Εταιρείες θέλει η κυβέρνηση τους δήμους, οι οποίοι θα πρέπει να καταρτίσουν επιχειρησιακά προγράμματα λειτουργίας με διάρκεια τέσσερα χρόνια. Τα προγράμματα αυτά, που θεσμοθέτησε ο νέος Δημοτικός και Κοινοτικός Κώδικας στόχο έχουν «η διαδικασία του προγραμματισμού, της παρακολούθησης και της μέτρησης των αποτελεσμάτων των δράσεων των δήμων να αποτελέσουν μια σταθερή εσωτερική λειτουργία και διαδικασία, στην οποία θα συμμετέχει σε όλες τις φάσεις, με συγκεκριμένο ρόλο, το ανθρώπινο δυναμικό του», όπως τονίζεται σε σχετική εγκύκλιο του υπουργείου Εσωτερικών.

Η εγκύκλιος στάλθηκε σε 231 ΟΤΑ που υποχρεούνται στην εκπόνηση επιχειρησιακών προγραμμάτων, εντός του πρώτου 6μήνου από την ανάληψη των καθηκόντων των νέων διοικήσεων. Πρόκειται για τους δήμους με πληθυσμό άνω των 10.000 κατοίκων, για τις πρωτεύουσες των νομών και για τους δήμους που προέρχονται από εθελούσια συνένωση. Αυτοί θα πρέπει μέχρι τις 15 Νοέμβρη να συμπληρώσουν ειδικό ερωτηματολόγιο του υπουργείου Εσωτερικών, το οποίο με τη σειρά του θα δώσει και τις κατευθύνσεις για τη σύνταξη των επιχειρησιακών προγραμμάτων. Κεντρική κατεύθυνση, όπως σημειώνεται τόσο στον Δημοτικό και Κοινοτικό Κώδικα όσο και στην εγκύκλιο του υπουργείου, είναι οι δήμοι να λειτουργήσουν ως επιχειρησιακές μονάδες, με βάση τις αρχές της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας, καθώς επίσης και της προσέλκυσης πρόσθετων οικονομικών πόρων και της αποτελεσματικότερης αξιοποίησης αυτών.

Τα επιχειρησιακά προγράμματα «έρχονται» να συμπληρώσουν μια σειρά ρυθμίσεων (όπως οι Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα, η τοπική φορολογία, η παραπέρα αποδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων) που θέλουν την ΤΑ να λειτουργεί ως φορέας επιχειρηματικότητας και ανταγωνιστικότητας, μακριά από το ρόλο που της προσδίδει η αιρετότητα.

Είναι χαρακτηριστικό πως η ίδια η διαδικασία κατάρτισης των επιχειρησιακών προγραμμάτων (4ετή διάρκεια, καθορισμός του περιεχομένου τους από την κυβέρνηση και έλεγχος της τήρησής τους από συγκεκριμένα εξωδημοτικά όργανα) αποκλείει από τη δημοτική δράση τον όποιον επηρεασμό της και αλληλοσυμπλήρωσή της από το τοπικό και εν γένει λαϊκό παράγοντα. Κάτι που δεν προκαλεί εντύπωση, αφού, όπως ακριβώς και οι εταιρείες, οι δήμοι καλούνται να αντιμετωπίσουν τους εργαζόμενους ως πελάτες, οι οποίοι θα έχουν καλή εξυπηρέτηση και αναβαθμισμένες υπηρεσίες εφόσον μπορούν να τις αγοράσουν.

Ευθύνες στους βουλευτές Καρδίτσας της ΝΔ - στους Δ. Σιούφα, υπουργό Ανάπτυξης, Σπ. Ταλιαδούρο, υφυπουργό Παιδείας και Κ. Τσιάρα - και γενικότερα στο κυβερνών κόμμα επέρριψε σε χτεσινή συνέντευξη Τύπου ο νομάρχης Καρδίτσας Β. Αναγνωστόπουλος, για την αποτυχία του να εκλεγεί στις νομαρχιακές εκλογές. «Τα πολιτικά γραφεία - είπε - αναλώθηκαν στο πώς θα εκλέξουν δημάρχους στο νομό. Αν πράγματι το κόμμα της ΝΔ έχει αυτή τη λογική και πιστεύει ότι οι νομαρχίες δεν εκφράζουν την πολιτική θέση, τότε πιστεύω ότι πρόκειται για τσαντιρομάγαζο».

