Σε κινητοποιήσεις βρίσκονται τις τελευταίες μέρες οι εργαζόμενες στο Κέντρο Βρεφών «Μητέρα» και τις Παιδουπόλεις του Κέντρου Κοινωνικής Πρόνοιας Περιφέρειας Αττικής (ΚΚΠΠΑ), ενάντια στις τεράστιες ελλείψεις σε προσωπικό. Το πρόβλημα προβλέπεται να οξυνθεί ακόμη περισσότερο μετά τις αποχωρήσεις των επικουρικών, οι οποίοι έχουν προσληφθεί μέσω ΑΣΕΠ και αναμένεται να απολυθούν διαδοχικά από τον ερχόμενο Σεπτέμβρη. Οπως επισημαίνουν, οι συνθήκες που διαμορφώνονται είναι επικίνδυνες κυρίως για τα 80 παιδιά, ηλικίας από 0 μέχρι 4 ετών, που φιλοξενούνται στο Κέντρο Βρεφών «Μητέρα».

Οι εργαζόμενοι απαιτούν μαζικές προσλήψεις μόνιμου προσωπικού και μονιμοποίηση των επικουρικών χωρίς όρους και προϋποθέσεις, καθώς καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες.

Οι παραπάνω εξελίξεις «τρέχουν» μάλιστα σε μια περίοδο που το θέμα της παιδικής προστασίας οξύνεται σημαντικά, από τις συνέπειες της καπιταλιστικής σήψης (πολλαπλασιασμός των παθογενειών μέσα σε οικογένειες, όπως ενδοοικογενειακή βία, παιδική σεξουαλική κακοποίηση, τοξικοεξάρτηση, ψυχικές ασθένειες), αλλά και από τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους και τις άθλιες συμφωνίες ΕΕ - Τουρκίας - ελληνικής κυβέρνησης, που έχουν μετατρέψει τη χώρα σε αποθήκη ασυνόδευτων προσφυγόπουλων.

Επιβεβαιώνεται ότι η πολιτική όλων των κυβερνήσεων, της σημερινής και των προκατόχων της, είναι να αφήνουν δομές Πρόνοιας να ρημάζουν εξαιτίας της υποχρηματοδότησης και της υποστελέχωσης, να απαξιώνονται. Με αυτόν τον τρόπο προλειαίνεται το έδαφος για τη συρρίκνωση του δημόσιου τομέα και ταυτόχρονα ανοίγει παραπέρα ο δρόμος σε ιδιώτες (ΝΠΙΔ, ΜΚΟ, «φιλανθρωπικά» ιδρύματα) να παρεμβαίνουν ακόμη και σε αυτό το ιδιαίτερα ευαίσθητο κομμάτι που αφορά την προστασία των ορφανών, εγκαταλελειμμένων, κακοποιημένων παιδιών.

Σήμερα, σύμφωνα με δηλώσεις της αρμόδιας αναπληρώτριας υπουργού, Θεανώς Φωτίου, πάνω από 1.600 ιδρύματα δραστηριοποιούνται στον τομέα της Πρόνοιας και της παιδικής προστασίας, και όπως οι ίδιοι ομολογούν, μόνο τα 500 απ' αυτά είναι γνωστά στο κράτος, ενώ είναι άγνωστος στο κράτος ο αριθμός και η πορεία των παιδιών που ζουν στα ιδρύματα (κάποια από τα οποία για μεγάλο διάστημα).

Την ίδια στιγμή, οι διαδικασίες αναδοχής και υιοθεσίας καθυστερούν λόγω των μεγάλων ελλείψεων σε κοινωνικούς λειτουργούς στις Περιφέρειες της χώρας και στα ΚΚΠΠ, αλλά και λόγω του ότι η συντριπτική πλειοψηφία των υποψήφιων θετών γονέων επιθυμούν να αναλάβουν υγιή παιδιά, με «καθαρό» ιστορικό.

