Σάββατο 13 Μάη 2023 - Κυριακή 14 Μάη 2023
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 43
ΠΟΙΚΙΛΗΣ ΥΛΗΣ - ΕΠΙΣΤΗΜΗ
ΤΟ ΓΟΥΕΜΠ ΠΑΡΑΤΗΡΕΙ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΦΟΜΑΛΧΟΤ
Διεισδυτικές ματιές μέσα από τη σκόνη

Αστρονόμοι χρησιμοποίησαν το διαστημικό τηλεσκόπιο Γουέμπ (Webb) για να φωτογραφήσουν τον θερμό δίσκο σκόνης γύρω από ένα κοντινό άστρο, τον Φομαλχότ, στο πλαίσιο μελέτης της πρώτης ζώνης αστεροειδών που παρατηρήθηκε στο υπέρυθρο τμήμα του φάσματος, έξω από το ηλιακό σύστημα. Ο Φομαλχότ είναι το λαμπρότερο άστρο του αστερισμού του Νότιου Ιχθύος και απέχει 25 έτη φωτός από τον Ηλιο. Προς έκπληξη των αστρονόμων, οι γεμάτες σκόνη δομές του δίσκου του είναι πολύ πιο σύνθετες από τη ζώνη των αστεροειδών και τη ζώνη Κάιπερ, του δικού μας πλανητικού συστήματος. Συνολικά υπάρχουν τρεις φωλιασμένες η μία μέσα στην άλλη ζώνες, που εκτείνονται 23 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά από το άστρο, δηλαδή 150 φορές τη μέση απόσταση Γης - Ηλιου (αστρονομική μονάδα). Το μέγεθος της εξωτερικής ζώνης είναι διπλάσιο της ζώνης Κάιπερ του ηλιακού συστήματος, που αποτελείται από μικρά σώματα και κρύα σκόνη και εκτείνεται πέρα από την τροχιά του Ποσειδώνα. Για πρώτη φορά αποκαλύφθηκε η ύπαρξη των εσωτερικών ζωνών, που δεν είχαν παρατηρηθεί ποτέ πριν το Γουέμπ.

Οι ζώνες γύρω από τον Φομαλχότ αποτελούνται από τα συντρίμμια μεγαλύτερων σωμάτων, δηλαδή το ανάλογο των αστεροειδών και κομητών, και σύμφωνα με αστρονόμους αποτελούν ένα πρότυπο για τη μορφή που έχουν οι δίσκοι σκόνης γύρω από τα άστρα. Αν προσέξει κανείς, θα εντοπίσει σημεία μέσα στις ζώνες όπου πιθανώς σχηματίζονται πρωτοπλανήτες. Το διαστημικό τηλεσκόπιο Γουέμπ μπόρεσε να διακρίνει τις εσωτερικές ζώνες ακριβώς επειδή η υπέρυθρη ακτινοβολία μπορεί να διαπεράσει νέφη σκόνης. Τώρα τα διαστημικά τηλεσκόπια Χαμπλ και Γουέμπ, μαζί με το μεγάλο ραδιοτηλεσκόπιο ALMA στην έρημο Ατακάμα της Χιλής, συνδυάζουν τις προσπάθειές τους για να δώσουν μια ολοκληρωμένη εικόνα των δίσκων σκόνης και συντριμμιών γύρω από διάφορα άστρα.

Οι ξεχωριστές ζώνες πιθανότατα δημιουργούνται από τις βαρυτικές δυνάμεις αθέατων πλανητών, όπως ο Δίας έχει διαμορφώσει τη δική μας ζώνη των αστεροειδών και ο Ποσειδώνας την εσωτερική άκρη της ζώνης Κάιπερ, ενώ η εξωτερική της άκρη μπορεί να διαμορφώθηκε από ουράνια σώματα που δεν έχουμε εντοπίσει ακόμα. Με αυτήν την έννοια, η δομή του δίσκου γύρω από τον Φομαλχότ δείχνει ότι ίσως διαθέτει ένα αρκετά σύνθετο πλανητικό σύστημα υπό διαμόρφωση. Το 2008 το Χαμπλ είχε παρατηρήσει μια πύκνωση στον εξωτερικό δακτύλιο, η οποία πιθανολογήθηκε ως πλανήτης. Το 2014 αυτό το αντικείμενο είχε εξαφανιστεί. Τώρα το «μεγάλο νέφος σκόνης» που παρατήρησε το Γουέμπ ίσως είναι ακριβώς το αποτέλεσμα της σύγκρουσης δύο παγωμένων σωμάτων που συγκρούστηκαν μεταξύ τους.


Κορυφή σελίδας
Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