Εργαστήριο συντήρησης

Κατ' αρχάς το Μουσείο της Ταινιοθήκης αποτελεί ένα αληθινό κόσμημα της κινηματογραφικής μας ιστορίας. Στα σπάνια εκθέματά του περιλαμβάνονται: Η συλλογή από τις πρώτες κάμερες λήψης και προβολής, μια πλήρης σειρά μηχανών και αντικειμένων της τεχνικής επεξεργασίας ήχου και εικόνας ταινιών, καθώς και μια σειρά από «προκινηματογραφικά» μηχανήματα. Από το 1990 μάλιστα λειτουργεί το μοναδικό στην Ελλάδα εργαστήριο συντήρησης και αποκατάστασης ταινιών και μέχρι σήμερα έχουν αποκατασταθεί 15 σπάνιες ταινίες των πρώτων χρόνων του ελληνικού κινηματογράφου, εκ των οποίων οι περισσότερες θεωρούνταν χαμένες. Ενας ειδικός αποθηκευτικός κλιματιζόμενος χώρος λειτουργεί εκτός κατοικήσιμης ζώνης για τη φύλαξη των εύφλεκτων ταινιών. Ο τομέας συντήρησης και αποκατάστασης του κινηματογραφικού υλικού, χάρη στις τεχνικές γνώσεις του εξειδικευμένου προσωπικού, αλλά και στον εξοπλισμό των εγκαταστάσεών της έχει τη δυνατότητα της άρτιας συντήρησης και αποκατάστασης παλαιού κινηματογραφικού υλικού. Ακόμη η Ταινιοθήκη έχει στην κατοχή της το μεγαλύτερο και σημαντικότερο κινηματογραφικό αρχείο της Ελλάδας. Σ' αυτό περιέχονται 2.000 κόπιες ξένων ταινιών μεγάλου μήκους, 450 κόπιες ελληνικών ταινιών μεγάλου μήκους, 1.000 ελληνικά και ξένα ντοκιμαντέρ, 130 ελληνικές και ξένες ταινίες μικρού μήκους, 1.000.000 μέτρα φιλμ με σπάνιο αρχειακό υλικό. Επίσης 35.000 αυθεντικές φωτογραφίες από τον ελληνικό και ξένο κινηματογράφο, 1.800 αφίσες ελληνικών ταινιών, 800 αφίσες ξένων, ελληνικά και ξένα σπάνια σενάρια και κινηματογραφικά περιοδικά, βιβλία, προγράμματα, βιντεοκασέτες κ.ά. Αλλά και η εκδοτική δραστηριότητά της, που αρχίζει από το 1950, αποτελεί αδιαμφισβήτητο τεκμήριο της πλούσιας συνεισφοράς της όλα αυτά τα χρόνια. Για κάθε ειδικό αφιέρωμα, για κάθε ενότητα προβολών, η Ταινιοθήκη εκδίδει κάθε φορά ένα πλούσιο σε υλικό πρόγραμμα, έτσι ώστε σήμερα να υπάρχουν πάνω από 4.000 ειδικά προγράμματα.

Ιστορικά, η Ταινιοθήκη αποτελεί την εξέλιξη της δραστηριότητας της Κινηματογραφικής Λέσχης Αθηνών, που ιδρύθηκε το 1950 από την Ενωση Κριτικών Κινηματογράφου και στη συνέχεια η Αγλαΐα Μητροπούλου και η αδελφή της Μόνα ίδρυσαν την Ταινιοθήκη, η οποία από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα στεγάζεται στην οδό Κανάρη 1, στην Αθήνα, στο Μέγαρο Δεληγιώργη, έργο του Τσίλερ, αρχιτεκτονικό αριστούργημα της νεοκλασικής Αθήνας του 1860. Στο κτίριο αυτό στεγάζονται τα γραφεία, η αίθουσα προβολών 100 θέσεων, το Μουσείο, η βιβλιοθήκη και το βιντεοαναγνωστήριο. Το κτίριο είναι ιδιοκτησία του Μετοχικού Ταμείου Πολιτικών Υπαλλήλων και έχει παραχωρηθεί στην Ταινιοθήκη επί μισθώσει.

