Το Ψυρρή, μια γειτονιά στο κέντρο της Αθήνας δίπλα από το σταθμό του Μοναστηρακίου, τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει δραματικά. Πίσω από τη βιτρίνα των κέντρων διασκέδασης και της γιορτινής «ατμόσφαιρας», που σήμερα κυριαρχεί, βρίσκεται το «φάντασμα» μιας βιοτεχνικής και εργατικής συνοικίας. Μιας συνοικίας που αργοσβήνει, στο όνομα της «ανάπλασης» και της «αναβάθμισης», που εκδίωξε κατοίκους, παραδοσιακά επαγγέλματα και εργαζόμενους. Αλλωστε τη βιτεχνική παραγωγή την απορροφά η μεγάλη παραγωγή, δηλαδή το μεγάλο κεφάλαιο.

Οι δεκάδες μικρές βιοτεχνίες, μέχρι πριν λίγα χρόνια, ήταν σημείο αναφοράς για μια περιοχή που έσφυζε από ζωή και οικονομική δραστηριότητα. Ομως, πριν από περίπου δέκα χρόνια, οι βιοτεχνίες εκδιώχθηκαν και έκλεισαν, αφού δε δόθηκαν «κίνητρα» να πάνε πουθενά, οι μόνιμοι κάτοικοι ξεσπιτώθηκαν και στη θέση τους ήρθαν νυχτερινά κέντρα διασκέδασης. Η γειτονιά άλλαξε ριζικά χαρακτήρα.

«Μέχρι και πριν από δέκα χρόνια», μας λέει η Βούλα Ασημακοπούλου, η οποία για δεκαετίες είχε βιοτεχνία στην περιοχή, «υπήρχαν δεκάδες βιοτεχνίες: Φασόν, κουμποτρυπάδικα, τσαντάδικα, τσαγκαράδικα, πλεκτήρια, σιδεράδικα, είδη εξοπλισμού βιοτεχνίας κλπ. Παράλληλα, όμως, ήταν και τόπος κατοικίας, αφού οι ασχολίες αυτές δεν ενοχλούσαν. Σήμερα, έχει γίνει μια απέραντη διασκεδαστούπολη»...

Η Αναστασία Ρετέλα είναι ιδιοκτήτρια μιας βιοτεχνίας που κατασκευάζει προσκλητήρια γάμων κλπ. Βρίσκεται στου Ψυρρή, από το 1969. Οπως καταγγέλλει, «στις αρχές της δεκαετίας του '90, άρχισε μια συστηματική υποβάθμιση της περιοχής. Τότε, κάποιοι αγόρασαν κτίρια και οικόπεδα για ένα κομμάτι ψωμί, μετατρέποντας σταδιακά τη γειτονιά σε ένα τεράστιο γκέτο νυχτερινών μαγαζιών». Πρόκειται για την κλασική τακτική που ακολουθείται πριν από τέτοιου είδους αναπλάσεις. Πρόσφατο αντίστοιχο παράδειγμα, είναι ο Βοτανικός.

Φτάνουμε στην οδό Αισχύλου. Εκεί συναντούμε τον Σπύρο Γουλή. Από το 1960 βρίσκεται στην περιοχή και διατηρεί κατάστημα με τσάντες. «Μέχρι τις αρχές του '90 - μας λέει - οι δουλιές πήγαιναν σχετικά καλά. Υπήρχε μεγάλη άνθηση στο επάγγελμα. Εδώ είχαμε μια μικρή βιοτεχνία και απασχολούσαμε περίπου 40 εργαζόμενους. Αργότερα, δεν μπορούσαμε να ανταπεξέλθουμε οικονομικά. Το επάγγελμα πέρασε σε κρίση. Αρχισε και η λεγόμενη "ανάπλαση". Πολλοί από τους βιοτέχνες εκδιώχθηκαν».

Προχωράμε στα σοκάκια. Η κατάσταση που συναντούμε είναι δραματική. Μας «συνοδεύουν» σκουπίδια και βρώμα σε κάθε βήμα που κάνουμε. Οι κάδοι είναι γεμάτοι με σκουπίδια από τα νυχτερινά μαγαζιά. Μέχρι το βράδυ θα έχουν καθαριστεί για να ξαναγεμίσουν από τις «εργασίες» των νυχτερινών καταστημάτων.

Λίγο πιο κάτω, στην οδό Αισχύλου, βρίσκουμε τη βιοτεχνία του Γ. Ζορμπά, προέδρου των τσαγκαράδων. Ο ίδιος με τον αδερφό του, είναι η τρίτη γενιά της οικογένειας που ασχολούνται με το επάγγελμα. Από το 1970 εγκαταστάθηκαν στην περιοχή. Στη βιοτεχνία τον βρίσκουμε με δυο - τρεις πελάτες, αλλά, οι μηχανές που βλέπουμε είναι άδειες. Δεν υπάρχουν εργαζόμενοι να τις δουλέψουν. «Στρατηγέ, πού είναι ο στρατός σου;», τον ρωτάμε και μας απαντά με ένα χαμόγελο. «Από το 1980 έχει απομείνει το 15% του κλάδου, συνολικά», μας λέει.

Στη γειτονιά του Ψυρρή, όπως μας εξηγεί, υπήρχαν πάνω από 400 βιοτεχνίες συνολικά, από τις οποίες πάνω από 250 ήταν τσαγκαράδικα και 100 με ρούχα. Ελάχιστες έχουν απομείνει. «Σήμερα, ίσα που βγαίνει το μεροκάματο. Είμαστε αναγκασμένοι - συνεχίζει - να κρατήσουμε τις τιμές πολύ χαμηλές και την ποιότητα υψηλή, για να ανταγωνιστούμε τις μεγάλες βιομηχανίες. Αυτό όμως δεν είναι καθόλου εύκολο».