Κυριακή 17 Σεπτέμβρη 2000
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"

Χρωματισμένες τεχνητά φωτογραφίες του Ποσειδώνα αποκαλύπτουν τον ταραχώδη καιρό του. Οι άνεμοι πλησιάζουν σε ταχύτητα στον ισημερινό τα 1.600 χιλιόμετρα την ώρα και καταιγίδες στο μέγεθος της Γης σαρώνουν τον πλανήτη από τη μια άκρη ως την άλλη. Το μεθάνιο στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας απορροφά το κόκκινο φως κάνοντας τον πλανήτη να φαίνεται μπλε. Οι λωρίδες λευκού και κίτρινου στις φωτογραφίες υποδεικνύουν περιοχές με πολύ υψηλή νέφωση.

ΠΟΣΕΙΔΩΝΑΣ
Ο πλανήτης που «βρέχει» διαμάντια!

Αέρια περιβάλλουν τον μικρό στερεό πυρήνα του κατά βάση αεριώδους Ποσειδώνα. Μεγάλο μέρος του αερίου υδρογόνου στα βάθη του πλανήτη ίσως βρίσκεται σε μεταλλική μορφή. Γύρω από τον Ποσειδώνα υπάρχουν δύο δυσδιάκριτοι λεπτοί δακτύλιοι σκόνης
Αέρια περιβάλλουν τον μικρό στερεό πυρήνα του κατά βάση αεριώδους Ποσειδώνα. Μεγάλο μέρος του αερίου υδρογόνου στα βάθη του πλανήτη ίσως βρίσκεται σε μεταλλική μορφή. Γύρω από τον Ποσειδώνα υπάρχουν δύο δυσδιάκριτοι λεπτοί δακτύλιοι σκόνης
Επί αιώνες, οι γιγάντιοι πλανήτες Δίας (με την Ερυθρά Κηλίδα) και Κρόνος (με τους δακτυλίους του) ήταν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των αστρονόμων, ενώ οι εξωτερικοί πλανήτες Ουρανός, Ποσειδώνας και Πλούτωνας, που λόγω της μεγάλης απόστασής τους από τον Ηλιο και του μικρότερου μεγέθους τους φαίνονται σαν αμυδρά φωτεινά σημεία, αντιμετωπίζονταν σαν αποπαίδια. Ηταν πριν από 11 χρόνια όταν οι φωτογραφίες που έστειλε το διαστημόπλοιο «Βόγιατζερ 2» άλλαξαν τα πάντα. Ο Ποσειδώνας πρόβαλλε για πρώτη φορά σαν ένας διόλου βαρετός πλανήτης, με φωτεινό μπλε χρώμα, λευκά σύννεφα και δυνατές καταιγίδες.

Ο Ποσειδώνας βρίσκεται πολύ μακριά από τον Ηλιο για να οφείλεται η μετεωρολογική του δραστηριότητα στην ηλιακή ακτινοβολία. Μόνο από το εσωτερικό του πλανήτη μπορεί να προέρχεται η απαιτούμενη ενέργεια. Την υπόθεση αυτή ενισχύει το ισοζύγιο ακτινοβολίας του πλανήτη. Η εξερχόμενη ακτινοβολία είναι 2,6 φορές περισσότερη από την προσπίπτουσα ηλιακή ακτινοβολία και το γεγονός αυτό είναι η αιτία της ατμοσφαιρικής αστάθειας.

