Πεταγόμαστε μέχρι τη Μυτιλήνη; Τέτοια ώρα τέτοια λόγια, θα πείτε. Μακριά είναι. Η φαντασία μας, όμως, τρέχει σαν τρελή, καθώς το μάτι μας πέφτει σε μια σελίδα γραμμένη από τον Φώτη Κόντογλου:

«Τι έκπληξη, τι αναπάντεχο κάτι μπορεί να περιμένει κανένας, βάζοντας το πόδι του απάνου στο μουράγιου μιας πόλης σαν τη Μυτιλήνη; Ολα είναι προεξοφλημένα: Λες: Δεν είναι ανάγκη να δουλεύουν τα αισθητήριά μου. Πέφτεις ψόφιος απάνου σε μια καρέκλα, σα να μην ήθελες να σηκωθείς ποτέ, κοιτώντας ό,τι γίνεται μπροστά σου, σαν ένας γέρος απόμαχος, κουρασμένος από τις παράτες. Καν η σκέψη πως ένας λωποδύτης σου φερμάρει την τσέπη δε σε δροσίζει με την ευχάριστη ανησυχία της. Τίποτ' απ' αυτά τα κίντυνα δε θέλει να 'ρτει σε βοήθειά σου να σου διώξει τη νύστα, να σε γλιτώσει απ' το μούδιασμα, η ατμόσφαιρα είναι γεμάτη από ασφάλεια...

Ο ήλιος είναι η μόνη θέληση που λύνει κάθε άλλη, αναβρύζοντας έναν καταρράχτη φλόγες. Απορείς βλέποντας γύρω σου το κάθε τι, σπίτια, καράβια, μαγαζιά, εμπόρια, υποθέσεις, που μαρτυρούν πως μια φορά είναι θέληση. Τώρα πει! Το χέρι μου μοιάζει πως δεν είναι σε θέση να μετατοπιστεί για να διώξει τις μύγες που βόσκουν το μούτρο. Ποιος να έχει φτιάσει όλα αυτά τα βαριά πράγματα που μου ψήνουν το μυαλό να τα κοιτάζω...».

Κάποτε, πριν πολλές δεκαετίες είχε και η γράφουσα επισκεφτεί δυο φορές τη Νέα Υόρκη. Μα τότε ήταν ...ασυγχώρητα νέα, για να δώσει τη δέουσα προσοχή στα «φεγγάρια» και στη σημασία τους. Σήμερα και την ερχόμενη Κυριακή θα ακολουθήσουμε τα βήματα ενός καλού συναδέλφου, δυστυχώς όμως, αποσπασματικά. Πού χώρος, πού χρόνος... Σελίδα τη σελίδα θα δούμε μέσα από το βιβλίο του Γιάννη Ε. Διακογιάννη τα «Δυο φεγγάρια στην Αμερική».

Την πρώτη πανσέληνο την είδε πάνω από τη Νέα Υόρκη. Την άλλη πανσέληνο την έζησε στο Λος Αντζελες. Στο ενδιάμεσο διέσχισε τις ΗΠΑ από τον Ατλαντικό έως τον Ειρηνικό και παντού συνάντησε τις δύο Αμερικές. Από τον πανύψηλο ουρανοξύστη Σήαρς του Σικάγου ως τα άθλια σπίτια στα γκέτο των μαύρων στο Μπρονξ. Από τους γιάπηδες της Γουόλ Στριτ ως τους «χόμλες» του Λος Αντζελες. Από τη συμφωνική ορχήστρα της Βοστόνης ως τον πλανόδιο μουσικό στο μετρό της Ν. Υόρκης. Από τη μουσική κάντρι της Καλιφόρνια ως την τζαζ στο μπαρ «Μπλου Νόουτ» στο Μανχάταν. Από τους Αμερικανούς που ψηφίζουν και αποφασίζουν ως τους άλλους μισούς που ζουν στο περιθώριο. Από τους λευκούς της πέμπτης λεωφόρου ως τους μαύρους του Χάρλεμ. Από τους Ελληνες της Αστόρια ως τους Λατινοαμερικανούς των δυτικών ακτών. Από τους αστέρες του Χόλιγουντ ως τους «πιατάδες» των φαστφουντάδικων. Εζησε ακόμη τον προεκλογικό πυρετό της Αμερικής. Παρακολούθησε το Συνέδριο των Δημοκρατικών στην πλατεία Μάντισον της Ν. Υόρκης και το πικ νικ των Ρεπουμπλικάνων στο Σικάγο. Συνάντησε και μίλησε με πολλούς πολιτικούς. Τις εικόνες που πήρε και τις απόψεις που άκουσε ο Γιάννης Ε. Διακογιάννης, τις τριάντα πέντε ημέρες που ταξίδεψε στις ΗΠΑ και στον Καναδά, καθώς και πίνακες με στοιχεία που δίνουν το προφίλ της Αμερικής, κατέγραψε σ' αυτό το βιβλίο.