Ο Β. Αναγνωστόπουλος «έριξε» μεγάλες ευθύνες και στον δήθεν «αντάρτη» της ΝΔ Χρ. Παλαμιώτη, που στο β΄ γύρο των εκλογών προχώρησε σε αγαστή συμμαχία με τον υποψήφιο του ΠΑΣΟΚ, Δ. Βερίλλη, ο οποίος εκλέχτηκε δήμαρχος Καρδίτσας, σημειώνοντας πως ενώ ισχυριζόταν ότι έχει την «καθαρότητα της ΝΔ», συντάχθηκε απόλυτα με τον υποψήφιο του ΠΑΣΟΚ και πανηγύριζαν στο ίδιο εκλογικό κέντρο.

Ιδιαίτερα ο Β. Αναγνωστόπουλος για τον Δ. Σιούφα είπε: «Ηταν ο μέγιστος υπουργός του νομού. Παρέστη σε κάποιες εκδηλώσεις, φωτογραφηθήκαμε, είπαμε. Εγώ το αποτέλεσμα μετρώ». Πρόσθεσε, επίσης, ότι ίδια ήταν η συμπεριφορά και του Σπ. Ταλιαδούρου, ενώ για τον Κ. Τσιάρα είπε ότι «αυτός είχε και περισσότερες απουσίες, καθώς εκεί που παρέστησαν οι άλλοι δεν μπορούσε να 'ρθει γιατί είχε κάποιο πρόβλημα».

Οι δηλώσεις Αναγνωστόπουλου έρχονται από μία άλλη πλευρά - και ανεξαρτήτως των όποιων επιδιώξεων υπηρετεί - να επιβεβαιώσουν την πολιτική συναλλαγή ανάμεσα στο ΠΑΣΟΚ, το ΣΥΝ και τη ΝΔ, η οποία εκδηλώθηκε φανερά και στο Δήμο της Καρδίτσας με την ανακοίνωση της συμφωνίας τους, η οποία οδήγησε στο να περάσει ο δήμος στα χέρια των δυνάμεων του δικομματισμού.

Η «Συμπαράταξη» αντιτάχτηκε μέσα και έξω από το Δημοτικό Συμβούλιο στις πολιτικές των κυβερνήσεων και των δημοτικών αρχών

Σε όλα αυτά θα έχει την - επί της ουσίας - συμφωνία του Κ. Σκανδαλίδη, το πρόγραμμα του οποίου συγκλίνει στα κεντρικής σημασίας ζητήματα με το πρόγραμμα της ΝΔ. Μάλιστα, σε ορισμένα σημεία, εμφανίστηκε και πιο «προωθημένος», στις θέσεις του, από τον Νικ. Κακλαμάνη. Οι ομοιότητες στα προγράμματα των δύο είναι προφανείς. Αλλωστε, το ΠΑΣΟΚ, στο απερχόμενο δημοτικό συμβούλιο, στήριξε στις περισσότερες περιπτώσεις τις επιλογές της δημοτικής αρχής της ΝΔ.

Από το πράσινο μέχρι και τις ...επενδυτικές δραστηριότητες, ο Νικ. Κακλαμάνης «βλέπει» παντού την «προσφορά» των ιδιωτών ή τη σύμπραξη μαζί τους ως «λύση». Μια τέτοια διαδικασία, όμως, έχει ήδη ξεκινήσει από τη σημερινή διοίκηση, σε πλήρη σύμπλευση με το ΠΑΣΟΚ.

Αναλυτικά, στο πρόγραμμα του Νικ. Κακλαμάνη:

