Το «Χαμπλ», ηλικίας 28 ετών, έχει δώσει καταπληκτικές φωτογραφίες αστερισμών, νεφελωμάτων και άλλων ουράνιων σωμάτων στο ορατό τμήμα του φάσματος (αυτό που βλέπει και το ανθρώπινο μάτι). Λόγω της μεγάλης αστρονομικής αξίας του, την περίοδο πριν από την κατάργηση των Διαστημικών Λεωφορείων η αμερικανική διαστημική υπηρεσία είχε κάνει τέσσερις αποστολές συντήρησης και αναβάθμισής του. Στην τελευταία, το 2009, εγκαταστάθηκαν 6 νέα γυροσκόπια σε αντικατάσταση εκείνων που είχαν φθαρεί, με αποτέλεσμα το τηλεσκόπιο να κερδίσει 9 ακόμη χρόνια ζωής (η αρχική του διάρκεια ζωής προβλεπόταν να είναι 15 χρόνια).
Τα γυροσκόπια, τροφοδοτούμενα με ηλεκτρική ενέργεια από τις ηλιακές κυψέλες, μετρούν την ταχύτητα περιστροφής του τηλεσκοπίου και του επιτρέπουν να αλλάζει κατεύθυνση παρατήρησης χωρίς να χρησιμοποιούνται χημικά καύσιμα και στη συνέχεια να διατηρεί με απόλυτη ακρίβεια αυτήν την κατεύθυνση για όση ώρα χρειάζεται. Το «Χαμπλ» χρησιμοποιούσε τα τελευταία τρία γυροσκόπια που παρέμεναν σε λειτουργία (επειδή αποτελούνται κατά βάση από μηχανικά μέρη και περιστρέφονται συνεχώς φθείρονται με το χρόνο). Αυτός είναι ο αριθμός γυροσκοπίων που χρειάζεται για να είναι σε πλήρη λειτουργικότητα. Στις 5 Οκτώβρη το τηλεσκόπιο μπήκε αυτόματα σε κατάσταση ασφαλείας, διακόπτοντας τις αστρονομικές παρατηρήσεις, όταν ένα από τα 3 γυροσκόπια βγήκε εκτός λειτουργίας.
Σε κατάσταση λειτουργίας ασφαλείας είχε τεθεί αυτόματα και το τηλεσκόπιο ακτίνων-Χ «Τσάντρα» στις 10 Οκτώβρη. Στην κατάσταση αυτή το τηλεσκόπιο χρησιμοποιεί εναλλακτικά (backup) συστήματα και στρέφεται έτσι που οι ηλιακές κυψέλες του να δέχονται τη μέγιστη ακτινοβολία από τον Ηλιο, για να εξασφαλιστεί ότι δεν θα μείνει από ενέργεια. Οι χειριστές του δεν άργησαν να καταλάβουν ότι το πρόβλημα ήταν μια σύντομη βλάβη διάρκειας 3 δευτερολέπτων σε ένα από τα γυροσκόπιά του. Η λάθος ένδειξη που έδωσε έκανε τον υπολογιστή του τηλεσκοπίου να υπολογίσει μια εμφανώς λαθεμένη ταχύτητα περιστροφής του τηλεσκοπίου, πυροδοτώντας την κατάσταση ασφαλείας. Χρησιμοποιώντας άλλο διαθέσιμο γυροσκόπιο στη θέση εκείνου που παρουσίασε το πρόβλημα, το τηλεσκόπιο τέθηκε ξανά σε κανονική λειτουργία. Το «Τσάντρα» είναι ηλικίας 19 ετών, με αρχικά προβλεπόμενη διάρκεια ζωής τα 5 χρόνια.
Η ρωσική διαστημική υπηρεσία Ροσκόσμος, που έχει την ευθύνη των πτήσεων, διέκοψε τις πτήσεις των «Σογιούζ» μέχρις ότου η επιτροπή που συνέστησε να διερευνήσει πλήρως τι πήγε στραβά, ώστε αν πρόκειται για συστηματικό λάθος στην αλυσίδα κατασκευής και συναρμολόγησης να διορθωθεί πριν από την επόμενη πτήση. Σύμφωνα με μη διασταυρωμένες πληροφορίες, ο διευθυντής της Ροσκόσμος, Ντμίτρι Ρογκόζιν, φέρεται να δήλωσε ότι κατά την αποκόλληση του πρώτου τμήματος του πυραύλου, μετά την κατανάλωση των καυσίμων του, υπήρξε σύγκρουσή του με το δεύτερο τμήμα, με αποτέλεσμα να γίνει σε αυτό ζημιά, που επέβαλε τη διακοπή της πτήσης. Παρ' όλ' αυτά επίσημα δεν υπάρχει ακόμη καμία εξήγηση για το περιστατικό.
Δεν δόθηκε ακριβής περιγραφή της διαδικασίας που ακολουθήθηκε μετά την απόφαση διακοπής της πτήσης, αλλά από το σχεδιασμό του συστήματος εκτόξευσης «Σογιούζ» προβλέπεται η αποκόλληση και απομάκρυνση του θαλαμίσκου με τη βοήθεια του μικρού πυραύλου διαφυγής στην κορυφή του πυραυλικού συγκροτήματος και στη συνέχεια η πραγματοποίηση βαλλιστικής τροχιάς προς το έδαφος (δηλαδή χωρίς προώθηση, παρά μόνο με την αρχική ταχύτητα, όπως τα βλήματα του πυροβολικού). Πράγματι το «Σογιούζ» προσγειώθηκε ομαλά με τη βοήθεια των αλεξιπτώτων του μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από το κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ, στις στέπες του Καζαχστάν, κοντά στην πόλη Ζεζκαζγκάν. Το πλήρωμα του σκάφους, ο Ρώσος κοσμοναύτης Αλεξέι Οβτσίνιν και ο Αμερικανός αστροναύτης Νικ Χέιγκ βγήκαν σώοι και αβλαβείς και μετά από μια σύντομη ιατρική εξέταση επέστρεψαν αρχικά στο κέντρο εκπαίδευσης κοσμοναυτών «Γκαγκάριν», στην Αστρούπολη κοντά στη Μόσχα, και στη συνέχεια ο καθένας στην ιδιαίτερη πατρίδα του. Διευθυντής, υποδιευθυντής και άλλα στελέχη της NASA συνεχάρησαν το πλήρωμα αλλά και το προσωπικό της Ροσκόσμος για τον υποδειγματικό χειρισμό της έκτακτης κατάστασης που παρουσιάστηκε.
Copyright 2018 The Associated |