Ο Β. Σάπινοφ, είναι οικονομολόγος και νεαρό στέλεχος του Κομμουνιστικού Εργατικού Κόμματος - Κόμματος των Κομμουνιστών της Ρωσίας (ΚΕΚΡ - ΚΚΡ), μέλος σήμερα της ΚΕ του Κόμματος και Γραμματέας της ΚΕ της Επαναστατικής Κομμουνιστικής Ενωσης Νεολαίας (μπολσεβίκοι), υπεύθυνος για τον τομέα της Ιδεολογίας σ' αυτήν τη νεολαιίστικη οργάνωση. Ταυτόχρονα, ο ίδιος είναι μέλος της Συντακτικής Επιτροπής της εβδομαδιαίας ιστοσελίδας communist.ru, μιας σοβαρής ενημερωτικής προσπάθειας από νεαρούς δημοσιογράφους, που βασικά προσανατολίζονται στο ΚΕΚΡ - ΚΚΡ. Οι απαντήσεις που έδωσε ο Β. Σάπινοφ μπορούμε να πούμε πως συμβαδίζουν με αυτές που παρουσίασε ο Β.Τιούλκιν στην πρώτη συνέντευξη που δημοσιεύσαμε, αλλά ταυτόχρονα περιέχουν αρκετά στοιχεία και διαφωτίζουν και άλλες πλευρές του θέματος των διεθνών σχέσεων της Ρωσίας.

-- Κατά πόσον έχει σταθεροποιηθεί η εσωτερική κατάσταση στη Ρωσία, ώστε οι κυρίαρχοι κύκλοι να μπορούν να ακολουθήσουν μια ενιαία πολιτική απέναντι στη Δύση;

-- Η σταθεροποίηση της πολιτικής και οικονομικής κατάστασης στη Ρωσία, που ξεκίνησε από το 1999, συνεχίζεται. Οι κυρίαρχοι κύκλοι κατάφεραν να ξεπεράσουν την κρίση του 1998, ξεγελώντας τις λαϊκές μάζες με το διορισμό της «αριστερής» κυβέρνησης του Πριμακόφ με τη συμμετοχή του ΚΚΡΟ. Σ' εκείνη τη δεδομένη στιγμή το ΚΚΡΟ έπαιξε το ρόλο της σταθεροποιητικής δύναμης, που βοήθησε το καπιταλιστικό καθεστώς να αντέξει στις μαζικές απεργίες, στις καταλήψεις επιχειρήσεων από τους εργάτες και στο κλείσιμο των μεγάλων οδικών αρτηριών της χώρας.

Η άνοδος στην εξουσία του Πούτιν συμβολίζει την αρχή της σταθεροποίησης. Στην οικονομία σταθεροποιητικό ρόλο έπαιξαν οι υψηλές τιμές στο πετρέλαιο και στα άλλα είδη πρώτων υλών που εξάγει η Ρωσία, κάτι που βοήθησε στην απόκτηση υπερκερδών για τα ντόπια μονοπώλια. Πολιτικός παράγοντας (αυτής της σταθεροποίησης) ήταν η ένωση της κυρίαρχης τάξης γύρω από τον Πούτιν. Ακόμη και το ΚΚΡΟ για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν τολμούσε να κριτικάρει τον Πρόεδρο και για όλα κατηγορούσε την «κυβέρνηση Κασιάνοφ -Γκρεφ», αλλά όχι τον αρχηγό του κράτους.

Με βάση τα παραπάνω μπορούμε να πούμε πως η κυρίαρχη τάξη είναι σε θέση να διαμορφώνει μια ενιαία πολιτική στη διεθνή σκηνή. Την ίδια ώρα πρέπει να πάρουμε υπόψη μας ότι σε μεγάλο βαθμό αυτή η πολιτική καθορίζεται από τα συμφέροντα μιας χούφτας μονοπωλίων που διαχειρίζονται τις πρώτες ύλες κι ελέγχουν την οικονομική και πολιτική ανάπτυξη της χώρας.

-- Μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις οξύνονται. Ποια η θέση της Ρωσικής Ομοσπονδίας στους ιμπεριαλιστικούς πολέμους του μέλλοντος;

-- Εάν μιλήσουμε για τα δύο ιμπεριαλιστικά μπλοκ όπως εκδηλώθηκαν πρόσφατα, το αμερικανο-αγγλικό και το γερμανο-γαλλικό, τότε τα οικονομικά συμφέροντα της ρωσικής αστικής τάξης βρίσκονται πιο κοντά στην κατεύθυνση της πολιτικής της Γαλλίας και της Γερμανίας. Η κατάληψη του Ιράκ από τις ΗΠΑ δεν είναι χτύπημα μόνο ενάντια στη Γερμανία και τη Γαλλία, ταυτόχρονα χτυπά και τα συμφέροντα των ρωσικών εταιριών πετρελαίου. Οι Ρώσοι πετρέλαιο - μεγιστάνες είχαν σοβαρές επενδύσεις στο Ιράκ. Επίσης, η ρωσική αστική τάξη διαισθάνεται τον κίνδυνο της πτώσης των διεθνών τιμών στις πρώτες ύλες, μετά την κατάληψη των πετρελαίων από τους Αμερικανούς. Για τον κίνδυνο αυτό ήδη μιλούν εκπρόσωποι της κυβέρνησης και της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας.

Υπάρχει η γνώμη πως, αν στην ευρωπαϊκή οικονομική δύναμη προσθέσουμε τη ρωσική στρατιωτική ισχύ, τότε μια τέτοια ένωση θα μπορέσει να ανταγωνιστεί τις ΗΠΑ. Πολλοί αστοί πολιτικοί, τόσο στην Ευρώπη, όσο και στη Ρωσία χαιρετίζουν μια τέτοια άποψη. Ομως, για ένα τέτοιο σενάριο είναι ακόμη νωρίς. Μέχρι στιγμής υπάρχουν γενικά συμφέροντα, αλλά δεν υπάρχει μια σταθερή συνεργασία.

Από την άλλη πλευρά η ρωσική κυβέρνηση είναι χειροπόδαρα δεμένη με τεράστια χρέη απέναντι στους διεθνείς χρηματιστικούς οργανισμούς, οι οποίοι ελέγχονται από τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό. Γι' αυτό και ο φιλο-ευρωπαϊκός προσανατολισμός των κυρίαρχων κύκλων της Ρωσίας δεν είναι απόλυτος.

-- Κατά πόσο συμφωνείτε με την άποψη ότι οι πρόσφατοι ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι είχαν στόχο τους την περικύκλωση της Ρωσίας και της Κίνας;

-- Σ' ό,τι αφορά τη Ρωσία, νομίζω ότι την περιμένει η τύχη της προσέλκυσής της σε κάποιο από τα ιμπεριαλιστικά μπλοκ. Οι εμπορικές, καθώς επίσης οι επενδυτικές σχέσεις με τις ιμπεριαλιστικές χώρες, ιδιαίτερα με τη Γερμανία, είναι τόσο μεγάλες, ώστε το να μιλάμε για κάποια ένωση με την Κίνα, θα ήταν κάποια γεωπολιτική φαντασία. Στον κόσμο που η οικονομία καθορίζει την πολιτική μια τέτοια συμμαχία δεν είναι δυνατή.

Αλλο πράγμα η Κίνα. Δεν ξέρουμε πώς θα εξελιχθεί. Παρά το γεγονός ότι επέτρεψε στους επιχειρηματίες να γίνονται μέλη του ΚΚ, εξακολουθεί να τρομάζει τους ιμπεριαλιστές με το «κόκκινο» χρώμα της. Η Κίνα έχει ένα αντιιμπεριαλιστικό δυναμικό. Μπορεί να αποτελέσει σημαντικό ανταγωνιστή των ΗΠΑ και της ΕΕ εάν συνεχίσει να έχει τους σημερινούς ρυθμούς ανάπτυξης.

Σίγουρα οι ιμπεριαλιστές εργάζονται ενάντια στην Κίνα. Ο πόλεμος στο Αφγανιστάν ήταν και ενάντια στην οικονομική διείσδυση της Κίνας στη Νότια Ασία και στην κατασκευή αγωγού πετρελαίου προς την Κίνα.

