Απόσταση αναπνοής μας χωρίζει από το καλοκαίρι. Και τότε, είτε το επιδιώκουμε, είτε το αποφεύγουμε, η απευθείας έκθεση στον ήλιο θα είναι αναπόφευκτη. Τώρα, όσο είναι καιρός, ας ασχοληθούμε λίγο με το πρόσωπό μας, να διατηρήσουμε το δέρμα μας σε καλή κατάσταση, να περιποιηθούμε την εμφάνισή μας. Να την κάνουμε πιο ανοιξιάτικη. Πιο φωτεινή, δηλαδή. Ας κάνουμε μια μάσκα με ένα κουταλάκι του γλυκού μέλι, ένα κουταλάκι του γλυκού γλυκερίνη και έναν κρόκο αυγού. Θα αναμείξουμε τα υλικά, έτσι ώστε να γίνουν ένα. Θα καθαρίσουμε σχολαστικά το πρόσωπό μας και θα το αλείψουμε με το μείγμα. Μετά από 20 λεπτά, θα την αφαιρέσουμε με ζεστό νερό. Το ίδιο μείγμα μπορούμε να βάλουμε και στα χέρια μας για να γίνουν πιο μαλακά και πιο λευκά.

Μια και μπήκαμε στη λογική της άνοιξης, ας κάνουμε και μιαν άλλη μάσκα: Θα βάλουμε 30 γραμμάρια αλεύρι σταρένιο, 20 γραμμάρια νερό, μια κουταλιά της σούπας μέλι και λίγες σταγόνες ροδόνερο και θα τα αναμείξουμε. Θα έχουμε καθαρίσει το πρόσωπό μας, θα απλώσουμε το μείγμα και και μετά από τριάντα λεπτά θα το αφαιρέσουμε με πετσέτα βρεγμένη με κρύο νερό. Αυτό το επαναλαμβάνουμε δυο φορές τη βδομάδα για ένα μήνα.

Ο Γκόρκι με τον Λένιν σε μια παρτίδα σκάκι

...Είχε ανέβει σε τούτο το αψηλωμένο βάθρο, ανάμεσα σ' ουρανό και γη, σωστός πια γρανίτης, καταλαγιασμένος και σίγουρος, σαν πέρασαν πολλά χρόνια από κείνη τη μέρα που παράχωσαν την πεθαμένη μάνα του και του είπε ο παππούς του:

«Αλέξι, αγόρι μου δεν είσαι

κανένα γκόλφι

για να μπορώ να σε κρατάω

κρεμασμένο

στο λαιμό μου. Μα μήτε είναι

και σωστό

να κάθεσαι έτσι και να ζεις από

μένα

καλύτερα να βγεις στον κόσμο».

Και πραγματικά, κείνη τη μέρα του 1880, ο δωδεκάχρονος Αλέξις Μαξίμοβιτς Πεσκόφ πήρε την απόφαση και βγήκε στον «κόσμο», με μοναδικό του όπλο τα αδύναμα παιδικά του χέρια και δυο κολλυβογράμματα που είχε μάθει. Μ' αυτά τα εφόδια, θ' αντιμετώπιζε τη σκληρή κι απάνθρωπη κοινωνία της τσαρικής Ρωσίας. Γι' αυτόν δεν υπήρχε άλλη λύση... Είχα πια φτάσει κάτωθέ του κι έβαλα όλα τα δυνατά μου να σμίξω τη ματιά με τη δικιά του. Ηθελα ν' ανταμώσουν τα μάτια μου με τα μάτια εκείνου, που «ίσαμε την τελευταία μέρα της ζωής του σπινθηροβολούσαν με τη φλόγα της πάλης και της αδιαλλαξίας ενάντια στους εχθρούς των δουλευτάδων, τους φασίστες κι όλους τους άλλους τυράννους, τους στραγγαλιστές του πολιτισμού και τους εμπρηστές του πολέμου», καταπώς έλεγε ο Μολότοφ, αποχαιρετώντας τον μεγάλο νεκρό στα 1936. Μα ωστόσο γίνει τούτο το συνταίριασμα, είχα κιόλας ξεχωρίσει στις πελώριες παλάμες του κείνη την πίκρα για τον παράξενο «αλητάκο», που χρόνια πολλά βολόδερνε «Στα ξένα χέρια», για να φτάσει να γίνει θρήνος σαν κάποια άνηλη αυγή ξέφυγε από την παγίδα που του 'χε στήσει η ζωή να την τελέψει μόνος του.

Το Μουσείο Γκόρκι στη Μόσχα

«Ψέμα πως η ζωή είναι πένθιμη,

ψέμα πως δεν έχει παρά μόνο

πληγές,

και δάκρυα. Η ζωή έχει

και τον

ηρωισμό της, δεν έχει μόνο

βρωμιά

αλλά και κάτι το φωτεινό, το

μαγευτικό,

το όμορφο. Στη ζωή υπάρχουν

όλα

όσα θα θελήσει να βρει ο

άνθρωπος

και ο άνθρωπος έχει μέσα του

τη δύναμη

να δημιουργήσει κείνο που δεν

έχει η ζωή.

Αυτή η δύναμη, αν είναι σήμερα

λίγη,

αύριο θα περισσεύει».