Και από εδώ ξεκινάει το πρόβλημα. Βλέπετε σχεδόν τίποτε δεν έχει την τύχη και την αντιμετώπιση που του αξίζει στην Ελλάδα. Για πολλά χρόνια η Ταινιοθήκη κινδυνεύει να μείνει άστεγη, καθώς από το 1995, μετά από αίτηση του Ταμείου πολιτικών υπαλλήλων, έχει εκδοθεί δικαστική απόφαση έξωσης (1997), η οποία ευτυχώς δεν έχει ενεργοποιηθεί, χωρίς όμως και να έχει δοθεί μόνιμη λύση στην καθημερινή απειλή να μείνει άστεγη η Ταινιοθήκη. Το Ταμείο ως ιδιοκτήτης του κτιρίου επιθυμούσε να το νοικιάσει σε ιδιώτη. Λίγο μετά την απόφαση έξωσης μάλιστα κάποιοι σχεδίαζαν να το μετατρέψουν σε ουζερί. Ξεκίνησαν εργασίες, ξήλωσαν και ουσιαστικά κατέστρεψαν την περίβολο του νεοκλασικού κτιρίου. Κι εδώ τίθεται ένα άλλο πρόβλημα. Ενώ προστατεύεται ως νεοκλασικό κτίριο, δεν υπάρχει διάταγμα για συμβατές και ασύμβατες χρήσεις. Ετσι οι ιδιώτες μπορούν ανά πάσα στιγμή να μετατρέψουν τη χρήση τους σε οτιδήποτε.

Η μόνη ευχάριστη είδηση είναι ότι ο παλιός κινηματογράφος « Λαΐδα», στον Κεραμικό (Ιερά Οδός και Μ.Αλεξάνδρου), θα παραχωρηθεί στην Ταινιοθήκη προκειμένου να στεγαστεί το μεγαλύτερο μέρος δραστηριοτήτων και το εργαστήριο συντήρησης της Ταινιοθήκης. Το 50% του οικοδομικού τετραγώνου έχει ήδη αγοραστεί από το ΥΠΕΧΩΔΕ, ενώ γίνονται προσφορές και για το άλλο μισό το οποίο ανήκει σε κάποιο Εκκλησιαστικό Ιδρυμα. Βέβαια, το όλο έργο θα στοιχίσει τουλάχιστον 1 δισ., αλλά η πολιτεία οφείλει να το διαθέσει, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα κέντρο που θα στεγάσει την κληρονομιά της Εβδομης Τέχνης. Και βέβαια το συγκεκριμένο έργο δεν μπορεί να δώσει λύση σε άμεσα προβλήματα, γιατί είναι ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο, το οποίο καλώς να έρθει, αλλά μέχρι τότε τι θα γίνει;

Η σκέψη, πάντως, και πρόταση της διοίκησης της Ταινιοθήκης είναι να παραμείνει η διοίκηση και το Μουσείο στο κτίριο Τσίλερ, που είναι συνδεδεμένο ιστορικά με την Ταινιοθήκη και το έργο της. Για να γίνει κάτι τέτοιο, όμως, θα πρέπει να δοθεί μόνιμη λύση στο ιδιοκτησιακό καθεστώς του κτιρίου. Η πρόταση της Ταινιοθήκης είναι το κτίριο να περιέλθει στην κτηματική περιουσία του κράτους, παραχωρώντας ίσης ή μεγαλύτερης αξίας κτίριο στο Ταμείο Πολιτικών Υπαλλήλων, έτσι ώστε να παραχωρηθεί το κτίριο Τσίλερ για χρήση στην Ταινιοθήκη. Οι λόγοι που η διοίκηση ζητά τη μεταφορά ορισμένων δραστηριοτήτων στη «Λαΐδα» και όχι πλήρη μετεγκατάσταση δεν είναι συναισθηματικοί, αλλά ιστορικοί. Τα 50 χρόνια δράσης της Ταινιοθήκης στο χώρο αυτό κάνουν «ένα» σώμα την Ταινιοθήκη και το κτίριο.