-- Οι σχέσεις Ρωσίας - ΗΠΑ πέρα από την πολιτική τους πλευρά στηρίζονται σε κάποιο οικονομικό υπόβαθρο;

-- Οπωσδήποτε υπάρχει οικονομικό υπόβαθρο. Ηδη ανέφερα το ζήτημα του εξωτερικού χρέους της Ρωσίας που βασικά ελέγχεται από τις ΗΠΑ μέσω των διάφορων διεθνικών δομών. Υπάρχει και το αμερικανικό κεφάλαιο με τη μορφή των επενδύσεων. Αν και αυτό στη Ρωσία είναι πιο αδύνατο από το ευρωπαϊκό, πρέπει να παρατηρήσουμε πως οι αμερικανικές επενδύσεις στη Ρωσία είναι π.χ. πολύ μεγαλύτερες απ' ό,τι οι κινεζικές, οι ινδικές ή οι ιαπωνικές επενδύσεις. Ιδιαίτερα έντονη είναι η παρουσία των αμερικανικών εταιριών στον τομέα των τροφίμων (πρώτα απ' όλα στον τομέα του αλκοόλ). Οι επιχειρήσεις μας της βιομηχανίας καπνού έχουν σχεδόν εξ ολοκλήρου αγοραστεί από την Philip Morris.

Οι ΗΠΑ είναι, επίσης, ο μεγαλύτερος εισαγωγές ρωσικών πρώτων υλών. Πρώτα απ' όλα σιδηρομετάλλων και ατσαλιού.

-- Βλέπουμε τελευταία τις ΗΠΑ να αποχωρούν μονομερώς από διάφορες συμφωνίες αφοπλισμού. Ποιες οι προοπτικές γύρω από τα ζητήματα του ρωσο-αμερικανικού αφοπλισμού;

-- Από τη μεριά της Ρωσίας αυτές οι προοπτικές καθορίζονται από το ότι η Ρωσία δεν είναι σήμερα σε θέση να διατηρήσει ένα σύγχρονο στρατό. Ειδικά έναν τέτοιο στρατό αναγκαίο για τη φύλαξη εδάφους τεραστίων διαστάσεων κι ενός πάρα πολύ μεγάλου χιλιομετρικού αριθμού χερσαίων συνόρων. Ουσιαστικά, την τελευταία δεκαετία δε γίνεται ανανέωση του εξοπλισμού των Ενόπλων Δυνάμεων. Δε φτάνουν τα χρήματα ούτε για στοιχειώδη πράγματα, όπως για εκπαιδευτικές πτήσεις των πιλότων. Ο απαραίτητος αριθμός πτήσεων έχει μειωθεί κατά μερικές φορές με αποτέλεσμα η εκπαίδευση των πιλότων να είναι ουσιαστικά στο μηδέν.

Οι ίδιοι οι στρατιωτικοί ζούνε σε άθλιες συνθήκες. Εχουμε συχνά συμπλοκές μεταξύ κατώτερων αξιωματικών. Ολο και συχνότερα υπάρχουν περιπτώσεις μαζικών αποδράσεων από το στρατό, ακόμη και απλών στρατιωτών με το όπλο στο χέρι. Η στρατιωτική θητεία έχει χάσει την αίγλη της και όλη η νεολαία προσπαθεί να την αποφύγει. Ως αποτέλεσμα στο στρατό υπηρετεί μόνο η νεολαία των χαμηλότερων κοινωνικών στρωμάτων. Δεν πρόκειται μόνο για τα παιδιά των εργατών κι αγροτών, αλλά και για νέους που προέρχονται από εξαθλιωμένα, λούμπεν στρώματα, που συνδέονται με τον κόσμο του εγκλήματος. Το «φορτίο» που κουβαλάει και εισάγει αυτό το κοινωνικό στρώμα στο στρατό επίσης δυσκολεύει τη θητεία.

Απ' αυτή τη γενική κατάσταση διαφέρουν οι πυραυλικές - πυρηνικές δυνάμεις, τις οποίες η Ρωσία είναι ακόμη σε θέση να διατηρεί. Ακριβώς τη μείωση των εξοπλισμών αυτών των δυνάμεων επιδιώκουν οι ΗΠΑ. Η κυρίαρχη τάξη της Ρωσίας προχωρεί ουσιαστικά στην καταστροφή της πυρηνικής ασπίδας, αποσπώντας μόνο μικρά ανταλλάγματα από τη μεριά των ιμπεριαλιστών. Γι' αυτούς πρόκειται για ένα αντικείμενο παζαριού και δε μοιάζει στον τομέα αυτό να υπάρχει και να προωθείται κάποια σοβαρή στρατηγική.

