Στο σημερινό 4σέλιδο «Νεολαία» μπορούμε να βρούμε:

-- Ανακοίνωση της Εκτελεστικής Γραμματείας του Μετώπου Αγώνα Σπουδαστών, για τη συζήτηση σχετικά με την απόκτηση της διδακτικής και παιδαγωγικής επάρκειας.

-- Αφιέρωμα Οκτωβριανή Επανάσταση και Παιδεία: Για το σύστημα Προσχολικής Αγωγής στην ΕΣΣΔ.

-- Συνέντευξη για το CD που κυκλοφόρησε η ΚΝΕ με τραγούδια της Οκτωβριανής Επανάστασης.

Στις 10 Δεκέμβρη στην Αθήνα θα γίνει η 8η Πανελλαδική Συνάντηση του Μετώπου Αγώνα Σπουδαστών. Στο σχετικό κάλεσμα της Πανελλαδικής Γραμματείας για τη Συνάντηση προς τους φοιτητές και σπουδαστές, τους συλλόγους και τις επιτροπές τους, σημειώνεται μεταξύ άλλων: «Κάθε φοιτητής και σπουδαστής που προβληματίζεται για τις σπουδές και το μέλλον του έχει συμφέρον να μάθει, να συζητήσει και να στηρίξει το διεκδικητικό πλαίσιο και τη γραμμή πάλης του ΜΑΣ. Να συμβάλει ώστε να μαζικοποιηθούν οι σύλλογοι, να δυναμώσει η οργάνωση στο έτος, στο τμήμα, στη σχολή, να παρθούν αγωνιστικές αποφάσεις για τη συμμετοχή τους στην Πανελλαδική Συνάντηση του ΜΑΣ».

Από κινητοποιήσεις για την παιδαγωγική επάρκεια πέρσι στο Πανεπιστήμιο στη Σάμο

Αναλυτικά, στην ανακοίνωση της ΕΓ του ΜΑΣ σημειώνεται:

«Αυτήν τη στιγμή στο πτυχίο μας ενσωματώνεται η παιδαγωγική επάρκεια που είναι απαραίτητη για να ασκήσουμε το επάγγελμα του εκπαιδευτικού. Ομως, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ έχει ανοίξει το δρόμο για την απόσπαση της παιδαγωγικής επάρκειας από το πτυχίο μας, πατώντας πάνω στους νόμους των προηγούμενων κυβερνήσεων, προσθέτοντας νέα εμπόδια και στάδια μεταξύ πτυχίου και επαγγέλματος!

Πρόσφατα, το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) κατέθεσε στο υπουργείο Παιδείας πρόταση για την απόκτηση της διδακτικής και παιδαγωγικής επάρκειας και η ανταπόκριση του υπουργείου ήταν θετική. Πρόκειται για επικίνδυνη εξέλιξη που μας αφορά όλους!

Τι περιλαμβάνει αυτή η πρόταση:Για την απόκτηση της παιδαγωγικής επάρκειας είναι απαραίτητη η παρακολούθηση ενός κύκλου 6 μαθημάτων παιδαγωγικού και διδακτικού χαρακτήρα, μέσα στα οποία εντάσσεται και η πρακτική άσκηση. Τα μαθήματα αυτά μπορούν να προσφέρονται είτε από τα Τμήματα προπτυχιακών σπουδών είτε κυρίως από ειδική Δομή που θα ιδρύεται με ευθύνη της Συγκλήτου ή των Παιδαγωγικών Σχολών και θα πουλάει την αντίστοιχη πιστοποίηση μετά το πτυχίο με δίδακτρα.

Πόσο ελεύθερη είναι όμως η επιλογή;

Από τη στιγμή που στα Τμήματα δεν υπάρχουν οι αναγκαίοι καθηγητές και η χρηματοδότηση για να διεξαχθούν τα μαθήματα και η πρακτική άσκηση, η απόσπαση της παιδαγωγικής επάρκειας από το πτυχίο είναι μονόδρομος! Ουσιαστικά, η κυβέρνηση προσπαθεί με φτηνά κόλπα να κρύψει την απόσπαση της παιδαγωγικής επάρκειας από το πτυχίο και να πετάξει τις ευθύνες στις διοικήσεις των σχολών!

Οι αλλαγές αυτές δεν γίνονται με γνώμονα την αναβάθμιση των γνώσεων των αυριανών εκπαιδευτικών. Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι το ΙΕΠ στο ίδιο κείμενο προτείνει την ενοποίηση επιστημονικών αντικειμένων (π.χ. χημικός να μπορεί να διδάξει όλες τις Φυσικές Επιστήμες κ.ο.κ.) με στόχο την εξοικονόμηση εκπαιδευτικού προσωπικού στα σχολεία. Οι διπλές και τριπλές αναθέσεις μαθημάτων, δηλαδή, θα γίνουν καθεστώς. Φτάνουν στο σημείο να προτείνουν τα εξής τραγελαφικά:

• Ο γεωλόγος να διδάσκει Βιολογία και το αντίστροφο!
• Οι απόφοιτοι Πληροφορικής να διδάσκουν Γεωμετρία και Αλγεβρα με βάση τις γνώσεις που είχαν αποκτήσει οι ίδιοι στο σχολείο, αφού για την επιστήμη τους δεν διδάσκονται τέτοια Μαθηματικά!
• Στους ίδιους καθηγητές να γίνεται ανάθεση για τα μαθήματα: Κοινωνικές και Πολιτικές Επιστήμες, Ιστορία, Οικονομικά, ΑΟΔΕ (Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων) και Θρησκευτικά! Θα μπορεί να ανατίθεται, π.χ. στον θεολόγο να διδάσκει Ιστορία ή Οικονομικά! Αυτός είναι αναχρονισμός!

