Σάββατο 11 Νοέμβρη 2023 - Κυριακή 12 Νοέμβρη 2023
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΑΠΡΟΣΔΟΚΗΤΗ ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ «LUCY»
Ο αστεροειδής Ντίνκινες αποδείχτηκε αρχικά διπλός και τελικά τριπλός!

Η πρώτη φωτογραφία από τη «Lucy», που έδειξε ότι ο Ντίνκινες είναι διπλός αστεροειδής, με έναν μικρότερο βράχο να περιφέρεται γύρω από τον μεγαλύτερο
Η πρώτη φωτογραφία από τη «Lucy», που έδειξε ότι ο Ντίνκινες είναι διπλός αστεροειδής, με έναν μικρότερο βράχο να περιφέρεται γύρω από τον μεγαλύτερο
Την 1η του Νοέμβρη, η διαστημοσυσκευή «Lucy» πέρασε κοντά από έναν αστεροειδή της κύριας ζώνης των αστεροειδών, τον Ντίνκινες. Απώτερος στόχος της αποστολής είναι η μελέτη για πρώτη φορά μιας διπλής ομάδας αστεροειδών, που βρίσκονται στην τροχιά του Δία και ονομάζονται Τρωικοί. Η μια ομάδα προηγείται του Δία και η άλλη έπεται. Οι αστεροειδείς αυτοί θεωρείται πως είναι σχετικά αναλλοίωτοι από τότε που σχηματίστηκαν μαζί με το υπόλοιπο ηλιακό σύστημα και θα προσφέρουν χρήσιμες πληροφορίες για τη διαδικασία σχηματισμού πλανητικών συστημάτων, αλλά και για την εμφάνιση της ζωής στη Γη. Για να μεγιστοποιήσει τα αποτελέσματα της αποστολής και να ελέγξει την καλή λειτουργία των οργάνων πλοήγησης και παρατήρησης, η ομάδα ελέγχου σχεδίασε την πορεία του σκάφους έτσι ώστε να μπορέσει να εξετάσει «στα πεταχτά» και τον Ντίνκινες, που βρίσκεται στην περιοχή μεταξύ Αρη και Δία. Ντίνκινες σημαίνει υπέροχος στην Αμχαρική γλώσσα και ο αστεροειδής δικαιολόγησε πλήρως το όνομά του.

Στις 2 Νοέμβρη περίμενε τους επιστήμονες η πρώτη έκπληξη καθώς λάμβαναν τις πρώτες φωτογραφίες από το κοντινό πέρασμα της «Lucy». Ο Ντίνκινες, που αποκαλείται και με το υποκοριστικό Ντίνκι, αποδείχτηκε ότι δεν ήταν ένας αστεροειδής, αλλά ένα διπλό σύστημα αστεροειδών, με έναν μικρότερο βράχο να περιφέρεται ως δορυφόρος γύρω από τον μεγαλύτερο. Λίγες μέρες αργότερα, στις 7 Νοέμβρη, οι επιστήμονες της NASA ανακοίνωσαν ότι τους περίμενε μια μεγαλύτερη έκπληξη, καθώς νέα φωτογραφία από άλλη γωνία έδειξε πως το μικρότερο μέλος του διπλού αστεροειδούς ήταν διπλός αστεροειδής εξ επαφής, δηλαδή η συνένωση δύο αστεροειδών, που κάποια στιγμή πλησίασαν ο ένας τον άλλον. Αυτό δεν είναι σπάνιο φαινόμενο στο ηλιακό σύστημα. Ασυνήθιστο είναι ότι και τα δύο κομμάτια του μικρού Ντίνκι έχουν περίπου το ίδιο μέγεθος, πράγμα που θα απαιτήσει αρκετή έρευνα για να ερμηνευτεί. Συνήθως ένα μεγαλύτερο ουράνιο σώμα ελκύει ένα μικρότερο και το κάνει δορυφόρο ή συνενώνεται μαζί του. Το φαινόμενο που παρατηρείται στον δορυφόρο του Ντίνκινες είναι σπάνιο και αποτελεί τον πρώτο εντοπισμό διπλού εξ επαφής σώματος, που έχει γίνει δορυφόρος αστεροειδούς. Η ανάλυση των φωτογραφιών έδειξε ότι η μέγιστη διάσταση του μεγάλου βράχου είναι 790 μέτρα και του - διπλού - μικρότερου 220 μέτρα.