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ σαφώς και έχει επίγνωση της σοβαρής κατάστασης στον τομέα της παιδικής προστασίας, όμως αντί να την αντιμετωπίσει, ουσιαστικά ανάγει σε αιτία του φαινομένου το αποτέλεσμα, αφήνει απείραχτη τη ρίζα και προωθεί μια διαχείριση του προβλήματος με όσο το δυνατό λιγότερες δαπάνες για το αστικό κράτος, με όσο το δυνατό λιγότερη κρατική ευθύνη. Πρόκειται για τη γνωστή ευρωενωσιακή πολιτική περί «μείωσης της βλάβης» και διατήρησης της «κοινωνικής συνοχής». Αντίστοιχα, η συνολικότερη πολιτική που ακολουθείται και από αυτήν την κυβέρνηση, θα συνεχίσει να δημιουργεί και να αναπαράγει τους κοινωνικούς όρους (εκμετάλλευση, βία, πολέμους, φτώχεια και ανεργία) που οδηγούν στην αύξηση των εγκαταλελειμμένων παιδιών, των παιδιών χωρίς οικογένεια ή των παιδιών από ακατάλληλα οικογενειακά περιβάλλοντα.

Στο πλαίσιο της προσπάθειας της κυβέρνησης να διαχειριστεί και να μειώσει την επίδραση των συνεπειών της πολιτικής της, το υπουργείο Εργασίας έδωσε το προηγούμενο διάστημα στη διαβούλευση νομοσχέδιο με θέμα «Μέτρα Προώθησης Αναδοχής και Υιοθεσίας».

Οσα εμπεριέχονται στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο, όχι μόνο δεν εξασφαλίζουν την καλύτερη λειτουργία των διάσπαρτων και υποστελεχωμένων δημόσιων υπηρεσιών παιδικής προστασίας, αλλά αντίθετα υπονομεύουν τη λειτουργία τους και είναι ενταγμένα στην πολιτική συρρίκνωσης των δημόσιων ιδρυμάτων. Το νομοσχέδιο κινείται στην κατεύθυνση αποποίησης της κρατικής ευθύνης και από το θέμα της παιδικής προστασίας και ανάθεσής της στους παντός είδους ιδιώτες. Ενισχύει το ρόλο των ΜΚΟ και των άλλων ιδιωτικών φορέων, ενώ συντηρεί το σύστημα ιδιωτικών υιοθεσιών που επιτρέπει τη λειτουργία κυκλωμάτων και την εμπορία παιδιών.

Για παράδειγμα, με βάση το προσχέδιο, εισάγεται ο προκλητικός θεσμός των επαγγελματιών αναδόχων για τις δύσκολες περιπτώσεις παιδιών (με αναπηρία ή ψυχολογικά προβλήματα). Δηλαδή, αντικαθιστά την αναδοχή ως πράξη ύψιστου αλτρουισμού και βοήθειας προς το απροστάτευτο παιδί, με επαγγελματίες που προσφέρουν υπηρεσίες έναντι μισθού και ασφάλισης, γεγονός που θα επιφέρει σημαντικές επιπτώσεις στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των παιδιών, όπως έχει δείξει και η μέχρι τώρα εμπειρία από το εξωτερικό.

Η θεσμοθέτηση της επαγγελματικής αναδοχής είναι άλλος ένας τρόπος για να «περπατήσει» η βασική πολιτική κατεύθυνση της ΕΕ για κλείσιμο των Ιδρυμάτων Προστασίας του Παιδιού, στο όνομα της δήθεν αποασυλοποίησης.

Γενικά, η κυβέρνηση επικαλείται και απολυτοποιεί τα ερευνητικά δεδομένα που υποστηρίζουν ότι η παραμονή ενός παιδιού έστω και για λίγο στο ίδρυμα μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες στη γνωστική και συναισθηματική του ανάπτυξη. Κάτι τέτοιο όμως αποτελεί υπεραπλούστευση, που μπορεί να οδηγήσει σε ακραία φαινόμενα.

Από τη στιγμή που ένα παιδί κρίνεται ότι πρέπει να φιλοξενηθεί σε εξω-οικογενειακούς θεσμούς, όπως π.χ. σε ένα ίδρυμα ή σε ανάδοχη οικογένεια, θα πρέπει να υπάρχει ένα δημόσιο δίκτυο παιδικής προστασίας, που να εξασφαλίζει την ταχεία και πιο πρόσφορη λύση για κάθε παιδί. Δεν χρειάζεται να αναφέρουμε ότι η πολυήμερη παραμονή αυτών των παιδιών στα δημόσια νοσοκομεία ή τα αστυνομικά τμήματα είναι επιπρόσθετες τραυματικές εμπειρίες σε όσα έχουν ήδη βιώσει.