Αναρωτιόμαστε: Ο φοιτητής της ΑΣΟΕΕ που θέλει να εργαστεί ως οικονομολόγος στην Εκπαίδευση θα πρέπει κατά τη διάρκεια των προπτυχιακών του σπουδών να περνάει μια βόλτα από τη Θεολογική Σχολή, μια βόλτα από το Ιστορικό - Αρχαιολογικό, μια βόλτα από την Κοινωνιολογία του Παντείου κ.ο.κ.; Μόνο ως ανέκδοτο ακούγεται κάτι τέτοιο!

Θέλουν να φτιάξουν μια κερδοφόρα αγορά τίτλων και πιστοποιητικών επάρκειας. Τα πανεπιστήμιά μας μετατρέπονται σε σούπερ μάρκετ γνώσης που θα πουλάνε πανάκριβα την παιδαγωγική επάρκεια και εμείς σε πελάτες που θα την αγοράζουμε. Ηδη, το ΕΚΠΑ πουλά πιστοποιητικό παιδαγωγικής επάρκειας με δίδακτρα 700 ευρώ!

Το επόμενο βήμα θα είναι η πιστοποίηση. Οπου κι αν έχει παρακολουθήσει τα παιδαγωγικά μαθήματα ο υποψήφιος εκπαιδευτικός, θα πρέπει να ελεγχθεί και να πιστοποιηθεί γι' αυτά από μια ειδική Δομή. Αυτή θα είναι αρμόδια να δίνει το πιστοποιητικό παιδαγωγικής και διδακτικής επάρκειας, όπως ισχύει σήμερα με την πιστοποίηση της ικανότητας εκπαίδευσης ενηλίκων μέσω του ΕΟΠΠΕΠ, με κόστος 120 ευρώ.

Σήμερα, που οι προσλήψεις εκπαιδευτικών έχουν μηδενιστεί, παρά τα χιλιάδες κενά στα σχολεία, θέλουν να κλείσουν και άλλο τη στρόφιγγα για το πόσοι θα δουλέψουν στην Εκπαίδευση. Γι' αυτό αυξάνουν και τα εμπόδια μεταξύ πτυχίου και επαγγέλματος. Το πιστοποιητικό παιδαγωγικής επάρκειας θα έρθει να προστεθεί στο διαγωνισμό του ΑΣΕΠ, στο κυνήγι μοριοδοτήσεων, στους πίνακες αναπληρωτών, στο θεσμό του δόκιμου εκπαιδευτικού, δηλαδή στα δεκάδες φίλτρα που ήδη υπάρχουν και δεν μετράνε τη γνώση αλλά το πόσοι θα δουλέψουν στην Εκπαίδευση, με βάση τις επιταγές των μνημονίων και τα συνεχώς μειούμενα χρήματα για τα σχολεία!

Δεν ανεχόμαστε να μπαίνουν όλο και περισσότερα εμπόδια στη σύνδεση του πτυχίου με το επάγγελμά μας! Ολη η απαραίτητη γνώση για την εξάσκηση του επαγγέλματος να δίνεται στο πτυχίο. Το πτυχίο να αποτελεί τη μοναδική προϋπόθεση διορισμού.

Είναι ευθύνη του υπουργείου και του ιδρύματος να εξασφαλίσουν ότι στο πρόγραμμα σπουδών θα υπάρχουν όλα τα απαραίτητα μαθήματα (Παιδαγωγικής, Ψυχολογίας κ.ο.κ.) και η απαραίτητη πρακτική άσκηση. Αυτό σημαίνει στελέχωση των πανεπιστημιακών τμημάτων με όλο το απαραίτητο εκπαιδευτικό προσωπικό και γενναία χρηματοδότηση για την κάλυψη αυτών των αναγκών.

Καμία σκέψη για απόσπαση της παιδαγωγικής και διδακτικής επάρκειας από το πτυχίο μας. Το πτυχίο να αποτελεί τη μοναδική προϋπόθεση για δουλειά.

Κατάργηση του πιστοποιητικού παιδαγωγικής επάρκειας, του ΑΣΕΠ, του θεσμού του δόκιμου εκπαιδευτικού. Ολων των εμποδίων για την εξάσκηση του επαγγέλματός μας!

Η οποιαδήποτε επιμόρφωση να πραγματοποιείται με ευθύνη των Τμημάτων μέσα από το πρόγραμμα σπουδών τους!

Πρακτική άσκηση πάνω στο αντικείμενο σπουδών μας με πλήρη εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα!».

Ωρα φαγητού σε παιδικό σταθμό

Ενα μήνα μετά τη σοσιαλιστική επανάσταση, στις 20 Δεκέμβρη του 1917, πριν καλά - καλά σταθεροποιηθεί η εξουσία της εργατικής τάξης, εκδίδεται διακήρυξη του Λαϊκού Επιτροπάτου Παιδείας που αποτυπώνει τις προτεραιότητες της επαναστατικής εξουσίας: «Η αγωγή των παιδιών προσχολικής ηλικίας είναι ένα από τα ουσιαστικότερα προβλήματα του καιρού μας. Στο τσαρικό καθεστώς η ιδέα για πλατιά ανάπτυξη της προσχολικής αγωγής συναντούσε για πολύ ευνόητους λόγους μικρή συμπάθεια στην άρχουσα τάξη (τα ιδρύματα προσχολικής αγωγής στην τσαρική Ρωσία ήταν μετρημένα και δεν ξεπερνούσαν σε ολόκληρη την επικράτεια τα 280). Εκεί που στραγγαλιζόταν ό,τι λογικά σκεπτόμενο υπήρχε, εκεί δεν υπήρξε και δεν μπορούσε να υπάρξει θέση για τη φροντίδα των παιδιών, για τη σωματική και πνευματική τους ανάπτυξη. Η ελεύθερη δημοκρατική Ρωσία, που χτίζει τη νέα ελεύθερη ζωή της, πρέπει κατά κύριο λόγο, να φροντίζει για τους αδύνατους των αδυνάτων».¹ Το 1918, το σύστημα προσχολικής διαπαιδαγώγησης, οι παιδικοί σταθμοί εντάσσονται στην ευθύνη του υπουργείου Παιδείας και αποτελούν κομμάτι του σοσιαλιστικού εκπαιδευτικού συστήματος.

