Αστρονόμοι χρησιμοποίησαν το διαστημικό τηλεσκόπιο Γουέμπ (Webb) για να φωτογραφήσουν τον θερμό δίσκο σκόνης γύρω από ένα κοντινό άστρο, τον Φομαλχότ, στο πλαίσιο μελέτης της πρώτης ζώνης αστεροειδών που παρατηρήθηκε στο υπέρυθρο τμήμα του φάσματος, έξω από το ηλιακό σύστημα. Ο Φομαλχότ είναι το λαμπρότερο άστρο του αστερισμού του Νότιου Ιχθύος και απέχει 25 έτη φωτός από τον Ηλιο. Προς έκπληξη των αστρονόμων, οι γεμάτες σκόνη δομές του δίσκου του είναι πολύ πιο σύνθετες από τη ζώνη των αστεροειδών και τη ζώνη Κάιπερ, του δικού μας πλανητικού συστήματος. Συνολικά υπάρχουν τρεις φωλιασμένες η μία μέσα στην άλλη ζώνες, που εκτείνονται 23 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά από το άστρο, δηλαδή 150 φορές τη μέση απόσταση Γης - Ηλιου (αστρονομική μονάδα). Το μέγεθος της εξωτερικής ζώνης είναι διπλάσιο της ζώνης Κάιπερ του ηλιακού συστήματος, που αποτελείται από μικρά σώματα και κρύα σκόνη και εκτείνεται πέρα από την τροχιά του Ποσειδώνα. Για πρώτη φορά αποκαλύφθηκε η ύπαρξη των εσωτερικών ζωνών, που δεν είχαν παρατηρηθεί ποτέ πριν το Γουέμπ.

Οι ζώνες γύρω από τον Φομαλχότ αποτελούνται από τα συντρίμμια μεγαλύτερων σωμάτων, δηλαδή το ανάλογο των αστεροειδών και κομητών, και σύμφωνα με αστρονόμους αποτελούν ένα πρότυπο για τη μορφή που έχουν οι δίσκοι σκόνης γύρω από τα άστρα. Αν προσέξει κανείς, θα εντοπίσει σημεία μέσα στις ζώνες όπου πιθανώς σχηματίζονται πρωτοπλανήτες. Το διαστημικό τηλεσκόπιο Γουέμπ μπόρεσε να διακρίνει τις εσωτερικές ζώνες ακριβώς επειδή η υπέρυθρη ακτινοβολία μπορεί να διαπεράσει νέφη σκόνης. Τώρα τα διαστημικά τηλεσκόπια Χαμπλ και Γουέμπ, μαζί με το μεγάλο ραδιοτηλεσκόπιο ALMA στην έρημο Ατακάμα της Χιλής, συνδυάζουν τις προσπάθειές τους για να δώσουν μια ολοκληρωμένη εικόνα των δίσκων σκόνης και συντριμμιών γύρω από διάφορα άστρα.

Οι ξεχωριστές ζώνες πιθανότατα δημιουργούνται από τις βαρυτικές δυνάμεις αθέατων πλανητών, όπως ο Δίας έχει διαμορφώσει τη δική μας ζώνη των αστεροειδών και ο Ποσειδώνας την εσωτερική άκρη της ζώνης Κάιπερ, ενώ η εξωτερική της άκρη μπορεί να διαμορφώθηκε από ουράνια σώματα που δεν έχουμε εντοπίσει ακόμα. Με αυτήν την έννοια, η δομή του δίσκου γύρω από τον Φομαλχότ δείχνει ότι ίσως διαθέτει ένα αρκετά σύνθετο πλανητικό σύστημα υπό διαμόρφωση. Το 2008 το Χαμπλ είχε παρατηρήσει μια πύκνωση στον εξωτερικό δακτύλιο, η οποία πιθανολογήθηκε ως πλανήτης. Το 2014 αυτό το αντικείμενο είχε εξαφανιστεί. Τώρα το «μεγάλο νέφος σκόνης» που παρατήρησε το Γουέμπ ίσως είναι ακριβώς το αποτέλεσμα της σύγκρουσης δύο παγωμένων σωμάτων που συγκρούστηκαν μεταξύ τους.

