Κυριακή 7 Δεκέμβρη 2014
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Εγχρωμη φωτογραφία από τη «Ροζέτα»

Πολλές μέρες πέρασαν μέχρι οι επιστήμονες της αποστολής «Ροζέτα» του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) δώσουν στη δημοσιότητα την πρώτη έγχρωμη φωτογραφία του κομήτη Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο, όπου προσεδαφίστηκε η διαστημοσυσκευή «Φιλέ» και γύρω από τον οποίο βρίσκεται σε τροχιά το μητρικό σκάφος. Ενας λόγος είναι ότι οι περισσότερες από τις προηγούμενες φωτογραφίες είχαν ληφθεί από την κάμερα πλοήγησης του σκάφους (NAVCAM), που είναι ασπρόμαυρη, ενώ οι έγχρωμες, όπως η εικονιζόμενη, μπορούν να προέλθουν μόνο από την κάμερα OSIRIS, που έχει ένα φακό στενού εύρους με 12 χρωματικά φίλτρα και ένα σχετικά ευρυγώνιο με 14 φίλτρα. Ομως, ο βασικότερος λόγος για την καθυστέρηση φαίνεται να είναι τα εμπάργκο δημοσίευσης των επιστημονικών περιοδικών, στα οποία οι επιστήμονες του προγράμματος έχουν υποβάλλει τις συνοδευόμενες από έγχρωμες φωτογραφίες μελέτες τους για τις ως τώρα ανακαλύψεις της αποστολής.

Η έγχρωμη φωτογραφία του Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο δε δείχνει τον κομήτη όπως θα φαινόταν στα μάτια ενός ανθρώπου πάνω στη «Ροζέτα», με το μακρινό κιτρινωπό φωτισμό του Ηλιου, αλλά όπως θα φαινόταν αν φωτιζόταν καλά με λευκό φως. Η φωτογραφία, που προκύπτει από σύνθεση σε υπολογιστή τριών διαφορετικών φωτογραφιών που τραβήχτηκαν σε διαφορετικά μήκη κύματος, έχει εξισορροπηθεί από πλευράς φωτεινότητας και χρωμάτων, ώστε να αναδειχτούν καλύτερα οι λεπτομέρειες της επιφάνειας. Το πραγματικό χρώμα του συγκεκριμένου κομήτη θα έφερνε πιο κοντά στο χρώμα του ...κάρβουνου.

Η «Ροζέτα» βρίσκεται σε τροχιά ύψους 20 χιλιομέτρων από την επιφάνεια του κομήτη, στην οποία θα παραμείνει για 10 μέρες, μέχρι να ξαναεπιστρέψει σε τροχιά ύψους 30 χιλιομέτρων.

«ΩΡΙΩΝ»
Πρώτη μη επανδρωμένη δοκιμή πτήσης

Ενα βήμα πιο κοντά στην επανάκτηση της ικανότητας επανδρωμένων διαστημικών πτήσεων, που απώλεσαν με τον παροπλισμό των Διαστημικών Λεωφορείων, ελπίζουν να έρθουν οι ΗΠΑ, εφόσον πάνε όλα καλά με τη δοκιμαστική πτήση του «Ωρίωνα», του νέου διαστημοπλοίου της NASA.

Σε αυτήν τη φάση δοκιμής του, ο «Ωρίωνας» προβλέπεται να κάνει δύο περιφορές γύρω από τη Γη σε ύψος 5.800 χιλιομέτρων και στη συνέχεια να προσθαλασσωθεί στον Ειρηνικό Ωκεανό, στα ανοιχτά των ακτών της Καλιφόρνια, με συνολική διάρκεια της αποστολής 4,5 ωρών. Πρόκειται για γενική δοκιμή της πτητικής ικανότητας, των συστημάτων προστασίας από τις ακτινοβολίες, της θερμικής ασπίδας και των αλεξιπτώτων και άλλων συστημάτων προσθαλάσσωσης.

Η εκτόξευση που ήταν προγραμματισμένη για την περασμένη Πέμπτη το μεσημέρι (ώρα Ελλάδας) αναβλήθηκε καθώς διαπιστώθηκε πρόβλημα σε βαλβίδες πλήρωσης και στράγγισης του πυραύλου «Δέλτα IV», που δεν έγινε δυνατό να επιλυθούν μέσα στο χρονικό «παράθυρο» εκτόξευσης. Τελικά πραγματοποιήθηκε με επιτυχία στην επόμενη ευκαιρία εκτόξευσης, που ήταν το μεσημέρι της Παρασκευής.

