Το σημερινό οδοιπορικό μας είναι noir, αστυνομικό ελληνιστί. Ισως και γι' αυτό μα όχι μόνο. Ισως επειδή δεν είναι ακριβώς νουάρ, αλλά γκρι και ακόμη επειδή μας κράτησε ευχάριστη συντροφιά τον περασμένο δύσκολο μήνα, πάντα ο Αύγουστος είναι τρομερός, θα αναφερθούμε σε αυτό το εξαιρετικό βιβλίο.

Τον Νορβηγό συγγραφέα τον γνωρίσαμε πριν δυο χρόνια περίπου, με το γοητευτικό του μυθιστόρημα «Δικός σου, ως το θάνατο», μια ιστορία που πραγματικά μας είχε ενθουσιάσει. Ανανεώσαμε τη γνωριμία, λοιπόν, φέτος με το: «Στο σκοτάδι όλοι οι λύκοι είναι γκρι» σε μετάφραση Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, εκδόσεις «Πόλις». Εδώ, ο Γκουνάρ Στόλεσεν αφηγείται μια περίπλοκη ιστορία, που αρχίζει από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τελειώνει στις μέρες μας, με τον πιο απλό αλλά και πιο αφοπλιστικό τρόπο. Είναι φανερό πως τον συγγραφέα δεν τον απασχολεί τόσο η αστυνομική πλοκή που, άλλωστε υπάρχει άφθονη, όσο η αποκάλυψη της κρυμμένης όψης της νορβηγικής κοινωνίας, η οποία άλλαξε εντελώς από την ξαφνική ευημερία με την ανακάλυψη του πετρελαίου. Τρυφερός, νοσταλγικός, συμπονετικός με τους απλούς ανθρώπους του μόχθου και του περιθωρίου, περιφρονητικός και ανελέητος για εκείνους που πέταξαν την ιδεολογία τους για το κέρδος. Στη σελίδα 379, ο κεντρικός ήρωας, ο ιδιωτικός ντετέκτιβ λέει στον ήρωα πολέμου: «Εδωσες ηρωικές μάχες εναντίον του ναζισμού, μα θα μπορούσε κανείς να πει ότι πολέμησες εις μάτην. Ο ναζισμός εξακολουθεί να ζει ...Ο πιο επικίνδυνος ναζισμός είναι αυτός που εκφράζεται με τη μισανθρωπία τη δική σου και των ομοίων σου. Απλώς έχει άλλο όνομα». Ο Στόλεσεν μοναχικά και μεθοδικά κεντά, κυριολεκτικά, τις λέξεις, τα μελαγχολικά παγωμένα τοπία, τους ανάγλυφους χαρακτήρες πάνω στον γκρίζο καμβά του Μπέργκεν της Νορβηγίας. Πρόκειται για ένα πολύ δυνατό μυθιστόρημα.

Αλήθεια, εσείς πού πήγατε το καλοκαίρι; Οχι, μη μας πείτε. Θα κλείσουμε τα μάτια και θα φανταστούμε παραλίες σε όλες τις αποχρώσεις του γαλάζιου. Εσείς όμως μπορείτε να κάνετε έστω και μια υπόθεση για τις δικές μας διακοπές; Μάλλον όχι. Μεταξύ μας, όμως, δεν υπάρχουν μυστικά γι' αυτό και θα το μαρτυρήσουμε. Ταξιδέψαμε σε 13, εντελώς, διαφορετικά μέρη πληρώνοντας ένα μονάχα εισιτήριο! Κρατήσαμε την ανάσα μας και βουτήξαμε, από ψηλά, στα αινιγματικά βαθιά νερά της αστυνομικής λογοτεχνίας.

Τα «Ελληνικά Εγκλήματα 2» των εκδόσεων «Καστανιώτη», ήρθαν στα χέρια μας για να μας αιχμαλωτίσουν, να μας διασκεδάσουν και να μας ταξιδέψουν σε πολλά μυστηριώδη μέρη. Δεκατρείς συγγραφείς, δεκατρείς ιστορίες, δεκατρείς οπτικές γωνίες, δεκατρείς κόσμοι... Θα προσπαθήσουμε να σας μεταφέρουμε τις εντυπώσεις μας όσο πιο λακωνικά γίνεται...

Η Περίπτωση Αυτοδικίας του Τεύκρου Μιχαηλίδη μας μετέφερε στο μυστηριώδη κόσμο του Πυθαγόρα, ο οποίος θεωρούσε τους «φίλιους αριθμούς» ως την αριθμητική ενσάρκωση της αληθινής φιλίας. Και για μια τέτοια φιλία μιλά ο συγγραφέας, που, πέρα από την ευρηματική αστυνομική πλοκή, θίγει πάλι το θέμα που τον απασχολεί: την ενοχή. Την ενοχή και σε ποιες περιπτώσεις αποφασίζει να ...ενοχλήσει τον άνθρωπο!