Την πρώτη πανσέληνο την είδα στη Νέα Υόρκη. Ενα βράδυ που το μετρό της γραμμής «Ν» με μετέφερε από τη στάση Μπροντγουέι της Αστόρια στη στάση Λέξιγκτον. Οσο διάστημα οι γραμμές ήταν πάνω από τη γη, το γεμάτο φεγγάρι έτρεχε πλάι στο τρένο, φωτίζοντας τη γέφυρα Κουίνσμπορο, η οποία σε οδηγεί στο Μανχάταν.

Ενα φεγγάρι διαφορετικό απ' αυτό που συνάντησα στην Καλιφόρνια εκείνο το βράδυ στο Μάλιμπου με την Ντόουν. Αλλο χρώμα, άλλο φως κι αλλιώτικα παιγνιδίσματα πάνω από τα κεφάλια των λευκών, των μαύρων, των μελαψών και των κίτρινων, των πλουσίων και των «χόμλες», των άστεγων της απέραντης Νέας Υόρκης.

Είναι η «τύχη» της Αμερικής να 'χει δύο φεγγάρια. Αλλο η Βόρειος κι άλλο η Κεντρική και Νότιος, αυτό, που λένε Λατινική Αμερική. Αλλο το Μανχάταν κι άλλο το Χάρλεμ και το Μπρονξ των μαύρων και των «τριτοκοσμικών», όπως τόσο εύκολα αρέσει στους Αμερικανούς, να τους αποκαλούν.

Τρεις ώρες είναι η διαφορά ανάμεσα στις ακτές του Ατλαντικού με τον Ειρηνικό. Και με το αεροπλάνο κάπου πέντε με έξι ώρες η απόσταση Νέας Υόρκης - Λος Αντζελες και εννέα με δέκα ώρες, ανάλογα αν πηγαίνεις ή αν επιστρέφεις, το ταξίδι Αθήνα - Νέα Υόρκη.

Οταν το αεροπλάνο που σε φέρνει από την Ελλάδα προσγειώνεται στο αεροδρόμιο Κένεντι, δε διακρίνεις από τα παράθυρα την Αμερική των μεγάλων μεγεθών. Μόνον από το αεροδρόμιο Λαγκουάρντια μπορείς να δεις καθαρά τους μεγάλους ουρανοξύστες και τις γέφυρες, που συνδέουν τα νησάκια της μεγαλούπολης.

Ο Κρις περίμενε στη στροφή που σε βγάζει προς την έξοδο του αεροδρομίου. Επρεπε, πριν τον συναντήσω να περάσω, πρώτα από τον έλεγχο.

Ο κόσμος στο αεροδρόμιο Κένεντι δεν ήταν τόσος, όσος είναι συνήθως σε άλλα αεροδρόμια, όπως στο Κάιρο, στην Κωνσταντινούπολη, στην Τεχεράνη, στην πόλη του Μεξικού, στη Μόσχα ή στο Σάο Πάολο. Ισως γιατί κάθε εταιρία έχει στην Αμερική τις δικές της εγκαταστάσεις στα αεροδρόμια και ο κόσμος μοιράζεται σ' αυτές, χωρίς να δίνει την εντύπωση του χάους που συναντάς στον «Τρίτο Κόσμο».