-- Κατά πόσον έχουν βάση όσα γράφονται για την πλήρη ένταξη της Ρωσίας στο ΝΑΤΟ;

-- Καταρχήν το βασικό είναι αν έχει κάποια προοπτική το ίδιο το ΝΑΤΟ. Νομίζω ότι οι προοπτικές αυτού του οργανισμού δεν είναι και οι καλύτερες. Ο πόλεμος στο Ιράκ έδειξε το βάρος των αντιθέσεων ανάμεσα στα καπιταλιστικά κράτη - μέλη του ΝΑΤΟ. Ουσιαστικά αυτός ο οργανισμός είναι διασπασμένος και σε κατάσταση μελλοθανάτου.

Το ΝΑΤΟ δημιουργήθηκε ως στρατιωτική ένωση ιμπεριαλιστικών κρατών ενάντια στο παγκόσμιο σοσιαλιστικό στρατόπεδο. Σε μια τέτοια βάση αυτό το μπλοκ κατάφερε να υπάρχει. Οι ιμπεριαλιστές είχαν καταπνίξει τις εσωτερικές αντιθέσεις τους για την κοινή πάλη τους ενάντια στην ΕΣΣΔ και στις σοσιαλιστικές χώρες. Αφού τώρα δεν υπάρχει η ΕΣΣΔ και η αναγκαιότητα ύπαρξης του ΝΑΤΟ έχει εκλείψει.

Βέβαια, είναι πιθανό το ΝΑΤΟ να μετατραπεί σε κάποια ένωση των «πολιτισμένων» (δηλαδή των ιμπεριαλιστικών) κρατών ενάντια στους «βαρβάρους» (δηλαδή στις χώρες του λεγόμενου Τρίτου Κόσμου). Τότε είναι πιθανόν και για τη Ρωσία να βρεθεί σε κάποια τέτοια ένωση των παγκόσμιων αρπακτικών. Νομίζω όμως ότι οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις μπορεί να αποβούν ισχυρότερες από τις αντιθέσεις ανάμεσα στον ιμπεριαλισμό και στις εξαρτημένες χώρες κι έτσι μια τέτοια οργάνωση να είναι αδύνατο να συγκροτηθεί.

-- Η λεγόμενη «Ομάδα της Σαγκάης» λέγεται ότι θα πάρει «σάρκα και οστά» την 1η Γενάρη 2004. Κατά πόσο έχει προοπτική ο όποιος «ανατολικός» προσανατολισμός της ρωσικής διπλωματίας;

-- Η «Ομάδα της Σαγκάης» και οι αναφορές της ρωσικής διπλωματίας προς την Κίνα και την Ινδία καθορίστηκαν περισσότερο από την εσωτερική κατάσταση στην ίδια τη Ρωσία. Μετά τη βαθιά κρίση του 1998 η αστική τάξη, για να σώσει τη θέσης της δημιούργησε την «αριστερή» κυβέρνησης του Πριμακόφ. Ο Πριμακόφ, εκπροσωπώντας ένα «εθνικό» τμήμα της αστικής τάξης προσπάθησε να αναπροσαρμόσει τον προσανατολισμό της εξωτερικής πολιτικής της Ρωσίας από τις ιμπεριαλιστικές χώρες προς την Ανατολή. Πρώτα απ' όλα προς την Κίνα και την Ινδία. Διευρύνθηκε, επίσης, η συνεργασία με το Ιράν και το Ιράκ.

Μετά όμως τον εξοβελισμό του Πριμακόφ από την κυβέρνηση, τα διάφορα διεθνή σχέδια συνεργασίας με την Ινδία και την Κίνα υποχώρησαν και στη θέση τους εμφανίστηκαν άλλα που αφορούν στις σχέσεις με τις ΗΠΑ και τη Γερμανία. Κι αυτό είναι κάτι το αντικειμενικό, μια και το εμπόριο και οι επενδύσεις των ιμπεριαλιστικών χωρών καθορίζουν και την εξωτερική πολιτική του Πούτιν.

-- Τα τελευταία χρόνια στο έδαφος της ΕΣΣΔ έχουμε την ΚΑΚ, την Ευρασιατική Ενωση, το Σύμφωνο Συλλογικής Ασφάλειας, την Ενωση Ρωσίας - Λευκορωσίας. Τι εξυπηρετούν όλες αυτές οι διαφορετικές μορφές συνεργασίας των πρώην Σοβιετικών Δημοκρατιών;

-- Σύμφωνα με το νόμο που διατύπωσε ο Λένιν και ισχύει και σήμερα, οι χώρες που υπάρχουν στο έδαφος της πρώην ΕΣΣΔ αναπτύσσονται ανισόμετρα, τόσο στον οικονομικό, όσο και στον πολιτικό τομέα. Ετσι και οι σχέσεις τους είναι διαφορετικές. Μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ αυτά τα κράτη διαφορετικά το καθένα εντάσσεται στο παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα. Υπάρχει για παράδειγμα και το φιλοαμερικανικό μπλοκ της GUUAM (Γεωργία, Ουκρανία, Ουζμπεκιστάν, Αζερμπαϊτζάν και Μολδαβία). Βέβαια, μετά τη νίκη του Βορόνιν στη Μολδαβία δεν είναι και τόσο ξεκάθαρο τι θα απογίνει το «Μ» στον τίτλο αυτού του μπλοκ.