• Για την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής, αναφέρει: «Κινητοποιούμε ιδιώτες και επιχειρήσεις για να αναλάβουν, ως προσφορά στους κατοίκους της πόλης που ζουν και δραστηριοποιούνται, την ανάπλαση και φροντίδα πράσινων χώρων της πόλης».
• Αναφερόμενος στον Πολιτισμό ως «κινητήρια δύναμη για την οικονομική ανάπτυξη της Αθήνας», λέει: «Υλοποιούμε το στόχο μας, λειτουργώντας καταλυτικά για την ανάπτυξη καινοτόμων επιχειρηματικών πρωτοβουλιών και τη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης στον τομέα του πολιτισμού». Δηλαδή, ο δήμος θα προωθήσει «επιχειρηματικές πρωτοβουλίες»!
• Για τις Συμπράξεις: «Αξιοποιούμε το θεσμό των ΣΔΙΤ για τη δημιουργία σύγχρονων υποδομών, εκμεταλλευόμενοι τις οργανωτικές ικανότητες και την ευελιξία του ιδιωτικού τομέα».
• Για τις χορηγίες: «Διασφαλίζουμε ολοκληρωμένο πρόγραμμα και συντονισμό των χορηγιών».
• Ενα ολόκληρο κεφάλαιο στο πρόγραμμα του Νικ. Κακλαμάνη είναι αφιερωμένο στην «ανάπτυξη καλών πρακτικών για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας». Εκεί, ανάμεσα στα άλλα, αναφέρει: «Προσελκύουμε επιχειρήσεις από το διεθνή χώρο» και «δημιουργούμε νέες οργανωμένες περιοχές για τη στέγαση των επιχειρηματιών».

Πολλά από τα παραπάνω αναφέρονται - με διαφορετική φρασεολογία - και στο πρόγραμμα του Κ. Σκανδαλίδη. Οπως για παράδειγμα, ότι θα προσφύγει «σε ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια καθώς και σε επενδυτικού χαρακτήρα συμμετοχή του χρηματοπιστωτικού συστήματος». Οτι θα χωροθετήσει «Μπίζνες Σέντερ» και «Χρηματοπιστωτικό Κέντρο» για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες των επιχειρηματιών. Οτι θα επανασχεδιάσει τις χρήσεις γης «με τη δημιουργία ζωνών μεγάλων επενδύσεων και οικονομικής δραστηριότητας στο Λεκανοπέδιο».

Η πολιτική αυτή που «οραματίζεται» ο Νικ. Κακλαμάνης έχει ήδη εφαρμοστεί. Ολες οι προηγούμενες διοικήσεις του δήμου και κύρια η τελευταία της Ντ. Μπακογιάννη έβαλαν τα «θεμέλια», ώστε να προωθηθεί ακόμη περισσότερο η πολιτική σε βάρος των εργαζομένων.

ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, στο δήμο, συμφώνησαν να παραδώσουν 220 στρέμματα στο Βοτανικό υπέρ της εξυπηρέτησης των επιχειρηματικών συμφερόντων της Ποδοσφαιρικής Ανώνυμης Εταιρείας «Παναθηναϊκός». Την ίδια στιγμή, μια σειρά από δραστηριότητες, που θα έπρεπε να πραγματοποιούν οι υπηρεσίες του δήμου, παραδόθηκαν σε ιδιώτες, με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι - δημότες να χαρατσώνονται για έργα που θα έπρεπε να τους παρέχονται δωρεάν. Χαρακτηριστικό αυτής της πολιτικής είναι τα τελευταία έντεκα χρόνια τα ανταποδοτικά τέλη στο Δήμο της Αθήνας - σε σπίτια και καταστήματα - έχουν αυξηθεί περίπου κατά 95%!..

Απέναντι σε όλα όσα προωθούν και έχουν ήδη εφαρμοστεί στο Δήμο της Αθήνας, από τις δυνάμεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, στέκεται η «Συμπαράταξη για την Αθήνα», με επικεφαλής τον Σπύρο Χαλβατζή.

Με τη δράση της όλα αυτά τα χρόνια, μέσα και έξω από το δημοτικό συμβούλιο: Καταψήφισε την παράδοση των 220 στρεμμάτων του Βοτανικού στην ΠΑΕ ΠΑΟ. Καταψήφισε και ενημέρωσε τους εργαζόμενους, όταν ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και ΣΥΝ αποφάσισαν να συμμετέχουν από κοινού στα χαφιεδοσυμβούλια των Συμβουλίων Πρόληψης Παραβατικότητας. Καταψήφισε κάθε πρόταση που παρέδιδε έργα που θα έπρεπε να εκτελέσουν υπηρεσίες του δήμου σε ιδιώτες. Καταψήφισε και αντιτάχτηκε στην αλλαγή των εργασιακών σχέσεων, στην προώθηση της μερικής απασχόλησης, των ελαστικών σχέσεων εργασίας. Καταψήφισε τις υπέρογκες αυξήσεις στα ανταποδοτικά τέλη από τις προηγούμενες διοικήσεις...