Πήραμε ένα κίτρινο ταξί και μπήκαμε στο δρόμο ταχείας κυκλοφορίας για να αφήσω τις αποσκευές στο σπίτι του Κρις, που θα με φιλοξενούσε στην Αστόρια. Μια «γειτονιά» που δεν είναι και τόσο ελληνική, όσο την ακούμε, αφού οι Λατινοαμερικανοί - και όχι μόνον - μετανάστες διεκδικούν κι αυτοί την ιδιοκτησία της.

Ηταν νωρίς Κυριακή απόγευμα 12 Ιουλίου, όταν έφτασα στη χώρα των 250 εκατομμυρίων και η κίνηση στο δρόμο ήταν ανυπόφορη. Πολλή ζέστη και το χειρότερο μια υγρασία που σου διαπερνούσε τα κόκαλα.

Ο οδηγός του ταξί ήταν Μεξικάνος. Και κάθε φορά που έμπαινα σε ταξί, η εικόνα ήταν παρόμοια. Συναντούσα Λατινοαμερικανούς, Ινδούς, Πακιστανούς, Αιθίοπες, Ρώσους. Μόνο μια φορά έπεσα πάνω σε Αμερικανό και μου έκανε εντύπωση. Ο Αμερικανός αυτός που με μετέφερε ένα απόγευμα από τη λεωφόρο Μάντισον ως την Αστόρια, δεν είχε στο μαγνητόφωνο συνηθισμένη μουσική αλλά κλασική και μάλιστα Ραχμάνινοφ, το δεύτερο κονσέρτο για πιάνο και ορχήστρα...

Ο Μεξικάνος οδηγός, πάντως, οδηγούσε σαν τρελός, λες και ήταν στη χώρα του. Προσπερνούσε ό,τι έβλεπε μπροστά του. Σεβόταν όμως τους πεζούς. Και η αλήθεια είναι ότι στις ΗΠΑ πολύ προσέχουν τους πεζούς. Αν διασχίζεις το δρόμο έστω και με κόκκινο θα σταματήσουν. Δεν κινδυνεύεις από αυτοκίνητο στην Αμερική...

Με την Ελλάδα είχα ήδη μια διαφορά επτά ωρών αλλά δεν το πολυκαταλάβαινα. Και ο Κρις ήθελε να ξεκουραστώ για να συνηθίσω και τη διαφορά ώρας. Του άλλαξα όμως το πρόγραμμα. Τηλεφωνήσαμε σε δυο Ελληνες, τον Τάσο Μάνεση και τον Βικέντιο Ρουχωτά, οι οποίοι είχαν εκλεγεί στο Συνέδριο των Δημοκρατικών, ώστε να μη χάσουμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε, έστω και χωρίς πρόσκληση, τη φιέστα της πλατείας Μάντισον.

Περιμένοντας την ώρα που θα τους συναντούσαμε άνοιξα την τηλεόραση και έπαιξα με το τηλεκοντρόλ. Μέτρησα κάπου εκατόν ογδόντα κανάλια. Δεν το άντεξα και από τότε και όσον καιρό ήμουν στην Αμερική, έγινα θύμα του CNN που έχει δύο προγράμματα, ένα για την Αμερική κι ένα για όλο τον υπόλοιπο κόσμο. Επέλεξα, δηλαδή, συνειδητά τη μία και μόνη πληροφόρηση, όπως άλλωστε την είχαμε πάθει όλοι με τον πόλεμο στον Περσικό Κόλπο.

