ΤΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Εν συντομία

Πατάτες με άρωμα από δεντρολίβανο

Κόβουμε σε λεπτές φέτες ένα κιλό πατάτες και τις απλώνουμε σε ένα ταψί, αλειμμένο με βούτυρο. Τις αλατίζουμε και τις σκεπάζουμε με μια κρέμα, που φτιάχνουμε χτυπώντας δύο αυγά, ένα τέταρτο του κιλού γάλα και εκατό γραμμάρια τριμμένο τυρί. Προσθέτουμε αλάτι και τέσσερις κουταλιές λάδι, που το έχουμε ήδη αρωματίσει με δεντρολίβανο καλά τριμμένο. Θα ψήσουμε τις πατάτες σε μέτριο φούρνο για σαράντα περίπου λεπτά της ώρας. Επειτα; Καλή μας όρεξη!

Φοβάμαι...

Το ομολογώ: Oι μεγάλες εκδοτικές επιτυχίες κάπου με ανησυχούν. Με κάνουν να δυσπιστώ για την ποιότητα του βιβλίου. Να υποψιάζομαι πως πρόκειται για μόδα και τίποτε περισσότερο. Γι' αυτό και όταν πήρα στα χέρια μου το μυθιστόρημα του Νικολό Αμανίτι: «Εγώ δε φοβάμαι», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη, είχα μια κάποια προκατάληψη, η οποία μεγάλωσε όταν διάβασα πως μέσα σε ένα χρόνο είχε πουλήσει περισσότερα από 50.000 αντίτυπα. Αναρωτήθηκα εάν πράγματι τούτο το βιβλίο άξιζε τόσες μεγάλες πωλήσεις. Ομως, σε μια εποχή όπως η σημερινή, που όλοι φοβούνται όλους και τα πάντα, ο τίτλος του βιβλίου δεν μπορούσε παρά να με προκαλέσει. Κι έτσι άρχισα να το διαβάζω.

Ο Νικολό Αμανίτι, ίσως, να μην μπορεί να συγκριθεί με τον συμπατριώτη του τον Ε. Σταρνόνε, ανήκει όμως κι αυτός στην κατηγορία των νέων δημιουργών που υπόσχονται πολλά.

Ο Αμανίτι δεν είναι πληθωρικός και αναλυτικός όπως ο Σταρνόνε, χρησιμοποιεί τα δικά του όπλα για να γοητεύσει τον αναγνώστη. Δηλαδή, προσωπικό ύφος. Αφαιρετικό, δροσερό, πρωτότυπο και μια, ηθελημένη ίσως, παραμυθένια παιδικότητα. Απλοϊκότητα; Κατηγορηματικά όχι.

Ο συγγραφέας μάς μεταφέρει σε μια ξεχασμένη γωνιά της Νότιας Ιταλίας και μας προσκαλεί να ζήσουμε τη συγκλονιστική καλοκαιρινή περιπέτεια του μικρού ευφάνταστου, εννιάχρονου ήρωά του. Εν ολίγοις, φοβάμαι ότι οφείλω να ομολογήσω πως το «Εγώ δε φοβάμαι» μου άρεσε. Νομίζω ότι το βιβλίο αυτό δικαίως τιμήθηκε με το βραβείο Βιαρέτζιο (έχει γυριστεί ταινία από τον σκηνοθέτη Γκαμπριέλε Σαλβατόρες).