Το «Ωρίων» ακολουθεί τη σχεδίαση των διαστημοπλοίων «Απόλλων», με θαλαμίσκο, ανάλογη με αυτή των σοβιετικών διαστημοπλοίων «Σογιούζ», που συνεχίζουν να εξυπηρετούν σήμερα τη Ρωσία. Η κάψουλα κατασκευάζεται από τη «Λόκχιντ Μάρτιν», έχει διάμετρο 5 μέτρων και μπορεί να δεχτεί ως πλήρωμα μέχρι 6 αστροναύτες. Η απόφαση για την παραγγελία του διαστημοπλοίου από τη NASA, πάρθηκε επί προεδρίας Τζ. Μπους, στο πλαίσιο του προγράμματος «Αστερισμός» για την επιστροφή των Αμερικανών στη Σελήνη. Ο Μπ. Ομπάμα τροποποίησε τη στόχευση του προγράμματος «Ωρίων», έτσι ώστε να επιτρέψει την πραγματοποίηση επανδρωμένης αποστολής σε αστεροειδή και πιο μακροπρόθεσμα στον πλανήτη Αρη.

Η επόμενη, επίσης, μη επανδρωμένη δοκιμαστική πτήση του νέου διαστημοπλοίου προβλέπεται να γίνει το 2017 και θα περιλαμβάνει μισή περιστροφή γύρω από τη Σελήνη και επιστροφή στη Γη. Σε αυτήν την αποστολή θα δοκιμαστεί και το τμήμα υποστήριξης της κάψουλας «Ωρίων», που θα κατασκευαστεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA). Στην παρούσα δοκιμαστική πτήση, το τμήμα αυτό παίζει απλό δομικό ρόλο για τη σύνδεση της κάψουλας με το δεύτερο τμήμα του πυραύλου «Δέλτα».

ΙΑΠΩΝΙΚΟΣ «ΕΞΕΡΕΥΝΗΤΗΣ ΑΣΤΕΡΟΕΙΔΩΝ ΧΑΓΙΑΜΠΟΥΣΑ 2»
Με στόχο έναν αρχαίο διαστημικό βράχο

Καλλιτεχνική απεικόνιση του μητρικού σκάφους της αποστολής «Χαγιαμπούσα 2» με προτεταμένο το εξάρτημα λήψης δείγματος εδάφους και ήδη αναπτυγμένη τη διαστημοσυσκευή MASCOT στην επιφάνεια του αστεροειδούς 1999-JU3.
Καλλιτεχνική απεικόνιση του μητρικού σκάφους της αποστολής «Χαγιαμπούσα 2» με προτεταμένο το εξάρτημα λήψης δείγματος εδάφους και ήδη αναπτυγμένη τη διαστημοσυσκευή MASCOT στην επιφάνεια του αστεροειδούς 1999-JU3.
Στο δρόμο για τον αστεροειδή 1999-JU3 βρίσκεται η διαστημοσυσκευή «Εξερευνητής Αστεροειδών Χαγιαμπούσα 2», της ιαπωνικής διαστημικής υπηρεσίας JAXA, που εκτοξεύτηκε την περασμένη Τετάρτη από το Διαστημικό Κέντρο Τανεγκασίμα. Η αποστολή απαρτίζεται από το μητρικό σκάφος «Χαγιαμπούσα 2» (ονομασία είδους γερακιού στα ιαπωνικά), που αποτελεί βελτιωμένη έκδοση του πρώτου «Χαγιαμπούσα», την αυτοκινούμενη διαστημοσυσκευή ανίχνευσης MASCOT και επίσης αυτοκινούμενα μικρά ρομπότ φωτογράφισης. Αποτελεί συνέχεια της πετυχημένης (παρά τα τεχνικά προβλήματα) αποστολής του 2005, που είχε τότε στόχο τον αστεροειδή «Ιτοκάβα» (τύπου S) και ήταν η πρώτη, που πέντε χρόνια αργότερα, έφερε πίσω στη Γη τα πρώτα δείγματα σκόνης από ένα τέτοιο ουράνιο σώμα.

