Ι. Μ. ΜΑΪΣΚΙ
|
Εκπρόσωποι της αστικής δημοκρατίας και των φασιστικών καθεστώτων κατά την υπογραφή της συμφωνίας του Μονάχου (29 Σεπτεμβρίου 1938), Αρθουρ Νέβιλ Τσάμπερλεν, πρωθυπουργός της Μ. Βρετανίας, Εντουάρ Νταλαντιέ, πρωθυπουργός της Γαλλίας, Μπενίτο Μουσολίνι και Αδόλφος Χίτλερ |
Το βιβλίο του Σοβιετικού πρέσβη στη Μεγάλη Βρετανία την κρίσιμη ιστορική περίοδο 1932 - 1943 είναι απαραίτητο να διαβαστεί και να διαδοθεί πλατιά για πολλούς λόγους. Καταρχήν, γιατί αποτελεί μια σπουδαία ιστορική πηγή, αφού παρουσιάζει τις εκτιμήσεις και τις μαρτυρίες ενός στελέχους της σοβιετικής εξωτερικής πολιτικής, που βρέθηκε στο επίκεντρο, στην καρδιά των εξελίξεων πριν ξεσπάσει ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Ο Ιβάν Μιχαΐλοβιτς Μάισκι ανέλαβε μια σειρά δύσκολες διπλωματικές αποστολές και εξελίχθηκε σε στενό συνεργάτη του Σοβιετικού επιτρόπου εξωτερικών υποθέσεων, Μαξίμ Λιτβίνοφ, ενώ μεταπολεμικά αναδείχτηκε σε μέλος της Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ.
Το βιβλίο του αποτελεί αντικειμενικά μια απ' τις σημαντικές πηγές αναφοράς για την καταγραφή της μελέτης αυτής της σημαντικής περιόδου. Ταυτόχρονα, η συγκεκριμένη έκδοση της «Σύγχρονης Εποχής» συμβάλλει στην αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας, στον αντίποδα της αστικής επιχείρησης για την αναθεώρηση και παραχάραξη της Ιστορίας. Κεντρικό στοιχείο της αστικής μυθοπλασίας αποτελεί η προβολή του «συμφώνου μη επίθεσης» μεταξύ Γερμανίας - ΕΣΣΔ (Σύμφωνο Ρίμπεντροπ - Μόλοτοφ) ως επιλογής που διευκόλυνε τη ναζιστική Γερμανία και προκάλεσε το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Η αστική ιστορική αναθεώρηση συμβαδίζει και στηρίζει τη σύγχρονη προβολή της αντιδραστικής θεωρίας των δύο άκρων. Μια θεωρία που επιχειρεί να ταυτίσει τις φασιστικές δυνάμεις με τους μόνους συνεπείς, σταθερούς, πραγματικούς αντιπάλους τους, τους κομμουνιστές και το ταξικά προσανατολισμένο εργατικό κίνημα, δηλαδή αυτούς που στοχεύουν στην εξάλειψη της αιτίας που γεννά το φασιστικό ρεύμα, τις εκμεταλλευτικές καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής στο μονοπωλιακό καπιταλισμό. Θεωρία που επιχειρεί να συσκοτίσει τη βασική αντίθεση της καπιταλιστικής κοινωνίας ανάμεσα στην αστική και στην εργατική τάξη και να εμφανίσει την αστική δημοκρατία ως το μοναδικό πραγματικό αντίπαλο του φασισμού. Γι' αυτό και η αποτύπωση των πραγματικών ιστορικών γεγονότων απ' τον Ιβάν Μάισκι έχει ιδιαίτερη σημασία, αφού αποκαλύπτει την ουσιαστική ανοχή και στήριξη των σχεδίων της ναζιστικής Γερμανίας απ' τις αστικές δημοκρατίες της Γαλλίας και της Αγγλίας, με τη στήριξη και των ΗΠΑ.