Μια πιανίστρια παραδίδει μάθημα μουσικής σε παιδιά προσχολικής ηλικίας, σε παιδικό σταθμό της ΕΣΣΔ

Σημαντικό ρόλο στην επεξεργασία των θεωρητικών κατευθύνσεων και βάσεων της μαρξιστικής Προσχολικής Αγωγής έπαιξε η Ν. Κ. Κρούπσκαγια. Ενδεικτικό της σημασίας που έδινε η σοβιετική εξουσία στον προσδιορισμό του περιεχομένου της ήταν η διενέργεια πανρωσικών συνεδρίων με θέμα «Οι σκοποί και τα μέσα διαπαιδαγώγησης των παιδιών προσχολικής ηλικίας», το πρώτο συνήλθε το 1919 υπό την καθοδήγηση της Κρούπσκαγια και του Λουναρτσάσκι.³ Σύμφωνα με το πρώτο αναλυτικό πρόγραμμα, που εκδόθηκε το 1920 με την επιστημονική επίβλεψη του Λουναρτσάσκι, αναλύονταν οι βασικοί στόχοι του παιδαγωγικού προγράμματος όπως είναι η ανεξαρτητοποίηση του παιδιού, η κοινωνικοποίησή του, βασισμένοι στη δημιουργική εργασία και την επαφή με τη φύση. Η εργασία έπρεπε να είναι ευχάριστη, ενδιαφέρουσα και δημιουργική για τα παιδιά, αναγνωριζόταν ως σημαντική δραστηριότητα για την ανάπτυξη του παιδιού.

Ιατρική παρακολούθηση των βρεφών από τη γέννησή τους

Η ίδρυση δομών Προσχολικής Αγωγής ήταν τόσο θεαματική που ακόμα και η εφημερίδα «New York Times», σε σχετικό άρθρο το 1931, αναφέρει ότι «οι παιδικοί σταθμοί στη Σοβιετική Ρωσία είναι περισσότεροι απ' ό,τι σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο».⁴

Το πρώτο «Πρόγραμμα των Προσχολικών Ιδρυμάτων» κυκλοφορεί το 1932. Στο δεύτερο πρόγραμμα, το 1934, που ήταν πιο εξειδικευμένο, ξεχώριζε η «κοινωνικοπολιτική διαπαιδαγώγηση, η εργατική διαπαιδαγώγηση, η μουσικο-κινητική διαπαιδαγώγηση, η εικαστική δραστηριότητα, τα μαθηματικά, τα γράμματα». Σε αυτό το πρόγραμμα δίνεται μεγαλύτερη προσοχή στα ζητήματα οργάνωσης και περιεχομένου της ζωής των παιδιών στον παιδικό σταθμό. Περιλαμβάνονται τα παρακάτω κεφάλαια: «Κοινωνική αγωγή, φυσική αγωγή, ζωγραφική, πλάσιμο εργασιακά μαθήματα, ανάπτυξη του λόγου, μαθήματα με το βιβλίο, την εικόνα, πρωταρχικές γνώσεις για τη φύση, ανάπτυξη των πρωταρχικών αντιλήψεων, μαθήματα για τα γράμματα».

Αύλειοι χώροι με κατάλληλα σχεδιασμένες δραστηριότητες για κάθε ηλικία

Μέχρι το 1940 είχαν ιδρυθεί 24.000 παιδικοί σταθμοί για 1.170.000 παιδιά. Αν και κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο οι καταστροφές ήταν τεράστιες, παρ' όλα αυτά ο απόλυτος αριθμός των παιδικών σταθμών αυξήθηκε. Το 1968 αριθμούσαν τους 100.000, κάλυπταν τις ανάγκες 9.000.000 παιδιών και απασχολούσαν 506.000 δασκάλους και γιατρούς.⁶

Φτάνοντας στο έτος 1984 - 1985, 12.000.000 παιδιά πήγαιναν στους παιδικούς σταθμούς, στους οποίους δούλευαν περισσότεροι από 700.000 παιδαγωγοί.

Συμπληρωματικά, για να τονίσουμε το μέγεθος της τιτάνιας αυτής προσπάθειας, χρειάζεται να αναφέρουμε τις προσχολικές δομές για παιδιά που έχριζαν ειδικής φροντίδας και παιδαγωγικής παρέμβασης. Είχαν ιδρυθεί και λειτουργούσαν με ευθύνη του σοσιαλιστικού κράτους ειδικά νηπιαγωγεία - παιδικοί σταθμοί για ανάπηρα ή νοητικώς αποκλίνοντα παιδιά. Αυτά ήταν εξοπλισμένα με ειδικά εκπαιδευμένους δασκάλους, νοσοκόμες και γιατρούς. Εδώ τα παιδιά δεν περνούν μόνο τον καιρό τους, αλλά έχουν και την κατάλληλη ιατρική περίθαλψη. Υπήρχαν ακόμα νηπιαγωγεία για μικρά παιδιά με ολική ή μερική αναπηρία στην ακοή, για παιδιά με αδύνατη όραση και συντονισμό μυών, για παιδιά με δυσκολίες στην ομιλία και νευρικές διαταραχές κ.ο.κ.⁷

Η υπεροχή αυτή δεν αφορά μόνο στα απόλυτα ποσοτικά μεγέθη και την κάλυψη των αναγκών φοίτησης, αλλά και το ίδιο το περιεχόμενο της παιδαγωγικής παρέμβασης. Το ζήτημα αυτό απασχόλησε τους Δυτικούς παιδαγωγούς και ερευνητές για το σύνολο του εκπαιδευτικού συστήματος.