Ο αστεροειδής - στόχος της νέας αποστολής είναι τύπου C και θεωρείται ότι στη σύσταση των υλικών του υπάρχουν περισσότερες οργανικές ενώσεις και νερό σε σχέση με τους αστεροειδείς του τύπου του «Ιτοκάβα». Η ανακάλυψη τέτοιων ουσιών θα ενισχύσει ή θα αδυνατίσει θεωρίες για προέλευση του νερού στη Γη από κομήτες και αστεροειδείς που βομβάρδισαν τη Γη στα πρώτα στάδια σχηματισμού της, όπως και για την προέλευση των αρχικών οργανικών ενώσεων που επέτρεψαν την εμφάνιση της ζωής στον πλανήτη. Ολα τα πετρώματα στη Γη έλιωσαν όταν σχηματίστηκε ο πλανήτης και έτσι σε αυτά δεν υπάρχει αποτυπωμένη η γεωλογική προϊστορία τους, πριν από αυτή την περίοδο. Αντίθετα, το υλικό των αστεροειδών (κάτω από το επιφανειακό στρώμα που βομβαρδίζεται από ακτινοβολίες και τον ηλιακό άνεμο) έμεινε αναλλοίωτο από την εποχή σχηματισμού του ηλιακού συστήματος και μπορεί να δώσει πληροφορίες γι' αυτήν.

Ο αστεροειδής που φέρει το προσωρινό όνομα 1999-JU3, έχει παρόμοια τροχιά με τον «Ιτοκάβα», τέτοια που περιστασιακά τον φέρνει αρκετά κοντά στη Γη. Σύμφωνα με αστρονομικές παρατηρήσεις, έχει διάμετρο 920 μέτρα (ο «Ιτοκάβα» είχε 500) και περίπου σφαιρικό σχήμα. Ο χρόνος περιστροφής του γύρω από τον άξονά του είναι 7,6 ώρες, ενώ η ανακλαστικότητα του φωτός στην επιφάνειά του (λευκαύγεια ή albedo) είναι πολύ μικρή, κάνοντάς τον να μοιάζει με μαύρη σφαίρα.

Κουστωδία ρομπότ

Το «Χαγιαμπούσα 2» αναμένεται να φτάσει στον αστεροειδή στο δεύτερο μισό του 2018, να μείνει εκεί για ενάμιση έτος και να επιστρέψει στη Γη το 2020, ρίχνοντας με αλεξίπτωτο το κάνιστρο με τα δείγματα εδάφους που θα έχει πάρει. Φτάνοντας στον αστεροειδή, θα αρχίσει να τον φωτογραφίζει και να τον παρατηρεί από κοντά με τα επιστημονικά όργανα που φέρει το μητρικό σκάφος, ενώ στη συνέχεια θα ρίξει πάνω του με ορμή ένα βαρίδι, ώστε να δημιουργηθεί ένας ρηχός κρατήρας, με την ελπίδα ότι θα αποκαλυφθούν στρώματα εδάφους που δεν έχουν αλλοιωθεί από την εποχή σχηματισμού του 1999-JU3. Το μητρικό σκάφος θα προσπαθήσει να συλλέξει χώμα από αυτόν τον κρατήρα, χωρίς να προσεδαφιστεί, χρησιμοποιώντας μια ειδική τηλεσκοπική συσκευή.

Ο «Εξερευνητής Αστεροειδών» θα απελευθερώσει στην επιφάνεια του 1999-JU3 μίνι ρομπότ, που θα αναπηδούν, αξιοποιώντας το γεγονός της ελάχιστης βαρύτητας πάνω στον αστεροειδή και θα παίρνουν φωτογραφίες του εδάφους από απόσταση εκατοστών. Παράλληλα, θα απελευθερώσει και τη διαστημοσυσκευή MASCOT, γερμανογαλλικής κατασκευής, που επίσης μπορεί να αναπηδά και διαθέτει πέρα από φωτογραφική μηχανή με ευρυγώνιο φακό, ραδιόμετρο, μαγνητόμετρο και μικροσκόπιο υπερύθρων, για την παρατήρηση και μελέτη του εδάφους. Η συσκευή θα λειτουργήσει εντελώς αυτόνομα για 16 ώρες (δύο ημερονύκτια του αστεροειδή) και θα μεταδώσει τις πληροφορίες της στο μητρικό σκάφος. Τα στοιχεία που θα δώσει θα επιτρέψουν στους επιστήμονες να επιλέξουν τα καλύτερα σημεία για τη λήψη επιπλέον δειγμάτων εδάφους, που θα επιστραφούν στη Γη. Η MASCOT χρησιμοποιεί τεχνολογίες της συσκευής «Φιλέ» που προσεδαφίστηκε στον κομήτη Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο, στο πλαίσιο της αποστολής «Ροζέτα» του ESA, αλλά και νέες τεχνολογίες που αναπτύχθηκαν στο μεταξύ και θα δοκιμαστούν για πρώτη φορά.


Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγές: global.jaxa.jp, www.esa.int, www.nasa.gov, www.dlr.de



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