Σε αντίθεση με τη Γη, που έχει μόνο ένα λεπτό στρώμα αερίων σαν ατμόσφαιρα, ένας τεράστιος μανδύας αερίων περιβάλλει το μικρό στερεό πυρήνα του Ποσειδώνα. Στα εξωτερικά στρώματα η πίεση είναι περίπου ίδια με της ατμόσφαιρας της Γης, αλλά με θερμοκρασίες γύρω στους -200 βαθμούς Κελσίου. Πιο βαθιά, η πίεση αυξάνει τόσο πολύ ώστε τα αέρια - κυρίως υδρογόνο - περνούν σε μια ρευστή κατάσταση. Στις συνθήκες αυτές τα ηλεκτρόνια απομακρύνονται από τους πυρήνες οι οποίες πλησιάζουν ο ένας τον άλλο περισσότερο, όπως γίνεται στα μέταλλα. Το υδρογόνο είναι πια μεταλλικό υδρογόνο, όσο ασυνήθιστο κι αν φαίνεται αυτό, επειδή έχουμε συνηθίσει να μιλάμε για το υδρογόνο στην αέρια κατάστασή του.

Αυτή η φωτογραφία από τον «Βόγιατζερ 2» δείχνει τη Μεγάλη Σκοτεινή Κηλίδα του Ποσειδώνα, μια καταιγίδα που θυμίζει τη Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία. Η βασική διαφορά είναι ότι η κηλίδα του Ποσειδώνα δεν είναι μόνιμο χαρακτηριστικό, αλλά εμφανίζεται και εξαφανίζεται κατά διαστήματα
Αυτή η φωτογραφία από τον «Βόγιατζερ 2» δείχνει τη Μεγάλη Σκοτεινή Κηλίδα του Ποσειδώνα, μια καταιγίδα που θυμίζει τη Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία. Η βασική διαφορά είναι ότι η κηλίδα του Ποσειδώνα δεν είναι μόνιμο χαρακτηριστικό, αλλά εμφανίζεται και εξαφανίζεται κατά διαστήματα
Πέρσι, μια ομάδα ερευνητών από το Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνιας διατύπωσε μια υπόθεση που μπορεί να ερμηνεύσει τις μεγάλες ποσότητες ενέργειας που πηγάζουν από το εσωτερικό του Ποσειδώνα. Ενας από τους ερευνητές έβαλε μεθάνιο σε έναν θάλαμο υπό πίεση και χρησιμοποίησε μια ακτίνα λέιζερ για να δημιουργήσει συνθήκες πίεσης και θερμοκρασίας ανάλογες με εκείνες που επικρατούν σε βάθος ίσο με το ένα τρίτο της ακτίνας του πλανήτη. Το μεθάνιο αποτελείται από τέσσερα άτομα υδρογόνου που περιβάλλουν ένα άτομο άνθρακα. Οπως διαπίστωσε, στις συνθήκες αυτές οι δεσμοί μεταξύ των ατόμων υδρογόνου και άνθρακα σπάνε και τα άτομα άνθρακα συσσωματώνονται το ένα με το άλλο. Υπό διαφορετικές συνθήκες τα άτομα άνθρακα θα δημιουργούσαν μια ουσία που θα έμοιαζε με κάρβουνο, αλλά υπό τις υψηλές πιέσεις του πειράματος, ο άνθρακας σχημάτισε διαμαντόσκονη.

Ισως οι κρύσταλλοι διαμαντιού που σχηματίζονται στο εσωτερικό του Ποσειδώνα να είναι κατά πολύ μεγαλύτεροι από το μεγαλύτερο φυσικό διαμάντι που έχει βρεθεί στη Γη. Υπό μία έννοια, στον Ποσειδώνα «βρέχει» διαμάντια! Για όσους βιάζονται να τα συλλέξουν, πρέπει να τονιστεί ότι καμιά ανθρώπινη κατασκευή δε θα άντεχε τις έντονες συνθήκες που επικρατούν τόσο βαθιά μέσα στον Ποσειδώνα. Ωστόσο, η τριβή από την πτώση των διαμαντιών προς τον στερεό πυρήνα είναι ικανή να εξηγήσει ένα μεγάλο μέρος της ενέργειας που ακτινοβολεί ο μακρινός πλανήτης.

