Δε χωράει αντίρρηση ότι το στεγαστικό αποτελεί σήμερα καυτό πρόβλημα για την τεράστια πλειοψηφία των φοιτητών - σπουδαστών και ίσως τον πιο σημαντικό ταξικό φραγμό για την απόκτηση πτυχίου. Κι αυτό γιατί τα υψηλά ενοίκια επιβαρύνουν δραματικά το κόστος διαβίωσης των φοιτητών και σπουδαστών, αναγκάζοντας πολλούς από αυτούς που προέρχονται από τα φτωχά λαϊκά στρώματα να δουλέψουν, με όποιες συνέπειες έχει αυτό στην ομαλή συμμετοχή τους στη διαδικασία της μάθησης.

Ειδικά στη Θεσσαλονίκη το πρόβλημα οξύνεται χρόνο με το χρόνο: Τα ενοίκια «πετάνε» όλο και πιο ψηλά, ενώ οι φοιτητικές και σπουδαστικές εστίες έχουν προ καιρού μπει σε τροχιά εγκατάλειψης και ιδιωτικοποίησης. Για νέες εστίες δε γίνεται ούτε λόγος... Από την άλλη η κατάσταση με τη σίτιση ολοένα χειροτερεύει: η ποσότητα και η ποιότητα του σιτηρεσίου έχουν πάρει την κατιούσα, ενώ γίνεται προσπάθεια να συρρικνωθεί ο αριθμός των φοιτητών και σπουδαστών που σιτίζονται δωρεάν.

Μερικά ενδεικτικά στοιχεία...

Με μέτριους υπολογισμούς, στη Θεσσαλονίκη σήμερα διαμένουν σε μόνιμη βάση πάνω από 60.000 φοιτητές του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) και του Πανεπιστημίου Μακεδονίας (ΠΑ.ΜΑΚ.), καθώς και περίπου 15.000 σπουδαστές του ΤΕΙ - Θ. Ο τεράστιος αυτός φοιτητικός πληθυσμός αντιμετωπίζει τρομερά οξυμένο πρόβλημα στέγασης. Ειδικά κατά την έναρξη της ακαδημαϊκής χρονιάς στα μεσιτικά γραφεία της πόλης γίνεται κυριολεκτικά «πατείς με πατώ σε» για ένα διαμέρισμα κλουβί, πολλές φορές υπόγειο ή ημιυπόγειο, και σε τιμές στα όρια της στρατόσφαιρας. Οι τιμές που δίνονται ενδεικτικά από τα μεσιτικά γραφεία κυμαίνονται από 1.200 ως 1.500 δραχμές ανά τετραγωνικό μέτρο, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που πραγματικά εκτοξεύονται. Δύσκολα βρίσκεις σήμερα γκαρσονιέρα κάτω από 65.000-70.000 δραχμές, ενώ τα δυάρια «φεύγουν» πάνω (ή πολύ πάνω) από 100.000. Ειδικά στις περιζήτητες «φοιτητικές γειτονιές» που βρίσκονται κοντά στα πανεπιστήμια, όπως είναι η περιοχή του κέντρου, οι 40 Εκκλησιές, η Τριανδρία κ.α., οι τιμές είναι πραγματικά απαγορευτικές. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις φοιτητών που δε βρίσκουν σπίτι και αναγκάζονται να διαμένουν σε ξενοδοχείο ή και να φύγουν στις πόλεις τους, αφού δεν έχουν τη δυνατότητα να ανταποκριθούν στα υψηλά ενοίκια.

Υπάρχουν βέβαια και οι εστίες...

Στη Θεσσαλονίκη υπάρχουν 5 Φοιτητικές Εστίες (ΦΕ) με 1.700 περίπου κρεβάτια, και 2 Σπουδαστικές Εστίες (ΣΕ) με 600 κρεβάτια. Θα περίμενε κανείς η ζήτηση να είναι πάρα πολύ μεγάλη. Αυτό δε συμβαίνει, κυρίως, για δυο λόγους:

Ο πρώτος και σημαντικότερος είναι ότι οι συνθήκες διαβίωσης στις ΦΕ και ΣΕ είναι άσχημες: Δωμάτια κλουβιά, λειψή καθαριότητα, υποδομές (π.χ. ασανσέρ, τηλεφωνεία κ.λ.π) που υπολειτουργούν. Την άσχημη κατάσταση που επικρατεί αναγνωρίζει και το ίδιο το ΕΙΝ. Οπως δήλωσε στο «Ρ» ο διευθυντής των ΦΕΘ Γρηγόρης Μαργαρίτης : «Υπάρχουν 7 έργα συντήρησης άμεσης προτεραιότητας, όπως π.χ. η αλλαγή των ασανσέρ στη Β` Εστία. Γίνεται προσπάθεια να βρεθούν χρήματα από τις δημόσιες επενδύσεις για να προχωρήσουν άμεσα».

