Ενα νέο περιοδικό, έντυπο, στο χώρο της εκπαίδευσης, που καταφέρνει να ξεχωρίζει μέσα στην πληθώρα των μέσων, είναι τα «Θέματα Παιδείας». Η τρίμηνη επιθεώρηση εκπαιδευτικής πολιτικής και έρευνας δεν έχει κερδοσκοπικό χαρακτήρα κι εκδίδεται από σωματείο που σύστησαν συνδικαλιστές, ερευνητές και γενικότερα αγωνιστές της λαϊκής παιδείας. Το περιοδικό φιλοδοξεί να προβληματίσει πλατιά τους εκπαιδευτικούς, τους γονείς, τους φοιτητές, να δώσει την κοινωνική διάσταση του εκπαιδευτικού ζητήματος, να απευθυνθεί κι έξω από τα όρια της εκπαιδευτικής κοινότητας. Αλλωστε αποτελεί επίσημη πλέον ομολογία ότι τα εκπαιδευτικά μέτρα υπηρετούν τις αναδιαρθρώσεις της οικονομίας και τις στρατηγικές επιλογές του κοινωνικού συστήματος. Αρα χωρίς αμφισβήτηση του κοινωνικού πλαισίου και της κυρίαρχης πολιτικής, τόσο η αντίσταση του κινήματος, όσο κι η επιστημονική προσπάθεια θα οδηγούνται σε αδιέξοδο.

Το περιοδικό από το πρώτο του τεύχος κάνει ξεκάθαρο το σκοπό του «να συμβάλει με τον τρόπο του, ώστε στην παιδεία και τη ζωή τον τελευταίο και καθοριστικό λόγο να έχει ο εργαζόμενος λαός και η νεολαία» και υποδηλώνει το μέσο: «Παιδεία έξω από τη ζωή και τον καθορισμό της, δηλαδή έξω από την πολιτική, δεν υπάρχει». Ο προσανατολισμός του, λοιπόν, είναι πολιτικός, το στίγμα του ταξικό και η επιδίωξη μια: «Να γίνουν τα θέματα της παιδείας αντικείμενο πλατιάς συζήτησης και πεδίο πάλης ενός ευρύτερου κοινωνικού μετώπου, εκεί που ο λαός συνενώνεται με βάση το πραγματικό του συμφέρον και συνειδητοποιεί τη δύναμή του».

Γι' αυτό, όπως επισημαίνει η Συντακτική Επιτροπή, στήριγμα του περιοδικού αποτελούν αντικειμενικά όλες οι ζωντανές δυνάμεις του εκπαιδευτικού κινήματος και της ερευνητικής δραστηριότητας και ιδιαίτερα όσοι βγάζουν τον αγώνα από το μικροσκόπιο του χώρου τους και την προσωπική τους προσπάθεια από το ατομικό και μίζερο καβούκι των μικροφιλοδοξιών τους. Χαρακτηριστικό είναι ότι η ΕΣΑΚ - ΔΕΕ και Πανσπουδαστική ΚΣ, καθώς και επιστημονικές κινήσεις και ερευνητικά κέντρα, συνδικαλιστικές παρατάξεις στο χώρο των εκπαιδευτικών και των φοιτητών και σπουδαστών, καθώς και επιστημονικές κινήσεις και ερευνητικά κέντρα, όπως η Πανεπιστημονική και το Κέντρο Μαρξιστικών Ερευνών αποτελούν τους τακτικούς συνεργάτες αυτής της έκδοσης.

