει και αυτό μας αρέσει. Νιώθεις να δικαιώνεσαι γι' αυτό που έκανες πριν τόσα χρόνια και το οποίο εκείνο τον καιρό αντιμετώπισε μια δυσκολία επικοινωνίας με τα ΜΜΕ, καθότι υπήρχε και ο αγγλικός στίχος. Τότε όλη η νεολαία άκουγε ροκ. Και ήταν μια ελεύθερη έκφραση. Στο σημερινό πρόγραμμά μας εντάσσουμε και κάποια κομμάτια, που γράφτηκαν πριν σταματήσουμε, το '81, κι έμειναν ανέκδοτα. Τώρα θα βγει ένα σινγκλ με τρία από αυτά. Εξάλλου, είμαστε εν ενεργεία μουσικοί, δεν είχαμε σταματήσει και κάποια στιγμή βγήκαμε να παίξουμε. Αλλά και έτσι να μην ήταν, γιατί να μην παίξουμε ξανά; Ο Τσιτσάνης, ο Βαμβακάρης και όλοι οι παλιοί έπαιζαν μέχρι τα βαθιά τους γηρατειά. Εμείς, όσο αντέξουμε».

- Οι «Socrates», ασφαλώς, είναι ένα κομμάτι από τη δημιουργική σας ζωή, που δύσκολα καλύπτεται στους άλλους χώρους που δραστηριοποιείστε. Ομως, το ροκ τι αντιπροσωπεύει για σας;

«Καταρχήν είναι μουσική, με συγκεκριμένα στοιχεία, η οποία όμως έχει μια ελευθερία έκφρασης, καθώς μπορείς να αντλήσεις μουσικές φράσεις από όλα τα είδη μουσικής. Υπάρχει ελευθερία των ήχων. Μπορείς να βάλεις βιολί με ηλεκτρική κιθάρα με φοβερά τέμπα. Υπάρχει τεράστια μουσική ελευθερία, ενώ και ο λόγος πρέπει να λέει κάτι. Η ροκ μουσική έχει τη δύναμη να πει κάποια πράγματα, που ίσως να μην μπορεί να τα πει ένα άλλο είδος».

- Στις μεγάλες της στιγμές η ροκ έχει εκφράσει αμφισβήτηση, έχει έρθει σε σύγκρουση με το κατεστημένο...

«Σαν έννοια η ροκ μάλλον είναι ένας μύθος. Και τη ροκ μουσική την πήρανε οι εταιρίες και την έκαναν κι αυτήν εμπορικό είδος. Αν θεωρήσουμε ότι είχε ένα λόγο ύπαρξης πιο επαναστατικό, δυστυχώς και αυτή υπέκυψε. Κάποιοι μιλούν για ροκ στάση ζωής. Μα ροκ στάση ζωής έχουν όλοι, όταν παλεύουν για να επιβιώσουν. Μήπως ο κόσμος περνάει καλά; Εχει λυμένα τα προβλήματά του; Δεν παλεύει; Και γιατί να βάλεις ετικέτες»;

- Πώς βλέπετε τη σημερινή ροκ σκηνή;

«Ο,τι προέρχεται από νέο στην Τέχνη, γεννιέται επειδή κάτι τον καίει, επειδή αυτό που κάνει το κάνει με μεγάλο κέφι, με την ψυχή του. Στην αρχή όλα είναι αθώα, μετά πονηρεύουν τα πράγματα. Ολα τα παιδιά που κάνουν νέα πράγματα στη μουσική έχουν όρεξη και αγάπη. Οσον αφορά στη ροκ, μου αρέσουν τα "Ξύλινα Σπαθιά" και οι "Τρύπες", αλλά και κάποια άλλα».

- Εσείς τραγουδούσατε σε αγγλικό στίχο. Τώρα, πολλά σχήματα χρησιμοποιούν ελληνικό στίχο. Πώς σας φαίνεται;

«Εμείς δε χρησιμοποιήσαμε γιατί θεωρήσαμε ότι ήταν δύσκολο να μπλέξουμε τις μπλου νότες με τον ελληνικό στίχο. Οταν άκουγα ελληνικά λόγια σε τέτοια μουσική ένιωθα σαν να ακούω χι τζαζ και ουσάκ με αγγλικό στίχο. Τώρα έχει αλλάξει η αισθητική. Εμένα, όμως, συνεχίζει να μη μου αρέσει».