Ο «Καπνός» της Αθηνάς Κακούρη μοσχομυρίζει εμπειρία και μαστοριά. Με μεγάλη άνεση η συγγραφέας μάς αφηγείται μια ιστορία χωρίς συμβατικό τέλος... Ζωντανοί οι χαρακτήρες των ηρώων, εξαιρετική η λεπτομερής ανάπλαση του γραφείου του εφέτη, διακριτική η παρουσία του κηπουρού, μεγάλη η αφέλεια του αστυνόμου Γεράκη, πανέξυπνοι οι διάλογοι, καθημερινή αλλά συναρπαστική η πλοκή. Ολα αυτά συνθέτουν ένα πραγματικό αστυνομικό μυθιστόρημα. Μπράβο της.

«Η νύχτα των φιλοσόφων» του Παναγιώτη Αγαπητού είναι πολύ ...σκοτεινή και κρύβει πολλές εκπλήξεις. Με μεγάλη ευχέρεια, ο συγγραφέας πάει και έρχεται από τους βυζαντινούς χρόνους στους τωρινούς, αλλάζοντας το ύφος της γραφής και της περιγραφής, των ενδυμάτων, των συνηθειών και των προσφωνήσεων. Ενα δεν αλλάζει: Το έγκλημα.

Η «Βαθιά, γαλάζια λίμνη», του Φίλιππου Φιλίππου ξέρει όχι μόνον να αποκρύπτει στα υγρά σωθικά της τρομερά μυστικά αλλά και να αποδίδει μόνη της μια υγρή, βαθιά μα πραγματική δικαιοσύνη. Με φόντο τη γοητευτική και φιλόξενη Κέρκυρα, ο αναγνώστης θα ζήσει μια επικίνδυνη ερωτική περιπέτεια από την οποία όμως απουσιάζει έρωτας. Θα δει τα ερωτικά τετράγωνα να γίνονται ...πεντάγωνα και έπειτα τρίγωνα, για να καταλήξουν σε μια μοναχική και ανερμάτιστη μονάδα. Και σ' αυτό το διήγημα ο Φ.Φ. επιμένει ερωτικά. Πρόκειται για ένα καλά δομημένο αστυνομικό διήγημα όπως όλα τα έργα του συγγραφέα...

Το «In the pinewood» του Ανδρέα Αποστολίδη κινείται στην ίδια λογική της «Λοβοτομής». Με άφθονο χιούμορ αλλά και ρεαλισμό, ο συγγραφέας, χωρίς να μασάει τα λόγια του, φωτογραφίζει τα πρόσωπα που ρύπαναν και συνεχίζουν να ρυπαίνουν με την εγκληματική συμπεριφορά τους την τηλεοπτική και όχι μόνον ζωή μας.

«Η μελαγχολία του στρατηγού» της Τιτίνας Δανέλλη μπορεί να αποτελέσει εκπληκτική μαγιά για ένα δυνατό σενάριο ξεχωριστής κινηματογραφικής ταινίας. Οι ήρωες δεν είναι άνθρωποι της διπλανής πόρτας που έρχονται σε σύγκρουση με τύπους του υποκόσμου. Στην πλοκή της ιστορίας - ή του σεναρίου - συμμετέχουν άτομα λογικά, εγκεφαλικά, φιλοσοφημένα. Ολοκληρωμένα, άτομα με βαθιά μόρφωση και γνώση, προσγειωμένα στην πραγματικότητα, έτοιμα για την αναμέτρηση. Παρότι, με την πρώτη ματιά, φαίνεται πως οι ήρωες της Τ.Δ. είναι βουτηγμένοι στη μελαγχολία, σχεδόν losers - η συγγραφέας σκόπιμα κάνει την εισαγωγή περί μελαγχολίας - γεγονός που λειτουργεί ως εφαλτήριο για τη ρήξη. Τη ρήξη με όλα τα κακώς κείμενα της κοινωνίας, με τις λανθασμένες επιλογές (προσωπικές ή μη), τη ρήξη με την ψευτιά, την υποκρισία, την εκμετάλλευση, τη ρήξη με όλα αυτά που τελικά προκαλούν αυτή «τη μεταδοτική νόσο» της εποχής μας. Τη ρήξη που θα φέρει την κάθαρση σε όλα τα επίπεδα. Κάθαρση για τους ήρωες, αλλά και για τον αναγνώστη. Ταυτόχρονα, η νότα αισιοδοξίας που προβάλλει έρχεται από τη νέα γενιά. Αυτή που ξέρει να σκέφτεται και να διεκδικεί. Ο κεντρικός ήρωας είναι ένας επίδοξος συγγραφέας, που εμφανίζεται - ως ανίδεος σε όλα - μπροστά στον έμπειρο και μορφωμένο στρατηγό της αστυνομίας Αγγελο Βλάχο, ζητώντας του συμβουλές. Και τότε αρχίζει να στήνεται μεθοδικά η πλοκή, κρατώντας σε συνεχή αγωνία τον αναγνώστη, όχι μόνο για το δολοφόνο, που άλλωστε, ενδιαφέρει ελάχιστα, αλλά για τους υπόλοιπους πρωταγωνιστές της ιστορίας. Περιέργεια για ό,τι τους έχει συμβεί στη ζωή τους μέχρι τώρα και αγωνία για όσα έπονται...