Πλούσια είναι η ύλη του περιοδικού στο τεύχος της άνοιξης, που εκδόθηκε μετά τις βουλευτικές εκλογές. Το περιεχόμενό του μπορεί να αξιοποιηθεί ως πηγή αντικειμενικής ενημέρωσης, αλλά και για τη μεθοδολογική επιστημονική ανάλυση των θεμάτων που αφορούν την εκπαίδευση, την παιδεία, τη διαδικασία της μόρφωσης και την κοινωνική διαπαιδαγώγηση. Επομένως το περιοδικό έχει τα εχέγγυα για να αποτελέσει έναν πολύτιμο οδηγό και σύμβουλο για την προσωπική προσπάθεια, αλλά και για την παρέμβαση αγωνιστικών δυνάμεων στα σχολεία, τα πανεπιστήμια, στους χώρους δουλιάς, τις γειτονιές. Ετσι εξηγείται η πλατιά του διάδοση σε όλη τη χώρα από το πρώτο τεύχος και ενώ αναμένεται στα τέλη του Ιούνη το επόμενο, συνεχίζεται η εγγραφή συνδρομητών (η ετήσια συνδρομή είναι 4.000 δρχ. και 50 δολάρια για το εξωτερικό).

Αναλυτικά η ύλη περιλαμβάνει:

1. Σημείωμα της σύνταξης όπου δίνεται το πολιτικό στίγμα του κάθε τεύχους.

2. Τα Επίκαιρα με χρονολόγιο της εκπαιδευτικής δραστηριότητας (στο πρώτο αυτό τεύχος τέτοιο μέρος δεν περιλαμβάνεται), σχολιασμός επίκαιρων ζητημάτων (αγώνες, συνέδρια - ημερίδες), δράση των συσπειρώσεων του κινήματος στο χώρο της παιδείας, σχόλια, μετωπική αντιπαράθεση, αναφορά στο επίκαιρο μήνυμα επετείων από αυτές που γιορτάζονται στα σχολεία ή και ποιητικός λόγος που αποδίδει επίκαιρα μηνύματα του περιοδικού. Στο πρώτο τεύχος ενδιαφέροντα στοιχεία για την πορεία της αντιεκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, τα αιτήματα του εκπαιδευτικού χώρου, τον προσχηματικό διάλογο του, εκλεκτού του συγκροτήματος Λαμπράκη, νέου υπουργού, τις φοιτητικές εκλογές, το μήνυμα της Επανάστασης του 1821 σήμερα, κ.ά.

3. Αρθρο πολιτικού και ιδεολογικού χαρακτήρα με βάση το κύριο θέμα του τριμήνου. Αρχή γίνεται με το άρθρο του καθηγητή πανεπιστημίου και βουλευτή του ΚΚΕ Γιώργου Χουρμουζιάδη για το ρόλο του δασκάλου.

4. Τις «Μελέτες, έρευνες, προβληματισμούς», θέματα δηλαδή έρευνας και μελέτης, γενικού περιεχομένου ή και θέματα που αφορούν την κάθε βαθμίδα ή κατηγορία, ζητήματα διδασκαλίας, διδακτικής, αναλυτικών προγραμμάτων κλπ.

5. Ειδικό θέμα, με τη μορφή αφιερώματος είτε συνέντευξης.

6. Εκπαιδευτική νομοθεσία, μερική ή ολική δημοσίευση και σχολιασμός νόμων, ΠΔ, Υπουργικών Αποφάσεων, στατιστική της εκπαίδευσης. Στο συγκεκριμένο τεύχος γίνεται αναφορά στο νόμο 2817 για την «Εκπαίδευση των ατόμων με ειδικές ανάγκες» και στην τροπολογία για τα ΤΕΙ που κατέθεσε η κυβέρνηση.

7. Διεθνής πείρα, άρθρο συγκριτικής μελέτης από Ελληνα ερευνητή ή αναδημοσίευση μεταφρασμένου άρθρου από ξένο περιοδικό ή δημοσιογραφική μετάδοση της σχετικής με την εκπαίδευση διεθνούς επικαιρότητας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το άρθρο του Γερμανού Τόρστεν Μπούλτμαν, από τα «Μαρξιστικά Τετράδια», με θέμα την «Ανισότητα σαν σχέδιο, η νεοφιλελεύθερη οικοδόμηση της εκπαίδευσης», με την εμπειρία από τις αντιεκπαιδευτικές ρυθμίσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση στη Γερμανία, που έχει προηγηθεί κατά πολύ από τη χώρα μας (γνωστοί οι λόγοι) στη διαδικασία της ταξικής επιλογής από πολύ νωρίς, ώστε μόνο ένα 28% φτάνει να παίρνει το «διαβατήριο» για επιστημονικές σπουδές.