Το διαστημόπλοιο StarShip ίσα που διακρίνεται μέσα από τους καπνούς και τον ορυμαγδό, που προκάλεσε η αποτυχημένη εκτόξευσή του

Αποδείχτηκε ότι ένα μέρος του τεράστιου όγκου καπνού οφειλόταν στην πυρκαγιά που προκλήθηκε σε 3,5 στρέμματα του παρακείμενου ...καταφυγίου άγριας ζωής. Ομως η πυρκαγιά ήταν το λιγότερο. Αμέτρητα μεγάλα κομμάτια μπετόν, φύλλα χάλυβα, κομμάτια άλλων μετάλλων καθώς και άλλα είδη αντικειμένων εκτοξεύτηκαν χιλιόμετρα μακριά. Το νέφος κονιορτοποιημένου μπετόν, που δημιουργήθηκε, έφτασε να εναποθέσει υλικά μέχρι και 10 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της εξέδρας εκτόξευσης! Υπάρχουν αναφορές ότι σπίτια και καταστήματα στη γύρω περιοχή δέχτηκαν έναν καταιγισμό υλικού, σαν αμμοβολή. Ο μεγαλοκαπιταλιστής Ιλον Μασκ, ιδιοκτήτης της «SpaceX», προσπάθησε να μειώσει το πρόβλημα, λέγοντας ότι δεν περίμενε η εκτόξευση να διαλύσει εντελώς την εξέδρα!

Στην πραγματικότητα, η καταστροφή αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι ο τεράστιος πύραυλος στήθηκε για να εκτοξευτεί πάνω σε μια κατασκευή σαν ανάποδο ποτήρι, χωρίς οδηγούς ασφαλούς παροχέτευσης των καυσαερίων ή άλλα μέτρα ασφάλειας, προφανώς για μείωση του κόστους και επιτάχυνση της διαδικασίας κατασκευής του κέντρου εκτόξευσης. Γι' αυτό μάλιστα δεν εφαρμόστηκε ένα μέτρο που ο Μασκ δήλωσε πως θα εφαρμοστεί στην επόμενη εκτόξευση και συγκεκριμένα η χρήση μιας υδρόψυκτης πλάκας, η οποία ίσως προστάτευε την εξέδρα και τον ίδιο τον πύραυλο. Οπως αποδείχτηκε, ο πύραυλος θα μπορούσε να είχε καταστραφεί από τα συντρίμμια πριν ακόμη σηκωθεί ένα μέτρο από το έδαφος και ενώ ακόμη έφερε το πλήρες φορτίο των καυσίμων του...

Ως αποτέλεσμα της καταστροφής, το StarShip έχει καθηλωθεί από τις αμερικανικές αρχές μέχρι να διερευνηθεί το γεγονός και να εξακριβωθεί ότι η εκτόξευσή του δεν αποτελεί δημόσιο κίνδυνο. Αν απορριφθεί η μέθοδος της υδρόψυκτης πλάκας, τότε θα πρέπει να κατασκευαστεί η συνήθης τάφρος των κέντρων εκτόξευσης για την παροχέτευση των αερίων, διαδικασία που ίσως απαιτήσει τρία χρόνια. Η «SpaceX» δεν απαντά σε ερωτήσεις για το πότε προβλέπεται να γίνει νέα δοκιμή εκτόξευσης.

Τοπικές και περιβαλλοντικές οργανώσεις μήνυσαν την αρμόδια κρατική αρχή για την αδειοδότηση του κέντρου εκτόξευσης Starbase, στο νότιο Τέξας, εκεί που ο ποταμός Ρίο Γκράντε εκβάλλει στον Κόλπο του Μεξικού, χωρίς να έχει γίνει μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Από το Starbase δεν κινδυνεύουν μόνο τα πουλιά, οι χελώνες και οι αιλουροπαρδάλεις της περιοχής, αλλά και οι φτωχοί κατά κύριο λόγο μαύροι κάτοικοί της. Η ανησυχία τους μεγαλώνει από το γεγονός ότι στην ίδια περιοχή (οποία περιβαλλοντική ευαισθησία) προτείνεται να δημιουργηθούν δύο τερματικοί σταθμοί υγροποιημένου φυσικού αερίου και να τοποθετηθεί φυσικά και αγωγός φυσικού αερίου.

