ΑΓΟΡΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ: Αύξηση των τιμολογίων τον Δεκέμβρη και τα χειρότερα είναι μπροστά

ΕΚΘΕΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΗΣ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ: «Δραματικές» προειδοποιήσεις, «φαύλοι κύκλοι» και αδιέξοδα, με το θερμόμετρο να ανεβαίνει

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ: Στα 326 δισ. ευρώ οι στρατιωτικές δαπάνες των κρατών - μελών φέτος!

Eurokinissi

Ηδη, η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος βρίσκεται στα ύψη μετά την εκτόξευση κατά 150% μέσα σε λίγες μέρες την προηγούμενη βδομάδα και εκατομμύρια νοικοκυριά περιμένουν με αγωνία πώς θα διαμορφωθούν τα τιμολόγια του Δεκέμβρη. Με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, τον Νοέμβρη η μέση τιμή διαμορφώνεται στα 143,18 ευρώ ανά μεγαβατώρα από 91,51 τον Οκτώβρη. Δηλαδή αύξηση 56%, που αναμένεται να «περάσει» στους λογαριασμούς ρεύματος των καταναλωτών τον επόμενο μήνα.

Η κατάσταση θα επιδεινωθεί, κάτι που προκύπτει και από την - προ ημερών - κοινή επιστολή των 3 βιομηχανικών συνδέσμων Ελλάδας, Βουλγαρίας και Ρουμανίας. Με αυτήν αναφέρονται σε μια σειρά από παράγοντες όπως η επιδείνωση των καιρικών συνθηκών που θα αυξήσει περαιτέρω τη ζήτηση, η αύξηση των εισαγωγών Ενέργειας από την Ουκρανία όπου από 1 Δεκέμβρη θα έχουμε και αύξηση της φέρουσας ικανότητας του δικτύου, η αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου, που έχει ξεπεράσει ακόμη και τα 47 ευρώ η μεγαβατώρα, αλλά και η μείωση της παραγωγής των ΑΠΕ λόγω της εποχής.

Είναι γεγονός ότι και οι μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι, όπως οι βιομήχανοι, αλλά και οι κυβερνήσεις διαχρονικά επιστρατεύουν μια σειρά από επιχειρήματα και λόγους στα οποία αποδίδουν την εκτόξευση των τιμών. Ωστόσο, η αλήθεια είναι διαφορετική. Είτε με καύσωνα είτε με κρύο είτε με αέρα είτε με άπνοια, τα ηλεκτροσόκ που παθαίνουν τα λαϊκά νοικοκυριά από τους φουσκωμένους λογαριασμούς διαδέχονται το ένα το άλλο. Και αυτό ανεξάρτητα μάλιστα από το ποσοστό με το οποίο συμμετέχουν στο ενεργειακό μείγμα οι ΑΠΕ, οι οποίες διαφημίζεται ότι παράγουν τάχα φτηνότερο ρεύμα.

Ενα ενδεικτικό στοιχείο είναι η μεσοσταθμική τιμή αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στο διασυνδεδεμένο δίκτυο, δηλαδή ένα μέγεθος που επηρεάζει και καθορίζει τα κόστη της χονδρικής αγοράς στο ηλεκτρικό ρεύμα και στο φυσικό αέριο και κατά συνέπεια της λιανικής.

Ας δούμε τα επίσημα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ. Ξεκινάμε από το 2014 ως έτος αναφοράς μιας και πρόκειται για μια περίοδο κομβική για την «απελευθέρωση» της Ενέργειας.

- Το 2014 η μέση τιμή ήταν στα 75,4 ευρώ/MWh.

- Το 2015 η μέση τιμή ήταν 56,9 ευρώ/MWh

- Το 2016 η μέση τιμή ήταν 50,2 ευρώ/MWh

- Το 2017 η μέση τιμή ήταν 68,8 ευρώ/MWh

- Το 2018 η μέση τιμή ήταν 68,4 ευρώ/MWh

- Το 2019 η μέση τιμή ήταν 71,7 ευρώ/MWh

- Το 2020 η μέση τιμή ήταν 58,9 ευρώ/MWh

- Το 2021 η μέση τιμή ήταν 132,1 ευρώ/MWh.

Τον Δεκέμβρη του 2021 η τιμή έφτασε τα 264,3 ευρώ και το αναφέρουμε αυτό γιατί ήδη η τιμή εμφάνιζε αύξηση κατά 100% πριν καν ξεκινήσει ο πόλεμος ΝΑΤΟ - Ρωσίας. Το λέμε αυτό γιατί οι καπιταλιστικές κυβερνήσεις στην ΕΕ απέδιδαν αποκλειστικά και μόνο στον πόλεμο την - αναμενόμενη - αύξηση που προκλήθηκε τους επόμενους μήνες και όπου βέβαια προφανώς επέδρασε η πολεμική σύρραξη. Αλλά είτε με είτε χωρίς πόλεμο η τιμή της Ενέργειας αυξάνεται...

- Το 2022 η μέση τιμή ήταν 306,5 ευρώ/MWh και μάλιστα τον Αύγουστο του 2022 έφτασε τα 454,9 ευρώ.

- Το 2023 η μέση τιμή ήταν 132,6 ευρώ/MWh.

- Τον φετινό Οκτώβρη η μέση τιμή του 2024 ήταν 113,9 ευρώ/MWh και περιμένουμε να δούμε πού τελικά θα φτάσει μετά τις αυξήσεις των τελευταίων ημερών.

Πάμε όμως να δούμε μερικά στοιχεία και από τη λιανική αγορά ρεύματος.