Μικρές σελίδες

Μεγάλο ενδιαφέρον για όλους εκείνους που αγαπούν την Αρχαιολογία παρουσιάζει το βιβλίο του Τζόζεφ Αλεξάντερ Μαγκιλιβρέι «Μινώταυρος» (εκδόσεις «Ωκεανίδα»), όμως μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει για μας τους Ελληνες. Και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο συγγραφέας τούτης της πλούσιας και εμπεριστατωμένης βιογραφίας, με μέτρο, αποδίδοντας τα του Καίσαρος τω Καίσαρι και τα του Εβανς τω Εβανς, με διαύγεια και με μεγάλο αίσθημα ευθύνης και δικαίου, μας εξηγεί όλα όσα εμείς τόσα χρόνια υποψιαζόμαστε, αλλά δεν είχαμε τις γνώσεις να να τα τεκμηριώσουμε. Οτι, δηλαδή, ο σερ Τζορτζ Εβανς δεν ανακάλυψε τους προγόνους μας, αλλά επινόησε τους δικούς του! Οι Μινωίτες, έτσι όπως τους επινόησε ο μεγάλος Αγγλος ονειροπόλος, ήταν οι πρώτοι άριοι που κατοίκησαν τη Γη και οι Αγγλοι ήταν κατευθείαν απόγονοί τους... Ετσι πίστευε και έδωσε όλη του τη φαιά ουσία για να το αποδείξει. Προσωπικά, θεωρώ ότι το καλογραμμένο αυτό βιβλίο είναι μια πραγματική απόλαυση, γι' αυτό και το προτείνω ανεπιφύλακτα, τόσο στον αναγνώστη που ενδιαφέρεται για την Αρχαιολογία, ο οποίος μάλλον θα το έχει ήδη κάνει, όσο και σε εκείνον που μέχρι τώρα η Αρχαιολογία τον άφηνε εντελώς αδιάφορο. Ιδίως σ' αυτόν...

Ο Τζ. Αλ. Μαγκιλιβρέι γεννήθηκε στο Μόντρεαλ. Σπούδασε στα πανεπιστήμια του MacGill και του Εδιμβούργου. Χρημάτισε αναπληρωτής καθηγητής της Ιστορίας της Τέχνης και Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Κολούμπια. Από το 1980 ανασκάπτει και μελετά την Κνωσό και άλλες τοποθεσίες στην Ελλάδα. Υπήρξε έφορος Κνωσού για αρκετά χρόνια. Είναι συγγραφέας πολλών βιβλίων, ζει στο Παλαιόκαστρο Κρήτης και μαζί με τον L. A. Sackett συνδιευθύνει τις πρόσφατες ανασκαφές. Στο τέλος του πολυσέλιδου βιβλίου, ο συγγραφέας γράφει: «Ο Λαβύρινθος - Ανάκτορο -Ιερό στην Κνωσό έχει γίνει το σύμβολο των μεγαλύτερων προσδοκιών μας, μια τοποθεσία όπου καταλαβαίνουμε το μετασχηματισμό των ιδεών και τη σχετικότητα της Ιστορίας και της Αρχαιολογίας. Και ποιος τόπος θα ήταν ο πιο κατάλληλος για να καταλάβουμε το ρόλο μας σ' αυτό το ρευστό παιχνίδισμα του παρελθόντος με το μέλλον από το μινωικό Λαβύρινθο στην Κνωσό, που ανακαλύφθηκε και επινοήθηκε από τον Εβανς;».