Μετέπειτα φωτογραφία από άλλη γωνία, αποκάλυψε ότι ο δορυφόρος είναι διπλός εξ επαφής αστεροειδής και άρα το σύστημα είναι ουσιαστικά τριπλό
Μετέπειτα φωτογραφία από άλλη γωνία, αποκάλυψε ότι ο δορυφόρος είναι διπλός εξ επαφής αστεροειδής και άρα το σύστημα είναι ουσιαστικά τριπλό
Η διαστημοσυσκευή «Lucy» εντόπισε τον τρίτο βράχο της παρέας σε αυτό το ουσιαστικά τριπλό σύστημα αστεροειδών μόλις 6 λεπτά από τη λήψη των πρώτων φωτογραφιών, που έδειχναν ότι ο Ντίνκι είναι διπλός. Στο χρονικό διάστημα αυτό, είχε ταξιδέψει 1.545 χιλιόμετρα από το σημείο όπου ανακάλυψε τον πρώτο δορυφόρο. Κάποιες διακυμάνσεις στη φωτεινότητα του Ντίνκι καθώς το «Lucy» τον πλησίαζε είχαν κάνει τους επιστήμονες να υποψιαστούν ότι ίσως είναι διπλός, αλλά δεν περίμεναν ένα τόσο περίπλοκο σύστημα. Γι' αυτό και μελέτησαν για μέρες τις νέες φωτογραφίες πριν ανακοινώσουν τη νέα ανακάλυψη.

Ο Ντίνκινες είναι μόνο ένας από τους πολλούς αστεροειδείς που θα επισκεφτεί η «Lucy» κατά τη διάρκεια της δωδεκαετούς αποστολής της, που ξεκίνησε τον Οκτώβρη του 2021. Τώρα βρίσκεται σε τροχιά που θα την ξαναφέρει κοντά στη Γη, ώστε να χρησιμοποιήσει τον πλανήτη ως βαρυτικό καταπέλτη, ο οποίος θα την ξαναστείλει στην κύρια ζώνη των αστεροειδών, αλλά πιο μακριά αυτήν τη φορά. Ετσι το 2025 θα μπορέσει να επισκεφθεί τον αστεροειδή Ντοναλντγιοχάνσον και μετά θα συνεχίσει την πορεία της προς τους Τρωικούς αστεροειδείς. Μαζί με τον τριπλό Ντίνκι, προβλέπεται στο τέλος να έχει μελετήσει συνολικά 11 αστεροειδείς.


Επιμέλεια:
Σταύρος Ξενικουδάκης
Πηγές: www.nasa.gov, www.esa.int, «Scientific American»

ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΟ ΤΗΛΕΣΚΟΠΙΟ «ΕΥΚΛΕΙΔΗΣ»
Καθαρές φωτογραφίες ουράνιων σωμάτων κρυμμένων πίσω από το πέπλο του Γαλαξία

Ο σπειροειδής γαλαξίας IC 342 απέχει 11 εκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη και βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με τον Γαλαξία. Η παρατήρησή του είναι δύσκολη εξαιτίας της σκόνης, των αερίων και της πλειάδας των άστρων που βρίσκονται ανάμεσα στη Γη και σ' αυτόν, αλλά το διαστημικό τηλεσκόπιο «Ευκλείδης» μπόρεσε να δει μέσα από τη σκόνη και να καταγράψει αυτήν την καθαρή φωτογραφία του
Ο σπειροειδής γαλαξίας IC 342 απέχει 11 εκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη και βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με τον Γαλαξία. Η παρατήρησή του είναι δύσκολη εξαιτίας της σκόνης, των αερίων και της πλειάδας των άστρων που βρίσκονται ανάμεσα στη Γη και σ' αυτόν, αλλά το διαστημικό τηλεσκόπιο «Ευκλείδης» μπόρεσε να δει μέσα από τη σκόνη και να καταγράψει αυτήν την καθαρή φωτογραφία του
Το διαστημικό τηλεσκόπιο «Ευκλείδης» του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) εκτοξεύτηκε τον περασμένο Ιούλη, ταξίδεψε 1,6 εκατομμύρια χιλιόμετρα, έως το σημείο εγκατάστασής του και αφού ρυθμίστηκαν και ελέγχθηκαν τα όργανά του έστειλε πριν από λίγες μέρες τις πρώτες δοκιμαστικές φωτογραφίες, πριν τεθεί σε πλήρη λειτουργία στις αρχές του 2024. Η αποστολή πραγματοποιείται με τη συμβολή και της αμερικανικής NASA.