8. Πρακτικές προτάσεις με απαντήσεις στα ερωτήματα που απασχολούν εκπαιδευτικούς, γονείς, νέους, με συνεργασία ειδικών παιδαγωγών, ψυχολόγων και κοινωνιολόγων κλπ. Αυτή τη φορά το θέμα που αναλύει η ενότητα είναι το φαινόμενο της δυσλεξίας.

9. Στην ύλη περιλαμβάνεται κριτική και παρουσιάσεις βιβλίων, όπως σχολικών εγχειριδίων, βοηθημάτων είτε εκδόσεων σχετικών με την εκπαίδευση και αγωγή των νέων.

10. Τέλος, πολύ σημαντική είναι η ενότητα που κλείνει το περιοδικό, αυτή του παιδαγωγικού λεξικού. Πρόκειται για την αποσαφήνιση παιδαγωγικών εννοιών και όρων, με βάση κυρίως τη σχετική μαρξιστική βιβλιογραφία, που μπορεί ο αναγνώστης, συγκεντρώνοντας τα τεύχη, να συγκροτήσει ένα σύντομο χρήσιμο, για αυτομόρφωση και γενικό προσανατολισμό, λεξικό.

Στα θέματα που ξεχωρίζουμε από την ποικίλη ύλη αυτής της νέας τριμηνιαίας έκδοσης, είναι τα θέματα στην ενότητα των «ερευνών - μελετών» και το ειδικό αφιέρωμα που αναφέρεται στην ιστοριογραφία στα σχολικά βιβλία.

«Το δίκαιο και η δημοκρατία με παραμορφωτικούς φακούς», είναι το θέμα της πρώτης μελέτης του Δ. Καλτσώνη , διδάκτορα της Κοινωνιολογίας του Δικαίου του Νομικού Τμήματος της Αθήνας, που αναδείχνει τον τρόπο με τον οποίο στρεβλώνονται οι έννοιες αυτές στο σχολείο. Ο συγγραφέας, χωρίς να μένει στο επίπεδο της αφηρημένης θεωρητικής ανάλυσης και κριτικής, στηρίζεται σε παραδείγματα που αντλεί από το σχολικό εγχειρίδιο «Εισαγωγή στο δίκαιο και τους πολιτικούς θεσμούς» και παρουσιάζει τη μαρξιστική άποψη που απουσιάζει εντελώς, ενώ παρέχεται η δυνατότητα για μεγαλύτερη εμβάθυνση με την προτεινόμενη βιβλιογραφία.

Ο παλαίμαχος φιλόλογος και παιδαγωγός, υπεύθυνος του Τμήματος Εκπαιδευτικών Προβλημάτων του ΚΜΕ, Γ. Κ. Μωραΐτης, αναφέρεται στο σύγχρονο πρόβλημα του «λειτουργικού αναλφαβητισμού», δηλαδή στην κατάσταση κατά την οποία το άτομο, παρόλο που γνωρίζει γραφή και ανάγνωση, δεν μπορεί να σταθεί και να λειτουργήσει δημιουργικά μέσα στην κοινωνία. Το φαινόμενο αυτό μέσα από την εμπεριστατωμένη ανάλυση του συγγραφέα προσεγγίζεται από την πλευρά του είδους του σχολείου, του περιεχομένου και της διαδικασίας κατάκτησης της γνώσης, με κεντρική θέση ότι η κρίση του συστήματος αντανακλάται και στο εκπαιδευτικό σύστημα, γι' αυτό δεν αρκεί η αλλαγή των όρων λειτουργίας του σχολείου για να εξασφαλιστεί η επιτυχία της μόρφωσης, έτσι ώστε να αξιοποιείται δημιουργικά στην κοινωνική ζωή.