Παπαγεωργίου Βασίλης

• Εχουν, καθαρά, «αυτοδιοικητικό χαρακτήρα» και όχι γενικευμένο πολιτικό περιεχόμενο.
• Αφορούν, αποκλειστικά, τις «τοπικές κοινωνίες» που καλούνται να αναδείξουν τους «τοπικούς άρχοντες» και δε σχετίζονται με τη γενικότερη πολιτική των κυβερνήσεων, που δημιουργεί, πολλαπλασιάζει και οξύνει τα λαϊκά προβλήματα.
• Κρίνουν, κυρίως, πρόσωπα υποψηφίων, με κριτήριο τις «ικανότητές» τους κι όχι τις πολιτικές αντιλήψεις τους.

Για το «πέρασμα» της «απολιτικοποίησης» αξιοποίησαν και τις πολλές δήθεν «ανεξάρτητες υποψηφιότητες», οι οποίες έκαναν ό,τι μπορούσαν για να κρύψουν τις κομματικές δεσμεύσεις και τα πολιτικά «πιστεύω» τους. Βεβαίως, την επομένη των εκλογών οι ηγεσίες της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΝ «ξέχασαν» τις διακηρύξεις τους περί «ανεξάρτητης Αυτοδιοίκησης» και «ακομμάτιστων υποψηφίων» και έσπευσαν να εντάξουν τους νικητές στις «κομματικές επιτυχίες» τους, για να βγάλουν τα πολιτικά συμπεράσματα που τις συνέφεραν.

Με όλα αυτά και πολλά άλλα, κατάφεραν να φέρουν την προεκλογική περίοδο «στα μέτρα τους», καθώς σε αυτήν έλειψε η ουσιαστική πολιτική αντιπαράθεση στη βάση αρχών και επιχειρημάτων. Αντ' αυτής, επέλεξαν την τακτική των «ήπιων πολιτικών τόνων» και μεταφοράς της όποιας «αντιπαράθεσης» στο επίπεδο των «φτηνών εντυπωσιασμών» - βλέπε περίπτωση Ψωμιάδη - των ανεύθυνων προσωπικών διενέξεων και της αποπροσανατολιστικής και παραπλανητικής σκανδαλολογίας.

Βεβαίως, μπορεί αυτή η τακτική να τους βόλευε για την εξυπηρέτηση πολιτικών σκοπιμοτήτων και κομματικών επιδιώξεων, αλλά ήταν και επιβεβλημένη και, εν πολλοίς, «αναγκαστική», καθώς αυτά τα κόμματα, ακόμα και να το ήθελαν, δεν είχαν πολλά περιθώρια ουσιαστικής πολιτικής αντιπαράθεσης. Οι πολιτικές τους και σε ό,τι αφορά το ρόλο και την προοπτική της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και γενικότερα δεν έχουν ουσιαστικές διαφορές - το δείχνει και η συμφωνία τους στην ΚΕΔΚΕ, την ΕΝΑΕ, τις Τοπικές Ενώσεις Δήμων και Κοινοτήτων της χώρας - και ήταν δύσκολο να βρουν «πεδίο» πραγματικής πολιτικής διαφοροποίησης.

Το δεύτερο χαρακτηριστικό των τοπικών εκλογών είναι ότι διεξήχθησαν σε «κλίμα» άκρατης υποσχεσιολογίας και ρουσφετολογίας, αλλά και πιέσεων και εκβιασμών, ακόμα και χρηματισμού για την εξαγορά ψήφων.

Ιδιαίτερα στους μικρούς δήμους γίναμε μάρτυρες εκτεταμένης κι απροκάλυπτης προσπάθειας για τη διαμόρφωση μιας «περιρρέουσας ατμόσφαιρας» πολιτικής διαφθοράς και κοινωνικής σήψης. Στο πλαίσιο αυτής της «κατάστασης», οι συνδυασμοί της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ συγκρότησαν τα ψηφοδέλτιά τους, τάζοντας θέσεις και αξιώματα στους υποψήφιους και, σε αρκετές περιπτώσεις, πρόσφεραν και χρήμα για τους δελεάσουν να συμμετάσχουν.