Ερρίκος Σλήμαν: Ο αυτοδίδακτος

Ο Ερρίκος Σλήμαν. Ελαιογραφία του S. Hodges, 1877

Μιας και σήμερα είχαμε επισκεφτεί τις Μυκήνες, καλό θα ήταν να ρίξουμε μια ματιά στη ζωή του Ερρίκου Σλήμαν (1822-1890), του ανθρώπου με την αχαλίνωτη φαντασία που υπήρξε πρωτοπόρος ερευνητής της Τροίας, της Τύρινθας, του Ορχομενού και των Μυκηνών. Ο Γερμανός Ερρίκος Σλήμαν, ο δημιουργός της επιστήμης του μυκηναϊκού πολιτισμού, ήταν αυτοδίδακτος, όμως ήταν προικισμένος με αχαλίνωτη φαντασία. Σε ηλικία δεκατεσσάρων χρόνων έγινε υπάλληλος σε ένα παντοπωλείο αλλά μετά από πέντε χρόνια σκληρής εργασίας, αποφάσισε να αναζητήσει καλύτερη τύχη ταξιδεύοντας στο Νέο Κόσμο. Το πλοίο όμως ναυάγησε στην Ολλανδία και ο νεαρός έπιασε δουλιά σε μια εμπορική επιχείρηση ενώ ταυτόχρονα χάρη σε μια δική του μέθοδο αποστήθισης, άρχισε να μαθαίνει ξένες γλώσσες με αποτέλεσμα μέχρι το τέλος της ζωής του να κατορθώσει να μάθει δεκαοκτώ ξένες γλώσσες! Από το 1844 που ο Σλήμαν προσλήφθηκε σε μεγάλο εμπορικό ολλανδικό οίκο και δυο χρόνια αργότερα στάλθηκε στην Πετρούπολη ως αντιπρόσωπος του οίκου, δραστηριοποιήθηκε και άρχισε η εκπληκτική επαγγελματική του άνοδος. Φτάνει να σημειώσουμε ότι μέσα σε δώδεκα μήνες είχε γίνει ήδη μεγαλέμπορος. Για μας δεν παρουσιάζει ενδιαφέρον η επιχειρηματική ιδιοφυία του Σλήμαν αλλά το πάθος του για την αρχαιολογία, η φιλομάθειά του και κυρίως η αγάπη του για τους αρχαίους Ελληνες συγγραφείς και η πίστη του προς τον Ομηρο. Το 1876 ερεύνησε τις Μυκήνες. Τότε ανακάλυψε τους λακκοειδείς βασιλικούς τάφους του Α΄ ταφικού περίβολου μέσα στη μυκηναϊκή ακρόπολη. Ο Σλήμαν υποστήριζε ότι ο πολιτισμός αυτών είναι εκείνος που περιγράφεται στα ομηρικά έπη και ότι στους τάφους αυτούς ήταν θαμμένοι οι βασιλείς της δυναστείας των Ατρειδών. Πέθανε στη Νεάπολη της Ιταλίας στις 15 Δεκέμβρη του 1890 ύστερα από μια χειρουργική επέμβαση στα αυτιά που έκανε στη Γερμανία (Ο Σλήμαν υπέφερε από σοβαρή πάθηση στα αυτιά). Η σορός του μεταφέρθηκε στην Αθήνα όπου έγινε και η ταφή. Ο Σλήμαν είχε κάνει δύο γάμους. Για πρώτη φορά παντρεύτηκε με τη Ρωσίδα Γεκατερίνα Λίσιν με την οποία απέκτησε τρία παιδιά (δυο κόρες και ένα γιο) και αφού είχε χωρίσει, παντρεύτηκε τη 18χρονη Σοφία Εγκαστρωμένου με την οποία απέκτησε δυο παιδιά (μια κόρη και ένα γιο).

Καθ' οδόν: Στις Μυκήνες

Μύλοι Αργολίδας

Δεν απομακρυνθήκαμε από την περιοχή της Αργολίδας από την περασμένη Κυριακή που επισκεφτήκαμε το Ναύπλιο. Δε μας έκανε καρδιά να επιστρέψουμε χωρίς να δούμε όσα περισσότερα μπορούμε. Και φυσικά σήμερα καταλήγουμε πού αλλού; Στις Μυκήνες. Τις Μυκήνες, το σημαντικότερο κέντρο των Αχαιών, τις Μυκήνες του Ατρέα, του Θυέστη και του Αγαμέμνονα, τις Μυκήνες του παρελθόντος και των ονείρων μας.

Δέος μάς κυριεύει καθώς περνάμε την Πύλη των Λεόντων, που είναι η είσοδος της μυκηναϊκής ακρόπολης, η οποία φέρει και το αρχαιότερο δείγμα μνημειακής γλυπτικής σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η πύλη αυτή είναι κατασκευασμένη πάνω σε ισχυρό τείχος του τέλους του 13 π.Χ. Επειδή είναι μεγάλων διαστάσεων ονομάζεται κυκλώπειο και αγκαλιάζει γύρω γύρω την ακρόπολη. Είμαστε μέσα στο σπουδαιότερο αρχαιολογικό χώρο, που στο πέρασμα του χρόνου έγινε σύμβολο του αρχαίου πολιτισμού. Ξαφνικά, ο μύθος των Ατρειδών γίνεται ιστορία, και βλέπουμε μπροστά μας τον Αγαμέμνονα, την Κλυταιμνήστρα, τον Αίγισθο, τον Ορέστη και την Ηλέκτρα να ζουν, να αγαπούν, να εκδικούνται. Να πεθαίνουν. Δεξιά μας είναι η σιταποθήκη και σε έναν κυκλικό περίβολο οι έξι βασιλικοί τάφοι, που ανέσκαψε ο Σλίμαν το 1876. Τότε ήρθαν στο φως πλούσια ευρήματα, ανάμεσα στα οποία οι περίφημες χρυσές προσωπίδες, τα πολυποίκιλτα ξίφη, τα χρυσά κοσμήματα που εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας. Αμέσως μετά, αρχίζουμε και διακρίνουμε τα θεμέλια των μυκηναϊκών σπιτιών.