Νομίζω ότι δεν έχει νόημα να αναπτύξουμε ξεχωριστά το τι συμβαίνει σε κάθεμια από αυτές τις ενώσεις. Το βασικό είναι το κοινό στοιχείο τους. Η ρωσική αστική τάξη προσπαθεί να αφομοιώσει τον μετα-σοβιετικό χώρο, να απωθήσει τους ανταγωνιστές της στις άλλες χώρες. Κι εδώ έχει ορισμένα πλεονεκτήματα. Κι αυτό γιατί οι επιχειρήσεις στα πλαίσια της ΕΣΣΔ εργάζονταν σε ένα ενιαίο παραγωγικό σύνολο, γι' αυτό το λόγο π.χ. οι επιχειρήσεις της Ουκρανίας πιο εύκολα μπορούν να συνεργαστούν με ρωσικές επιχειρήσεις, παρά με τις γερμανικές. Εκτός αυτού, αυτές οι χώρες, οι πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες, έχουν μια ισχυρή ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία. Η ρωσική αστική τάξη πολύ έξυπνα το χρησιμοποιεί αυτό για την προώθηση των συμφερόντων της, αλλά ουσιαστικά δεν κάνει κάτι ιδιαίτερο για την υπεράσπιση, π.χ. των συμφερόντων της ρωσικής μειονότητας στη Βαλτική και στις άλλες πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες, αν και πολλά λέγονται γι' αυτό.

-- Πέρα από τις χώρες της ΕΣΣΔ, θεωρούνταν ότι η Ρωσία είχε και κάποια επιρροή σε τέτοιες γεωγραφικές περιφέρειες όπως τα Βαλκάνια και η Μέση Ανατολή. Κατά πόσον είναι δυνατή μια ενίσχυση της επιρροής της Ρωσίας σ' αυτές τις περιοχές;

-- Η επιρροή της Ρωσίας στα Βαλκάνια θα μειωθεί. Μετά τη βάρβαρη επίθεση του ΝΑΤΟ στη Γιουγκοσλαβία, την ανατροπή Μιλόσεβιτς και την εγκαθίδρυση στη χώρα αυτή ενός καθεστώτος -μαριονέτας, η Ρωσία έχει χάσει έναν στρατηγικό σύμμαχό της στην περιοχή. Είναι προφανές ότι εκεί θα αρχίσει να ανεβαίνει η επιρροή του ευρωπαϊκού ιμπεριαλισμού.

Αλλά την ίδια ώρα υπάρχουν και παράγοντες που κάνουν πιθανή μια ενίσχυση των θέσεων της Ρωσίας. Συγκεκριμένα, ο πόλεμος στο Κόσσοβο είχε πάνω - κάτω έναν καθαρά αντιγερμανικό προσανατολισμό. Τα Βαλκάνια είναι πολύ πιθανόν να γίνουν και πάλι μια από τις περιοχές όπου θα συγκρουστούν τα συμφέροντα των ιμπεριαλιστικών μπλοκ που δημιουργούνται, κι αυτό σημαίνει ότι και η ρωσική διπλωματία πιθανόν να θελήσει να δοκιμάσει όπως λέγεται «να ψαρέψει σε θολά νερά».

Επίσης σ' ό,τι αφορά την αραβο-ισραηλινή σύγκρουση, οι κυρίαρχοι κύκλοι της Ρωσίας όλο και περισσότερο αποσύρουν τον φιλο-αραβικό προσανατολισμό που είχε η χώρα. Σήμερα τα επίσημα ΜΜΕ ανοιχτά πανηγυρίζουν με τις αγριότητες των σιωνιστών σε βάρος της Παλαιστίνης, παρουσιάζοντας αυτές τις ενέργειες σαν «πάλη ενάντια στην τρομοκρατία». Η κατοχή του Ιράκ από τις ΗΠΑ, μιας χώρας όπου τα ρωσικά μονοπώλια είχαν σοβαρά οικονομικά συμφέροντα, επίσης δε βοηθά στην αύξηση του ρόλου της Ρωσίας στη Μέση Ανατολή.