- Μέσα στη δεκαετία 2005 - 2016 οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας για τα νοικοκυριά αυξήθηκαν κατά περίπου 150%, φτάνοντας το 2016 τα 0,17 ευρώ η κιλοβατώρα, από 0,07 ευρώ/kWh το 2005, σύμφωνα με το οικονομικό δελτίο της Τράπεζας της Ελλάδας εκείνη την εποχή.

- Από τον Μάρτη 2021 έως τον Ιούλη 2022 η τιμή της κιλοβατώρας κυμαινόταν μεταξύ 0,068 και 0,102 ευρώ, με μέσο όρο τα 0,085 ευρώ.

- Τον Αύγουστο 2022 οι τιμές έφτασαν μεταξύ 0,486 και 0,68 ευρώ, με μέσο όρο τα 0,583 ευρώ.

- Τον Σεπτέμβρη 2022 έχουμε νέες αυξήσεις, με τιμές μεταξύ 0,788 και 1,0864 ευρώ και μέσο όρο για την κιλοβατώρα τα 0,9372 ευρώ.

- Σήμερα, Νοέμβρη 2024, η ΔΕΗ χρεώνει το σταθερό τιμολόγιο 0,145 ευρώ, το κυμαινόμενο 0,18 ευρώ και το ειδικό τιμολόγιο 0,15 ευρώ.

Συνοπτικά, σήμερα ένα νοικοκυριό πληρώνει το ρεύμα αυξημένο κατά 107% σε σχέση με το 2005.

Είναι προφανές ότι οι θεματοφύλακες της «πράσινης μετάβασης» δεν μπορούν άλλο να συγκαλύψουν την εγκληματική στρατηγική της ΕΕ για την «απελευθέρωση» της αγοράς Ενέργειας. Πολιτική που υλοποίησαν και υλοποιούν οι κυβερνήσεις ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ με ιδιαίτερη ένταση τα τελευταία 20 χρόνια.

Στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής η Ενέργεια - εμπόρευμα είναι χρηματιστηριακό προϊόν, όπου στη διαμόρφωση των τιμών επιδρούν πολλοί παράγοντες (οικονομικοί, γεωπολιτικοί), με τον λογαριασμό να καταλήγει πάντα στον λαό. Μόνοι κερδισμένοι είναι οι ενεργειακοί όμιλοι (παραγωγοί ή/και πάροχοι), που απογειώνουν τα κέρδη τους, αλλά και οι ΑΠΕτζήδες, που έχουν εξασφαλίσει εγγυημένες τιμές ...μέχρι να σβήσει ο ήλιος, από «ειδικούς λογαριασμούς» τους οποίους πληρώνουν από την τσέπη τους τα νοικοκυριά, είτε η «πράσινη» Ενέργεια καταλήξει στο δίκτυο είτε όχι.

Αυτή είναι η «κανονικότητα» της «απελευθερωμένης» αγοράς Ενέργειας και της «πράσινης μετάβασης», που εκτός των άλλων απαξιώνει εγχώριες, φτηνές πηγές Ενέργειας, όπως ο λιγνίτης, για να ανοίγει «επενδυτικός χώρος» στα κεφάλαια της «πράσινης» Ενέργειας.

Ο μύθος της Ελλάδας - ενεργειακού κόμβου, που θα εξασφάλιζε τάχα φτηνότερη Ενέργεια στον λαό, καταρρέει σαν χάρτινος πύργος. ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ και λοιποί δεν αποκλίνουν ρούπι από αυτήν τη στρατηγική και οι προτάσεις τους για την ακρίβεια στο ρεύμα έχουν τα ίδια «προαπαιτούμενα» με την πολιτική της κυβέρνησης: Να διασφαλίζεται η κερδοφορία των ομίλων, να δημιουργείται χώρος για «πράσινες» επενδύσεις, να προχωράνε η «απελευθέρωση» και η «συνδεσιμότητα» των δικτύων, να λειτουργεί απρόσκοπτα η καπιταλιστική αγορά του ηλεκτρικού ρεύματος, να θωρακίζεται η δημοσιονομική σταθερότητα σε βάρος των αναγκών του λαού...

Γράφημα 1 - Το... καρδιογράφημα με τη μεταβλητότητα των τιμών στα χρηματιστήρια αποτυπώνει το βαθύτερο πρόβλημα που δεν είναι άλλο από την υπερσυσσώρευση του κεφαλαίου

Και μόνο τα σημεία - κλειδιά που περιγράφονται ήδη από την εισαγωγή της έκθεσης είναι ενδεικτικά:

• «Η οικονομική ανάπτυξη παραμένει εύθραυστη, ενώ οι ανησυχίες για τις προοπτικές του παγκόσμιου εμπορίου προστίθενται στη γεωπολιτική και πολιτική αβεβαιότητα.
• Οι υψηλές αποτιμήσεις και η συγκέντρωση κινδύνων καθιστούν τις αγορές πιο ευάλωτες σε ξαφνικές διορθώσεις.
• Η πολιτική αβεβαιότητα, τα αδύναμα δημοσιονομικά θεμελιώδη μεγέθη σε ορισμένες χώρες και η υποτονική δυνητική ανάπτυξη δημιουργούν ανησυχίες για τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους
• Η ευπάθεια στον πιστωτικό κίνδυνο σε ορισμένα νοικοκυριά και επιχειρήσεις της ζώνης του ευρώ θα μπορούσε να οδηγήσει σε εξασθένηση της ποιότητας του ενεργητικού των τραπεζών και των μη τραπεζικών ενδιάμεσων χρηματοπιστωτικών οργανισμών, εάν υλοποιηθούν οι καθοδικοί κίνδυνοι για την ανάπτυξη».