Οι τελικές απαντήσεις στο ζήτημα του ισοζυγίου ενέργειας, αλλά και σε πολλά άλλα ερωτηματικά για τον Ποσειδώνα θα πρέπει να περιμένουν μέχρι τη μέρα που θα φτάσει σ' αυτόν κάποιο γήινο διαστημόπλοιο με σκοπό την εξερεύνησή του.


Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Discover»

Οι παράξενοι δορυφόροι του Ποσειδώνα

Τα οχτώ φεγγάρια του Ποσειδώνα αποτελούν ένα μάθημα γύρω από τις κοσμικές διαδικασίες σχηματισμού δορυφόρων των πλανητών. Περισσότερο απ' όλα, ο Τρίτων.

Την πρώτη περίοδο του σχηματισμού του ηλιακού συστήματος, πέτρες, χαλίκια και πάγος περιστρέφονταν ακανόνιστα γύρω από τον Ηλιο και κάποιες φορές συνενώνονταν για να σχηματίσουν τους πυρήνες των πρωτοπλανητών. Κάποιοι από τους πυρήνες αυτούς έγιναν τόσο μεγάλοι, που η βαρυτική τους έλξη τράβηξε επίσης σκόνη και διαπλανητικά αέρια. Καθώς προχωρούσε η διαδικασία αυτή, οι πρωτοπλανήτες μετατράπηκαν οι ίδιοι σε μικρά νεφελώματα, που άρχισαν με τη σειρά τους να καταρρέουν σε περιστρεφόμενους δίσκους, από τους οποίους προέκυψαν οι δορυφόροι των πλανητών. Οπως ο σχηματισμός του Ηλιου οδήγησε στο σχηματισμό των πλανητών, έτσι και ο σχηματισμός των τελευταίων οδήγησε στο σχηματισμό των δορυφόρων τους.

Οι δορυφόροι που δημιουργήθηκαν μ' αυτόν τον τρόπο περιστρέφονται με την ίδια φορά που περιστρέφεται και ο πλανήτης τους (π.χ. η Σελήνη). Ομως, ο Τρίτων περιστρέφεται προς την αντίθετη φορά από τον Ποσειδώνα, καθαρό σημάδι ότι ο πλανήτης «συνέλαβε» τον δορυφόρο, καθώς περνούσε κοντά του κι ότι αυτός δε σχηματίστηκε από το δίσκο αερίων του Ποσειδώνα.

Αλλά ο Τρίτων δεν είναι το μόνο ερωτηματικό. Ολοι οι πλανήτες έχουν γύρω τους μια περιοχή που λέγεται όριο Ροσέ, κάτω από το οποίο η βαρυτική έλξη είναι τόσο ισχυρή, που δεν επιτρέπει το σχηματισμό δορυφόρων από το νεφέλωμα του πλανήτη. Κάθε δορυφόρος μέσα στο όριο αυτό ή θα πρέπει να έχει επίσης «συλληφθεί» ή, το πιθανότερο, να έχει συρθεί ως εκεί από παλιρροϊκές δυνάμεις λόγω της έλξης του πλανήτη.

Ο Ποσειδώνας έχει τέσσερις δορυφόρους κάτω από το όριο Ροσέ - τους μόνους σε ολόκληρο το ηλιακό σύστημα. Τόσο ο Τρίτων, όσο και οι 4 δορυφόροι υποδεικνύουν ότι υπάρχει κάποια ιδιομορφία στην ιστορία των δορυφόρων του Ποσειδώνα. Επιπλέον, αν θρυμματίζονταν αυτοί οι 4 δορυφόροι, ο Ποσειδώνας θα αποκτούσε, αντί των δύο λεπτών δακτυλίων που διαθέτει τώρα, ένα πλήρες σύστημα δακτυλίων, όπως ο Κρόνος. Ισως, κάποια στιγμή στο μέλλον οι ισχυρές παλιρροϊκές δυνάμεις να συντρίψουν τους δορυφόρους αυτούς, χαρίζοντάς του ένα στολίδι, όπως εκείνο του γείτονά του.



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