Τα προγράμματα εισαγωγής της Πληροφορικής και των Νέων Τεχνολογιών στην εκπαίδευση, με μοχλό και τα κοινοτικά κονδύλια, αποσκοπούν, σύμφωνα με το υπουργείο Παιδείας, στο «να προσαρμοστεί το εκπαιδευτικό μας σύστημα στις απαιτήσεις της ψηφιακής εποχής και να επιτευχθεί αυξημένη χρήση των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση με έμφαση στην ηλεκτρονική μάθηση (e-learning). Το e-learning σημαίνει γρήγορο τρόπο εκμάθησης με μειωμένο κόστος και ευκολότερη πρόσβαση στη μάθηση, με ενεργό εμπλοκή όλων των πολιτών που συμμετέχουν στη μαθησιακή διαδικασία».

Η εισαγωγή των νέων τεχνολογιών πάντως προβάλλεται από το υπουργείο Παιδείας ως φάρμακο που θα γιατρέψει τις ασθένειες του εκπαιδευτικού συστήματος και, όπως φαίνεται από τα παραπάνω, φιλοδοξεί ανάμεσα σε άλλα να μειώσει και το κόστος της. Παράλληλα και από την ίδια την παρουσίαση του προγράμματος απουσιάζει έστω και το πρόσχημα για την παιδαγωγική διάσταση του θέματος και στη θέση του προβάλλονται οι αποφάσεις του Συμβουλίου της Λισαβόνας για την «ανταγωνιστικότητα» της ευρωπαϊκής οικονομίας. Και ενώ παρατηρείται πρόοδος και σπουδή για την εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στα σχολεία, σοβαρά χρονίζοντα προβλήματα της εκπαίδευσης παραμένουν άλυτα.

Σχετικά με τη βασική εκπαίδευση - πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια - παρατηρείται σήμερα ανεπάρκεια υποδομής σε ό,τι αφορά το μάθημα της πληροφορικής. Η γλώσσα των αριθμών περιγράφει τη σημερινή κατάσταση στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση με μία αναλογία ένας υπολογιστής ανά 121 μαθητές στις αρχές του 2000, ενώ στόχος του υπουργείου είναι ο αριθμός των μαθητών λυκείου ανά υπολογιστή να φτάσουν τους 21 μαθητές ανά υπολογιστή τον Αύγουστο του 2001. Στα ΤΕΕ, ο αριθμός μαθητών ανά υπολογιστή είναι 36, ενώ από το 2001 θα έχουν εγκατασταθεί άλλα 170 εργαστήρια.

Στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση παρατηρείται σε σχέση με τη δευτεροβάθμια υστέρηση τόσο σε ανθρώπινο δυναμικό όσο και σε υπολογιστές. Σε ένα σύνολο 5.949 δημοτικών σχολείων της χώρας και 600.000 μαθητών υπολογίζονται μόλις 550 υπολογιστές στα υπάρχοντα εργαστήρια!