Ταυτόχρονα, άσκησαν αφόρητες πιέσεις και προχώρησαν σε ωμούς εκβιασμούς σε βάρος υποψηφίων για να μην συμμετάσχουν ή και να αποχωρήσουν από τα ψηφοδέλτια των αγωνιστικών συνδυασμών, που στήριξε το ΚΚΕ και οι άλλες ριζοσπαστικές δυνάμεις. Εγιναν και συγκεκριμένες καταγγελίες γι' αυτό, όπως, π.χ., του υποψήφιου δημάρχου της Ελασσόνας, Β. Κατή.

Υπάρχουν, επίσης, περιπτώσεις που συνδυασμοί απευθύνθηκαν σε ψηφοφόρους προσφέροντάς τους χρηματικά ποσά για να πάρουν την ψήφο τους.

Το τρίτο χαρακτηριστικό των εκλογών ήταν η πολιτική συναλλαγή ανάμεσα στη ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΝ και η λειτουργία των «συγκοινωνούντων δοχείων» μεταξύ των συνδυασμών που αυτά στήριξαν. Εδώ τα «φαινόμενα» είναι εμφανή και τα στοιχεία αδιάψευστα.

Εν αρχή υπήρξαν μυστικές, ή και φανερές συμφωνίες ανάμεσα στα τρία κόμματα - σε τοπικό, αλλά και σε κεντρικό επίπεδο - για συνεργασίες. Το είδαμε αυτό στις περιπτώσεις των κοινών υποψηφίων ΠΑΣΟΚ - ΣΥΝ, όπως, π.χ. στις νομαρχίες Τρικάλων, Πρέβεζας, Σάμου και αλλού και σε πάρα πολλούς δήμους σε όλη τη χώρα.

Γνωστό είναι, επίσης, ότι πολλοί υποψήφιοι του ΣΥΝ, που «κατέβηκαν», τελικά, είτε μόνο με την υποστήριξη του κόμματός τους, είτε με το απατηλό πρόσωπο του «ανεξάρτητου», είχαν προηγουμένως ζητήσει το «χρίσμα» από το ΠΑΣΟΚ και δεν το πήραν.

Τα παραδείγματα πολλά και να αναφέρουμε μόνο τους υποψήφιους του ΣΥΝ για τη Νομαρχία της Καρδίτσας και τους Δήμους Λάρισας και Ιωαννίνων. Χαρακτηριστικό είναι και το παράδειγμα στο Δήμο Λιβαδειάς όπου το ψηφοδέλτιό του υποστηρίχτηκε από τη μισή Τοπική Οργάνωση του ΠΑΣΟΚ, στελέχη της οποίας, με επικεφαλής τον Γραμματέα της, συμμετείχαν ως υποψήφιοι κι άλλα ενήργησαν ως «κομματάρχες» υπέρ του, με την παρότρυνση ορισμένων βουλευτών του ΠΑΣΟΚ.

Υπήρξαν και συνεργασίες ΝΔ - ΣΥΝ, όπως και ΝΔ - ΠΑΣΟΚ - κυρίως σε μικρούς δήμους - ενώ είχαμε και συνεργασία και των τριών κομμάτων. Οπως π.χ. στο Δήμο Καρδίτσας, όπου τόσος «ντόρος» έγινε για την ανύπαρκτη «ανίερη συμμαχία ΚΚΕ - ΝΔ» και τελικά αποδείχτηκε ότι η μόνη υπαρκτή συνεργασία ήταν αυτή των συνδυασμών του ΠΑΣΟΚ, του δήθεν «αντάρτη» της ΝΔ και του ΣΥΝ, που παρέδωσε το δήμο στα χέρια του δικομματισμού.

Τα αποτελέσματα αυτής της πολιτικής συναλλαγής, φάνηκαν, πιο καθαρά, στο β΄ γύρο των εκλογών, όπου λειτούργησαν τα «συγκοινωνούντα δοχεία». Ετσι, είδαμε στην Καρδίτσα τον ΣΥΝ, αλλά και δυνάμεις της ΝΔ να διοχετεύουν ψήφους προς τους υποψήφιους του ΠΑΣΟΚ στο δήμο, αλλά και στη νομαρχία. Χαρακτηριστικές απ' αυτή την άποψη είναι και οι χτεσινές δηλώσεις του υποψήφιου νομάρχη της ΝΔ, Β. Αναγνωστόπουλου, ο οποίος κατηγόρησε στελέχη του κόμματός του - φωτογράφισε τους υπουργούς Δ. Σιούφα και Σπ. Ταλιαδούρο και κατονόμασε τον «αντάρτη» Χρ. Παλαμιώτη και άλλους υποψήφιους δημάρχους στην περιοχή - ότι βοήθησαν τον αντίπαλό του.

