Νομίζουμε πως ξεχωριστό ενδιαφέρον θα έχει να μάθουμε τη γνώμη ενός εκπροσώπου του φιλειρηνικού κινήματος της Ρωσίας. Ο Βλαδιμήρ Μάσλιν, ακαδημαϊκός, πρώην βουλευτής του Ανωτάτου Σοβιέτ της ΕΣΣΔ και σήμερα πρώτος αντιπρόεδρος της Διεθνούς Ενωσης Ιδρυμάτων Ειρήνης (πρώην Σοβιετικής Επιτροπής Ειρήνης), εκφράζει τις απόψεις ενός φορέα με δραστηριότητες σε διάφορες περιοχές της πρώην ΕΣΣΔ. Πρόεδρος του φορέα αυτού είναι ο γνωστός σε όλους μας σκακιστής Ανατόλι Κάρποφ. Παρακάτω, δημοσιεύουμε τις απόψεις του Β. Μάσλιν. Οι εκτιμήσεις του σε ορισμένα ζητήματα διαφέρουν από τις απόψεις των ΚΚ της Ρωσίας για τις διεθνείς εξελίξεις και το ρόλο της Ρωσίας που δημοσιεύσαμε τις προηγούμενες μέρες. Την ίδια ώρα, όμως, νομίζουμε ότι και αυτή η προσέγγιση, μάλιστα από έναν άνθρωπο που πολλά χρόνια ασχολήθηκε με τις διεθνείς σχέσεις της ΕΣΣΔ και της Ρωσίας, είναι άξιες της προσοχής μας.

-- Πώς εκτιμάτε τη θέση της σημερινής Ρωσίας στις διεθνείς εξελίξεις;

-- Η θέση οποιασδήποτε χώρας στις διεθνείς εξελίξεις εξαρτάται από την οικονομική ισχύ της, τη στρατιωτικο - τεχνολογική της πρόοδο, το ρόλο της στην επίλυση των διαφόρων διεθνών διενέξεων και συγκρούσεων και είναι δύσκολο εδώ να δώσουμε κάποια μονοσήμαντη απάντηση. Τα τελευταία χρόνια υπήρξαν περίοδοι όπου δεν υπήρχε κανένας απολύτως ρόλος της Ρωσίας στις διεθνείς εξελίξεις. Την εποχή ακόμη του Γιέλτσιν κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει το τι ακριβώς θα πράξει η ηγεσία της χώρας, π.χ. με την κρίση στα Βαλκάνια, όταν μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα είχαμε αλλαγή στάσης κατά 180 μοίρες. Δεν υπήρχε, δηλαδή, μια σχεδιασμένη πολιτική, αλλά ακολουθούνταν μια πολιτική συγκυριών. Βέβαια, ο σημερινός ρόλος που παίζει η Ρωσία σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να συγκριθεί με τον ρόλο που έπαιζε η ΕΣΣΔ. Μην ξεχνάμε ότι η ΕΣΣΔ είχε ένα ΑΕΠ δέκα φορές μεγαλύτερο σε σχέση με τη σημερινή Ρωσία, είχε την πιο ισχυρή πολεμική βιομηχανία στον κόσμο. Ακόμη και το σημερινό επίπεδο της Ρωσίας οφείλεται σε αυτά που «κληρονόμησε» από την ΕΣΣΔ.

Πιστεύω ότι ακριβώς αυτό το στρατιωτικό δυναμικό της Ρωσίας θα είναι ένας από τους σημαντικούς παράγοντες του σύγχρονου κόσμου. Εως ότου η Ρωσία διαθέτει ένα πυρηνικό δυναμικό που μπορεί να καταστρέψει μερικές φορές ολόκληρο τον πλανήτη, οπωσδήποτε θα την παίρνουν υπόψη τους. Ακόμη και σήμερα το πυρηνικό δυναμικό της Ρωσίας είναι μεγαλύτερο από αυτό που έχουν η Αγγλία, η Γαλλία και η Κίνα μαζί. Ενα λοιπόν χαρακτηριστικό της Ρωσίας που αξίζει να το διαχωρίσουμε είναι η πυρηνική της ισχύς. Πιστεύω ότι στα επόμενα 10 - 15 χρόνια αυτή η κατάσταση δεν μπορεί να ανατραπεί.