Αφετηρία των ενεργειών του προγράμματος είναι η αντιμετώπιση του λεγόμενου χάσματος δεξιοτήτων, του φαινομένου δηλαδή της αύξησης της «ζήτησης» από τις επιχειρήσεις σε προσωπικό εξειδικευμένο στις νέες τεχνολογίες και της μικρής «προσφοράς» τέτοιου προσωπικού από την τριτοβάθμια εκπαίδευση. «Το πρόβλημα εκφράζεται με περισσότερη ένταση στην υπόλοιπη Ευρώπη. Οι ανάγκες σε εξειδικευμένους πληροφορικούς στην Ευρώπη αναμένεται να αυξηθούν από περίπου 10.000.000 σημερινές θέσεις σε περίπου 13.000.000 θέσεις του 2003, με αποτέλεσμα το χάσμα δεξιοτήτων να αυξηθεί αντίστοιχα από 1.200.000 σε 1.700.000 ισοδύναμες θέσεις εργασίας», σημειώνεται στο πρόγραμμα του υπουργείου. Συνεχίζοντας, επισημαίνει ότι αν δε ληφθούν έγκαιρα μέτρα αντιμετώπισης του προβλήματος, το χάσμα δεξιοτήτων θα έχει ως αποτέλεσμα «τρομακτικά κόστη ευκαιρίας, αρνητικές επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα, στην απασχόληση και στην αύξηση της παραγωγικότητας, πρωτογενώς μεν για τη βιομηχανία πληροφορικής, αλλά και δευτερογενώς για ολόκληρη την ευρωπαϊκή οικονομία». Ενώ στη συνέχεια γίνεται προφανές ότι δεν πρόκειται για εκπαιδευτικό πρόβλημα: «Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη, η Ευρώπη ήδη έχει σημειώσει απώλειες 110 δισ. ευρώ στο ΑΕΠ από το 1998 λόγω του χάσματος δεξιοτήτων και προβλέπεται ότι θα σημειώνει τις ίδιες απώλειες ετησίως και στο άμεσο μέλλον, με αποτέλεσμα ελαττωμένη ανταγωνιστικότητα στη διεθνή αγορά».

Οι ανάγκες στην Ελλάδα παρουσιάζονται μεγαλύτερες σε τεχνικούς (600.000-1.000.000) από ό,τι σε επιστήμονες (300.000-500.000), ενώ επισημαίνεται ότι επειδή η απαιτούμενη για έναν τεχνικό εκπαίδευση είναι συντομότερη και η τροποποίηση δεξιοτήτων ευκολότερη, η ελάττωση του χάσματος για την περίπτωση των τεχνικών μπορεί να γίνει ταχύτερα.

Στο σημείο αυτό είναι εμφανής η αντιστοιχία των αναγκών των επιχειρήσεων με τα εκπαιδευτικά μέτρα που προωθούνται καθώς και η καθαρά οικονομική αφετηρία τους, καθώς προκύπτει και ο βασικός λόγος που μεγάλος αριθμός νέων σπρώχνονται στη φτηνή γρήγορη κατάρτιση. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με εκτιμήσεις, οι βραχυπρόθεσμες ελλείψεις σε πληροφορικούς ανέρχονται σε 30.000-50.000 θέσεις εργασίας, από τις οποίες οι 20.000 «μπορεί να στηριχτεί ότι αφορούν πτυχιούχους της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και οι λοιπές τεχνικούς κυρίως ή διοικητικούς μεσαίου έως χαμηλού επιπέδου».

Το πρόγραμμα που αφορά τις νέες τεχνολογίες και την τριτοβάθμια εκπαίδευση συμπεριλαμβάνει και δημιουργία Ινστιτούτων Διαρκούς Εκπαίδευσης (τα οποία αποτελούν μετεξέλιξη των ΠΣΕ) και από τις σχετικές ενέργειες μπορεί κανείς να αντλήσει συμπεράσματα για το χαρακτήρα των ΙΔΕ, τα οποία είναι βραχυπρόθεσμη κατάρτιση και όχι πανεπιστημιακή εκπαίδευση όπως θέλουν να τα εμφανίζουν. Ετσι, προβλέπεται η δημιουργία στα τμήματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, στο πλαίσιο των ΙΔΕ, για συγκεκριμένη χρονική περίοδο προγραμμάτων επανειδίκευσης στην Πληροφορική και τις Νέες Τεχνολογίες. «Το μέτρο αυτό επιτρέπει τη μετεκπαίδευση πτυχιούχων άλλων επιστημών σε μεγάλη κλίμακα και ικανοποιεί τις βραχυπρόθεσμες, αλλά και μεσοπρόθεσμες ανάγκες της κοινωνίας», σημειώνεται, ενώ είναι προφανές ότι η προτεραιότητα δεν είναι «οι ανάγκες της κοινωνίας», αλλά οι ανάγκες των επιχειρήσεων. Δίπλα σε αυτά, στόχος είναι να δημιουργηθούν ταχύρυθμα προγράμματα κατάρτισης διάρκειας έως ένα ακαδημαϊκό εξάμηνο «σε συγκεκριμένες εφαρμογές και τομείς της Πληροφορικής και των Νέων Τεχνολογιών, με υψηλή ζήτηση στην αγορά εργασίας».

