Τι είναι συγκέντρωση και τι συγκεντροποίηση του κεφαλαίου;

ΟΙ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΕΣ αναπτύσσουν την παραγωγή όχι γιατί ενδιαφέρονται να ικανοποιήσουν με τα προϊόντα που παράγουν τις ανάγκες της κοινωνίας, αλλά για την απόσπαση υπεραξίας, για το κέρδος. Ο νόμος του κέρδους κινεί την καπιταλιστική παραγωγή. Ταυτόχρονα, οι καπιταλιστές, λόγω ανταγωνισμού, ενδιαφέρονται να αυξάνουν το μέγεθος του κεφαλαίου τους. Ενα μέρος των κερδών τους, λοιπόν, το επενδύουν στην παραγωγή, έτσι που να μεγαλώνουν οι διαστάσεις του κεφαλαίου τους και της παραγωγής. Αυτή είναι η συγκέντρωση του κεφαλαίου.

ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ, όμως, το μέγεθος των διαστάσεων του κεφαλαίου μπορεί να αυξηθεί με τη συνένωση δύο ή περισσότερων επιχειρήσεων, δηλαδή με τη συγχώνευση κεφαλαίων. Που μπορεί να γίνεται είτε με την εξαγορά μικρότερων επιχειρήσεων από μεγαλύτερες, είτε με συμφωνίες συγχώνευσης επιχειρήσεων, είτε επειδή, λόγω οικονομικής κρίσης, διάφορες επιχειρήσεις σταματούν την παραγωγή και αγοράζονται από άλλες. Αυτές οι μορφές συνένωσης των κεφαλαίων είναι η συγκεντροποίηση.

ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής και το πέρασμα στη μεγάλη βιομηχανία, με τη χρήση των μηχανών, αναπτύσσονται, εξελίσσονται και τα μέσα παραγωγής. Η ανάπτυξη των μέσων παραγωγής αυξάνει την παραγωγικότητα της εργασίας, επομένως και την υπεραξία που αποσπά ο κεφαλαιοκράτης. Αυτό οδηγεί στην αύξηση των διαστάσεων της παραγωγής και του κεφαλαίου. Αυτή η διαδικασία, επομένως, οδηγεί στη συγκέντρωση της παραγωγής στη μεγάλη βιομηχανία, εξαρτά άλλες μικρότερες επιχειρήσεις από μεγαλύτερες και σε μια πορεία τις εκτοπίζει από την παραγωγική διαδικασία. Δηλαδή, τα μεγάλα κεφάλαια εκτοπίζουν τα μικρά.

Ο ΜΑΡΞ, στον πρώτο τόμο του «Κεφαλαίου», σελ. 786-787, σε σχέση μ' αυτό κάνει λόγο για «παραπέρα απαλλοτρίωση των ατομικών ιδιοκτητών, αυτός που είναι τώρα ν' απαλλοτριωθεί είναι ο κεφαλαιοκράτης που εκμεταλλεύεται πολλούς εργάτες».

ΚΑΙ ΣΥΝΕΧΙΖΕΙ: «Η απαλλοτρίωση αυτή (σ.σ. των μικρών κεφαλαίων) συντελείται με το παιχνίδι των εσωτερικών νόμων της ίδιας της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής, με τη συγκεντροποίηση των κεφαλαίων. Κάθε κεφαλαιοκράτης σκοτώνει πολλούς άλλους κεφαλαιοκράτες».

ΔΗΛΑΔΗ, αυτή η διαδικασία της ολοένα και μεγαλύτερης συνένωσης των κεφαλαίων και της παραγωγής και της εργασίας, ή η αύξηση των διαστάσεων των κεφαλαίων, (συγκεντροποίηση, συγκέντρωση) που σημαίνει ότι τα μεγαλύτερα σε διαστάσεις κεφάλαια απορροφούν τα μικρότερα, ή τα μεγαλύτερα, λόγω ανταγωνισμού, εκτοπίζουν τα μικρότερα, (καταστροφή, κλείσιμο επιχειρήσεων), έχει ως αποτέλεσμα το κεφάλαιο να συγκεντρώνεται σε ολοένα και λιγότερους μεγιστάνες. Σ' αυτό το αποτέλεσμα οδηγεί, επίσης, ο ανταγωνισμός ανάμεσα στους ξεχωριστούς ατομικούς καπιταλιστές.

ΟΙ ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΕΙΣ επιχειρήσεων κρατικής ιδιοκτησίας συμβάλλουν, επίσης, στη συγκεντροποίηση του κεφαλαίου, αφού εξαγοράζονται από μονοπωλιακούς ομίλους και αυξάνονται οι διαστάσεις των κεφαλαίων τους.

ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ και συγκεντροποίηση του κεφαλαίου σε ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις δημιουργούνται τα μονοπώλια.