Η Ρωσία ξεκινά να διαμορφώνει μια δική της εξωτερική πολιτική, που στηρίζεται στο να παίρνει αποστάσεις από ακραίες καταστάσεις. Αυτό οφείλεται σε αντικειμενικούς λόγους. Στο ότι η Ρωσία δεν έχει σήμερα σημαντικούς οικονομικούς μοχλούς, πέρα βέβαια από τη στρατιωτική ισχύ, που όμως από μόνος του είναι παράγοντας αμυντικός, αποτρεπτικός απέναντι σε πιθανούς εχθρούς.

Η Ρωσία τώρα οικοδομεί σωστά τις σχέσεις της με την Κίνα, η οποία το 2015 θα είναι μια οικονομική δύναμη ισότιμη με τις ΗΠΑ. Η επίδραση του κινέζικου παράγοντα στη διεθνή εξέλιξη θα αυξηθεί. Κι εδώ έχει μεγάλη σημασία για το πώς η Ρωσία θα οικοδομήσει τις σχέσεις με την Κίνα, την Ινδία, με χώρες, δηλαδή, που ο ρόλος τους θα αυξηθεί.

-- Νομίζετε ότι οι τελευταίοι ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι έχουν να κάνουν και με κάποιου είδους περικύκλωση της Ρωσίας και της Κίνας;

-- Η διείσδυση των ΗΠΑ στην Κεντρική Ασία, έχει κατά τη γνώμη μου στόχο πρώτα απ' όλα την Κίνα, η οποία είναι πολύ κοντά στην περιοχή αυτή. Βέβαια, η Κίνα ακολουθεί μια πολύ προσεκτική πολιτική, που δε θέλει κάποια ιδιαίτερη όξυνση με τις ΗΠΑ, αν και πολύ καλά καταλαβαίνει πως οι αμερικανικές και ΝΑΤΟικές βάσεις στην Κεντρική Ασία, στο Αφγανιστάν στρέφονται ενάντιά της. Πιστεύω όμως ότι οι καταστάσεις θα ωθήσουν σε μια ακόμη πιο στενή σχέση Κίνας - Ρωσίας. Η Κίνα αυτήν την περίοδο εκσυγχρονίζει το στρατό της και πιστεύω ότι σε μερικά χρόνια αυτός δε θα είναι απλός ο μεγαλύτερος στον κόσμο, αλλά θα είναι σε ισχύ και ένας από τους 5 ισχυρότερους στον κόσμο. Η Κίνα στρέφεται αναγκαστικά υπέρ μιας στρατιωτικο - τεχνολογικής συνεργασίας με τη Ρωσία και οποιαδήποτε τέτοια συμφωνία αναπτύσσει και την πολιτικο -στρατιωτική συνεργασία. Είναι κάτι το αναπόφευκτο. Ετσι η «Ομάδα της Σαγκάης» είναι μια πρωτοβουλία που μπορεί να «περπατήσει» πάρα πολύ. Το ότι και στη ρωσική ηγεσία ωριμάζει η ιδέα στενής πολιτικο - στρατιωτικής συνεργασίας με την Κίνα, φαίνεται και από τα τελευταία ντοκουμέντα που υπογράφτηκαν. Το ίδιο και ο Οργανισμός Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας (ΟΣΣΑ) με μια σειρά χώρες της πρώην ΕΣΣΔ, που επί της ουσίας είναι μια διακρατική στρατιωτική συμμαχία. Βέβαια, η Ρωσία και οι άλλες χώρες που συμμετέχουν στον ΟΣΣΑ θα μπορούσαν πιο στενά να αναπτύξουν τις σχέσεις τους και μέσα στην «Ομάδα της Σαγκάης». Πιστεύω πως εδώ παράγοντα ανασταλτικό παίζει η ηγεσία του Ουζμπεκιστάν, που διατηρεί πολύ στενές σχέσεις με τις ΗΠΑ.

Νομίζω, πάντως, ότι αυτές οι συνεργασίες, όπως και άλλες με τη Γαλλία, τη Γερμανία, για τη διαφύλαξη αυτού του έστω και κουτσουρεμένου διεθνούς δικαίου, είναι πολύ σημαντικές, μια και δεν είναι δυνατόν να υπάρχει στον κόσμο μια δύναμη που να παίζει το ρόλο του κατηγόρου, του δικαστή και του εκτελεστή της ποινής. Είναι επικίνδυνο για όλον τον πλανήτη ακόμη και για τις ίδιες τις ΗΠΑ, που πιθανόν να αισθάνονται λαθεμένα πως δεν υπάρχει κάποιο αντίπαλο δέος.