Ακολουθεί μια επίκαιρη κριτική παρουσίαση και ανατροπή της κυβερνητικής προπαγάνδας για το λεγόμενο «ολοήμερο σχολείο», από τον Ν. Ζώτο , στέλεχος της ΕΣΑΚ-ΔΕΕ, η ολοκληρωμένη πρόταση της παράταξης, δοσμένη εκλαϊκευτικά και συστηματικά για το «ενιαίο δωδεκάχρονο βασικό δημόσιο και δωρεάν σχολείο», το σχολείο της γενικής πολυτεχνικής εκπαίδευσης, ως απαραίτητη προϋπόθεση για την οικοδόμηση της οποιασδήποτε επαγγελματικής, επιστημονικής ή άλλης ειδίκευσης.

Πολύ ξεχωριστή θέση στη θεματογραφία του τεύχους καταλαμβάνουν η παρουσίαση από ομάδα ερευνητών του ΚΜΕ της διδασκαλίας της Γεωγραφίας στο δημοτικό σχολείο, η κριτική ματιά στα Μαθηματικά του εκπαιδευτικού Γ. Κερασαρίδη, εκπροσώπου της «Πανεπιστημονικής» στην Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία.

Τέλος, στην ιδιαίτερης σημασίας και επικαιρότητας έρευνα για το «πού βαδίζει η σχολική ιστοριογραφία», σημειώνεται από τη σύνταξη του περιοδικού ότι η έλλειψη σαφήνειας, οι αντιφάσεις και παραλείψεις που σημειώνονται σε αυτή, δε φαίνεται να είναι αποτέλεσμα μόνο προχειρότητας αλλά, στο μεγάλο τους μέρος, σκοπιμότητας. Και συνεχίζει με την επισήμανση: «Η συγγραφή των διδακτικών βιβλίων κινήθηκε πέρα από το τυπικό, στο άτυπο αλλά αυστηρά προκαθορισμένο ιδεολογικό πλαίσιο: Να χρησιμοποιηθεί η διδασκαλία της ιστορίας για την καλλιέργεια στους μαθητές της "ευρωπαϊκής ιθαγένειας", που δε στηρίζεται ούτε στη διεθνιστική ούτε στην πατριωτική συνείδηση που δημιουργεί η αληθινή γνώση της ιστορίας, αντίθετα αποπνέει ραγιαδισμό και μαζί ένα σύγχρονο εξευρωπαϊσμένο σοβινισμό».

Την πολύ χρήσιμη παρουσίαση της διδασκαλίας του μαθήματος της Ιστορίας και των σχολικών βιβλίων έχει επιμεληθεί ομάδα ερευνητών που προσεγγίζει τόσο τη γενική κατεύθυνση των βιβλίων, το ιδεολογικό τους περιεχόμενο και προβάλλει την αντίληψη ότι οι λαοί δεν πρέπει να μάθουν στην ανοχή, όπως καλλιεργείται από την κυρίαρχη πολιτική, αλλά να μάθουν το κοινό τους συμφέρον, την ειρήνη, τη συνεργασία και την αλληλεγγύη στην πάλη για την απελευθέρωσή τους. Στη συλλογική αυτή δουλιά συμμετέχουν οι εκπαιδευτικοί Γ. Τεμεκενίδης, Β. Θεοδωρακόπουλος, Γ. Δουλόπουλος, Ε. Μπιμπίρη, οι ιστορικοί Β. Λάζαρης, Δ. Μόσχου και συνέβαλαν με τις παρατηρήσεις ο Κύπριος φοιτητής της Φιλοσοφικής Αθήνας Γ. Παππάς και ο ιστορικός Χρ. Τσιντζιλώνης.