Ενα άλλο πρόβλημα, ίσως το σημαντικότερο αυτή τη στιγμή, είναι η κατάσταση του κτιρίου, καθώς αυτό χρήζει εργασιών, επιβεβλημένων από τις ζημιές που προκάλεσε ο σεισμός. Το κτίριο είναι χαρακτηρισμένο κίτρινο. Πριν λίγο καιρό πέρασε κάποιο συνεργείο και έκανε πρόχειρες επισκευές, τις οποίες μάλιστα ο δευτεροβάθμιος έλεγχος των μηχανικών του ΥΠΕΧΩΔΕ έκρινε πως δεν είναι οι ενδεδειγμένες.

Μένει, λοιπόν, να ενδιαφερθεί (ελπίζουμε σύντομα) η Διεύθυνση Νεωτέρων Μνημείων και Πολιτιστικών Κτιρίων του ΥΠΠΟ, γιατί μια βόλτα, σε έναν απλό επισκέπτη, πόσο μάλλον στους ειδικούς, προκαλεί θλίψη από την κατάσταση του κτιρίου.

Σκηνή από την ταινία του Ζαν Λικ Γκοντάρ «Με κομμένη την ανάσα»

Αύριο Δευτέρα στην ΕΤ-3 στις 20.00 θα προβληθεί η κορυφαία ταινία του Ζαν Λικ Γκοντάρ «Με κομμένη την ανάσα», που γυρίστηκε στα 1960, με κινηματογραφική, αφηγηματική γλώσσα, υιοθετώντας για πρώτη φορά τα αιφνίδια χωροχρονικά άλματα. Η υπόθεση έχει κάπως έτσι: Κάποιος κλέβει ένα αμερικανικό αυτοκίνητο στη Μασσαλία και ξεκινά για το Παρίσι. Μέσα στο αμάξι ανακαλύπτει ένα πιστόλι και διασκεδάζει παίζοντας και σκοπεύοντας τα αυτοκίνητα με τα οποία διασταυρώνεται. Μέχρι τη στιγμή που πέφτει σε ένα μπλοκ αστυνομικών και για να το αποφύγει πατάει γκάζι, αλλά οι μοτοσικλετιστές τον ακολουθούν. Στρίβει σ' ένα παράπλευρο δρόμο, νομίζοντας ότι ξέφυγε, αλλά πέφτει πάνω σ' έναν αστυνομικό και χωρίς να σκεφτεί, να καταλάβει τι κάνει, τον πυροβολεί και τον σκοτώνει. Και φεύγει τρέχοντας, πεζή, φορώντας μονάχα το πουκάμισό του. Κάποτε φτάνει απελπισμένος και κυνηγημένος μέχρι το Παρίσι και συναντά μια νεαρή, πανέμορφη Αμερικανίδα, που πουλά στα Σανζ Ελιζέ φύλλα της «Χεράλντ Τριμπιούν».

Πώς μπορεί κανείς να αντισταθεί σ' αυτό το ωραίο μουτράκι, που το πλαισιώνουν κοντά αγορίστικα μαλλιά; Η Τζιν Σίμπεργκ, στη γοητεία της οποίας κανείς δεν έμεινε αδιάφορος, ούτε ακόμη και ο συγγραφέας Κάρλος Φούεντες, που πρόσφατα έγραψε ένα μυθιστόρημα για τον έρωτά του με την Αμερικανίδα ηθοποιό και τον τραγικό, από ναρκωτικά θάνατό της, ακολουθεί τον Ζαν Πολ Μπελμοντό και με την πολύτιμη βοήθεια του σκηνοθέτη, οι ηθοποιοί καταφέρνουν να φτιάξουν ένα από τα πολύ σημαντικά φιλμ του γαλλικού νέου κύματος.

Ο Ελβετός σκηνοθέτης Ζαν Λικ Γκοντάρ, που το έργο του αποτελεί σταθμό στην ιστορία του σύγχρονου κινηματογράφου, γεννήθηκε στα 1930. Στα 1949 γράφτηκε στη Σορβόνη για να σπουδάσει εθνολογία, αλλά γρήγορα συνειδητοποίησε πως για άλλα διψά η ψυχή του και στράφηκε προς την 7η Τέχνη, την οποία υπηρέτησε πιστά και επαναστατικά, ανατρεπτικά. Με τη συνεχή αναζήτηση και μεταβολή που εκφράζει το έργο του, θεωρείται, και δίκαια πιστεύουμε, ως ένας από τους κορυφαίους σκηνοθέτες της εποχής μας και η επιρροή του στην εξέλιξη του κινηματογράφου είναι μεγάλη. Ανυπολόγιστη, θα λέγαμε.