|
Κολαζ του Ζον Χέρτφιλντ, με τίτλο «Εχω πίσω μου εκατομμύρια: το πραγματικό νόημα του ναζιστικού χαιρετισμού», είχε χρησιμοποιηθεί ως εξώφυλλο της εφημερίδας «ΑΙΖ» («Εργατική Εικονογραφημένη Εφημερίδα»), που εξέδιδε το Γερμανικό ΚΚ τον Οκτώβρη του 1932 |
Στις σελίδες του βιβλίου αποκαλύπτονται το πραγματικό περιεχόμενο και οι συνέπειες της πολιτικής της λεγόμενης «μη επέμβασης», του κατευνασμού της Γερμανίας, που ακολουθούσαν οι κυβερνήσεις της Βρετανίας και της Γαλλίας. Μέσα από κορυφαία γεγονότα, όπως το Σύμφωνο φιλίας Τσάμπερλεν - Μουσολίνι, η παθητική στάση της Γαλλίας και της Βρετανίας στη γερμανική επέμβαση στην Αυστρία, η Συμφωνία του Μονάχου όπου επιβλήθηκαν οι όροι της Γερμανίας στην Τσεχοσλοβακία, ο συγγραφέας τεκμηριώνει το στόχο της βρετανικής κυβέρνησης, δηλαδή την προσπάθεια προσανατολισμού των σχεδίων της γερμανικής επέκτασης προς τη Σοβιετική Ενωση, την κήρυξη πολέμου μεταξύ Γερμανίας και ΕΣΣΔ. Παράλληλα, ο συγγραφέας περιγράφει πειστικά τα γεγονότα που οδήγησαν τη Σοβιετική Ενωση στον υποχρεωτικό ελιγμό της υπογραφής του «συμφώνου μη επίθεσης» με τη Γερμανία. Αναδεικνύει πώς η Αγγλία και η Γαλλία υπονόμευσαν στην πράξη εκείνη την περίοδο κάθε προσπάθεια της ΕΣΣΔ για υπογραφή ενός τριμερούς συμφώνου αμοιβαίας βοήθειας, για παράδειγμα, με την άρνηση δέσμευσης για βρετανική και γαλλική εμπλοκή στην περίπτωση γερμανικής εισβολής στις Βαλτικές χώρες. Ωστόσο, όπως επισημαίνεται στη σύγχρονη εισαγωγή της συγκεκριμένης έκδοσης, «αυτή η σύνθετη και δύσκολη προσπάθεια της ΕΣΣΔ σχετίζεται με σημαντικές εναλλαγές στη γραμμή της Κομμουνιστικής Διεθνούς (ΚΔ), που έπαιξαν αρνητικό ρόλο στην πορεία του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος έως και τις επόμενες δεκαετίες. Εναλλαγές που αφορούν την αντιμετώπιση του φασιστικού ρεύματος, τη στάση απέναντι στη σοσιαλδημοκρατία, αλλά και στην ίδια την αστική δημοκρατία. Αλλαγές που οδήγησαν στο λαθεμένο πολιτικό διαχωρισμό των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων σε επιθετικές, φιλοπόλεμες και μη επιθετικές, φιλειρηνικές. Ετσι στο 7ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς, ο φασισμός αποδίδεται στις επιδιώξεις του πιο αντιδραστικού τμήματος του χρηματιστικού κεφαλαίου, ενώ σε προηγούμενες επεξεργασίες προσεγγίζεται ως μορφή της αστικής αντιδραστικής επίθεσης, ως μεθοδολογική τακτική του χρηματιστικού κεφαλαίου στο σύνολό του, χωρίς τον προαναφερόμενο διαχωρισμό. Αυτές οι αλλαγές αντικειμενικά οδηγούσαν την πάλη του εργατικού κινήματος να στοιχηθεί κάτω από τη σημαία της αστικής δημοκρατίας. Αντίστοιχα, ο διαχωρισμός των τμημάτων του χρηματιστικού κεφαλαίου και των ιμπεριαλιστικών κέντρων σε φιλειρηνικά και σε φιλοπόλεμα, η απόσπαση της εσωτερικής απ' την εξωτερική πολιτική των αστικών κρατών, συσκότιζε τον πραγματικό ένοχο για τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο και την άνοδο του φασισμού, το μονοπωλιακό καπιταλισμό. Δε φώτιζε, δηλαδή, το επιτακτικό στρατηγικό καθήκον για επαναστατική ανατροπή της αστικής τάξης σε κάθε χώρα».
Φυσικά, η όποια κριτική προσέγγιση ορισμένων επιλογών του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος και της ΕΣΣΔ στη συγκεκριμένη περίοδο δε μειώνει σε τίποτα τον ηρωικό αγώνα και την ανεκτίμητη συνεισφορά τους για το συμφέρον της εργατικής τάξης και του λαού. Σε κάθε περίπτωση, το βιβλίο του Ιβάν Μιχαΐλοβιτς Μάισκι συμπληρώνει μια σειρά εκδόσεων της «Σύγχρονης Εποχής» (όπως η πρόσφατη «Φασισμός και Κοινωνική Επανάσταση» του Ρ. Πάλμε Ντατ) που φωτίζουν τις εγκληματικές ευθύνες του διεθνούς ιμπεριαλιστικού συστήματος σε βάρος των λαών και αναδεικνύουν τους ενόχους των μεγάλων ιμπεριαλιστικών πολέμων. Στη σημερινή περίοδο όξυνσης των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων, με το καζάνι του γενικευμένου ιμπεριαλιστικού πολέμου να βράζει απ' την Ουκρανία ως τη Μέση Ανατολή, το συγκεκριμένο βιβλίο γίνεται δραματικά επίκαιρο. Και αυτός είναι ένας ακόμα λόγος για να διαδοθεί μαζικά η νέα έκδοση της «Σύγχρονης Εποχής».