Γράφημα 2 - Οι λεγόμενοι «φανταστικοί 7» μεγαλύτεροι επιχειρηματικοί όμιλοι των ΗΠΑ συγκεντρώνουν πλέον πάνω από το 30% της συνολικής κεφαλαιοποίησης του δείκτη «S&P»

Η έκθεση σημειώνει καταρχάς τα τεράστια αδιέξοδα των διαφόρων μορφών διαχείρισης που επιστρατεύονται για να χαλιναγωγήσουν τις αντιφάσεις που βρίσκονται στο DNA του σάπιου συστήματος.

Μεταξύ αυτών και τα μέτρα που επιστρατεύτηκαν από την ΕΕ και τις κυβερνήσεις τα προηγούμενα χρόνια, στην αρχή με τη λεγόμενη «επεκτατική» πολιτική του φτηνού δανεισμού και των τεράστιων πακέτων στους επιχειρηματικούς ομίλους κατά τη διάρκεια της πανδημίας, και αμέσως μετά με τα «αποπληθωριστικά» μέτρα και την εκτόξευση των επιτοκίων που επιστρατεύτηκαν για να «τιθασεύσουν» τον πληθωρισμό.

Στο τέλος του φαύλου αυτού κύκλου, η έκθεση της ΕΚΤ διαπιστώνει πως... ένα μπαλώνουν και δύο ξηλώνουν, αφού «η ισορροπία των μακροοικονομικών κινδύνων στη ζώνη του ευρώ έχει μετατοπιστεί από τις ανησυχίες για παραμονή του πληθωρισμού σε υψηλά επίπεδα προς τους φόβους για την ανάπτυξη. Ο πληθωρισμός των τιμών καταναλωτή έχει μετακινηθεί πιο κοντά στους στόχους των κεντρικών τραπεζών (...) Ταυτόχρονα, τα οικονομικά στοιχεία που δημοσιεύθηκαν μετά τον Ιούνιο έτειναν να διαψεύσουν τις προσδοκίες στη ζώνη του ευρώ, και οι εκτιμητές του ιδιωτικού τομέα αναθεώρησαν προς τα κάτω τις προβλέψεις τους για την αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ το 2025 (Διάγραμμα 1, πάνελ β)».

Γράφημα 3 - Το «φάρμακο» που γίνεται «φαρμάκι»: Η εκτίναξη των επιτοκίων των δεκαετών ομολόγων ως αποτέλεσμα των «αποπληθωριστικών» πολιτικών, «περιορίζει τον ήδη στενό δημοσιονομικό χώρο», ενώ «οι προηγούμενες αυξήσεις επιτοκίων επιβαρύνουν το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους των επιχειρήσεων», επιτείνοντας την «ασφυξία» στην καπιταλιστική οικονομία

Την ίδια ώρα, άλλωστε, η ΕΚΤ, καταγράφοντας τις ξαφνικές «διορθώσεις» - «απώλειες» δεκάδων δισ. ευρώ στις χρηματαγορές της Ευρωζώνης το προηγούμενο διάστημα - όπως π.χ. αυτή του καλοκαιριού που ξεκίνησε με την κατρακύλα των χρηματιστηρίων στις ΗΠΑ - και παρότι τις αποδίδει σε μια σειρά από συγκυριακούς παράγοντες (όπως π.χ. τα αποτελέσματα εκλογικών αναμετρήσεων, τις προσδοκίες για πιο σύντομη «χαλάρωση» της νομισματικής πολιτικής και την κατάσταση στην αγορά εργασίας των ΗΠΑ, την αλλαγή της νομισματικής πολιτικής της Ιαπωνίας κ.ο.κ.), εμμέσως πλην σαφώς δείχνει ότι το πρόβλημα είναι βαθύτερο.

Γράφημα 4 - «Αντιστρόφως ανάλογη» η σχέση της «αβεβαιότητας» της αντιλαϊκής οικονομικής πολιτικής με το ποσοστό των κομμάτων που κέρδισαν τις εκλογές (με βαθύ μπλε τα ποσοστά των νικητών των εκλογών και με ανοιχτό ο δείκτης της οικονομικής αβεβαιότητας)

Και πώς αλλιώς αφού η «μεγαλύτερη του αναμενόμενου ευαισθησία» κρύβει το βασικό πρόβλημα, που δεν είναι άλλο από την υπερσυσσώρευση του κεφαλαίου που μεγεθύνθηκε ακόμη περισσότερο τα τελευταία χρόνια.

Δεμένη με αυτό είναι και η μεγαλύτερη συγκέντρωση και συγκεντροποίηση, όπως υπονοούν εμμέσως πλην σαφώς και οι αναφορές της ΕΚΤ για την... καμπούρα των ΗΠΑ και τους λεγόμενους «φανταστικούς 7» μεγαλύτερους επιχειρηματικούς ομίλους των ΗΠΑ, που, σύμφωνα με τα στοιχεία, συγκεντρώνουν πλέον πάνω από το 30% της συνολικής κεφαλαιοποίησης του δείκτη S&P.

Να πώς περιγράφονται τα παραπάνω στην έκθεση της ΕΚΤ:

«Υπάρχουν ενδείξεις ότι οι επενδυτές μπορεί να υποτιμούν την πιθανότητα και τον αντίκτυπο των δυσμενών σεναρίων, όπως δείχνουν και τα ρεκόρ χαμηλών ασφάλιστρων κινδύνου μετοχών και τα σχετικά συμπιεσμένα περιθώρια εταιρικών ομολόγων (σ.σ. ανάμεσα στα διαφορετικής "πιστωτικής ποιότητας" χρεόγραφα) και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού (Διάγραμμα 3, πίνακας α). Επίσης, η συγκέντρωση της αγοράς μετοχών κεφαλαιοποίησης και των κερδών μεταξύ μιας χούφτας μεμονωμένων ονομάτων, ιδίως στις Ηνωμένες Πολιτείες, έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια (Διάγραμμα 3, πίνακας β). Αυτή η συγκέντρωση μεταξύ λίγων μεγάλων επιχειρήσεων εγείρει ανησυχίες σχετικά με την πιθανότητα μιας "φούσκας" στις τιμές των περιουσιακών στοιχείων που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη».