Οπως κάθε Κυριακή έτσι και σήμερα το «Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας» θα μεταδώσει στις 09.00 την εκπομπή «Αρχιμουσικοί του 20ού αιώνα» που επιμελείται και παρουσιάζει η Μαρία Κοπανά.

Πρόκειται για μια εκπομπή που είναι αφιερωμένη στους μεγαλύτερους μαέστρους του αιώνα μας. Και φυσικά μετά την εκτενή αναφορά που έγινε στη ζωή και το έργο του μεγάλου συνθέτη Β. Φουρτβένγκλερ και αντίστοιχα των Α. Νίκις και Γκούσταβ Μάλερ, σήμερα η εκπομπή είναι αφιερωμένη στον Αρτούρο Τοσκανίνι, σ' έναν από τους μεγαλύτερους μαέστρους της εποχής μας, αλλά και όλων των εποχών. Ο Α. Τοσκανίνι διηύθυνε για πρώτη φορά, στην ηλικία των 19 χρόνων(!), σε μια περιοδεία στην Αμερική, αντικαθιστώντας το μόνιμο μαέστρο της «Αΐντα» του Τζιουζέπε Βέρντι και μάλιστα χωρίς κοιτά ή να κρατά παρτιτούρα. Αυτήν την τακτική την ακολούθησε μέχρι το μακρύ τέλος της καλλιτεχνικής του καριέρας. Ο Α. Τ. έχει διευθύνει ορισμένες από τις μεγαλύτερες ορχήστρες του κόσμου, όπως η Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης, της Βιέννης, τη Συμφωνική του BBC, καθώς και τη ΝΒC Συμφωνική Ορχήστρα.

Ο Τοσκανίνι υπήρξε κύριος αντίζηλος του Φουρτβένγκλερ, τον οποίον αντικατέστησε στη θέση του αρχιμουσικού της Φιλαρμονικής της Νέας Υόρκης.

Η εξαιρετική του μνήμη και ακοή, ο αυστηρός, δεσποτικός χαρακτήρας του, η επιμονή του στην ανωτερότητα και την καθαρότητα των μουσικών κειμένων, καθώς και η εμμονή του στην τελειότητα, είναι ορισμένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του που συντέλεσαν στη μοναδικότητά του. Στην εκπομπή αυτή, μαζί με το έργο του Αρτούρο Τοσκανίνι, μεταδίδονται και αποσπάσματα από σπάνιες ιστορικές ζωντανές ηχογραφήσεις του μεγάλου αρχιμουσικού

Εξάλλου, και πάλι σήμερα στις 9 το βράδυ, από το «Τρίτο Πρόγραμμα» η εκπομπή «Η Οπερα στο Τρίτο», θα μας ταξιδέψει στο μακρινό Μακάο της Κίνας. Με την ενσωμάτωση της πορτογαλικής αποικίας στην κινέζικη επικράτεια, το Πολιτιστικό Κέντρο του Μακάο μας προσφέρει μια μοναδική και πανηγυρική παράσταση της όπερας του Τζιουζέπε Βέρντι:

«Αΐντα», με ερμηνεύτρια την εξαιρετική Ρωσίδα υψίφωνο Γκαλίνα Γκορτσακόβα και τα χορωδιακά και ορχηστρικά σύνολα της Κινέζικης Οπερας υπό τη διεύθυνση του Ρενάτο Παλούμπο. Οι εκπομπές εισάγονται και συμπληρώνονται από σπανιότατο ηχητικό υλικό αρχείου και ιστορικές αναφορές στην ερμηνευτική ιστορία των έργων.