-- Τελικά από τι, κατά τη γνώμη σας, θα εξαρτηθεί η μελλοντική συμπεριφορά της Ρωσίας στις διεθνείς υποθέσεις;

-- Πρώτα από όλα, θα εξαρτηθεί από το πόσο θα καταφέρει η ρωσική ηγεσία να διατηρήσει το πυρηνικό δυναμικό. Αυτό από μόνο του δε φτάνει. Απαιτείται αλλαγή της οικονομικής πολιτικής που ακολουθείται τα τελευταία χρόνια μια και είναι φανερό ότι αυτή δε φέρνει αποτελέσματα. Αν ακολουθηθεί μια άλλη πολιτική, τότε πολύ άμεσα η Ρωσία θα αποκτήσει σε ταχύτατο χρονικό διάστημα την επιρροή της στο γειτονικό περιβάλλον της και αυτό θα σημαίνει πολλά. Μην ξεχνάμε ότι αυτό το «γειτονικό περιβάλλον» που είπα είναι καμιά εικοσαριά κράτη, που μπορούν από κοινού να παίξουν σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια ανάπτυξη. Θα εξαρτηθεί, επίσης, από το κατά πόσον η Ρωσία θα μπορέσει να ανασυγκροτήσει το διανοητικό της δυναμικό.

-- Υπάρχει, την ίδια ώρα, μια τάση στα ρωσικά ΜΜΕ που λένε πως δε χρειάζεται η ανάπτυξη των σχέσεων με την Κίνα, γενικά με τις χώρες της Ασίας, ακόμη και με τις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ κι εκείνο που πρέπει να κάνει η Ρωσία είναι η ανάπτυξη των σχέσεών της με τη Δύση, η ένταξη στον ΠΟΕ, στο ΝΑΤΟ, στην ΕΕ. Τι λέτε γι' αυτό;

-- Είναι ένα από τα παράδοξα της εποχής. Κι αυτό γιατί το ΝΑΤΟ δημιουργήθηκε ακριβώς ενάντια στη Ρωσία και τις άλλες χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Επί της ουσίας σε κανένα από τα θεμελιακά ντοκουμέντα του ΝΑΤΟ δεν έχει γίνει κάποια σημαντική αλλαγή. Η είσοδος της Ρωσίας στο ΝΑΤΟ θα σημάνει το τέλος του ΝΑΤΟ. Ομως εκεί υπάρχει και λειτουργεί ένας μηχανισμός, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι δουλεύουν γι' αυτόν, τι θα απογίνουν όλοι αυτοί; Το ΝΑΤΟ είναι ένα από τα κατάλοιπα του ψυχρού πολέμου και η μόνη σωστή λύση θα ήταν η διάλυσή του.

-- Οι σχέσεις της Ρωσίας με τις πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες αναπτύσσονται δύσκολα. Η Ουκρανία επιδιώκει να μπει στο ΝΑΤΟ και η Μολδαβία στην ΕΕ. Υπάρχει μια στασιμότητα της Ενωσης Ρωσίας - Λευκορωσίας. Πού οφείλονται αυτές οι δυσκολίες;

-- Οφείλονται στη σημερινή οικονομική αδυναμία της Ρωσίας. Αυτό έχει να κάνει τόσο με τις σχέσεις με την Ουκρανία, όσο και με τη Μολδαβία. Σ' ό,τι αφορά τη Λευκορωσία, η Ενωση δεν προχωρά για λόγους που οφείλονται μακριά, πολύ μακριά τόσο από τη Ρωσία, όσο και τη Λευκορωσία. Αυτή την Ενωση δεν τη θέλουν πολλοί ηγέτες των χωρών της ΕΕ, αλλά και οι ΗΠΑ που πιέζουν τη ρωσική ηγεσία. Και στο εσωτερικό της χώρας μας, όπως και της Λευκορωσίας υπάρχουν φιλο-αμερικάνοι πολιτικοί που τάσσονται ενάντια στην Ενωση. Τέλος, και ο ίδιος ο Λουκασένκο δεν είναι αρκετά συνεπής με τις διακηρύξεις του υπέρ της Ενωσης.