Το κράτος οφείλει να αναπτύξει δημόσιες δομές με βάση τις ανάγκες (μικρότερη παραμονή, τοπική εμβέλεια, θεραπευτικός προσανατολισμός), με όλο το απαραίτητο μόνιμο και εξειδικευμένο προσωπικό.

Η αναδοχή, όταν επιλέγεται, θα πρέπει να συνδυάζεται με την πολύπλευρη στήριξη της οικογένειας ώστε να (ξανα)αναλάβει τις ευθύνες των παιδιών της. Αυτού του είδους η στήριξη, βέβαια, δεν μπορεί να είναι υπόθεση ενός ιδρύματος /φορέα, αλλά περιλαμβάνει τη γενικότερη στήριξη από την πλευρά του κράτους σε όλες τις οικογένειες και ιδιαίτερα σε αυτές με αυξημένες ανάγκες. Μόνο σε αυτό το πλαίσιο, η επιπλέον βοήθεια που θα παρέχει ο φορέας θα μπορεί να έχει αποτέλεσμα και να μην είναι επισφαλής για τα παιδιά.

Η αναδοχή πρέπει να γίνεται με αυστηρούς όρους και προϋποθέσεις, από κατάλληλα επιλεγμένες και εκπαιδευμένες οικογένειες, που δεν θα έχουν ως κίνητρο το κέρδος.

Για όσα παιδιά δεν μπορούν να ενταχθούν σε κάποια οικογένεια, το κράτος πρέπει να εξασφαλίζει σύγχρονες, υψηλού επιπέδου μονάδες παιδικής προστασίας, με όλες τις σύγχρονες υποδομές και στελεχωμένες με μόνιμο, επαρκές και κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό.

Κριτήριο για την παιδική προστασία, την αναδοχή και την υιοθεσία πρέπει να είναι το πραγματικό συμφέρον του απροστάτευτου παιδιού, η εξασφάλιση της ομαλής ψυχοσωματικής και κοινωνικής του ανάπτυξης.

Το κράτος θα πρέπει να έχει την πλήρη και αποκλειστική ευθύνη στον τομέα αυτόν. Ευθύνη που ξεκινάει από την πρόληψη του φαινομένου, τη στήριξη των οικογενειών με κάθε τρόπο. Μέσα από ένα Πρωτοβάθμιο Σύστημα Υγείας, με κορμό το Κέντρο Υγείας, που θα έχει την πλήρη εικόνα του πληθυσμού αναφοράς, ώστε να εντοπίζονται έγκαιρα οι οικογένειες και τα παιδιά που βρίσκονται σε κίνδυνο στο επίπεδο της κοινότητας. Με τον οικογενειακό προγραμματισμό και τη στήριξη των μονογονεϊκών οικογενειών, γενικά με την ενίσχυση των οικογενειών σε κρίση, ώστε να περιορίζονται οι παθογένειες.

Ειδικά για το απροστάτευτο παιδί, το παιδί χωρίς οικογένεια, απαιτείται η συγκρότηση Ενιαίου Πανελλαδικού Φορέα που να έχει την αποκλειστική ευθύνη. Ο Φορέας αυτός να έχει στην ευθύνη του τη λειτουργία των κρατικών μονάδων φιλοξενίας των παιδιών. Ταυτόχρονα, όσα ΝΠΙΔ πληρούν τις προδιαγραφές, εντάσσονται στο Φορέα αυτό και τα υπόλοιπα σταματούν να δραστηριοποιούνται στον τομέα της παιδικής προστασίας. Ο Ενιαίος Φορέας έχει την ευθύνη για την προετοιμασία και εκπαίδευση των υποψήφιων ανάδοχων και θετών γονέων, την παρακολούθηση, τον έλεγχο και τη στήριξη των ανάδοχων και θετών οικογενειών.

Σε αυτήν την υπόθεση δεν χωρά η οποιαδήποτε χρηματική συναλλαγή μεταξύ φυσικών και θετών γονέων. Η ανάθεση ενός παιδιού σε μια οικογένεια (ανάδοχη ή θετή) πρέπει να γίνεται με τους καλύτερους δυνατούς όρους για το παιδί και άρα με τα πιο αυστηρά κριτήρια για τους υποψήφιους θετούς και ανάδοχους γονείς. Ημίμετρα, πλημμελείς έλεγχοι και λογικές του τύπου «καλύτερα σε μια οποιαδήποτε οικογένεια παρά σε ίδρυμα», χρειάζεται να στηλιτεύονται.