Η ταινία - ντοκιμαντέρ του Νίκου Γραμματικού, που θα παρουσιάσει η ΕΤ-1 στις 20.15, μοιάζει να παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον. «Τα νυχτολούλουδα», όπως είναι ο τίτλος του ντοκιμαντέρ, θα μας εισάγουν σ' έναν κόσμο άγνωστο για τους περισσότερους από μας: Στην εκπαίδευση των παιδιών με προβλήματα όρασης, που αποτελεί για τα ίδια τον ακρογωνιαίο λίθο στην προσπάθειά τους να ενταχθούν στην κοινωνία. Ενα δωδεκάχρονο αγόρι, ο Μανώλης, μαζί με τους φίλους του, όλοι εκ γενετής τυφλοί, θα μας παρασύρει στο δικό του κόσμο, εκεί, που όλες οι άλλες αισθήσεις κατ' ανάγκην οξύνονται. Στη διαδρομή θα μας δείξει πώς συλλαμβάνουν και πώς εκτιμούν τις λεπτομέρειες ενός εξωτερικού κόσμου που δεν έχουν ποτέ δει και επίσης θα μας εξηγήσουν τον τρόπο με τον οποίον ξεπερνούν τα εμπόδια που πρέπει να υπερπηδήσουν, και πώς, εντέλει, με τις αισθήσεις τους σε διαρκή επαγρύπνηση γνωρίζουν το περιβάλλον και αναγνωρίζουν τον κόσμο. Η ταινία διακρίθηκε με Α` Βραβείο Ντοκιμαντέρ στο 40ό Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.

Από την εξαιρετική σειρά της ΕΤ-3 στις 20.00 τη Δευτέρα θα γνωρίσουμε το «Κλασικό γαλλικό στιλ του 17ου και του 18ου αιώνα». Στα τέλη του 17ου και στις αρχές του 18ου αιώνα τα έθνη της Ευρώπης έζησαν μια μορφωτική θαλασσοταραχή, η οποία ήρθε από τη Γαλλία και ξαφνικά η γαλλική γλώσσα θεωρήθηκε ως μια κομψή γλώσσα υψηλής αισθητικής. Τα παλάτια του Ερμιτάζ δε θα είχαν ποτέ χτιστεί, αν δεν υπήρχε το πάθος της Μεγάλης Αικατερίνης να αμυνθεί και στη συνέχεια να επιτεθεί στη Γαλλική Αυλή. Σήμερα, δυο αιώνες αργότερα, το Ερμιτάζ φιλοξενεί μια απαράμιλλη έκθεση κλασικών γαλλικών έργων από την εποχή του Λουδοβίκου του 14ου (γνωστός ως «βασιλιάς ήλιος»), μια εποχή εισήγαγε τη Γαλλία στη σφαίρα της διεθνούς εξοχότητας στην Τέχνη και στη γλώσσα, στα εικαστικά, στα μουσικά, αλλά και στα φιλοσοφικά ρεύματα.

Σήμερα από τη ΝΕΤ στις 10.30 θα παρουσιαστεί η 2η εκπομπή της σειράς «Η ιστορία του ελληνικού νομίσματος» με τίτλο η «Χρυσή ακμή». Η εκπομπή περιλαμβάνει όλη τη μετέπειτα εξέλιξη και διάδοση του νομίσματος στο χώρο της Μεσογείου κατά την εποχή της κλασικής αρχαιότητας. Και, φυσικά, ξεκινά από την Αθήνα, με τα μεταλλεία ασημιού στη Λαυρεωτική, όπου έκοβαν τα περίφημα Αθηναϊκά τετράδραχμα - οι Γλαύκες και Οι Κόρες των Αθηνών. Ακολουθεί η Κόρινθος, η μεγαλύτερη εμπορική πόλη της Ελλάδας, και εκεί πρωτοστατούν οι ασημένιοι στατήρες με τη μορφή του Πήγασου, της Αθηνάς, της Αφροδίτης. Κατόπιν έχουμε τις περιγραφές της μεγάλης χαρακτικής τέχνης που άνθισε στην Κάτω Ιταλία και στη Σικελία, «περιγραφές» που έχουν για παραστάσεις ανάγλυφα και που θεωρούνται από τα σπουδαιότερα νομίσματα, όπως αυτό της Αρεθούσας.