Το τηλεσκόπιο, με το ευρύ οπτικό του πεδίο, θα δημιουργήσει τον πιο εκτεταμένο τρισδιάστατο χάρτη του ουρανού, καλύπτοντας περίπου το ένα τρίτο του και αποτυπώνοντας τη θέση δισεκατομμυρίων γαλαξιών, που μπορεί να απέχουν μέχρι και 10 δισεκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη. Αντίθετα με τον «Ευκλείδη», τηλεσκόπια, όπως το διαστημικό «Τζέιμς Γουέμπ» της NASA, έχουν πολύ μικρότερο οπτικό πεδίο, αλλά μπορούν να δίνουν υψηλότερης ανάλυσης εικόνες. Ο «Ευκλείδης» μπορεί να σαρώσει μεγάλες περιοχές του ουρανού πιο γρήγορα και επειδή έχει πιο εξελιγμένες κάμερες από ανάλογες αποστολές του παρελθόντος, μπορεί και δίνει ήδη λεπτομερείς φωτογραφίες ευρέος πεδίου, όπως αυτές που δημοσιεύουμε σήμερα.

Ο κύριος σκοπός της αποστολής είναι να προσπαθήσει να δώσει απαντήσεις για την ύπαρξη ή μη και την κατανομή στο σύμπαν δύο εικαζόμενων στοιχείων της φυσικής πραγματικότητας, της «σκοτεινής ύλης» και της «σκοτεινής ενέργειας». Επιστήμονες υποθέτουν ότι υπάρχουν αυτά τα δύο στοιχεία προσπαθώντας να κατανοήσουν αστρονομικές μετρήσεις, για τις οποίες υπάρχουν και εναλλακτικές θεωρίες, που όμως θεωρείται πως έχουν ελλείψεις ή μικρότερη ερμηνευτική ικανότητα. Επειδή δεν είναι δυνατή η άμεση παρατήρηση της «σκοτεινής» ύλης και ενέργειας, ελπίζουν ότι θα συναγάγουν την ύπαρξή τους με βάση μια ερμηνεία της κατανομής των γαλαξιών στον χώρο, σε συνάρτηση και με τη χρονική της διάσταση, καθώς η χωρική απόσταση ενός γαλαξία σημαίνει και χρονική απόσταση από το σημείο παρατήρησης.

Το σμήνος Γαλαξιών του Περσέα, που βρίσκεται σε απόσταση 240 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη, όπως φωτογραφήθηκε από τον «Ευκλείδη». Οι κοντινότεροι γαλαξίες του σμήνους έχουν κάποιο από τα γνωστά σχήματα (ελλειπτικό, σπειροειδές, δακτυλιοειδές ή ακανόνιστο), ενώ εκατοντάδες χιλιάδες άλλοι φαίνονται ως απλά φωτεινά σημεία
Το σμήνος Γαλαξιών του Περσέα, που βρίσκεται σε απόσταση 240 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη, όπως φωτογραφήθηκε από τον «Ευκλείδη». Οι κοντινότεροι γαλαξίες του σμήνους έχουν κάποιο από τα γνωστά σχήματα (ελλειπτικό, σπειροειδές, δακτυλιοειδές ή ακανόνιστο), ενώ εκατοντάδες χιλιάδες άλλοι φαίνονται ως απλά φωτεινά σημεία
Η NASA προγραμματίζει για το 2027 την αποστολή «Roman», που θα κινηθεί κάπου ανάμεσα στον «Ευκλείδη» και το «Γουέμπ». Θα καλύψει μικρότερο τμήμα του ουρανού από τον «Ευκλείδη», αλλά με ακόμη μεγαλύτερη ανάλυση των εικόνων, μικρότερη ωστόσο από τη λεπτομέρεια που προσφέρει το «Γουέμπ».



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