Γράφημα 5 - Η «κατρακύλα» προς μια νέα κρίση σε μια σειρά από δείκτες (αξιοποίηση της παραγωγικής ικανότητας, βιβλία παραγγελιών, βιομηχανική «αυτοπεποίθηση»)

Γι' αυτό και διαπιστώνουν: «Ως εκ τούτου, υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να υπάρξουν αρνητικές εκπλήξεις, συμπεριλαμβανομένων των απότομα επιδεινούμενων προοπτικών οικονομικής ανάπτυξης, των ξαφνικών αλλαγών στις προσδοκίες νομισματικής πολιτικής ή περαιτέρω κλιμάκωση των συνεχιζόμενων γεωπολιτικών συγκρούσεων», προσθέτοντας πως όλα αυτά «θα μπορούσαν να προκαλέσουν απότομες μεταβολές στο επενδυτικό κλίμα, με αποτέλεσμα τη διάχυση σε όλες τις κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων».

Αλλά και στο ζήτημα των μετοχών τα επιτελεία της ΕΚΤ βρίσκουν ότι «η συγκέντρωση σε χαρτοφυλάκια μετοχών - ιδίως σε ορισμένα επενδυτικά κεφάλαια λόγω της έκθεσής τους σε λίγες μεγάλες επιχειρήσεις - έχει επίσης αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, καθιστώντας τα επενδυτικά χαρτοφυλάκια πιο ευάλωτα σε αρνητικές επιχειρήσεις ή εκπλήξεις σε σχέση με τις επιχειρήσεις και τους κλάδους. Επίσης, η αυξανόμενη έκθεση σε αμερικανικά περιουσιακά στοιχεία αυξάνει το ενδεχόμενο για δυσμενείς μακροοικονομικές επιπτώσεις».

Στο μεταξύ, μια «αλυσίδα» προβλημάτων από μόνα τους είναι και τα κρατικά χρέη που αυξάνονται και πάνε, στενεύοντας τα περιθώρια παρεμβάσεων και πακέτων στους ομίλους, την ίδια ώρα που μια νέα καπιταλιστική κρίση χτυπάει την «πόρτα», οι ανταγωνισμοί οξύνονται στο εσωτερικό των κρατών όπως και με τα άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα. Ανταγωνισμοί που σε συνδυασμό και με τη λαϊκή δυσαρέσκεια που μεγαλώνει προκαλούν παραπέρα «κλυδωνισμούς» και δυσκολίες στις αστικές κυβερνήσεις να στηρίξουν πιο αποφασιστικά και «έγκαιρα» τους επιχειρηματικούς ομίλους, αλλά και μειώνουν τα περιθώρια ενσωμάτωσης λαϊκών στρωμάτων, σε έναν φαύλο κύκλο.

Γράφημα 6 - Η ΕΚΤ χτυπάει καμπανάκι και για τις «αφερεγγυότητες» των επιχειρήσεων που μεγαλώνουν διαρκώς

Εξάλλου, ξεχωριστή σημασία έχουν και όσα λέγονται στην έκθεση για το πώς οι ρωγμές στην περιβόητη «πολιτική σταθερότητα» του αστικού πολιτικού συστήματος σε όλη την ΕΕ δυσκολεύουν το «έργο» της στήριξης του κεφαλαίου: «Η μακροπρόθεσμη τάση αύξησης του πολιτικού κατακερματισμού που παρατηρείται τις τελευταίες τρεις δεκαετίες έχει καταστήσει πιο δύσκολο τον σχηματισμό σταθερών κυβερνητικών συνασπισμών. Αυτό μπορεί να συμβάλει σε καθυστερήσεις στην επίτευξη συμφωνίας για βασικές δημοσιονομικές και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ενώ παράλληλα αυξάνει την αβεβαιότητα της οικονομικής πολιτικής», σημειώνεται, με τα σχετικά διαγράμματα να δείχνουν την «αντιστρόφως ανάλογη» σχέση της «αβεβαιότητας της οικονομικής πολιτικής» με το ποσοστό των κομμάτων που κέρδισαν τις εκλογές. Επιβεβαιώνεται και από αυτήν την άποψη δηλαδή πως όρος για να μπαίνουν εμπόδια στην υλοποίηση των αντιλαϊκών μέτρων είναι η όσο το δυνατόν πιο αδύναμες αστικές κυβερνήσεις.

Στο μεταξύ, όπως αναμενόταν, επιβεβαιώθηκε και πως το «φάρμακο» για το ένα αδιέξοδο της καπιταλιστικής οικονομίας αποδεικνύεται «φαρμάκι» για τα άλλα, αφού, όπως φαίνεται και στο διπλανό διάγραμμα, η εκτίναξη των επιτοκίων των δεκαετών ομολόγων, ως αποτέλεσμα των «αποπληθωριστικών» πολιτικών, «περιορίζει τον ήδη στενό δημοσιονομικό χώρο», ενώ «οι προηγούμενες αυξήσεις επιτοκίων επιβαρύνουν το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους των επιχειρήσεων», επιτείνοντας την «ασφυξία» στην καπιταλιστική οικονομία.

Ετσι, με μια νέα κρίση να έρχεται λιγότερο ή περισσότερο σύντομα, η ΕΚΤ βλέπει ότι «τα προβλεπόμενα υψηλά επίπεδα δημόσιου χρέους σε αρκετές χώρες περιορίζουν τα περιθώρια των κυβερνήσεων να ανταποκριθούν σε δυσμενείς διαταραχές (σοκ)», ενώ προειδοποιεί πως πολλές χώρες ενδέχεται να δουν τα λεγόμενα spread των δεκαετών ομολόγων τους (μετράει τη διαφορά από τα γερμανικά ομόλογα) να μεγαλώνουν παραπέρα, και παράλληλα να αναγκαστούν να πληρώσουν το χρέος τους με μεγαλύτερα επιτόκια.