-- Δε φαίνεται να συμφωνείτε με τους αντιπολιτευτικούς κύκλους της Ρωσίας όπου έντονα λέγεται ότι η κυβέρνηση της Ρωσίας κατευθύνεται από την Ουάσιγκτον;

-- Δεν είμαι απολύτως σύμφωνος. Τώρα για πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια η ηγεσία ακολουθεί μια πολιτική που συμβαδίζει με τα συμφέροντα της Ρωσίας. Ακόμη όμως δεν μπορεί να παραιτηθεί εντελώς από το φορτίο που άφησε ο Γιέλτσιν. Η Ρωσία δεν μπορεί να παραιτηθεί από τις συμφωνίες σε βάρος της χώρας που υπέγραψαν οι Γκορμπατσόφ και Γιέλτσιν. Οταν ήμουν βουλευτής στο Ανώτατο Σοβιέτ της ΕΣΣΔ, εγώ κι άλλοι βουλευτές είχαμε καταφερθεί ενάντια στη λεγόμενη «γραμμή Σεβαρντνάντζε - Μπέικερ» και μάλιστα την είχαμε αποκαλέσει προδοσία για τη χώρα. Παρ' όλα αυτά εκείνο το ντοκουμέντο υπογράφτηκε και είχε έναν εγκληματικό χαρακτήρα για τη Ρωσία. Από αυτή τη συμφωνία η Ρωσία δεν μπορεί έτσι απλώς σήμερα να παραιτηθεί. Το ίδιο και μια σειρά αποφάσεις που πάρθηκαν επί εποχής Γιέλτσιν για τη Βαλτική, την Πολωνία κ.ά. Πίσω από αυτές επίσης υπάρχουν τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Ετσι, λοιπόν, μπορούμε να πούμε ότι ο Πούτιν είναι τυλιγμένος με πολλά δίχτυα, από τα οποία σιγά - σιγά θα πρέπει να αποδεσμευτεί.

-- Ναι, αλλά πριν λίγες μέρες η ρωσική ηγεσία έκανε αποδεκτή τη νέα συμφωνία για τον περιορισμό των στρατηγικών πυρηνικών όπλων. Δε μοιάζει να αποδεσμεύεται, αλλά να θέτει νέα δίχτυα.

-- Κι εγώ τάχθηκα ενάντια σ' αυτήν τη συμφωνία. Ομως, στο τέλος με ηρέμησε μια πολύ σημαντική αλλαγή, που έγινε σε αυτήν τη συμφωνία. Το ότι δε θα καταστραφούν οι πύραυλοι από τους οποίους θα αφαιρεθούν οι πυρηνικές κεφαλές, όπως αρχικά προβλεπόταν. Πολύ περισσότερο που υπάρχει και όριο διατήρησης για 12 ακόμη χρόνια. Αυτό μοιάζει με εκείνον τον Ανατολίτη σοφό που έπαιρνε χρήματα από τον σουλτάνο λέγοντάς του ότι σε 20 χρόνια θα κάνω το γάιδαρο να μιλήσει, με αντίτιμο το κεφάλι του, ενώ ο ίδιος έλεγε στους συγγενείς του σε 20 χρόνια ένας από τους τρεις μας, ή ο γάιδαρος, ή εγώ, ή ο σουλτάνος θα έχει πεθάνει.

-- Οι σχέσεις της ΕΕ με τη Ρωσία προωθούνται μέσα από την προσπάθεια επιβολής στη Ρωσία κάποιων «ευρωπαϊκών» κανόνων. Πώς τη βλέπετε αυτή τη συνεργασία;

-- Οσοι προσπαθούν να επιβάλουν κάποιους όρους στη Ρωσία στο όνομα της Ευρώπης, θα πρέπει να τους βάλουμε 0 στη γεωγραφία. Κι αυτό γιατί δεν μπορείς να μιλάς εκ μέρους της Ευρώπης, όταν το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης βρίσκεται στη Ρωσία και στις άλλες πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες. Την ίδια ώρα δεν μπορεί η ΕΕ να προσεγγίζει τη Ρωσία όπως την Εσθονία και τη Ρουμανία. Εδώ είναι και το μεγαλύτερο λάθος της ΕΕ. Οσο αυτό δε συνειδητοποιείται τόσο το χειρότερο για τις σχέσεις αυτές και ειδικά για την Ευρώπη που προβλέπω την επόμενη δεκαετία να περνά πολύ δύσκολες μέρες σχετικά με τις αγορές διάθεσης των προϊόντων της. Σήμερα, με τη διεύρυνση της ΕΕ μπαίνουν νέα τεχνητά εμπόδια για την ανάπτυξη των σχέσεων στην Ευρώπη. Πιστεύω ότι οι Ευρωπαίοι πολιτικοί ακολουθούν μια κοντόφθαλμη πολιτική απέναντι στη Ρωσία, η οποία δεν μπορεί να οδηγήσει σε θεαματικές αλλαγές τις σχέσεις ΕΕ - Ρωσίας τουλάχιστον για τα επόμενα 5 χρόνια.

ΑΥΡΙΟ:

Το 5ο μέρος