Η «SpaceX» είχε ζητήσει αρχικά άδεια για κέντρο εκτόξευσης του πυραύλου Falcon 9 της εταιρείας, ο οποίος πετάει πια συχνά χωρίς προβλήματα. Στην πορεία, όμως, προχώρησε σε επεκτάσεις, ώστε να εξυπηρετηθούν και οι εκτοξεύσεις του StarShip, με την αρμόδια κρατική αρχή των ΗΠΑ να δέχεται ως αρκετή μια «περιβαλλοντική εκτίμηση», αντί μιας ενδελεχούς μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, καθώς η χρήση άλλαζε ριζικά. Η πρόσφατη καταστροφή έσπειρε συντρίμμια πέρα από τα όρια, που η «SpaceX» είχε εκτιμήσει ως το χειρότερο σενάριο περιβαλλοντικής επίπτωσης. Οταν είναι να διευκολυνθεί το κεφάλαιο, «στρογγυλεύονται γωνίες» των νόμων και στην Ελλάδα και στις ΗΠΑ και σε όλο τον καπιταλιστικό κόσμο.

Δύο όψεις του δορυφόρου του Αρη, Δείμου, που κατέγραψε η κάμερα της διαστημοσυσκευής Mars Reconnaissance Orbiter, της NASA.

Η ιαπωνική αποστολή θα αξιοποιήσει τα δεδομένα που συνέλεξε η αποστολή «Hope», των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, που μελέτησε τον μικρότερο δορυφόρο του Αρη, τον Δείμο, του οποίου η μεγαλύτερη διάσταση δεν ξεπερνά τα 15 χιλιόμετρα. Η διαστημοσυσκευή έδωσε στοιχεία που δείχνουν ότι το υλικό της επιφάνειας του Δείμου μοιάζει περισσότερο με εκείνο του Αρη, παρά με της κατηγορίας των αστεροειδών που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν ως προέλευση των δύο δορυφόρων. Και οι δύο δορυφόροι δεν έχουν σφαιρικό, αλλά ακανόνιστο σχήμα, σαν της πατάτας. Η αποστολή MMX (Martian Moons eXploration) της Ιαπωνίας, εφόσον καταφέρει να φτάσει στον Αρη τον Αύγουστο του 2025, να συλλέξει υλικό από τον Φόβο το 2026 και να το φέρει στη Γη το 2029, αναμένεται να επιβεβαιώσει τη θεωρία ότι και τα φεγγάρια του Αρη είναι αποτέλεσμα πρόσκρουσης που πραγματοποιήθηκε στις απαρχές του ηλιακού συστήματος, αλλά οι επιστήμονες πάντα αφήνουν ένα περιθώριο να υπάρξει και κάποια έκπληξη.

Ο Φόβος έχει μέγιστη διάσταση 27 χιλιόμετρα, περιφέρεται γύρω από τον Αρη σε απόσταση 6.000 χιλιομέτρων, κάνοντας μια περιφορά κάθε 7 ώρες και 39 λεπτά και η βαρύτητά του είναι μόλις το ένα χιλιοστό της γήινης. Ολες οι προηγούμενες αποστολές στον Φόβο έχουν αποτύχει. Η MMX οικοδομείται πάνω στην εμπειρία των δύο επιτυχημένων ιαπωνικών διαστημικών αποστολών Χαγιαμπούσα, που έφεραν στη Γη δείγματα αστεροειδών το 2010 και το 2020. Προβλέπεται να κατεβάσει στην επιφάνεια του Φόβου και ένα μικρό ρόβερ, για να συλλεχθούν πληροφορίες απαραίτητες για την επιτυχία των δύο αποπειρών λήψης δείγματος εδάφους, που θα ακολουθήσουν.