«Τα μεγάλα πρωτογενή ελλείμματα καθιστούν επίσης δυσχερέστερη την παροχή πρόσθετων επενδύσεων για την καταπολέμηση των διαρθρωτικών προκλήσεων, συμπεριλαμβανομένων της κλιματικής αλλαγής, των αμυντικών δαπανών και της χαμηλής παραγωγικότητας. Αυτό με τη σειρά του θα μπορούσε να προκαλέσει έναν αρνητικό βρόχο ανατροφοδότησης μεταξύ χαμηλής ανάπτυξης και βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους. Οι αντίθετοι άνεμοι στην οικονομική ανάπτυξη από παράγοντες όπως η χαμηλή παραγωγικότητα καθιστούν τα επίπεδα του αυξημένου χρέος και τα δημοσιονομικά ελλείμματα πιο πιθανό να αναζωπυρώσουν τις ανησυχίες για τη βιωσιμότητα του χρέους και να ωθήσουν τα ασφάλιστρα κρατικού πιστωτικού κινδύνου σε υψηλότερα επίπεδα σε περίπτωση δυσμενών μακροοικονομικών εκπλήξεων».

Ειδικά σε ό,τι αφορά τον δανεισμό των επιχειρηματικών ομίλων η έκθεση σημειώνει ότι «το υψηλό κόστος χρηματοδότησης και η αδύναμη οικονομική ανάπτυξη εξακολουθούν να επηρεάζουν τους εταιρικούς ισολογισμούς, ιδίως των επιχειρήσεων εμπορικών ακινήτων (CRE) και των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων» (με τον ορισμό που δίνει η ΕΕ σε αυτές - στην πραγματικότητα μεγάλες επιχειρήσεις).

Εξάλλου, στο φόντο των στοιχείων που δείχνουν την «κατρακύλα» σε μια σειρά από δείκτες παραγωγής προς μια νέα κρίση (αξιοποίηση της παραγωγικής ικανότητας, βιβλία παραγγελιών, βιομηχανική αυτοπεποίθηση), η ΕΚΤ χτυπάει καμπανάκι και για τις «αφερεγγυότητες» των επιχειρήσεων που (αν και με αφετηρία «μεσαία επίπεδα») αυξάνονται διαρκώς τα τελευταία χρόνια.

Την ίδια ώρα, επισημαίνει πως παρότι τα κέρδη των τραπεζών έχουν εκτοξευτεί κυρίως από την άνοδο των επιτοκίων, πλέον το «μπούμερανγκ» αρχίζει να γυρίζει, αφού «η κερδοφορία των τραπεζών μπορεί να έχει κορυφωθεί, καθώς οι καθοδικές πιέσεις στα κέρδη από τα περιουσιακά στοιχεία κυμαινόμενου επιτοκίου γίνονται αντίξοος άνεμος για τα έσοδα από τόκους, ενώ οι πιστωτικές ζημίες αρχίζουν να αυξάνονται». Σε αυτό το πλαίσιο η ΕΚΤ χτυπάει ένα ακόμη «καμπανάκι» για το γεγονός ότι «η ποιότητα του ενεργητικού στα μη τραπεζικά χαρτοφυλάκια μπορεί να υποβαθμιστεί από τα αδύναμα εταιρικά θεμελιώδη μεγέθη και τις συνθήκες της αγοράς ακινήτων», ενώ σημειώνει και πως τα μη τραπεζικά ιδρύματα (funds κ.τ.λ.) «εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν αυξημένους πιστωτικούς κινδύνους».

Την ίδια ώρα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα επιβεβαιώνει πως οι λαοί πληρώνουν και θα πληρώσουν ακόμη πιο βαριά την εμπλοκή της ΕΕ στους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς, «κουβαλώντας» όλο το βάρος των πολεμικών δαπανών, των χρεών που μεγαλώνουν, όπως και των συνεπειών των κυρώσεων που μεταξύ άλλων εκτοξεύουν τον πληθωρισμό, αφού, όπως λέγεται, «η αυξανόμενη γεωπολιτική αβεβαιότητα μπορεί να συνεπάγεται πρόσθετο βάρος για τα κράτη όσον αφορά την αντιμετώπιση των συνεπειών των γεωπολιτικών επιπτώσεων (π.χ. ενεργειακές επιδοτήσεις). Αυτό θα αποτελούσε ιδιαίτερη πρόκληση για τις χώρες όπου τα επίπεδα δημόσιου χρέους είναι υψηλά, δεδομένου του περιορισμένου δημοσιονομικού τους χώρου για τη στήριξη της οικονομίας σε περίπτωση δυσμενών κλυδωνισμών».

Τη δική της σημασία, στο φόντο και της νέας φάσης στην οποία από προχτές έχει περάσει ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος στην Ουκρανία, έχει και η διαπίστωση πως «ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και η σύγκρουση στη Μέση Ανατολή εξακολουθούν να αποτελούν τις κύριες πηγές γεωπολιτικού κινδύνου. Μια περαιτέρω κλιμάκωση των εντάσεων θα μπορούσε να έχει σημαντικό αρνητικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη της ζώνης του ευρώ - μέσω υψηλότερων τιμών Ενέργειας και εισαγωγών και χαμηλότερης εμπιστοσύνης μεταξύ των νοικοκυριών της ζώνης του ευρώ και των επιχειρήσεων - και θα μπορούσε να δημιουργήσει ανοδικούς κινδύνους για τη διαδικασία αποπληθωρισμού. Σε αυτό το πλαίσιο, οι τιμές του φυσικού αερίου έχουν μειωθεί από τις κορυφές τους το 2022, αλλά παραμένουν υψηλότερες και πιο ευμετάβλητες από ό,τι πριν από την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, συμβάλλοντας στις πιέσεις ανταγωνιστικότητας που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις της ζώνης του ευρώ».