Το ανακτορικό συγκρότημα βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο και είναι χτισμένο σε διάφορα επίπεδα. Ενας ανηφορικό δρόμος θα μας οδηγήσει στην είσοδο του μεγάρου που έχει πρόδρομο, στοά και βρίσκεται δυτικά της αυλής. Στη βόρεια πλευρά βρίσκονται τα θεμέλια ναού των Αρχαϊκών και Ελληνιστικών Χρόνων και οικοδομημάτων. Πριν αφήσουμε το Μέγαρο θα δούμε τη δεξαμενή που κατασκευάστηκε τον 13ο αιώνα π.Χ και στην οποία οδηγεί ένα στενό πέρασμα. Οι θολωτοί τάφοι, που ο Παυσανίας τους ονόμαζε θησαυρούς, βρίσκονται έξω από την ακρόπολη. Οι σημαντικότεροι είναι ο τάφος των Λεόντων, του Αίγισθου και της Κλυταιμνήστρας. Σε απόσταση 50 μέτρων από την ακρόπολη δεσπόζει ο πολυτελής τάφος που λέγεται ότι ήταν ο τάφος του Αγαμέμνονα ή αλλιώς ο θησαυρός του Ατρέα. Υπήρξαν δεν υπήρξαν, έζησαν όπως διαβάζουμε ότι έζησαν, έκαναν τις πράξεις τις οποίες τους αποδίδονται, δε γνωρίζουμε. Πάντως, γεγονός είναι ότι κάποιοι, με το ίδιο ή με άλλο όνομα ίσως, έζησαν εδώ πέρα. Και αγάπησαν και μίσησαν και τελικά πέθαναν, ακολουθώντας έτσι την ανθρώπινη μοίρα.

Ο άθλος

Eurokinissi

Πύλη των Λεόντων

Προχωρούμε. Λέμε να πάμε μέχρι τους Μύλους, που απέχουν 12 χιλιόμετρα από το Ναύπλιο. Είναι το χωριό όπου ο Υψηλάντης νίκησε τον Ιμπραήμ το 1825. Γιατί πάμε εκεί; Μα για να επισκεφτούμε το χώρο όπου είναι γνωστός από τη μυθολογία για την πάλη του Ηρακλή με τη Λερναία Υδρα, τον δράκοντα με το σώμα φιδιού και τα εννιά κεφάλια. Τι συμβόλιζε ο άθλος αυτός; Την προσπάθεια των Αχαιών να αποξηράνουν τα μολυσμένα έλη της περιοχής, που στα 3000 π.Χ. (περίπου) έφτασε στην ακμή της όπως απέδειξαν οι ανασκαφές του Κάσκεϊ. Το πιο εντυπωσιακό από την ανασκαφή αυτή ήταν το Σπίτι Κεράμων, που χτίστηκε στην Πρωτοελλαδική Εποχή (το 2500 π.Χ. περίπου και θεωρείται ανακτορικό κτίσμα. Το όνομά του το οφείλει στα πολλά κεραμίδια της σκεπής του.

Ομως, πριν επιστρέψουμε στην Αθήνα θα επισκεφτούμε την αρχαία Τύρινθα, η οποία, σύμφωνα με την παράδοση ιδρύθηκε από τους Κύκλωπες. Λίγο πριν από το Ναύπλιο, θα σταθούμε για να δούμε τα ερείπια της μυκηναϊκής ακρόπολης με κυκλώπεια τείχη. Θα περάσουμε την Πύλη των Λεόντων, όμοια με εκείνη των Μυκηνών και από εκεί αρχίζουν οι περίφημες σήραγγες της Τύρινθας, οι μακρόστενοι διάδρομοι που ήταν πολύ χρήσιμοι κυρίως σε κατάσταση πολιορκίας. Σε εκείνη την περιοχή η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως ένα φράγμα που χρονολογείται από τον 13 π.Χ αιώνα.

Περιδέραιο

Κεφαλή κρανοφόρου πολεμιστή