-- Ποιες συνέπειες μπορεί να έχει η ένταξη της Ρωσίας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ);

-- Η ένταξη της Ρωσίας στον ΠΟΕ είναι συμφέρουσα μόνο για μια μικρή ομάδα μονοπωλίων που ασχολούνται με τους φυσικούς πόρους, μια και χάρη σ' αυτήν την ένταξη θα δημιουργηθούν καλύτερες συνθήκες εμπορίου για τα προϊόντα τους. Για τη μεγάλη όμως πλειοψηφία όλων των τομέων της οικονομίας η ένταξη της Ρωσίας στον ΠΟΕ εγκυμονεί σοβαρές απώλειες. Ιδιαίτερο κίνδυνο αντιμετωπίζει η αγροτική οικονομία. Είναι γνωστό ότι οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η ΕΕ δίνουν σοβαρά ποσά ενισχύσεων στα αγροτικά νοικοκυριά. Σε τέτοιες συνθήκες οι ρωσικές αγροτικές επιχειρήσεις δε θα μπορέσουν να αντέξουν τον ανταγωνισμό με τους ξένους παραγωγούς. Το ίδιο ισχύει και για πάρα πολλούς τομείς της μεταποιητικής βιομηχανίας.

Αντίθετα, η ένταξη στον ΠΟΕ θα ενισχύσει και θα ισχυροποιήσει ένα χαρακτήρα της ρωσικής οικονομίας που θα στηρίζεται βασικά στην εξαγωγή των πρώτων υλών. Ουσιαστικά, η χώρα μας θα ενταχθεί στον παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας ως αποθήκη πρώτων υλών. Θα αυξηθεί η ανεργία, η φτώχεια και βέβαια τα κέρδη των μονοπωλίων που ασχολούνται με τις εξαγωγές πρώτων υλών.

-- Κλείνοντας αυτό το «κεφάλαιο» των σχέσεων της Ρωσίας με το σύγχρονο κόσμο, πώς θα έκρινες το ρόλο της Ρωσίας; Κατά πόσον αυτός ο ρόλος θα μπορούσε στο άμεσο μέλλον να μεταβληθεί;

-- Η θέση της Ρωσίας στο σύγχρονο κόσμο εξαρτάται σήμερα πρώτα απ' όλα από την οικονομική της ανάπτυξη και δεύτερον από τα μεγάλα αποθέματα όπλων που «κληρονόμησε» από τη Σοβιετική Ενωση. Η οικονομική ανάπτυξη της Ρωσίας, παρά την κάποια σταθεροποίηση της περιόδου 1999 - 2003, δεν είναι ακόμη σοβαρή. Ακόμη και στον τομέα της εξόρυξης πρώτων υλών, που αποτελεί σήμερα τη βάση της οικονομίας, πρακτικά δε γίνονται επενδύσεις και τα βασικά μέσα παραγωγής δεν ανανεώνονται, ακόμη δουλεύουν με ότι εργαλεία, μηχανήματα, κτίρια κλπ., που υπήρχαν επί ΕΣΣΔ. Οτι καταστρέφεται ή εξαντλείται δεν ανανεώνεται! Η φθορά των βασικών μέσων παραγωγής έφτασε ήδη το 80%, κάτι που εγκυμονεί μια νέα άμεση κρίση, αν όχι κατάρρευση!

Ο δεύτερος παράγοντας, η μεγάλη στρατιωτική ισχύς επιτρέπει να υπάρχουν κάποιες αξιώσεις στη διεθνή πολιτική, ακόμη και μανούβρες ανάμεσα στις ενώσεις των ιμπεριαλιστών. Αν και κατά τη γνώμη μου όλο και πιο φανερές γίνονται οι ευρωπαϊκές συμπάθειες της διπλωματίας του Πούτιν.

Ενα είναι αναμφισβήτητο, ότι αν συνεχιστεί η διατήρηση του σημερινού κοινωνικο - οικονομικού συστήματος, του εξαρτημένου καπιταλισμού, που στηρίζεται στην εξαγωγή πρώτων υλών, ο ρόλος της Ρωσίας στον κόσμο θα μειώνεται.