Παράλληλα, και την ώρα που οι αποφάσεις της ΕΕ, όπως και η πρόσφατη έκθεση Ντράγκι δείχνουν στροφή προς την πολεμική οικονομία με πάνω από 800 δισ. ευρώ, η ΕΚΤ επισημαίνει πως ο συνδυασμός χαμηλής ανάπτυξης και υψηλού χρέους της Ευρωζώνης θα δυσχεράνει ιδιαίτερα τις προσπάθειες των κυβερνήσεων να καλύψουν το κόστος των αυξανόμενων στρατιωτικών δαπανών τους.

Ενώ με φόντο και την εκλογή Τραμπ (η έκθεση έχει συνταχθεί πριν από τις αμερικανικές εκλογές) άλλο νόημα έχουν και οι καταγραφές για το ότι «η αβεβαιότητα σχετικά με την παγκόσμια εμπορική πολιτική αυξάνεται επίσης (...) Η Κίνα αντιπροσωπεύει τώρα ένα κάπως μεγαλύτερο μερίδιο του εμπορίου της ζώνης του ευρώ από ό,τι πριν από την πανδημία COVID-19. Αυτό καθιστά τη ζώνη του ευρώ ευάλωτη στον κίνδυνο περαιτέρω γεωπολιτικού, οικονομικού και χρηματοπιστωτικού κατακερματισμού της παγκόσμιας οικονομίας».

Παράλληλα με την τεράστια αύξηση των στρατιωτικών δαπανών «απογειώνονται» οι πολεμικοί κίνδυνοι για τους λαούς (στη φωτογραφία «οδηγός επιβίωσης» που μοιράζει η σουηδική κυβέρνηση, με τίτλο «Εάν έρθει κρίση ή πόλεμος»...)

Σε σύγκριση με το 2021, πριν από την έναρξη της ιμπεριαλιστικής σύγκρουσης ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ και Ρωσίας στην Ουκρανία, οι στρατιωτικές δαπάνες φέτος αυξήθηκαν πάνω από 30%.

Και αυτό ...«δεν είναι αρκετό», επισημαίνουν οι αξιωματούχοι της Κομισιόν, καλώντας σε ένταση των πολεμικών προετοιμασιών για την ιμπεριαλιστική αντιπαράθεση στην Ευρώπη, στη Βαλτική και στη Μαύρη Θάλασσα, που μεταξύ άλλων αποφέρει τεράστια κέρδη στην ευρωπαϊκή και στην αμερικανική πολεμική βιομηχανία, την ίδια ώρα που αυξάνεται ο κίνδυνος γενίκευσης του πολέμου.

«Φαίνεται ότι το 2% (του ΑΕΠ) δεν θα είναι αρκετό για να ανταποκριθούμε στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε», τόνισε χαρακτηριστικά την περασμένη βδομάδα ο εκπρόσωπος της Εξωτερικής Πολιτικής της ΕΕ, Ζ. Μπορέλ, μετά τη σύνοδο των υπουργών Αμυνας της ΕΕ.

Ολο και μεγαλύτερο μέρος του παραγόμενου πλούτου, του «ιδρώτα» των λαών της Ευρώπης, καταλήγει στους επιχειρηματικούς ομίλους, εν προκειμένω της πολεμικής βιομηχανίας. Οι λαϊκές ανάγκες μπαίνουν στον «γύψο» σε βάθος δεκαετίας, καθώς οι πολεμικές βιομηχανίες απαιτούν μακροπρόθεσμες παραγγελίες, και οι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί και σχεδιασμοί όπου συμμετέχει η ΕΕ παρουσιάζονται ως «απάντηση στην απειλή» από τη Ρωσία, την Κίνα, το Ιράν και άλλους ανταγωνιστές.

Η Κομισιόν, διά στόματος επανεκλεγείσας προέδρου της, Ούρσουλας φον ντερ Λάιεν, κραδαίνει τις «άνευ προηγουμένου αυξανόμενες απειλές που αντιμετωπίζει η ευρωπαϊκή ασφάλεια», υπογραμμίζοντας την «ανάγκη» πρόσθετων 500 δισ. ευρώ σε «αμυντικές» επενδύσεις μέσα στην επόμενη δεκαετία.

Στο πλαίσιο ωστόσο των αστικών ανταγωνισμών που εντείνονται και στο εσωτερικό της ΕΕ, δεν είναι ξεκάθαρο πώς θα συγκεντρωθούν αυτά τα χρήματα - από εθνικούς προϋπολογισμούς, από τον πολυετή προϋπολογισμό της ίδιας της ΕΕ ή από την έκδοση κοινών ομολόγων.

Πάντως προ ημερών η Κομισιόν αποφάσισε τα κεφάλαια από τα λεγόμενα Ταμεία Συνοχής - το 1/3 του τρέχοντος κοινού προϋπολογισμού της ΕΕ 2021 - 2027, περίπου 392 δισ. ευρώ - να ανακατευθυνθούν σε επενδύσεις σε εξοπλισμούς και στρατιωτικές υποδομές.

Οι κυριότερες ευρωπαϊκές χώρες ενδέχεται να χρειαστεί να διπλασιάσουν τις «αμυντικές» δαπάνες «για να αντιμετωπίσουν την πρόκληση της ρωσικής επιθετικότητας στην Ουκρανία, καθώς και το ενδεχόμενο μιας μικρότερης αμερικανικής στήριξης υπό την προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ», σύμφωνα με έκθεση του Bloomberg Intelligence.