Παράλληλα, σημειώνεται ότι θα ενισχυθούν μεταπτυχιακά προγράμματα εξειδίκευσης στην Πληροφορική και τις Νέες Τεχνολογίες πτυχιούχων συγγενών επιστημών και «κυρίως εκείνων που αντιμετωπίζουν δυσκολία στην απασχόληση». Επίσης, η ενίσχυση της επανεκπαίδευσης μέσω Μεταπτυχιακών Σπουδών εκείνων που έχουν αποφοιτήσει παλαιότερα ή έχουν αποκτήσει εμπειρικές γνώσεις. «Με αυτό τον τρόπο, επισημαίνεται, βελτιώνεται το δυναμικό στην αγορά εργασίας και η παραγωγικότητα».

Περιγράφοντας την υπάρχουσα κατάσταση, το υπουργείο Παιδείας επισημαίνει ότι «τα περισσότερα από τα σχετικά με τις Νέες Τεχνολογίες Τμήματα είναι νέα και δεν έχουν αναπτύξει πλήρως τις κτιριακές τους υποδομές. Επιπλέον, τα περισσότερα από τα Τμήματα αυτά σχεδιάστηκαν με στόχο να δέχονται κάθε έτος το πολύ 80-100 φοιτητές». Ωστόσο, φέτος το υπουργείο Παιδείας προχώρησε σε μείωση του αριθμού των εισακτέων σε όλα σχεδόν τα τμήματα εκτός από τα τμήματα που έχουν σχέση με νέες τεχνολογίες (αύξηση 14% σε σχέση με πέρσι), στην προοπτική ότι «λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα για την επίσπευση και κατά προτεραιότητα ολοκλήρωση των κτιριακών προγραμμάτων των Τμημάτων αυτών» και διαπιστώνει ότι θα χρειαστούν 48 νέες αίθουσες και στα περισσότερα από τα 31 εμπλεκόμενα τμήματα θα χρειαστεί η κατασκευή αμφιθεάτρων χωρητικότητας 120-150 φοιτητών.

Σε ό,τι αφορά τα εργαστήρια, σύμφωνα πάντα με τις εκτιμήσεις του υπουργείου, απαιτούνται 3.625 θέσεις για PC που θα δημιουργηθούν και θα περιλαμβάνουν τόσο τους εργαστηριακούς χώρους όσο και τον εξοπλισμό, ενώ το πρόγραμμα προβλέπει τη δημιουργία άλλων 150 εργαστηρίων πληροφορικής σε άλλα τμήματα.

Ελλείψεις και νέες ανάγκες διαπιστώνονται και στο εκπαιδευτικό προσωπικό. Εκτός από τις αυξήσεις σε μέλη ΔΕΠ της Γ` ή της Δ` βαθμίδας και σε ορισμένες περιπτώσεις Α` ή Β` βαθμίδας με πιθανώς επιπλέον κίνητρα, τα οποία όπως επισημαίνεται «μπορεί να προβλέπονται για την προσέλκυση από το εξωτερικό επιστημόνων πληροφορικής διεθνούς κύρους». Η δαπάνη για το έκτακτο προσωπικό θα καλυφθεί από το Γ` ΚΠΣ.

Για τη χρηματοδότηση των λειτουργικών εξόδων ορισμένων δράσεων του προγράμματος προβλέπεται και η κάλυψή τους από «τρίτους πόρους», κάτι που παραπέμπει και στις επιχειρήσεις.