Κατά την τελευταία επίσκεψή μου στη Βενετία είχα την τύχη να «πεταχτώ» μέχρι την όμορφη Πάντοβα για να δω με τα μάτια μου τις τοιχογραφίες του Τζιότο στο Παρεκκλήσιο Σκροβένι. Πάντα το επιθυμούσα αλλά πάντα κάτι συνέβαινε και το άφηνα για μια άλλη φορά... Και η άλλη φορά ήρθε καθυστερημένα τον περασμένο Φλεβάρη. Για να επισκεφτείς το Παρεκκλήσιο πρέπει να κλείσεις ραντεβού μέρες πριν, ίσως και βδομάδες! Ευτυχώς όλα έγιναν όπως έπρεπε και τη συγκεκριμένη μέρα και ώρα βρέθηκα έξω από το Παρεκκλήσιο. Περίμενα. Οταν ήρθε η σειρά μου πέρασα από ακτίνες, κάθισα σε ένα αποστειρωμένο χώρο μαζί με τους άλλους επισκέπτες -για να μη μεταφέρω τα μικρόβια του «έξω κόσμου» μέσα- στον ιερό χώρο του Τζιότο. Το Παρεκκλήσιο Σκροβένι είναι ένα από τα σημαντικότερα μνημεία του 14ου αιώνα και λέγεται ότι είναι χτισμένο από τον ίδιο τον Τζιότο. Πρόκειται για ένα μονόκλιτο οικοδόμημα που στεγάζεται με ημικυλινδρική κάμαρα. Και από εκεί σε περιτριγυρίζουν η Πίστη, η Απιστία, η Σωφροσύνη, η Ανοησία, η Δικαιοσύνη και η Αδικία... δοσμένα από το «θείο» χέρι της σημαντικότερης μορφής της ιταλικής τέχνης του 14ου αιώνα. Του ζωγράφου που έδωσε στην ανθρώπινη μορφή ένα βαθύτερο νόημα, που ξέφυγε από τη σφαίρα της μεσαιωνικής αντίληψης, που ξεπέρασε το χρόνο και το χώρο. Μορφή ανθρώπινη με καλές ή και κακές διαθέσεις, με έντονα συναισθήματα που αποτυπώνονται στο πρόσωπό του. Αυτοί είναι οι «ανθρώπινοι» άνθρωποι του Τζιότο ντι Μποντόνε (1266-1337).

Τώρα θα αναρωτηθείτε γιατί μετά από τόσο καιρό ανακαλώ στη μνήμη μου την επίσκεψη στην Πάντοβα; Οσο τρελό κι αν ακούγεται ο λόγος είναι απλός. Είχα φέρει μαζί μου ένα πολύτιμο ημερολόγιο του «2004» με τις εικόνες του Τζιότο και δυστυχώς, όπως συνήθως συμβαίνει, ξεχάστηκε στο συρτάρι του γραφείου μου. Ανασύρθηκε μόλις πριν από λίγες ώρες. Γι' αυτό!

«Οι Ολυμπιακοί Αγώνες φαίνεται να συμπυκνώνουν και να αποκρυσταλλώνουν μια σειρά από ιδεώδη που συσχετίζονται με την ίδια τη φυσιογνωμία του ελληνικού πολιτισμού, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα, ώστε να συγχέονται με την ωριμότερη και ευγενέστερη διατύπωσή του. Ο κατάλογος των στοιχείων, των γνωρισμάτων που θα μπορούσαν να περιγράψουν, αλλά και να εξηγήσουν το φαινόμενο των Ολυμπιακών Αγώνων συγκροτείται ακτινωτά διατρέχοντας σχεδόν όλες τις πτυχές της αρχαίας ελληνικής πραγματικότητας, με άξονα την απαίτηση της ιδεώδους αρμονίας σε ατομικό συλλογικό και εθνικό επίπεδο. Γι' αυτό και έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον οι συγκριτικές εκείνες μελέτες οι οποίες θα μπορούσαν να αναδείξουν τα κοινά στοιχεία που είναι ικανά να συνδέσουν ακόμα και σήμερα ή κυρίως σήμερα, τις διαφορετικές κουλτούρες, κάτω από κοινές αξίες, κοινές πρακτικές, κοινές ανάγκες»... Ενα απόσπασμα από την εισαγωγή των επιμελητών του καλαίσθητου και ενδιαφέροντος λευκώματος που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ατραπός» με τον τίτλο «Υέ Κύε. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες στην Αρχαιότητα» (επιμέλεια Μ. Καΐλα, G. Thill. E. Θεοδωροπούλου, Γιώτα Ξανθάκου). Η έκδοση συνοδεύεται από ένα CD με εξαιρετικά πρωτότυπο υλικό, που περιλαμβάνει τέσσερα μέλη (μουσική σύνθεση/ ρυθμική απαγγελία)τα οποία αποδίδονται στον Μεμήδη και νέες μουσικές μορφές, εμπνεόμενες από το αρχαίο ελληνικό μέλος.