Ανάμεσα στις πολλές μελέτες που εξέδωσε ο δυτικός καπιταλιστικός κόσμος, είναι και το βιβλίο γνωστού Αμερικανού κοινωνικού ψυχολόγου, του U. Bronfenbrenner, που από την εισαγωγή ακόμα θέτει αγωνιώδη ερωτήματα: «Γιατί τα παιδιά στη Δύση είναι πιο επιρρεπή στο να κοροϊδεύουν τον δάσκαλο, να κλέβουν, να αδιαφορούν για τα συνομήλικα που μπορεί να έχουν ανάγκη»; Μέσα από την έρευνά του καταγράφει ότι υπάρχει μεγάλη διαφορά στην κοινωνική και ηθική διαπαιδαγώγηση των παιδιών μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ. Τεκμηριώνει ότι τα παιδιά στις ΗΠΑ είναι σκληρά, αδιάφορα ή ανειλικρινή και πολύ λιγότερα είναι ευγενικά, έχοντας χαμηλή συναίσθηση της υπευθυνότητας, σε αντίθεση με τα παιδιά της ΕΣΣΔ που δείχνουν ειλικρινές ενδιαφέρον για τους άλλους, λειτουργούν συλλογικά από την πολύ μικρή τους ηλικία. Καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο τρόπος και το περιεχόμενο της διαπαιδαγώγησης, όπως ορίζεται από την ίδια την κοινωνία, καθορίζει τη διαμόρφωση της προσωπικότητας, των αξιών και των στάσεων από την πολύ μικρή ηλικία.⁸

Πράγματι, η ανάγκη για την κάλυψη των αναγκών σε φοίτηση συμβάδιζε με το πραγματικό ενδιαφέρον της σοσιαλιστικής κοινωνίας να προσφέρεται ό,τι καλύτερο, επιστημονικά τεκμηριωμένο, υπηρετώντας φυσικά τους συνολικούς κοινωνικούς σκοπούς όπως είναι η συλλογική, συντροφική δράση, η αλληλοβοήθεια. Καταξιώνονταν από τη μικρή ηλικία η ωφελιμότητα και η αξία της εργασίας ως πηγή πλούτου της κοινωνίας που ανήκει σε όλους, καλλιεργούνταν η υπευθυνότητα, συλλογική και ατομική. Φυσικά, η καλλιέργεια αυτών των αξιών συμβάδιζε με την ηλικία, τις βιωμένες εμπειρίες των μικρών παιδιών - που ξεκινούσαν στην οικογένεια και με συστηματικό τρόπο δουλεύονταν στις προσχολικές δομές - τις γνώσεις τους.

Σημείο - σταθμός για την παραπέρα επιστημονική αναβάθμιση του περιεχομένου παρέμβασης, συγχρονίζοντάς την με τα νέα δεδομένα, ήταν η απόφαση, το 1943, να ιδρυθεί η Ακαδημία Παιδαγωγικών Επιστημών. Ηταν πλούσια η ερευνητική προσπάθεια για τον προσδιορισμό των κατάλληλων μεθόδων που υπηρετούσαν καλύτερα τους παραπάνω σκοπούς, διασφαλίζοντας, ταυτόχρονα, την υψηλού επιπέδου επιστημονική κατάρτιση των παιδαγωγών.

Θεμελιώδες ζήτημα που διέτρεχε την επιστημονική έρευνα, στη βάση της διαλεκτικής - υλιστικής θεώρησης της ανάπτυξης του παιδιού, ήταν ο κοινωνικός και ιστορικός χαρακτήρας της ανάπτυξης του παιδιού. Η ίδια η κοινωνία, το σύνολο των κοινωνικών σχέσεων, ο παραγόμενος υλικός και πνευματικός πλούτος είναι η βάση που καθορίζει το περιεχόμενο της αγωγής των παιδιών, θέτει τους ευρύτερους κοινωνικούς σκοπούς, ικανοποιεί τις διευρυνόμενες ανάγκες που γεννά η ίδια η εξέλιξη και πρόοδος της κοινωνίας.

Γενικά, μπορούμε να πούμε ότι η σημασία αυτής της ηλικίας, που θεμελιώνει τη συνολική ανάπτυξη του παιδιού, εξυψώθηκε στη σοσιαλιστική κοινωνία. Πολύ σωστά εντοπιζόταν η κρισιμότητα αυτής για τη συνολικότερη και μετέπειτα ανάπτυξη του παιδιού. Κύριο χαρακτηριστικό της είναι η ταχύτητα με την οποία κατακτά λειτουργίες και δεξιότητες. Αναφέρει χαρακτηριστικά η Σοβιετική παιδοψυχολόγος Μούχινα:

«Αυτό που χτες δεν μπορούσε, σήμερα το καταφέρνει. Η ηλικία αυτή χαρακτηρίζεται από τη συνεχή κίνηση του παιδιού προς τα μπρος, την εμφάνιση του καινούργιου, το πέρασμα από τις πιο απλές αντιδράσεις σε πιο σύνθετες, σε ενέργειες που απαιτούν σκέψη, η εμφάνιση της ομιλίας και της πρώτης αυτοτελούς δράσης.

Τι είναι ένα νεογέννητο; Είναι ένα εντελώς αβοήθητο πλάσμα, ανίκανο να ζήσει έστω και μερικές μέρες χωρίς ειδική φροντίδα, ένα ον που δεν μπορεί να μετακινηθεί, ούτε να βρει τροφή, ούτε να έρθει σε επικοινωνία με τους γύρω του.

Μπροστά μας όμως τώρα έχουμε ένα παιδί τριών ετών. Είναι ικανό όχι μόνο να μετακινείται και να κάνει πολύμορφες κινήσεις με τα χέρια του, αλλά και να χρησιμοποιεί πολλά αντικείμενα που έφτιαξε ο άνθρωπος. Το 3χρονο ξέρει πάνω από 1.000 λέξεις, διατυπώνει σωστά τις γραμματικές προτάσεις...»⁹. Κάθε χρόνος σε αυτήν την ηλικία είναι άλμα στην ανάπτυξη του παιδιού, γι' αυτό η στοχευμένη, με το κατάλληλο περιεχόμενο, επιστημονικά προσδιορισμένη παρέμβαση είναι πολύ σημαντική, καθώς θέτει τα θεμέλια για την παραπέρα σωστή, υγιή και ολόπλευρη ανάπτυξη του παιδιού.

Το πρόγραμμα στα Κέντρα Προσχολικής Διαπαιδαγώγησης ήταν Ενιαίο, αφορούσε όλες τις ηλικίες, σε αυτά πήγαιναν τα παιδιά από τη γέννησή τους μέχρι και την είσοδό τους στο σχολείο. Ηταν αναγνωρισμένη η σημασία της προσχολικής διαπαιδαγώγησης για τη σωστή, αρμονική ανάπτυξη του παιδιού, καθώς σε αυτήν την ηλικία διαμορφώνονται οι προϋποθέσεις για την υγιή, ολοκληρωμένη σωματική, συναισθηματική, γνωστική, βουλητική ανάπτυξή του. Σε αυτό παρουσιάζεται κλιμακωτά το περιεχόμενο της αγωγής για τα πρώτα έξι χρόνια της παραμονής του παιδιού στις προσχολικές δομές. Η πορεία διαμόρφωσης των αναλυτικών προγραμμάτων αναδεικνύει το διαρκές μέλημα του πρώτου εργατικού κράτους για την ολόπλευρη ανάπτυξη των πιο μικρών μελών αυτής της κοινωνίας και αυτό γιατί η ικανοποίηση των διαρκώς διευρυνόμενων αναγκών ήταν πρωταρχικός σκοπός της εργατικής εξουσίας.¹⁰

Ενδεικτικά, να αναφέρουμε ότι από τη δεκαετία του '50 μελετήθηκε το σύστημα αισθητικής διαπαιδαγώγησης στις προσχολικές δομές, για την καλλιέργεια της παιδικής δημιουργίας, αναγνωρίζοντας την άρρηκτη σχέση που πρέπει να έχουν η καλλιτεχνική δημιουργία και η εκπαίδευση. Τις κατακτήσεις στον τομέα της αισθητικής αγωγής μάς τις περιγράφει με έναν γλαφυρό τρόπο η συγγραφέας Πέπη Δαράκη, μετά από τη συμμετοχή της στο Διεθνές Συνέδριο της Μόσχας με θέμα «Οκτώβρης - Τέχνες - Παιδί», με αφορμή τον εορτασμό από τα 60 χρόνια της Οκτωβριανής Επανάστασης: «Επισκεφτήκαμε έναν βρεφονηπιακό σταθμό, στον επάνω όροφο μια ομάδα από 15 παιδιά 3-6 χρόνων, ν' ασχολούνται με διάφορα μιμητικά παιχνίδια, χορό, μουσική. Η δασκάλα έπαιζε πιάνο, συνοδεύοντας τα παιδιά στη ρυθμική γυμναστική, στους χορούς μπαλέτου. Οι κινήσεις τους απόλυτα συντονισμένες και πειθαρχημένες. Η έκφραση ωστόσο του καθενός χωριστά φανέρωνε, μ' έναν ολότελα προσωπικό τρόπο, την καλλιτεχνική συγκίνηση του παιδιού. Η αισθητική αγωγή του παιδιού με τον τρόπο που εφαρμόζεται γίνεται καθημερινό βίωμα, εισχωρεί βαθιά μέσα στην ύπαρξη και τη ζωή του παιδιού, διαπλάθει μια προσωπικότητα πνευματικότερη και καλλιτεχνικότερη».¹¹ Ανάλογη φροντίδα υπήρχε για κάθε είδους καλλιτεχνική δραστηριότητα όπως τα εικαστικά, η μουσική, η ποίηση, η λογοτεχνία. Ξεχωριστός, αναβαθμισμένος ήταν και ο τομέας της φυσικής και σωματικής άσκησης των παιδιών, από τους κατάλληλα καταρτισμένους γυμναστές, με τα σύγχρονα, κατάλληλα υλικοτεχνικά μέσα, στους ανάλογους χώρους.

Επιπλέον, η διαρρύθμιση των κτιρίων υπηρετούσε τη βασική αρχή του σοσιαλιστικού κράτους, ότι είναι ευθύνη της κοινωνίας, με συλλογικό και οργανωμένο τρόπο, να αναλάβει να απαλλάξει το ατομικό νοικοκυριό από τον καταναγκασμό της καθημερινότητας. Δηλαδή, αυτό που είναι κυρίαρχο στον καπιταλισμό, η κάθε οικογένεια να έχει στην ευθύνη της τη σίτιση, την υγεία, τη φροντίδα των παιδιών, αυτό μετακυλίεται στην ευθύνη του σοσιαλιστικού κράτους, που αξιοποιεί όλα τα διαθέσιμα τεχνολογικά και επιστημονικά μέσα ώστε όχι μόνο να παρέχεται αυτή η φροντίδα, αλλά να είναι και αναβαθμισμένη. Ετσι, συνήθως τα κτίρια του παιδικού σταθμού αποτελούνταν από δύο ορόφους, με κεντρική θέρμανση. Στο 2ο όροφο ήταν το γραφείο του διευθυντή με τις ομάδες των μεγαλύτερων παιδιών προσχολικής ηλικίας και η αίθουσα εκδηλώσεων, για τις γιορτές, τη μουσική και τη γυμναστική. Στον 1ο όροφο βρίσκονταν η κουζίνα, το σιδερωτήριο, το πλυντήριο, η βιβλιοθήκη και οι ομάδες των μικρότερων παιδιών.

Για να αποφευχθεί ο θόρυβος του δρόμου, το κτίριο χτίζονταν, κατά κανόνα, στο κέντρο του κήπου, σε απόσταση 25 μέτρα από το δρόμο. Η κάθε ηλικιακή ομάδα είχε δικό της υπνοδωμάτιο, δωμάτιο για τα παιχνίδια, τραπεζαρία. Ολοι οι χώροι είχαν την αναγκαία και ανάλογη υλικοτεχνική υποδομή. Ο κήπος ήταν χωρισμένος σε τόσα μέρη όσες είναι οι ηλικιακές ομάδες, με τα κατάλληλα παιχνίδια για κάθε ηλικία. Επίσης, υπήρχε στάδιο για τις αθλητικές δραστηριότητες των παιδιών, αλλά και ξεχωριστός χώρος με δέντρα και λουλούδια στον οποίο τα παιδιά έκαναν εργασίες, παρατηρήσεις.

Παράλληλα, υπήρχε εκτεταμένο Ενιαίο Δημόσιο Δωρεάν Σύστημα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας, που παρακολουθούσε με επιστημονικό και οργανωμένο τρόπο την έγκυο γυναίκα (προγεννητικός έλεγχος) και ακολούθως την ανάπτυξη του βρέφους. Αλλά και μέσα στους παιδικούς σταθμούς και τα νηπιαγωγεία υπήρχε ειδικός χώρος για την εξέταση των παιδιών, γιατροί παρακολουθούσαν για την ομαλή και σωστή ανάπτυξη των παιδιών.

Σε αυτήν τη σύντομη παρουσίαση της αλματώδους ανάπτυξης του συστήματος Προσχολικής Αγωγής, κατά την πρώτη απόπειρα σοσιαλιστικής οικοδόμησης, αποτυπώνονται ανεξίτηλα τα σημάδια της ιστορικής υπεροχής αυτού του συστήματος. Τα παιδιά αντιπροσωπεύουν το μέλλον. Είναι αυτή η κοινωνική ομάδα που πιο πολύ από κάθε άλλη έχει ανάγκη από αγάπη και φροντίδα και η στάση της κοινωνίας απέναντί της αποτελεί κριτήριο για την πρόοδό της. Αυτή η κοινωνία, η απαλλαγμένη από τα δεσμά της εκμετάλλευσης, θέλει και μπορεί να ανεβάσει το παιδί και τις ανάγκες του στο βάθρο της κοινωνικής προόδου.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ:

1. Β.Σ. Μούχινα «Παιδική Ψυχολογία», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή» και «Ελληνικά Γράμματα», «Η Λαϊκή Μόρφωση στην ΕΣΣΔ» συλλογή ντοκουμέντων (1917 - 1977), Πενταγκόγκικα, Μόσχα.

2. Απαντα Λένιν, τόμος 39.

3. Από τη Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια, στο λήμμα «Προσχολικά ιδρύματα και προσχολική παιδαγωγική», εκδ. «Ακάδημος», 1982.

4. «The passion for Educating the "New Man" Q Debates about Preschooling in Soviet Russia, 1917 - 1925», Yordanka Valkanova, History of education Quarterly Vol. 49 No.2 May 2009.

5. Εφημερίδα «Ελεύθερος Ανθρωπος», 6 και 11 Οκτώβρη 1934.

6. «Public education: USSR yesterday, today, tomorrow» Mikhail Prokofyev, Moscow.

7. Γνωριμία με την ΕΣΣΔ 12, Ιρινα Οφτσινίκοβα «Τα παιδιά, η προνομιούχα τάξη», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 1980.

8. «Two worlds of childhood: US and USSR» Urie Bronfenbrenner, pub. London, Russell Sage Foundation, 1971.

9. Β.Σ. Μούχινα «Παιδική Ψυχολογία», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή» & «Ελληνικά Γράμματα», 1990.

10. Εκτενές απόσπασμα από περιοδικό «Θέματα Παιδείας», τ. 14/2003, άρθρο του Ελισαίου Βαγενά «Η Σοβιετική Παιδαγωγική Εμπειρία - Η επικαιρότητα των βασικών παιδοψυχολογικών αντιλήψεων και αρχών οργάνωσης της σοβιετικής εκπαίδευσης».

11. Πέπη Δαράκη, «Η Αισθητική Αγωγή του Παιδιού», εκδ. «Αντιπαράλληλα», 1979

Το CD περιλαμβάνει τα τραγούδια:

«Εμπρός για την αυγή»

«Οργή τύραννοι»

«Εμπρός φίλοι»

«Ο θάνατος των κομμουνάρων»

«Βασανισμένοι από την έλλειψη ελευθερίας»

«Αβρόρα»

«Ο ύμνος της Γ' Διεθνούς»

«Με θάρρος σύντροφοι»

«Ο θάνατος του Κομσομόλου»

«Βαρσαβιάνκα»

«Ροτ Φροντ (Κόκκινο Μέτωπο)»

«Καλίνκα» (στα Ρωσικά)

Μετάφραση από τα Ρωσικά: Αρης Αθανασόπουλος και μέλη της Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων του ΚΣ της ΚΝΕ.

Ποιητική απόδοση: Μαριλίζα Λούντζη. Το τραγούδι «Ο θάνατος του Κομσομόλου» απέδωσε ο ποιητής Φώντας Λάδης.

Ενορχήστρωση: Δημήτρης Ανδρονιάδης, Στέφανος Χατζηαναγνώστου, Κώστας Βλαχούστος, Περικλής Μαλακατές, Αποστόλης Μωραΐτης, Δημήτρης Λιάσκος.

Ηχοληψία: Δημήτρης Ανδρονιάδης, Γιάννης Μπαλλούς.

Μείξεις - Mastering: Δημήτρης Ανδρονιάδης, Γιάννης Μπαλλούς.

Τραγουδούν: Πολυξένη Καράκογλου, Δημήτρης Βουτσάς, Νατάσα Μουσάδη, Μαριλίζα Λούντζη, Αστέρης Πασχαλιάς, Περικλής Μαλακατές, Αποστόλης Μωραΐτης, Γεωργία Χατζημπαλάση, Γιάννης Βρυζάκης. Ακόμα, η χορωδία του Παντείου, υπό τη διεύθυνση του Γιάννη Βρυζάκη.

Επαιξαν το συγκρότημα της ΚΝΕ καθώς και μέλη και φίλοι της ΚΝΕ και του ΚΚΕ.

-- Πώς γεννήθηκε η ιδέα για ένα CD με τραγούδια της Οκτωβριανής Επανάστασης;

-- Κάθε χρόνο η Επιτροπή Πολιτισμού του ΚΣ της ΚΝΕ ετοιμάζει μια σειρά παραγωγών σε διάφορα είδη τέχνης (θέατρο, μουσική, εικαστικά κ.ά.), οι οποίες παρουσιάζονται σε κεντρικές εκδηλώσεις και σταθμούς στη δράση της Οργάνωσής μας, όπως τα Αντιιμπεριαλιστικά Διήμερα και το Φεστιβάλ της ΚΝΕ. Μια από αυτές τις παραγωγές αφορά την έκδοση CD τις περισσότερες φορές με αδημοσίευτα τραγούδια, η οποία απέκτησε πιο μόνιμα χαρακτηριστικά από το 40ό Φεστιβάλ ΚΝΕ - «Οδηγητή», οπότε εκδώσαμε CD αφιερωμένο στα 40 χρόνια του Φεστιβάλ.

Τα τελευταία χρόνια όλες αυτές οι παραγωγές ήταν εμπνευσμένες από τον εορτασμό των 100 χρόνων ζωής και δράσης του ΚΚΕ. Ετσι και το CD που εκδόθηκε στο 41ο Φεστιβάλ ήταν αφιερωμένο στους αλύγιστους της ταξικής πάλης και περιείχε τραγούδια από τις γυναικείες φυλακές Αβέρωφ, ενώ στο 42ο Φεστιβάλ ηχογραφήθηκαν ανέκδοτα τραγούδια του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.

Τη φετινή χρονιά το θέμα μας δεν θα μπορούσε να είναι άλλο από τον εορτασμό των 100 χρόνων από τον Κόκκινο Οκτώβρη.

Δεν ήταν φυσικά εύκολο εγχείρημα, καθώς λίγα μας ήταν γνωστά για τραγούδια που αφορούσαν την ίδια την Οκτωβριανή Επανάσταση. Εκτός από ορισμένες περιπτώσεις, τα περισσότερα γνωστά τραγούδια στην Ελλάδα από τη Σοβιετική Ενωση αφορούσαν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και τη νίκη του Κόκκινου Στρατού ενάντια στο φασισμό.

Με την έκδοση αυτού του CD θέλαμε να παρουσιάσουμε, για πρώτη φορά στα Ελληνικά, τραγούδια που αφορούσαν την ίδια την Οκτωβριανή Επανάσταση, αλλά και την πορεία προς τα εκεί.

Ετσι, όσοι προμηθευτούν το CD θα ακούσουν τραγούδια που αναφέρονται στο επαναστατικό κίνημα της Ρωσίας στα τέλη του 19ου αιώνα, στην επανάσταση του 1905, στην επανάσταση του 1917 αλλά και στον εμφύλιο που ακολούθησε ενάντια στις αντεπαναστατικές δυνάμεις.

-- Πώς δούλεψε η ΚΝΕ για την παραγωγή αυτού του CD;

-- Οπως είπαμε και προηγουμένως, η πρώτη δυσκολία που έπρεπε να ξεπεραστεί ήταν η συλλογή των τραγουδιών.

Η έρευνα σε αυτήν την κατεύθυνση ξεκίνησε αρκετά νωρίς, σχεδόν μετά το τέλος του 42ου Φεστιβάλ. Στις αρχές του 2017 βρήκαμε στο Αρχείο του ΚΚΕ μικροφίλμ με περισσότερες από 2.500 σελίδες με τραγούδια της Σοβιετικής Ενωσης, από τα προεπαναστατικά χρόνια έως και τη δεκαετία του 1980.

Ξεχωρίσαμε περίπου 40, από όσα αναφέρονταν στην περίοδο που θέλαμε και ξεκίνησε η προσπάθεια για τη μετάφρασή τους. Οταν ολοκληρώθηκε επιλέχθηκαν τα τελικά τραγούδια, και ξεκίνησε ταυτόχρονα η ποιητική τους απόδοση στα Ελληνικά και η ενορχήστρωσή τους.

Δουλέψαμε αρκετά και στα δύο ζητήματα, της απόδοσης και της ενορχήστρωσης. Οι στίχοι και οι παρτιτούρες έπρεπε πολλές φορές να γραφτούν από την αρχή για να μπορέσουμε να αποδώσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το νόημα των τραγουδιών, καθώς δεν ήταν μόνο θέμα επιλογής των λέξεων στα ελληνικά (και αυτό από μόνο του ήταν αρκετά δύσκολο), αλλά και η ενορχήστρωση έπρεπε να συμβαδίζει με τον χαρακτήρα κάθε τραγουδιού.

Επειτα περάσαμε στο στάδιο της ηχογράφησης και επεξεργασίας ήχου, που έγινε στο Στέκι Πολιτισμού και Νεανικής Δημιουργίας της ΚΝΕ.

Στην πορεία αυτής της δουλειάς είχαμε δύο πολύ ευχάριστες συνεργασίες και συμμετοχές στο CD.

Η πρώτη ήταν με την χορωδία του Παντείου Πανεπιστημίου, υπό τη διεύθυνση του Γιάννη Βρυζάκη, που ηχογράφησε το μέρος της χορωδίας στο τραγούδι «Βαρσαβιάνκα», καθώς και δύο τραγούδια του Κόκκινου Στρατού που είχε ήδη ετοιμάσει για μια σειρά συναυλιών που πραγματοποίησε από το καλοκαίρι του 2017.

Η δεύτερη ήταν με τον ποιητή Φώντα Λάδη, ο οποίος στις αρχές Σεπτέμβρη μας ενημέρωσε ότι είχε κάνει την απόδοση του τραγουδιού «Ο θάνατος του Κομσομόλου». Οταν του ζητήσαμε δέχτηκε με προθυμία να συμπεριληφθεί το τραγούδι στο CD και μάλιστα παρευρέθηκε και ο ίδιος στην ηχογράφησή του.

Να πούμε τέλος ότι στα τραγούδια συνεχίσαμε να κάνουμε αλλαγές και διορθώσεις κυριολεκτικά μέχρι και την τελευταία στιγμή, κυνηγώντας ένα όσο το δυνατόν καλύτερο αποτέλεσμα.

-- Αυτά τα τραγούδια μπορούν να αγγίξουν, να μιλήσουν στην καρδιά της νεολαίας σήμερα στην Ελλάδα;

-- Πραγματικά θα μπορούσε κανείς να αναρωτηθεί γιατί να ασχοληθεί κάποιος με την παραγωγή ενός CD που αφορά ένα τόσο μακρινό γεγονός.

Πέρα από μια προσπάθεια που έχει γίνει για να υπάρξει μια πιο «σύγχρονη» επεξεργασία των τραγουδιών, ο πραγματικός λόγος θεωρούμε για τον οποίο αξίζει όλη η προσπάθεια για την παραγωγή του συγκεκριμένου CD καθώς και ο λόγος για να το προμηθευτούν τα μέλη, οι φίλοι της Οργάνωσης αλλά και ευρύτερα οι νέοι, είναι το ίδιο το σημερινό μήνυμα της Οκτωβριανής Επανάστασης.

Το ελπιδοφόρο μήνυμα δηλαδή ότι η άδικη κοινωνία του καπιταλισμού που ζούμε σήμερα, δεν είναι αιώνια. Οτι υπάρχει λύση στα όσα αντιμετωπίζει κάθε νέος σήμερα, ότι ο καπιταλισμός δεν είναι ανίκητος. Και αυτή η λύση είναι η πάλη για τη νιότη και την ομορφιά του κόσμου, για τη νέα κοινωνία του σοσιαλισμού - κομμουνισμού. Για την κοινωνία όπου θα βρουν δικαίωση τα όνειρα και οι ελπίδες της εργατικής τάξης, του λαού και της νεολαίας.

Αυτό είναι το μήνυμα της Οκτωβριανής Επανάστασης. Αυτή είναι και η πολιτική πρόταση του ΚΚΕ, που συμφέρει αντικειμενικά σήμερα κάθε νέο της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων.

Σε αυτόν τον αγώνα «για να αλλάξει η Γη φορά», όπως λέει και ένα από τα τραγούδια, στον αγώνα που είναι δύσκολος αλλά συνάμα και τόσο όμορφος και αναγκαίος, το συγκεκριμένο CD με τα τραγούδια της Οκτωβριανής Επανάστασης μπορεί να έχει μια μικρή συμβολή στην εμψύχωση και στη διάθεση για δράση.

«Η 50χρονη πορεία της ΚΝΕ είναι η νεανική έφοδος στο μέλλον, για τον νέο κόσμο, το σοσιαλισμό - κομμουνισμό», είναι ο τίτλος της έκδοσης, η οποία περιέχει υλικά της Διευρυμένης Συνόδου του ΚΣ της ΚΝΕ, που έγινε στις 14/10/2017 και σηματοδοτεί την έναρξη όλης της δραστηριότητας εορτασμού των 50 χρόνων της Οργάνωσης.

Στις σελίδες της έκδοσης θα βρούμε: Τη «Διακήρυξη του Κεντρικού Συμβουλίου για την πορεία προς τα 50 χρόνια ζωής και δράσης της ΚΝΕ», παρεμβάσεις των στελεχών του ΚΚΕ που παρακολούθησαν τις εργασίες της Διευρυμένης Συνόδου (που στην πλειοψηφία τους είχαν διατελέσει Γραμματείς του ΚΣ της ΚΝΕ), την Απόφαση του ΚΣ για την άμιλλα ανάπτυξης και οικοδόμησης των Οργανώσεων της ΚΝΕ, καθώς και την παρέμβαση του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δ. Κουτσούμπα, στη Σύνοδο. Στην έκδοση περιλαμβάνονται, ακόμα, ορισμένα βιογραφικά στοιχεία και μια συνέντευξη του Δ. Τσιάρα, που ήταν ο πρώτος Γραμματέας της ΚΝΕ, καθώς και φωτογραφίες από την 50χρονη πορεία και δράση της ΚΝΕ.