Τούτα τα προφητικά λόγια αντήχησαν στ' αυτιά μου παράξενα ως βγαίναν απ' τα τρίσβαθα της ψυχής του πρωτομάστορα της προλεταριακής Τέχνης του Λόγου, που απ' τα μικράτα του είχε βρεθεί πρόσωπο με πρόσωπο με τη σκληρή κι απάνθρωπη ζωή, καθώς πάλευε χρόνια και χρόνια μέσα στην αθλιότητα και τη φτωχολογιά της τσαρικής κοινωνίας, πότε αφημένος να τον νανουρίζουν οι αγανακτισμένες βλαστήμιες των βαρκάρηδων του Βόλγα, πότε να τον ζεσταίνουν τα βρώμικα χνότα των βαστάζων του λιμανιού και πότε να τον λιγοψυχιάζει η μπόχα του ιδρώτα των μουζίκων, ή να τον τρέφει η κουτοπονηριά του συμβιβασμένου μαγαζάτορα.

Καθώς τον ατενίζω στημένο στο ψηλό βάθρο του, τεντώνοντας όλο και πιο πολύ το λαιμό μου, νιώθω να μου λέει με σοβαρότητα να θυμηθώ τον αμλετικό αστό «Θωμά Γκορνάγιεφ», που όσο κι αν η συμπόνια του για τους ταπεινούς κι αδικημένους τον αγαναχτούσε, στάθηκε ανήμπορος κι ανίκανος να λυτρωθεί απ' τα δεσμά της τάξης του, παραδέρνοντας μέσα στο κοινωνικό χάος και την ιδεολογική σύγχυση της εποχής εκείνης του τσαρισμού. Κι ως να καλοζυγιάζω στο νου μου όλα τούτα, κείνος προφταίνει το λόγιασμά μου, αρχίζοντας να μου ιστοράει πώς ανακάλυψε το Νιλ, σαν συναπαντήθηκε με τους επαναστάτες στο Καζάν και συνταιριάστηκε μαζί τους, κείνο τον εργάτη της φάμπρικας που πίστευε στο μέλλον του και στην αξιοσύνη του να το κατακτήσει. Και τότες πισωγυρίζει η σκέψη μου και τον ανταμώνει κλεισμένο στο ανήλιαγο φρούριο Πετροπαβλόσκ στην Πετρούπολη, κατηγορημένο από την τρομερή Οχράνα του τσάρου, γιατί είχε σηκώσει φωνή διαμαρτυρίας ενάντια στον δολοφόνο Νικόλαο Β`, που είχε προστάξει το ματοκύλισμα των άοπλων πολιτών της Πετρούπολης, τη Ματοβαμμένη Κυριακή στις 8 Γενάρη στα 1905, που διαδηλώνανε ειρηνικά τα δίκια τους.

Στην Αγία Πετρούπολη

Ο Μαξίμ Γκόρκι, ο αριστοτέχνης του Λόγου, ο ζωντανός αυτός καλλιτέχνης της εργατικής τάξης, ο δημιουργός του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, που στάθηκε ο πρωτομάστορας κι ο καθοδηγητής της σοβιετικής λογοτεχνίας κι όλων των προοδευτικών συγγραφέων της εποχής μας, δεν έπαψε ποτέ με το έργο του να μας δείχνει τη σωστή κατεύθυνση της παγκόσμιας πνευματικής κίνησης, που στοχεύει στην απελευθέρωση των εργαζομένων για την ανάπτυξη της πραγματικής ατομικότητας και προσωπικότητας του ανθρώπου...

...Πισωπατώντας, ξεμακραίνω από το Μαξίμ Γκόρκι μ' οδηγητή στο δρόμο μου τους συμπυκνωμένους στοχασμούς του: «Τα πάντα βρίσκονται στον άνθρωπο, τα πάντα για τον άνθρωπο». Ρίχνω μια τελευταία ματιά στον συγγραφέα του προλεταριάτου και του δίνω υπόσχεση πως σαν γυρίσω στην πατρίδα θα διαφεντέψω τούτη τη συνάντηση μαζί του.

Ψαράδες στο Βόλγα

«Η πραγματική ζωή είναι ασύγκριτα πιο παράδοξη από το μυθιστόρημα», έγραφε η Μέρντοχ σε κάποιον φίλο της και μάλλον είχε δίκιο. Και στη συγκεκριμένη περίπτωση, τόσο η ζωή της όσο και τα μυθιστορήματά της δονήθηκαν από εντάσεις, από πάθη, από συγκλονιστικούς έρωτες. Διότι η Αϊρις Μέρντοχ, όπως όλοι οι μεγάλοι δημιουργοί άλλωστε, όλες τις πλούσιες εμπειρίες που βίωσε ως άνθρωπος τις κράτησε. Τις πέρασε από φίλτρο και τις έκανε πρώτη ύλη, «οικοδομικό υλικό», που της ήταν απαραίτητο για να χτίσει το μεγάλο λογοτεχνικό της οικοδόμημα. Το εκπληκτικό βιβλίο του Πίτερ Κόνραντι «Iris Murdeoch: Μια ζωή» κυκλοφορεί όπως όλα τα βιβλία της ίδιας της συγγραφέως από τις εκδόσεις Χατζηνικολή. Μετάφραση: Λητώ Σεϊζάνη/Τόνια Βοβαλένκο.