Ειδικότερα, τα 15 μεγαλύτερα ευρωπαϊκά κράτη - μέλη του ΝΑΤΟ πιθανόν να χρειαστεί να αυξήσουν τις στρατιωτικές επενδύσεις από 320 δισ. ευρώ ετησίως σε έως και 700 δισ. ευρώ, γράφουν οι αναλυτές της έκθεσης με επικεφαλής τον Τζορτζ Φέργκιουσον.

«Οι Ευρωπαίοι ίσως χρειαστεί να επανεξετάσουν κάποιες από τις προτεραιότητες των δαπανών τους, με πολλούς από τους προϋπολογισμούς τους να έχουν ήδη τεθεί υπό αμφισβήτηση, αλλά το μέγεθος της απειλής είναι τέτοιο που δεν μπορούν να την αγνοήσουν», επισημαίνει ο Φέργκιουσον.

Οι Ρεπουμπλικάνοι στις ΗΠΑ ασκούν εντονότερες πιέσεις στην ΕΕ να αναλάβει μεγαλύτερο μέρος των δαπανών για την «ευρωατλαντική ασφάλεια», ενώ ο Τραμπ έχει αφήσει να εννοηθεί ότι θα παζαρέψει ακόμη και τους όρους του άρθρου 5 του ΝΑΤΟ περί «αμοιβαίας άμυνας».

«Μπορεί να χρειαστούν περισσότερα για την υποστήριξη της Ουκρανίας, την αντιμετώπιση της ευρύτερα επιθετικής στάσης της Μόσχας και του εντεινόμενου στρατηγικού ανταγωνισμού με την Κίνα», σημειώνει ο Φέργκιουσον.

Η έκθεση αυτή έρχεται μετά την προειδοποίηση του πρώην προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μ. Ντράγκι για «αργό θάνατο» της ΕΕ στην παγκόσμια «ιμπεριαλιστική σκακιέρα», αν τα κράτη - μέλη δεν ενεργήσουν άμεσα για να ενισχύσουν την παραγωγικότητα με πρόσθετες επενδύσεις. Ο Ντράγκι είπε ότι η Ευρώπη πρέπει να ενισχύσει τη βιομηχανική της ικανότητα στην Αμυνα για να διασφαλίσει τη θέση της ως παγκόσμιου γεωπολιτικού «παίκτη».

Οπως σημειώνεται, η Ευρώπη χρειάζεται επειγόντως άρματα μάχης, πυροβολικό και οχήματα μάχης πεζικού για τις χερσαίες δυνάμεις της, καθώς και αεροσκάφη υποστήριξης, φορτηγά και καταδιωκτικά υποβρύχια.

Ο μονοπωλιακοί όμιλοι που θα λάβουν τη «μερίδα του λέοντος» από την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών περιλαμβάνουν τις «Leonardo SpA», «Airbus», «BAE Systems», «Rheinmetall» και «Rolls Royce Holdings Plc».

Στη σύνοδο των υπουργών Αμυνας της ΕΕ την περασμένη βδομάδα τουλάχιστον 17 υπουργοί υπέγραψαν Επιστολές Πρόθεσης για ανάπτυξη κοινών «αμυντικών» πρότζεκτ «σε τέσσερις σημαντικούς τομείς: Στην ενοποιημένη αεροπορική και πυραυλική Αμυνα, στα περιφερόμενα πυρομαχικά (loitering munitions), στον ηλεκτρονικό πόλεμο και στο ευρωπαϊκό μαχητικό σκάφος».

«Αυτό είναι ένα σημαντικό βήμα προς την από κοινού οικοδόμηση στρατιωτικών δυνατοτήτων για τους ευρωπαϊκούς στρατούς», σημείωσε ο Μπορέλ.

Ανάλυση της «Vertical Research Partners» για τους «Financial Times» προβλέπει ότι οι 15 κορυφαίοι κατασκευαστές «αμυντικών» συστημάτων στον κόσμο θα καταγράψουν ελεύθερες ταμειακές ροές ύψους 52 δισ. δολαρίων το 2026, σχεδόν διπλάσιο σε σχέση με το 2021.

«Η Ευρώπη πρέπει να κάνει περισσότερα και γρηγορότερα για να αυξήσει τις αμυντικές της ικανότητες, όχι μόνο για να στηρίξει την Ουκρανία, αλλά και για τη δική της ασφάλεια», πρόσθεσε ο Ζ. Μπορέλ, υπενθυμίζοντας ότι οι χώρες του ΝΑΤΟ έχουν δεσμευτεί να δαπανήσουν το 2% του ΑΕΠ για στρατιωτικούς σκοπούς.

Ανέφερε ακόμα ότι στη συζήτηση που έγινε με τον γγ του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, εξετάστηκε και το επίπεδο των δαπανών των κρατών μελών:

«Είμαστε σχεδόν εκεί, όλοι μαζί, κράτη - μέλη, κάποια περισσότερα από άλλα. Ολοι μαζί είμαστε περίπου στο 1,9% του ΑΕΠ για στρατιωτικές δαπάνες αλλά, σύμφωνα με τη συζήτησή μας με τον γενικό γραμματέα, φαίνεται ότι αυτό το ποσοστό του 2% δεν θα είναι αρκετό (...) για να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις. Πρέπει να κάνουμε περισσότερα και πιο γρήγορα. Εχουμε δει μέσα από τον πόλεμο κατά της Ουκρανίας ότι πρέπει να ενισχύσουμε τις αμυντικές μας ικανότητες».