Και είδαμε σε πάρα πολλούς δήμους της Αθήνας, τις ψήφους των συνδυασμών της ΝΔ να πάνε «σούμπιτοι» στους υποψηφίους του ΣΥΝ. Αλλωστε, ο ίδιος ο γραμματέας της ΝΔ Λ. Ζαγορίτης, το είπε ξεκάθαρα, λίγες μέρες πριν το β΄ γύρο, όταν στην ουσία κάλεσε τους ψηφοφόρους της ΝΔ σε Νέα Σμύρνη, Ελληνικό, Καισαριανή, Ν.Φιλαδέλφεια και αλλού να ψηφίσουν τους υποψήφιους που υποστήριζε ο ΣΥΝ. Επιπλέον, μόλις προχτές η υποψήφια του ΠΑΣΟΚ στη Νέα Σμύρνη και μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου του ΠΑΣΟΚ Ν. Κατσέλη περιέγραψε ανάγλυφα - με συνέντευξή της - όλο το σκηνικό της συναλλαγής. Μίλησε για στήριξη του υποψήφιου του ΣΥΝ στη Ν. Σμύρνη Γ. Κουτελάκη στο ψηφοδέλτιο της Φ. Γεννηματά. Μίλησε για συνεργασία της ΝΔ με τον ΣΥΝ στο β΄ γύρο. Μίλησε για «πάγια συμφωνία» ΠΑΣΟΚ και ΣΥΝ στο να μοιράζουν μεταξύ τους τους Δήμους Καλλιθέας και Ν. Σμύρνης...

Ακόμα, δεν έλειψαν και οι περιπτώσεις άλλων δήμων, όπως π.χ. στο Δήμο Κοιλάδας της Λάρισας, όπου οι ψήφοι της ΝΔ κατευθύνθηκαν προς τους υποψήφιους του ΠΑΣΟΚ, με μοναδικό σκοπό να μην εκλεγεί ο υποψήφιος που υποστηρίχτηκε από το ΚΚΕ, το ΔΗΚΚΙ, την Κομμουνιστική Ανανέωση, την Παρέμβαση Αριστερών Πολιτών.

Μέσα σ' αυτό το «σαθρό και βρώμικο τοπίο» έδωσαν τη μάχη των εκλογών οι αγωνιστικοί συνδυασμοί που στηρίχτηκαν από το ΚΚΕ και τις άλλες ριζοσπαστικές δυνάμεις. Μια μάχη με ιδιαίτερες δυσκολίες, αφού δεν είχαν ν' αντιμετωπίσουν μόνο τους αντιπάλους, αλλά και την «περιρρέουσα ατμόσφαιρα», η οποία δυσκόλευε, αφάνταστα, την πολιτική παρέμβασή τους.

Παρ' όλα αυτά, έδωσαν τη μάχη με πίστη και αποφασιστικότητα και, σε πολλές περιπτώσεις, κατάφεραν να έχουν πολύ θετικά αποτελέσματα κι αυτή η επιτυχία έχει βαρύνουσα σημασία για το αύριο. Διότι, ναι μεν ο δικομματισμός, που ευθύνεται για όλη αυτή την «κατάσταση», έμεινε αλώβητος και σ' αυτές τις εκλογές και θα συνεχίσει την αντιλαϊκή πολιτική του - ας αναλογιστούν τις ευθύνες τους γι' αυτό όσοι από τα λαϊκά στρώματα, με την ψήφο τους, του έδωσαν την ευκαιρία - αλλά αυτό δε σημαίνει ότι δε θα υπάρξουν λαϊκές αντιστάσεις.

Τα λαϊκά προβλήματα είναι εδώ και οι λαϊκοί αγώνες μπροστά. Και πολλά μπορούν να γίνουν, αν περισσότεροι θελήσουν ν' απεγκλωβιστούν από το δικομματισμό και συνειδητοποιήσουν πως έχουν τη δύναμη να παλέψουν κατά της αντιλαϊκής πολιτικής του και για την ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος.