Το Επιμορφωτικό Κέντρο «Χαρίλαος Φλωράκης», υπηρετεί, πολλά χρόνια τώρα, την ιστορική έρευνα. Διαθέτει σε παλαιούς και νέους ερευνητές ένα τεράστιο ήδη αριθμό ιστορικών τεκμηρίων. Τα τελευταία αφορούν την πολιτική και κοινωνική Ιστορία του τόπου μας, κυρίως της Ελλάδας, και πιο ειδικά την Ιστορία του εργατικού κινήματος και την αντίστοιχη του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας. Η σημασία των συλλογών που διαθέτει στο κοινό είναι ανάλογη με τη σημασία που το εργατικό κίνημα και το ΚΚΕ είχαν στη νεότερη Ιστορία της χώρας. Θα ήταν αδύνατο για έναν ερευνητή να αναφερθεί στην Ιστορία της τελευταίας παραλείποντας ή αποσιωπώντας την παρουσία, τη δράση και την επιρροή του κομμουνιστικού κινήματος. Πολλές δεκαετίες κοινωνικών και πολιτικών αγώνων και μια επική δεκαετία, του 1940 - 1950, όπου η Ιστορία του εργατικού κινήματος και του ΚΚΕ ταυτιζόταν με την Ιστορία της Ελλάδας, πιστοποίησαν με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο τα παραπάνω.

Οι συλλογές στο Κέντρο «Χαρίλαος Φλωράκης», φωτίζουν τη μια πλευρά του λόφου. Αν θέλετε, φωτίζουν την Ιστορία των πολλών, καθώς οι άνθρωποι που μοχθούν για να δημιουργήσουν όλα τα αγαθά που χρειάζονται στη ζωή μας, οι εργαζόμενοι, είναι οι πολλοί, η συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων γύρω μας. Και αυτό που μας υποδεικνύουν με τρόπο πειστικό είναι η πολιτική δυναμική, η οργανωμένη ισχύς του κόσμου της εργασίας. Ο μεγάλος όγκος του υλικού στο Κέντρο είναι έντυπα που εκδόθηκαν για να υπηρετήσουν τους αγώνες, είτε συνδικαλιστικούς, είτε ταξικούς, είτε απελευθερωτικούς, είτε δημοκρατικούς. Σε κάθε πτυχή της πρόσφατης Ιστορίας του τόπου μας το εργατικό κίνημα ήταν παρόν, είχε τις δικές του θέσεις και απόψεις, τις δικές του διεκδικήσεις, τα δικά του προγράμματα. Δεν ήταν μία συνιστώσα του αστισμού, ανεξάρτητα με ποιο πρόσωπο επέλεγε να πολιτευθεί ο τελευταίος. Χαρακτηριστική η παρουσία στο Κέντρο των εντύπων της Αντίστασης, τόσο των ΚΚΕ - ΕΑΜ - ΕΛΑΣ - ΕΠΟΝ, όσο και των λοιπών «εθνικών» λεγόμενων οργανώσεων. Αβυσσος χώριζε τις περί απελευθέρωσης αντιλήψεις των μεν από τους δε, για άλλο κόσμο και άλλη εποχή μιλούσαν.

Από αυτήν την άποψη, το πλούσιο υλικό που βρίσκεται στη διάθεση των ερευνητών στο Κέντρο δεν είναι παρά η φωνή, η πολιτική διακήρυξη των καταπιεσμένων στη διάρκεια της πολυτάραχης πρόσφατης ελληνικής Ιστορίας. Μόνο όσοι πιστεύουν ότι η Ιστορία «τελείωσε» και ότι δεν χρειάζεται πλέον να συνδιαλεγόμαστε μαζί της, στο ευρύ πλαίσιο αγνωστικισμού που διαμορφώνει ο αστικός κόσμος στη φάση της παρακμής του, μπορούν να προσπεράσουν χωρίς κοινωνικές και ακαδημαϊκές τύψεις ετούτη την πολιτική φωνή. Είναι η φωνή των κοινωνικών ομάδων, της εργατικής τάξης επικεφαλής, για τους οποίους η Ιστορία τώρα μόλις αρχίζει. Είναι η φωνή αυτών που κάτι έχουν να πουν πάνω στον κόσμο που έρχεται, που πρέπει να έρθει. Για αυτούς η μελέτη του χτες δεν είναι παρά η παιδεία που προετοιμάζει αύριο.

Και κάτι τελευταίο. Είναι αφύσικο το γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος των αρχείων του κομμουνιστικού, του εργατικού κινήματος βρίσκονται σε ιδρύματα τα οποία - είναι κοινό μυστικό - δεν σχετίζονται σε τίποτε πλέον με την κομμουνιστική παράδοση, με την επαναστατική προοπτική εκείνων που δημιούργησαν το υλικό αυτό. Σε έναν κόσμο όπου τα αρχεία του κόμματος των Μπολσεβίκων βρέθηκαν στα χέρια του όποιου Γιέλτσιν, ίσως αυτό που στη χώρα μας συμβαίνει να μην δείχνει τόσο αφύσικο. Θα ήταν όμως επιστημονικά και πολιτικά γόνιμο να επιστρέψουν τα αρχεία αυτά στο κόμμα στην Ιστορία του οποίου ανήκουν, στο ΚΚΕ. Αφορμή θα μπορούσαν να είναι τα εκατό χρόνια. Επέτειος που άλλοι ετοιμάζονται να γιορτάσουν με νέους αγώνες και άλλοι με πρόσθετα μνημόνια. Αν δεν κάνουμε λάθος εκείνοι που δημιούργησαν τα αρχεία αυτά αγωνίζονταν ασυμβίβαστοι για το δίκιο και τη λευτεριά. Δεν επιδίδονταν στην υπογραφή αντιλαϊκών «μνημονίων»....