«Η μοίρα της Ουκρανίας θα καθορίσει τη μοίρα της ΕΕ», τόνισε, αποτυπώνοντας το υψηλό γεωπολιτικό διακύβευμα, ο επικεφαλής της Εξωτερικής Πολιτικής της ΕΕ. «Αν ο Πούτιν πετύχει στην Ουκρανία, θα πληρώσουμε όλοι ένα πολύ υψηλό τίμημα, πολύ πιο ακριβό από κάθε είδους στρατιωτική υποστήριξη που θα μπορούσαμε να παράσχουμε σήμερα», προειδοποίησε.

Υπενθύμισε ότι η ΕΕ έλαβε πρωτοφανείς αποφάσεις για στρατιωτική υποστήριξη στην Ουκρανία: «Μιλάμε για 45 δισ. ευρώ για παραδόσεις στρατιωτικών όπλων, εκπαιδευτικές αποστολές, βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Διευκόλυνση Ειρήνης - μέρος αυτών των χρημάτων προέρχεται από ρωσικά παγωμένα περιουσιακά στοιχεία», ανέφερε.

Ενδεικτικό για τις πολεμικές προετοιμασίες των καπιταλιστικών κρατών πριν από μια μεγάλη αναμέτρηση είναι το «μυστικό σχέδιο» της Γερμανίας σε περίπτωση που ξεσπάσει Γ'ς Παγκόσμιος Πόλεμος, με τον τίτλο «Operation Deutschland» (Επιχείρηση Γερμανία). Οι γερμανικές Ενοπλες Δυνάμεις έχουν ξεκινήσει να το εφαρμόζουν και είναι σύμφωνες οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας.

Οπως αποκαλύπτει η εφημερίδα «Frankfurter Allgemeine Zeitung» (FAZ), το σχέδιο του Βερολίνου περιλαμβάνει μια στρατιωτική επιχείρηση με 800.000 στρατιώτες του ΝΑΤΟ και 200.000 στρατιωτικά οχήματα.

Τα άκρως απόρρητα έγγραφα αποκαλύπτουν επίσης συγκεκριμένα κτίρια και εγκαταστάσεις υποδομών που χρειάζονται ειδική προστασία σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης για στρατιωτικούς λόγους, περιλαμβάνουν προβλέψεις για ευάλωτες επιχειρήσεις και επαγγέλματα, δίνονται συμβουλές για χρήση γεννήτριας ντίζελ ή και ανεμογεννήτριας σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

Μια πρώτη συνάντηση των αξιωματούχων του υπουργείου Αμυνας και εκπροσώπων συγκεκριμένων εταιρειών πραγματοποιήθηκε στο Εμπορικό Επιμελητήριο του Αμβούργου, όπου, μεταξύ άλλων, δόθηκαν κατευθύνσεις σχετικά με την οδήγηση φορτηγών από τον αντισυνταγματάρχη Γιέρν Πλίσκε, ο οποίος τόνισε ότι «για κάθε 100 εργαζόμενους, αντιστοιχούν τουλάχιστον 5 επιπλέον οδηγοί φορτηγών, οι οποίοι θα πρέπει να έχουν λάβει την κατάλληλη εκπαίδευση».

Την ίδια στιγμή, οι κυβερνήσεις σκανδιναβικών χωρών προειδοποίησαν προ ημερών τους πολίτες να προετοιμαστούν για το ενδεχόμενο εμπόλεμης σύρραξης και τους έδωσαν οδηγούς επιβίωσης...

Μεταξύ αυτών και οι κυβερνήσεις της Σουηδίας και της Φινλανδίας, των δύο νεότερων μελών του ΝΑΤΟ, οι οποίες ισχυρίζονταν ότι η ένταξη στον ιμπεριαλιστικό οργανισμό φέρνει ασφάλεια και σταθερότητα...

Στη Σουηδία, εκατομμύρια πολίτες ξεκίνησαν να λαμβάνουν συμβουλευτικό φυλλάδιο που θα προετοιμάζει τον πληθυσμό για το πώς θα αντιδράσει σε περίπτωση πολέμου ή άλλων απροσδόκητων κρίσεων.

Το φυλλάδιο τιτλοφορείται «Εάν έρθει κρίση ή πόλεμος» και έχει επικαιροποιηθεί εξαιτίας της «επιδείνωσης της κατάστασης ασφαλείας», αναφέρει η σουηδική κυβέρνηση, ενώ το φυλλάδιο έχει επίσης αποκτήσει διπλάσιο όγκο σε σχέση με προηγούμενο που είχε εκδοθεί μετά την έναρξη της σύγκρουσης στην Ουκρανία το 2014 και την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία.

Η Φινλανδία δημοσίευσε τις δικές της νέες συμβουλές στο διαδίκτυο σχετικά με την «προετοιμασία για περιστατικά και κρίσεις». Το αντίστοιχο φινλανδικό φυλλάδιο από την πλευρά του έχει μια λεπτομερή ενότητα αφιερωμένη στη στρατιωτική σύγκρουση, και εξηγεί πώς θα αντιδρούσαν η κυβέρνηση και ο Πρόεδρος σε περίπτωση ένοπλης σύγκρουσης.

Οι Νορβηγοί έλαβαν επίσης πρόσφατα ένα φυλλάδιο που τους παροτρύνει να είναι έτοιμοι να τα καταφέρουν μόνοι τους για διάστημα μιας βδομάδας σε περίπτωση ακραίων καιρικών συνθηκών, πολέμου και άλλων απειλών...

Στη Δανία η υπηρεσία διαχείρισης εκτάκτων αναγκών απέστειλε κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού email σε ενήλικες πολίτες με λεπτομέρειες σχετικά με το νερό, τα τρόφιμα και τα φάρμακα που θα χρειάζονταν για να ξεπεράσουν ένα σενάριο κρίσης τριών ημερών.