Ο δεύτερος λόγος είναι το ότι για την εισαγωγή στις ΦΕ απαιτείται πραγματικά πενιχρό εισόδημα στα όρια της απόλυτης φτώχειας. Αποτέλεσμα αυτών των δύο παραγόντων είναι να αποθαρρύνονται οι φοιτητές και να γίνονται πολύ λίγες αιτήσεις (πέρσι 550), από τις οποίες ικανοποιείται ένα σημαντικό ποσοστό (πέρσι 438), γεγονός που η κυβέρνηση αξιοποιεί για να πείσει ότι δε χρειάζεται ανέγερση νέων εστιών.

Από την άλλη η κυβέρνηση, προσπαθώντας να διώξει από πάνω της την ευθύνη της λειτουργίας των εστιών, προσφεύγει στην προσφιλή της μέθοδο, της κομμάτι - κομμάτι ιδιωτικοποίησης. Ετσι από τη μια μεριά πλευρές της λειτουργίας των εστιών (σίτιση, καθαριότητα κ.ά.) περνούν σταδιακά σε εργολάβους, ενώ από την άλλη θεσμοθετούνται ενοίκια, σε μια προσπάθεια να λειτουργήσουν οι εστίες στη βάση της αρχής «πλήρωσε για να έχεις» ή πιο ωμά: «αν δεν πληρώσεις, φεύγεις»...

Ετσι στις ΣΕ της Σίνδου, οι οικότροφοι πληρώνουν ήδη ενοίκιο 15.000 δραχμών, ενώ στις ΦΕ που ανήκουν στη δύναμη του Εθνικού Ιδρύματος Νεότητας (ΕΙΝ), πέρα από το γενικό χαράτσι των 1.500 δραχμών το μήνα (που θα γίνει προσπάθεια να αυξηθεί, όπως συμβαίνει και αλλού), οι αλλοδαποί φοιτητές (ως πιο «ευαίσθητη» ομάδα φοιτητών) πληρώνουν ήδη ενοίκιο που φτάνει περίπου στις 20.000 μηνιαίως!

«Η κατάσταση αυτή είναι απαράδεκτη», δήλωσε στο «Ρ» η Σοφία Κουλούρη , μέλος της Πανσπουδαστικής ΚΣ των Εστιών και του ΔΣ του Συλλόγου Οικοτρόφων των ΦΕ Θεσσαλονίκης (ΣΟΦΕΘ), τονίζοντας παράλληλα ότι «δεν μπορούν να μας ζητάνε να πληρώσουμε ξανά όσα έχουν πληρώσει οι γονείς μας στο πολλαπλάσιο με την άμεση και έμμεση φορολογία». Και συνέχισε: «Η κυβέρνηση και το ΕΙΝ προετοιμάζουν με κάθε τρόπο την επέλαση των ιδιωτών. Καταδικάζουν τις εστίες στην υποβάθμιση, προσπαθώντας να πείσουν ότι αν οι φοιτητές πληρώσουν ενοίκιο - είτε στο κράτος είτε κατευθείαν σε ιδιώτη - τα προβλήματα θα λυθούν ως διά μαγείας».

Φυσικά η επίθεση στα φοιτητικά δικαιώματα δε σταματάει εδώ. Μια νέα δέσμη μέτρων φαίνεται να είναι στα σκαριά, ένας οδοστρωτήρας που επιχειρείται να περάσει με τη γνωστή μέθοδο του ...«κοινωνικού διαλόγου». «Η διοίκηση του ΕΙΝ έχει ξεκινήσει μια διαδικασία συζήτησης με τους φοιτητικούς συλλόγους των εστιών για τη δημιουργία ενός νέου Εσωτερικού Κανονισμού, μια διαδικασία που φιλοδοξούμε να ολοκληρωθεί με μια πανελλαδική σύσκεψη», μας είπε σχετικά ο κ. Μαργαρίτης. Σε ερώτησή μας αν ο νέος Κανονισμός θα περιέχει μέτρα όπως καλοκαιρινές εξώσεις των φοιτητών, ετήσια αλλαγή του 50% των οικοτρόφων και άλλα, που έχει γίνει προσπάθεια να περάσουν κατά καιρούς, ο διευθυντής των ΦΕ άφησε ανοιχτό κάθε ενδεχόμενο...

Και τι γίνεται με την ανέγερση νέων εστιών; Το ΕΙΝ εξαντλεί το ενδιαφέρον του σε μια... φιλολογικού περιεχομένου αλληλογραφία με την πρυτανεία του ΑΠΘ για κάποιες εστίες που θα ανεγερθούν... κάπου, χωρίς να υπάρχει καμιά μελέτη, χωρίς να έχουν εξευρεθεί κονδύλια, χωρίς δηλαδή τον στοιχειώδη προγραμματισμό.

Και εδώ αναδεικνύεται για μια ακόμα φορά η ευθύνη των πρυτανειών των ΑΕΙ της Θεσσαλονίκης, που μόλις ακούνε για τα προβλήματα των εστιών, φροντίζουν να νίπτουν τας χείρας τους.