Με «πρόφαση» την αστυνομική ιστορία, η συγγραφέας, όπως πάντα, γράφει ένα έργο, που το περιεχόμενό του είναι πρωτίστως κοινωνιολογικό και φιλοσοφικό, με άψογη λογοτεχνική γραφή. Μέσα σε λίγες σελίδες συναντιούνται και δένουν αρμονικά, ο Ντοστογιέφσκι, η Βιρτζίνια Γουλφ, ο Σιρανό Ντε Μπερζεράκ, η Τζάνις Τζόπλιν, ο Μπερλιόζ, ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο, και ο Κλιντ Ιστγουντ, με τον έρωτα, την προδοσία, την απογοήτευση αλλά και την αισιοδοξία. Με την υποκρισία, αλλά και την ανθρωπιά. Με την αλήθεια και τη μισή αλήθεια, που είναι χειρότερη από το ψέμα... Είναι ένα διήγημα μέσα σε ένα άλλο διήγημα. Μια ιστορία μέσα στην ιστορία. Μια ανατροπή που θα ανατρέψει τις ανατροπές κάνοντας έτσι χώρο στον αναγνώστη να λάβει μέρος στους έρωτες, στα λάθη, στις επιθυμίες, στις απογοητεύσεις αλλά και στις «υποθέσεις» των ηρώων.

Η «ψυχή φονιά» του Κώστα Κατσουλάρη έχει πολύ καλές προθέσεις το αποτέλεσμα όμως δεν είναι αντάξιό τους. Αδέξιο είναι και εξωπραγματικό, αυτό όμως δε σημαίνει ότι ο συγγραφέας στην επόμενη προσπάθειά του μπορεί να πετύχει το στόχο του.

«Κανένα έλεος». Ο πρωτοεμφανιζόμενος Ιερώνυμος Λύκαρης δε ζει εδώ... Ζει στην Αυστραλία, περιέργως όμως γνωρίζει κάθε τετραγωνικό της αθηναϊκής γης και της ζωής των κατοίκων των Βορείων προαστίων... Ο κεντρικός του ήρωας ένας ρομαντικός αριστερός δημοσιογράφος θα νιώσει τη μεγαλύτερη απογοήτευση της ζωής του όταν διαπιστώσει την ηθική κατάντια του καλύτερού του φίλου. Ομως, η παλιά φιλία δε θα του επιτρέψει να τον καταδώσει στην αστυνομία και θα προτιμήσει να πάει για κούρεμα... Καλογραμμένο.

Το τηλεοπτικό «Πτώμα στο πηγάδι» του Πέτρου Μάρκαρη... ήταν χιουμοριστικό αλλά πολύ λακωνικό.

«Οι πιο ωραίες είναι οι πιο άπιστες», απουσιάζουν από τη μελαγχολική ιστορία του Πέτρου Μαρτινίδη. Ο κεντρικός ήρωάς του είναι κόσμιος μεσήλικας καθηγητής που φοβάται τη μοναξιά, το θάνατο και την κοινοτοπία... Δυστυχώς, όμως δεν την αποφεύγει.

Η «Ανθρώπινη συμπύκνωση». Η Αμάντα Μιχαλοπούλου επιχειρεί να δώσει την ατμόσφαιρα που επικρατεί μέσα σε μια εφημερίδα πολυτελείας... Μια ιστορία που βασίζεται εξ ολοκλήρου στην «ιδιαιτερότητα» μιας αστυνομικού.

Ο «Γαλάζιος Δούναβης» του Μανώλη Πιμπλή μπορεί να μην είναι γαλάζιος αλλά διαθέτει αρχιτεκτονική και αφηγηματική δομή. Η πλοκή του αποκαλύπτει τις νέες μορφές του εγκλήματος και ταυτόχρονα κρύβει τον τεράστιο πλούτο γνώσεων του συγγραφέα. Πολύ καλογραμμένο.

Οι «Βροχές» του Σέργιου Γκάκα είναι δυνατές, ερωτικές, ποιητικές, εν μέρει όμως ...αστυνομικές. Μετανάστευση, τρίγωνα, έρωτες, νοσταλγία, θλίψη και μια ασταμάτητη βροχή... που ρέει ασταμάτητα, όπως και ο εσωτερικός μονόλογος του συγγραφέα.